:


     ------------------------------------------
     ARTHUR KOESTLER
     THE THIRTEENTH TRIBE
     THE KHAZAR EMPIRE AND ITS HERITAGE
     HUTCHINSON OF LONDON, LONDON 1976
      ""
     - 2001
     OCR  
     ------------------------------------------

           
      "" 
       

      :  . .

      .
      .       . .  .
 . . - .:   "", 2001. - 320 .

           .   
,              ,
        .
       ,   
.           I-
.,    ,  "   ",   ,
, ,  ,  , ,       
,           
 .         
   .      ,
             
    ,      
        ,    ,    
  ,   .

       ""     Hutchinson
&  Co  (Publishers)  Ltd        ,        
     public domain.

     ISBN 5-8071-0076-
     c  . ., , 2000
     c  . ., , 2001
     c   "", 2001

     

      
      
        
     I  
     II 
     III 
     IV 

      
     
     V 
     VI ?
     VII  
     VIII   

     

      I
      

      II
      
     )  
     B)  

      III.
     " "

      IV.
      .
       

      V
      

      VI
     
       

      VII
     
       



                     
        ,  ,
,     .        
        .    
 ,        
   .     
            ,    
             ,  ,  
             ,      
,    .   ,
        ,        
 (,  "  "    ).    
    III  " "     
       ( . .
  1932 .),        
 .
     ,       . 
 .     .        
     ,           
-      -.  ,      
       ,      .  
        ,     
   .        ,
            .    
,   (       " ")
     ,        ,     
-.   ,      
,   ,    ,  ,
          ;      
    XIII .
                           
-       ;   :
             ,    
 ,    .
            
 .  ,        
       , ,
.    ,   , 
    :       .
 ,   ,     
      ,     
  ,           ,
    .   -   
       .  
  ""              
           
   .
            ,    
,    ,       .  
           
      ,     .  
         ,
 . .





        
     "   
     ,   ".
     , "  ".  .

        
     "  -,   -  
       .  ,
      ,   ".
     -. "  
       ". 985 .









       ,           , 
  ,       ,   
,      .    , 
VII         ,         
.          (913-959  .),
 ,     ,    "  
 "  (32; 690),          
         ,    
           .     , 
Realpolitik.  ",      , -    .  ,  -
         ,  
    " (21; 402).
       ,   ,   
     ,        
    .     ,  
         - ,
,   .,     .    
           ,  
           ,
   ,        
.        ,    
              ,     
  ,     :
     "  ...         . 
      (632 .)  ,  
      ,      -  
.        -            
  .               
   ,         
.    ,     ,   
  ,          .     
            
 (732  .).        
...             
...       ,       , 
    ,  ,      
,       ,     
       " (37, . I-).
        ,    ,   732  .,
     ,      V
(741-775)          .          
  IV (775-780),     .
       ,       ,   737 .,
   .          
     ,      ,
                  
,       ,    
 ,  .
         ,    740  ., ,    
     ,     
  .  ,  ,        
,     ,      
   , ,    .  
                       
-    "    VIII  IX ." (13;
35).          ,     
            .   
,                ,
   :
     "      ,    , 
          
  .            
  .     ,              
          
            .       
,     -    
     ,        , 
                -    ,  
     ,  ,  ,  
,   ,  ,   
     ,           
  ".
                 .     
             ,       
 ,     .
      :       -      
   XII   XIII .        ,
            ,  
,  , , .  ,    
   ,       
      -  ,    , -  
             .  
     ,    ,    
 ,   ,        ,  
,    .
               ,  
      ,     . , 
" "  (Encyclopaedia  Judaica)    1973  . 
""   ,        " 
  ",  ""   
   ,     " ":
     "   (  )   , 
       ,     ,  
     ,      .    
      ".
        ,     ,    ""
            ?         
            
   -  . . . 
 ""       -  1944 .   
1951 . (94).    ,     "  
                
,     ,         ,   
[]            ...  
 -  ,     ,  ,      
      ,  ,      , -   
   ".
             ,        
,    :    
     -  , ,  
.    ,          ,    ,  
,     ,  -       , 
               ,    
 ,    ,     .   
,     ""   ,     
            .    
,        ,  
  , -  .



     " ,     ,       .
   -      
  .    ,    .      
..."
      XIX    (26),    , , 
     -       .  
        -  80    *,       
        .       ,  
               
-    , , ,  ,
       .       
       ,    
   " ".   ,  
  (13; 24),        
,   ,     3-3,5  10-14 , 
   . (13;  24  . 147-149)   ,   
 ,          ; 
             -  ,
,  .

     *    372 .,     - 
 ,     453 .

                  
    (13;  24    .  147-149).      
,             
  ,  ""   . 
 , ,   ,  
    ,         ,   ,  
.     ,    
 ,     ,   ,     
 ,           
                         
.
       ,        
   ,     VIII-I ., 
   .     ,
    ,    .      
 ,       ,        -
 *.          
,      ;    
         . 
             
   ,        
,      ,      ,          
 .       ,
 [1], , ,        
      .          ,
    ,            .    
    .  .   (6),  "  IX       
    ,       ,
     .       
               
  ,    -       
.          " [2].

     *      ,       
,    ,    ,  ,     
  ,  "--" - " " (2).

                   
  ,         
,                
  ,   ,   ,  .



                  -      
  ,      ?   
      ,    ,        
    . ", -    (37; 11), -
      ,     7- ,   
.        .      ,   ,
         ,    ,    .
  ".
               .
      ,  ,   
  ,         .  
 ,    ,       
,   "         , 
"   (107;   23).              
",  , ,   ,    
  "  (80;  44 .  4).  ,   , 
           
,      (37;  96):  "        ,  
,      ,     -, 
   ,         ,   -
  .    - ,      
" [3].
       ,    .   ,  
             "",   
"" .     ,  "  "  
 ""    " ",   V  VI     
,     ,        ,  
.    ,      ,  
       "",  -    ;   
        ,            
  [4].
                .  
         ,        
  , , , ,  ,  ,  ,
,  ,  ,  ,  , ,  ,
,  ,  , ,  ,      
        ,             
           .  
,      ,     ; 
,  ,        hiung-nu, 
  ,      "" 
     ,     "  ",  
,    *.

     *  ,          
 ""    ,    
 ,  ,        "
-".            "", 
 - -  .

       I    ..      -   -  
,       ,     
      .     V    
  ,      ,      
"".    ,  ,    ( 
    );           ,
        (""     ).  
,     ""        ,        
   -       - ,
,  ,   .        ""*.
 ,  ,     
,        [5]. ,
       ,     ,    
.                  
  -.  ,        
,  -  ,      ""  ,    
    V .  .
       ""         
         .    , 
     "",     "",  
"".       -
 :   ""     ""  [6] (     -
-)**.       Ketzer  -  , ,
.    ,  ,     
   .

     *      ,        -
 .
     **  ""  -  ,   ,         
,    - "".



                     
   .          .  ,
   IX  .          
,    .          
   -            [7], 
      ,          ,   
 .
              
   " ",     VI .*  
   ,   .      ,
     ,       .  448
.     II    , 
        .     
  ,     ,        
          ;    
,               
 .               ,
 ,    "" -  ,  
 "-",  " " (     "" -)**.
 ,         
      ,          
             .    
  ,      ,       
              .   
    ,   ,  "    
  .      ,     
 ,    ".  ,  , ,    
   .

     *           ,
            ,       
.
     **   ""         ,    
,    "  "    
 .            .  
    ,          . ,
,  ,               
  : "".

       ,       
   V     ,  ,   
,            ,     
   .



                  
    ,        ,
         .          
       , 
 .    VI .      
   .           -  ,  ,
,        -            
    :    ,     .
      ,   
     (    641 .),   
      :    ,  ,
    ,   -  -,    ,
       .          
     .
         ,   
                  -      
- ,   .    
 ,    -*. 
       .   -  
    -     (   550 
650 .),   ,     .   
       "",  
    -    **.

     * ,  , .         -  - .
 I.     ""   
     .  ,   ""      
 .

               ,         
.          VII  .     
  " ",      . 
   ***,        
()                 
 ,   .  ,  ,     
    ,      -  
 -  ,  ,   .    
,     ,       
               ,
  .

     **   ,   ,    ""  
         "" 
  "".       
 .
     *** Ibn-al-Balkin, Fars Namah




     ,      VII  .,   ,     
  ,            :
, , - .     
                 ; 
  ,        ,    
    .
           -  ,
           
 .          827 .
    -        , -
       .       
,         ,     ,  
    .      40
      ,     
,  , ,  ,      ,
    .    ,   
        ,      
        .  .  ,       
      ,     
      (46; V; 87-88):
     "                 
        *.     
         ;   
  . ,       , 
,   ,          
          .            ,
   ,    ,   .
     ,   ,    .   
    ,       ,   
  ,   ,          
,      ,      
        ,         
  "" [8].

     *  "",    ,   .

       ( )          
.      ""      ,  
             .      
,   ,        
  .            ,
    " ,  "  -   quid
pro quo? [9]
                  
,          
      :        
  "  ,    ,   
   ,      ,     
     " (37; 29).
                  , 
   . " ",   ,
 ,  ,  -     -
.



                      
,         627  .    .  
,       ,     
;     ,    
 ,        , 
  .         - 
     .     
:       -      -  
   .        
                
.
       20     -       622 ., 
     , -   ,
, ,        ,
         . 
      ,       , 
;              (  
)         ,  
.
         ,     "--",  "
",         ,            
         ,    ,
      .    .  642  652
.               
,        -    -   
           .   
,   -        ;
           652 .,    ,   
       (    ).   
   ,         -    ,
    .
       30-40         .  
         .  
(  669, 673-678, 717-718 .)      
 ;      ,     
,         .   
,       ,         ,
        .       
  ,       ,   
,          
  ,     , 
         .   
VIII .        ,  
    .
                
      (    "    ",
722-737  .)                ,
         :       
        
         ,     ,       
,         .     
      ,           
    ,        
      ,           .
     (  ,   )    
   100,   300  ,    ,  
 ,    ,            
  .
           ,   ,    
,      ,  
,           --   ()   
    ,  -          
         . "  
,  ,     !"  -, 
  ,    .
       15    ,      
,         (730 .),  
   ,     ,  .  
        ,   
       .       
---,      , 
     ,           
,        .   
       ,    
        .    
,            - 
          ,      
      .
          ,       ,  
     II,      .  
     ,      
       .     ,          
,    .     , 
   ,          :
        .   ,   
    , ,   -    ,    , 
          , 
       
   ,              .    ,
  ,                
,      ,   ,   
.           -     
   .
            .  
 ,    ,    -   
     . ,   ,    
  ,                 
         .  
    ,         
           .      
     ,    744 . 
        6           
  .          
                .  
 ,    ,          
  .
         -         
     -       
    .        , 
            ,      
.      ,            
         
.             ,      ,
",       ,   
",        .
         :
     "      , 
         ...  
  ,       ,  
..." [10].
     ,                  
   (87; 172): "     
         
 ".
           ,  ,
   ,   ,     -
    .            
   .      
           
   -.



                 
          ,
    ,        .
      685 .  16-   II        
.         (46; 79):
     "      ,      ;      
...       ,    
,  -   ;       , 
       ,  
".
           ,    
         (46; 180):
     " ,  ,     ;     
 -  "",    " ". 
     ,   ,  ,    ,
      "*.

     *   ,       ,          
.        
:                 
           .        
   ,    .

                   .
      :        
.              , 
,        ,        .
,   ,        
  :        
  .  ,      
   ,        
      :         
(       30     ).    
     ( )     
,    .     
               . 
       III    ,  
             .  
            .     
      .       
       .     
,   ,         - 
     .       
    ,   :   704 .   
 5        .    10
         ,  
      -    ,  
,        .  
       "    ,    
  "    (     
  ).
           (704-711  .)     
: "     ,   
" (46;  182).  ,       ,
       ,     
.               
,     ,     ,         
,     :   
           .        
   ;     ,
 ,     .   
            
 .        , 
        ,        .
    ,     
,         ,       -  
     .
             ,      
     ,      
  . -     
"",        ,
 .    , "      ,    
            "
(37; 176).



             , , 
       ,    
740  .            
      ,         ,
  .
     ,               ,
         ,      .   
               
,     .  , , 
.  - ,     ,
              II;       -     
              ,   
 ,        
.
           -,     
          .  
         -  
,   : )      
     )      ,
  .    -  ,     
      -     
         ,   
   ,          
  .
          *:

     *  .      ""    -    
 3. .      . .   .  . ; 
     . .  - . .

     " -    - --`   -,
   ,         ,
,  -   "",        ,
      , , ,  "",   
[]         ,        ,  
    .
         -:            
,  "",      -,  
          -,         ,
    ,       ,   
 ,           []    
[]          ,      
 ,      ,   [
     ], -      ,     .
           -.        
   []       ,      [
  ]          .      
  ,          
 []   . [   
            ]. ,
     []  ,   
 []     [21  921 .]" [11].
      ,         
 .        - ,
     ; ,         ,
                -  
   ,        ,   
      .
          ,  ,   ,   
 ,          .
         , ,
             "  ",
         .          
         
      : ,    
   ,       
.       ,     
       .        -
 ,         
:
     ",     [ ] .   
 [-]      ;       
.  ,  ,            ,  
  , -   ,  .      
    .      ,         
         .         ,   
  .  [...]   ,     
  ,     [ ]    ,  ,  
 ,           
,        .         ,
    ,     ,      ,
         . ,  ,       ""
  .    -    []      ,
       ,  [ ]     
" [12].
             .     
,            
     ,          
:    ,        
   , ,         . 
  ,              
,  ,   :
     "       ,      ,   
 []            
.           
   ,    []     ,    
    ,      . ,        
,   ,   ,     , 
         ,          
, ,           ,
     ,      ,     
,    " [13].
      ,        ,
  :
     "  []               
.     ,   .    
    []    []    ,   .
   .       .
       --,  -   
 , -    " [14].
        3 ,      - ,
     ;       ; 
   ,         -
[15].       ,    "      
  ". -           
     : "     ? 
   ,     ,   ,   
  ".     : " []    ,  
: "  ,   "".     :  " 
  ,     " [16].
            ,  ,  
       .    ,
    ,           
 .         
-,    ,   , 
     (127; 6):
     "        , ,
 ,   .      .   :
"!"         ,       
    .    : "     !"
   ,     *.    : " 
".      : "  ?   
  ".    : "",       
.      .     : ",
   "" [17].

     *  ,            
   .

        ,  , 
    :
     "  ,  -         ,      
[],  .        ,     
     ,                  
.        .    ,  
,  -       ,           
   ,           "".   
-     -    ,   :
"!      -   - []?"     []
  . ,     -    ,
            ,   
  " [18].
           -       -    
    :
     "          ,      ,  
             . 
, -     []    .  ,
    []   .   ,   , 
  ""    ,        . 
        :  ",  !".   
     :  "  :         
,       ,          ,    
.   ,                [   ]
    ".    []      .    
 -    - ,     
   ,   :        []   
,         ,  
   " [19].
         ,         
. ,    ,     
       ;    
,   .         ,   
             ,  ,
   .
       ,      
       ,   ,       ,
        . ,    
        ,      "  "
   400 .
          ,        
   .  "      ,   
,            .
        ,    ".   
          ,     ,
    ,      ", -   
[]   ,      [],      
      ,            "  [20].
   , , "     
.  []            
  .   ,            ,  
     .    ,        
  ,      ,        ,
  : """ [21].
          .      
 .            ,  
   ;        
     .  ,  ,    
,      ,  , 
     : "        
 ,      [ ]  .    
  ,           [], 
   [  ],        []   
             .       
,     ,         
:  "            ,      
[]   .     ".   
,          " [22].
                
           
*    .

     *    ,    .

              ,    
         : ""      
         .           
   ,    ,     : "
,       -   -".     : "
-  ,      []    
    "."   []  :  "       
            , 
"".    : "-       
  :     ,    ,    , 
 ,    ,     ,    , 
 ,     ,    ,     ,   
,    ,    ,       .    
     ,      ,   
.  [...]  ,    []       ,
[]    ,  [ ]   "
[23].
            :
     "    ,       ,
 :  "       ". ,  
 ,               ,   
  " [24].
        ,        
,        ,  (127; 50):
"             
.               
  ,      ,    
    """.         :  " 
  ,  ,    ,  ".
   ,      "        
,     ,   ".  ,  
            , 
   *.    
      :
     "       ,     
:   ,       
  .    , ,   ,
    "",    ,  ,        ,     
                   .   
  ,          
            .  ,  
: "  "".

     *          
     ,       -        
.

     ,          : " 
,   " [25].
       ,      
-                . 
,     ,   ,  
       .    ,    
   ,       , 
 ,  ,     .



       (21   921 .  -  12   922  .)  
,    -   .     
       -    , 
     ,       "",    
  .                
     .
               
( ,          ,  
).    ,       .  
   ,         
.    ,  ,  .
     "            ,   
, , . ,  [ ]  : ",
           [ ],  
 ,       ,       ". 
 :  "  ,            
,    []    -     
,          .   ,     ,  []
 []        []   ,
        .        
 ,      ,     ".    
:  "!     ,     ,      ,   
 [],  ".   [] : "!   
     .      ,    ""
[26].
           ,               
 .          ;    ,
.  ,          ,        
   .      
         , ,    
 ,      .
                .  
               ,
     -       .
               .    
   ,     ,  
. "    []   , [] 
, ,         ".  
       -    " ,
      ,  ".  , 
-      -        -  -
 ,     .   ,  -
",   " -      .   
    . ""     ,  
      []      ,  ,
,       ?"    : "     
".  :  "     ?"   : "
 "" [27].
             ,      
*,         .      , 
   -  , "    ".
,   ,      :

     *  ,          ,        
.

     "  "" [..  ]      .
       []       "",    
   .           .   
  []     ,    ,    .
,   , []    .    ,    
.    []     "",   []  
        [ ]  ,     
,  ,          ,        
. ,   ,  ""      [] 
 ,      ,   " [28].
            .     ,
     :     
 .   (.. )     50 ,
   ,   ,       ,  
  .



     ,      , ,   ,
  ,         ,      
    .      ,
    ,  ,    ,  
        .      
   -       
  ,        ,   
 ,   .
                  
:
     "    ,   ,  ,  ,  
  ,    []        ,  []  
[] .      "  ",      
 -.  ,     
,   ,  ,  [ ],
 ,         
.               ,  
  .        ,   ,   
  , ,   ,      
.        ,         
       .     ,  -, 
   ,  .    ,
                ,     
 ,   ,    ,      ,
   []             
 -.
     []   []     [,  ]   
,         ,     []  
,              . 
  ,                 ,  
  ,       .    
[]  [] ,  []  ,  [] ,  
     ,  : "      
,   ,  ,  ".     ,  
  ,      ,       ,       
[]   .    "",    :  "  
".   []   ,   .
     []     [],      ,  []
     -  -   ,    ,  
 []   .     -   
,   ,   " [29].
             , 
            "  ",   
  ,          
",    ".
              ""  
  (      ),    , ,  -
   :
     "   []      [].   
  , -        [] ,    
 -      .    []  
[]   ,   .  , 
     ,          []
                  ,        
-,            
  ,    .  "       [] 
,              .
  []     "" [30].
               
: "        *    "" []   , 
  , []    ,       
     ,         . 
,   -    " [31].



                      -
   ,        ,  ,
              ,       
-,                  ,
 .        
       ,       
,  [32].
            **;  
 ,      . ,   ,  
    ,  "   ,    
"  (127;  61)[33].  ,             
 ,   - "    " (63), 
        ,        ",    
   " (81).

     *   ,     - ,   ,
  ,       . 
       "".   , "" 
             
,             
 " ".
     **               ,
-,     .

               
  60-70 .     .   :
"     ,  ,  []  () 
 - (),    , ,  
 4   , []      ,  [  ]
 -  "* [34].

     *  .  (63),   ,   4000 .

              .   968
.      ,    
:  "  : "     [],    
  ,      [-],       ".
     ,          ,  . 
      ,     []   
,    [],       
      ,  ,  " [35].   
         .
             . 
  ,       
  -  ,    :    ,
,        ,   "5 
  3  ".       
    ,       ,      
.  ,     ,  
    ,  , ,   .
           , ,   
.                ,
          
,     ,      ,         
 ,    ,    
  .     ,  ,   
    .       , ,
   ,  ,   ; 
         ,   
,       .
               , 
      .         ()
,          . 
    ,     :    
        ,     
.          
    [36].   , "    
,   " (85;  197). ,    -  "-"  -
     ,         
,         .    ,
               
           ,    
   .
     ,           ;  
     -          -,
           ,    
       . 
  ,                  
  .
      ,    ,      ,   
  .      V      
   (.  ,  1),         
   ,     ,    
        ,   "" -  
-   "",    ""  (   
  ).      "  
"   (114;  549).             
  ,    ,    
,     "  ,    
  ,   ,   .     
                  ,
   "  (128;  120).         
  ,   .



       ,        , ,  ,
,    .  
.  .  (13; 184)           
    .      
  ,      ;   
,    ,    
     *. ,   
,    ,     (13; 139).
   .           
  ,     ,    
 ,       ,   
(37; 231).

     *  , ,      ,
     .

      ,           
            
 .          (
,    ,   ), 
   :
     "      629 .     
...   [  ]            
     ,  ,      [37].   
    ,    ,    ...
              VII  ,  
    ,    -
.          
 ,           ... 
,               
      ,       "  (13;
143-145).
                   
 ,     " Naguszentmiklos".  
,      23       ,       1791  .
          *.    ,    
"-",         ,    
,       ,   
   ,             
  .                  
 ,    .     , 
  ,         
    ,     , 
  **.

     *        .
     **          
    "  " (Gyula Laszlo  "The  Art of
the  Migration  Period"),            
  .

              ,  
  ,         ,   
  ,     (74; 66  ).    
  , (.   III; 7, 8),   ,  
896  .     ,        ,
    ,                 .
-         , 
 ,     ,       .
           , 
  ,       , 
       - ,    
 .



               -    ,  - 
       ,  ,   
.    , "          
*        ,  , 
     .      ,  ,
  ...                , 
 " [38].   : "     
 ,    ,      ".
                      :
      ,   
        ,     
     ,  ,    ,
     **.

     *   - 12 .
     **  , " "   , " 
 . -,      ,     
    ,              
...         ,       
       " [39]. ,   ""
  - , , ,    
  ,     "" 
   .      ,  "  
4000  ,      12000 ".    
  ,  ,        ,      
    ""  (.  ,   10) , ,
      .  ,      
       ,   
 .      : "    
,             ,   
    2,25-4%    (32; 692-693). ,
      7,4         
 302,8 ! (21; 228 .)



                ,   ,  
     ;      VIII 
         ,  , ,
,     .
          ,     .  
    .     "", 
""*;         .  
    ;        
  ,   **  " ".    
,        [40].  , 
    "   "  (55);    
,  ,         .    
     ,           
          .    
      .     
  -,      "  ",    
 "       ":  " 
    ;        ;  -  ,
      (  );  -  ,
       ,       (),
    ,      [], ..
    .  "        , 
       ,        (),
        ,     . [...]  
,  ,     ,  ,  []   
     ".         
   ,            
   , []  .      
  ,     ,     
  ,       . "    
      ,         [
]"" [41].

     *                   :
-,  .
     **            
  .

             ,   
      (   943   974 .), 
         .       
"" " "   : " ,    
  ,     ,   
    "*.

     *    ,   1901-1906 .  "Encyclopaedia
Judaica"  1971  .        ,     ,  
.

     ,    ,   .      
         ,      
.         
 ,  -       . 
 ,   ,   ,       
  .            ,
       .   
   :  "  []   - 
.         [ ]     ,      
      : "      
 []  []"" [42].
        :
     "         ,       
"-".    ,      . 
     -  ,      
   .        ,   ,
 : "    ?"  -  : "- 
- ".     [  ],     ,  
      " [43].
     . .  (21; 405)         ,    
, ,    ,    
                
.  .              
                
   ,     ,       
,       *.

     *           "  
" (Frazer  J. The  Killing  of  the Khazar Kings //  (Folklore. XXVIII.
1917)

                  ,    
   ""     
- - -     . 3. .   (28;
269)     -,   1864 .:
"          
,          .     
   .         
,          , ,   ,
 :      ?" [44].
       ,        ( 
 )     ;    , , ,  
            -  
  ,       
  .      ,       
,   ,           . 
  ,     ,            ,
      ,           
.    ,        ,   
(  -),   .   
  ,   ;   
           "  ",     
 ,   -  .
           -  , 
-    ,         
      .          
     ;      
   *,         ,    .
      ,  
      1867  .:       
 ,        .

     *   ,         ;   
   (37; 159).

       (26;  52)    :     
     .        
  ()   ().     ,
 ,          
.  ,      ,       
,    .        
,                ,
 .
      ,      
          .     
       *:
     "       . 
     ,      , 
  .         .     
        ,       
,        .    
  ,      ,        
          ()  ,    
    .        -   
.   ,   ,        
 ,           ;  
   ,      .

     *  ,  ,   ,  
"    "    977  .        
     ,      ,  
 ,                 ,
   1800 .

            , ,    
     ,        
       ,        
     ,        ,    
       .
       ,        , 
     ,         .  
 - ,   ,       
  .   ,   ,  
       ,  ;    ,  
     ,       ,  ,
 ,   ,      .
              ; 
,        ,   ,
       . (58; 189-90) [45].
          -,        ,
      --.     
,           ,           
?         - ,
   ,            
,     ""  "" . ,
,   ,   .   ,   
        ,    
   (. ,  3).   , 
"  "    " ",       
, -   ,    , - 
  ,           
     .         
   -      ,     
 :        -   ,
    .         ,  
        :  
     ,   
                   
.        ,        
,    ,   .
              
,      .    (21; 405),
"    ,            
       ,   
   ,               
,   ".
                .  
,            
   ,    ,     
,          , 
 .       -   ,  , 
 .      ,      -
          -  -   
 *.


     *           -    
  .      ,    
          "",       ""
(  ""     ),    
-.     ( , [84; 451]):

      : , 
      :  , 
     : , 
     :  ,  **
      :  ,    
     :  , 

     **    .







      , -   , -     
             ;   
   ;         
   " (21; 401).
            ?    
  -  ,     .     
  ,            
,     .
       VIII         ,
     .     
       ,      
,           .     
  " ",        
  ,       .      
,        ,    ,
      ,  
.
                  ,
          ,
       ,     
.      ,  ,   
    ,         "
",    .
                     
,      -       
    ,      
      ,   
   , -   .    
        ,     
 .             
,       ,            
  ?
         ,       
.               
.         ,     ,  -
  ,   ,   .
  :
     "    ,          
 .                
   ,     , 
             
 .      ,  
     ,   ;        
            
  .  ,  ,      
 .              
,   " (21; 406).
          , ,  , 
     ,     ,      
    .  ,    
                
  ,    
  ,      ,       .
,             
 ,         
,                  ,
    ,      
 .        I
(527-565  .)        VII    , 
VIII    III,   IX          IV      
. ,  III,       
     ,  "     
[    ],    - 
"   (109;   61).            
 ,          
 .  -,     
  :  "  -  , ,   .
  : ,           *.   
        -  (786-814).  
              .
  ,  ,  , ..  332   (943 .),
               
  [...]            " [46].
            -**,   
           []. 
,      332  [943-944],        
    ...                
..."

     * ,   " ", . ,  I, 3.
     **    786   809 .;  , ,  
     ,     
  740 .

           ,  
          ,      
       .       
.      ,    ,           
,       ,  "     ",
   ""     (109;
84).                 (109;   88)   
 ,          
  ,   :
     "    ? ,        ,
                
".
            (  " "
     [109;  201])        
    ("  "      ): " 
 ,       ,   ,   
  ".
      ,     ,    ,  
     ,     - 
,     .       , 
              .      
      , ,  
   ,    ,
 .    ,  ,    * 
          .  ,     
  ,      
     ,                 
"" .

     *          
.  ,     ,    :   
          
      ,     ,  ""  
,      . (109; 25).

                      ,
        ,       .
,     ,    ""
    (94;   43.  37;  119),       ,
       987   .,  ,          
    [47].     
:    (     )  
          (     ,  
           ).    
    ,  ,     .
     "     (, ,
    ),         
           (94; 4O3. 28)*.
(,       ,            
,        ,   
       )  [48].   
 (""   "")     (94;  43) (12; III;  210 .
47);      ,     XII   XIII  ,  
  -    (, "  "),
        .  . .  :  "
        
       .         
   .    ,         
    ,   ,        
" (94).

     *      ,    ,
   (.  III).

     ,  ,  ,         
         
,        .    
;                   
       -,
    -,      ,   
     (. . IV).
               737 .
      ,   , ,   
   . ,     
     .



           ,   
      [49].
       -          ,    ,
      ,    
 .   ;    ,
    .    ,       (1327  .),
,     -    
  ,       , "    
  ,       ,        
,   " (80; 6) [50].
     ,        -
"   " (XI .):
     "      ,    , . 
  (. , .  IV, 11).      
   ,   ,      .
  :  ",  ,         .
      ,     ,  
".
          ,  .     ,  
,    .   : "   , 
,   ,     ?"  :  " - , 
 ".      : "      
 .    ,     ".  ,  
:  "  ,   - ,  ,  -  ,   
     ".      :  "    ,
   ,   ,   ".      
  [51].     ,     
,  ,   .    , 
   ,     .      
 ,    " (37; 90).
                .   
     ,       ,
    ,           ,   
                1:2.
        :      
  ,      ,  -      -  
    -   ,   
. -      .
          ,       (21;  408),  
                 
 :          
"",      " " ().



               -
-      -     .
      "  "  -      ,
       ,     
,   ,     - ,    . 
       ,        
,    ,   .
         ,  ,    954   962  .,   
    ,      .         
,              -
,    " " (900-1200 .)  
.
      929 .  - III,    ,  
              
      .      
                  
   400  . ,     910  .     
   ,        ,  
      .    -   
           ,   
         ,     
 ,          
     ,    ,  ,
,           .
      homo universale    : 
           
     ,       
      .
       ,       ,    ,
                
 ,   ,       
.           
     (.  ,   I).  ,     
      ,           
            
  .   ,    ,         
         - ,
 (109; 100 . .).
            ,          
             ,  
     [52].      
   ,      , 
     ,   ,   
, - .          .
       (   )         
, ,  ,    ,  
   -    .   
     ,    -,     ,  
  ,   ,      
     .  ,       ,  
,  ,      ;   " "
,     ,     ,     
  -     ,       
,     ,  , 
   .
               ,   ,
    , "    
  ".             ,    
         ,      
"     ,           
       ".        
  ;       ,          
 ,    ,     
 .         .
           ,        
:
     "        ,      :  "  ,
 ,       , [ ], 
      .  ,     , []
.    ,      .        
      ,   -,  
,          ".   -   - 
 ,        .     ,   
 [] ,              
     .   ,  []   
   (.  ,  )" [53].
        ,         
,            .
         .  "
" -  ,  ,  ;        : 
"" - ,  "" - .     ,     
,   ,     711 
(                ),  
"" (21; 406, . .).
            ,        
 : ""           ,   [  ]
        ".      :  " ,  
   ,        ,   ,
 ,   ".    : "  !   
        - (. -, .. 
)    (   ).     
             .     
:      .          [],
   .     [] ,     [
]       ".        ,  
  ".     -  , 
    ,           
        (37;  227).   
  ,        ",
, , ,    .    
     (..   )".
       ,      ,   
200    ,   , ,   
.        
    ,    
.            ,  
,            
 .
                  
  ,          . , 
     "  "  
  .        .
  ,      :
     "     [ ]    ,  
      (..  )     
         , 
  ,     []   .    
,       []   ,  ,
   [],  []   ,   
[]   .         
  [  ]".
       " "   " ",      ,  
,           .  
         .         
  ,    ,   
 :     .   , 
      , : "".   
     .    .



     ,   .       "
"?
          .      
      ""  -        
,        .        
,    ;               
,       :     ,
    " -".    
,   ,      .  ,
             ,
             ,
       .     
    -,          
    . (.  III)
        ,      
           
    -,  "    ..." "  ,
      ,      ,       
,              , 
   .        , ,  
,     ,       - ,   
 ,    - - ()".
          ,            
        ,  ,      -  
 .     :
     "     ,    ,    
           -  -;      -
[]      15  *,   "    
 [ ]    ";     ,  [
 ], ;  "          
    ";  "        "**,
 "    []       ";   
  []      ,      , 
 [ ]  ".

     *  ,            "  ":  
    ,     ,     
,     . ,     
     .
     **    "...      "         
      ,  
  .       
.

       ,           
,  ,           
.    :  , ,  
   ,   -  .
                 .
     ,     ,   
         .               
,        ,     . 
 , :      
,          
      ,        .
                  .    
  :        
.      ,    ,    ,         ,
       . (    
,    ,    .)
     ,            
   ,       ,   
       ,     ,    
    .     
    ,  :
     "       ,       
  ,      []        ,  [  ]
   [-] ,        
,              .     
,  ,   , ,       
    ,             
  ,     ,       ,    
  ,  ,        ,       
.  [...]                  
:       ,      
  [] "  " (..     
  ),            ,   
       .    [] 
 ,     ,     
[  ]     ,    ,
      , [  ]  ,    
  ,             
  [],     : "    []
,       "".
               ,  
         ,        
.         ,     
      .  
    .    ,  
         .  
    . ,       .



                ,   . 
:   ,  "       
    ,        ".    ""  -  
   . ,  ,     
,  ,     .     ""  
,     , ,  
   .
     ""      ,     
    ,       ,
 "      "  "     
       ".          
   ,   "           
       .      
 ,        ,  
 "*.

     *        IX .  h
,     ,       , 
  ,  ,      ,  
      28   .  
    880 .,    ,    , 
.               , 
,    .

               .      
,  ,    " ",     
  ,            .  
      ,      , , ,
   ,    . "   
   ,        ,     :
  - , []  , , , -,  --,  , 3-,
---, .     ;   [ ]".
         ,           ,
   ,     ;    
      -       
*.

     *             "
",   ,    , X. 2-3,   
.

        ,        
,       ;       
 .  "        ,  -   ,  -
       .        
   ,    []   []    [ ]
    ,          []  
     ".     
 ,    ..   :
     "           ,   
.          .       
     .     ()
    ()     ,   
  ,     24  [  ], ,
    " [54].
     ,           
            (,   
  ,      ). ,
  ,  ,     [55].  
    "    ",     
  ,    " "   ,   ,
    - ,   .  ,
                   
 ,   ,    ,   
,         ,  
       .          
  -   ,    VIII .      
   ,   " ",   .
         ,   
      (..   740    800
.)                    
 ""          
 .   ,     ,  
,             ,   
   -,   ,       ,
    (. ,  V, 4).
     ,       , ,
   ,       
 ,     ,     .  
     ,    ,
 -    .



          ,     
:
     "        ,       ;
    ,   ,   ,   ,
  ,    ,   ,   ,  
  , ,   .    - ,  .  
     ,  []      
.       ".

                
  .           , ,  
,        ,        
          ,   
  , -         . 
,            ,    
;  , ,        - ,
        ,            
         ,   
       (    
  h ).         
  ,       ,  ,   
,    .
           ,        : 
          "   ".   
      ,  ,   . " 
 ,   ;        
 .           
8  8 .        ,    
 *. "0          3  3
.       [    ] ."  
    ,                
       [] .   []  
   []  , [ ]   .
  []                 
;      ,       
. " ,    ,      20
 ,       ,  --  (?),  
   [ ],      [] .
            ."    []  
  .     ,    
.   []      .    ,
  , ,   .     . 
       . [...]   
  ".

     *         ,     ,   
  .

         " ":
     "        ,     ,        
,    ,        ,   ,
    .      ,       ,   
    ,      .  
    []    ;   
      ,    [ ]
  ,    ,         
[]:       .        
.      ,     ,          
    [],     ".
           -      
      :
     "  []   ,    .   
           (  ]  ,    []
    .  ,        [],   
,              
  .       ,        , 
              
   []    (.. , )".
            ,       ,  
 :
     "        [ - ]    , 
 ,       [..        ].
"         ,   , 
  ."        .      [ ],
       " [56].
              
- (.  III).    ,  
        ,   
,        .     ,  
         
     ,        . 
 ,   ,  ,  ,  
.
           -    
       -      .     
  -      -  .  ,  
" ",        ,  
      .      
,            ,  ,   
    ,   .



            "  "
(        -   
).      XIX     
  "  " -     -    
    [57].       :  
 (    )         ;
     ,    ,      
.                "
",     " ",     
,          -    
     ,         , 
   "   ".         
 ,          
          ,  
         (           
).   ,       ,
      XI ,    ,    ,
  .
                 ,     
   .                ,
 ,   ,   .  
      , ,  .
,        "   ",
  947-950 .,   ,  
   :
     " ,        [ ]. [],  
()    ,      ,
        .  [],    
       , , , ,    
          ,       
      " [58].
           "  ",         .
,     ,    
 , ,    ,     . 
      ,           
,                ,
        ,    
. ,    -   
 .     ,   III.



         " "   
    " "      
      ""  [59].     (1085-1141)  
    ;   ,   , 
-              ;    
: "       ".
                      ;
"",      , -   , 
   ,      
      .         
  ;          
  .
        ,         ,
               
,  ,        .     -
     .
        ,       , 
            ,       
     . ,   ,    
    "      ";  ""
        ,      
     .      "" 
" ",             " "  "
",       .  ,  
       : "400  "   "
4500 " (  ).        740 .
   .   ,  ,    
  ,        . 
  ,          , 
,             , 
  .          
  ,       .
               
      ,   1170-1185 .
     .    " '"
("   ")   -       
     .          ,
      -      ,  
    :
     ""       [..  ],   
 ."     ,      
 ,  : "         ".
 ,    ,    ;  
        .        
     , "         
   , [ ],      ;
    ,        ,    ""
(12; III; 201f) [60].
         ,      ,    
   , ,   ,     
 ,    ,   , 
. (37; 220).
       ,   ,          
,           ,
  "     ".
          ,  
   ,     -  
    .      ,
  ,      XII  ,  
            ;       ,
    , ,         "  
,   "  (12;  III;  203).     
  -    , 
...
                
,     ,  
.  ""  ("" -),  
,      ,   
      ,    "",  "  "
      -   .
    (882-942),     "",
    ,    . ,
          ,        
,        .    
   ,     ,      
"   "    -    ,      , "
-    -  ".
     ,              ,      
                
;                   -   
 ,    - ,       
  .     XI        ,    ,
    ""  (" "),       ,
  ,      .  ,  
  ,    ,         
" ,    ,  ,  
 ".
             , , 
     : ,  , ,
.  - , ,  ,
  ,    .        
   ,       ;     
 .
            , 
  ,     ,             
  .    , , ,   864 .
           
"      ",     ,  "
     ,       ,    
,    ;    ,     ,   
     ".  -     
  *,           ;  
    .

     * 24  .  14: "          
,    ;    ".



       ,    ,      
-,        
        .      
,  "  ",        
  - .           
  III        (,  
,    ,           
" ")     .
        ,       
  ,      .     
 , ,  ,   ,   ,
  ;     " "  -     
    -  ,         
(  ,  )    .   
 ,       [61].  
 " " (  )    ,  
      ,    
          ,     
     .    ,      
 ,      .
                    
.        , 
  , ,   , " 
XVII  .    .              
   ,        ,    
" (              ) [62].       
            
   .







       . (110), "    VIII .  
   ".           
       .    , 
      .   , ,
:        ,     
    .
                 ,   
  775-780 .,    ,   ,
   .   ,   
              ,
        .   , "
 ,  ,     " (37; 177).
              ,     ,
       .     
     .    
 ,     .      450  .   
,          ,  -
    III.      
       ,    , -
       -      
 .         
    ;  ,   
  .
                              
  .    ,         
               
               -    
 .      ,  
(         )        VIII  ,  
  ,     -
.
     -  ,     798 .*        
            .   
      (     
"   ",     ,    
   ,     ...).   ,    
          
(.  I, 10).       ,    ; 
,    ,  ,    . 
       (   ) (37;
181)   50     .             
   ,    .

     * , , .

                     
   ,      
;     "  "       ,  
 ,      :      
,  ,        ,   
   .    ,  ,  ([80; 5;
416] [37;  42 .] [21; 408]),         .
                  
      ,    
    ,     .



       IX    -       .
,      -    ,
      ,       -  
  .        ,    
         ,      
   -  .
         ,          
    ,        .
   833  .          
         
               .    
           , ,
   ,         ,  
   .       -    
    ,       
(            ,  
  -).    ,      
,  ,       ,    
 ,     .   
    (    ,     
   ),       
       ( VI  )  
,  ,   -    .  
  ! (13; 27  )
      ,        
   ,      
       ,           
,    -    [63].
                    
 :      ,   
. ,   ,        
    . ,       
,             ,    
.                  ,   
.       ,     
   .    ,         , 
,       ,    
         .  
,          
 ,    , 
          -   
  -           .
            ,   
,              .    
         
       .
         ,       
,     ,    
             . 
             ,  
,        ,     ,
 ,     ,   
                -
    ,      
.    (114, 547), " IX ,     
  - ,   ,  
     ,      -... 
 ,   - ...  ".
     ,       : A furure
Normannorum libera  nos Domine  (" , ,   -").
 ,    -  
,      ,         ,
 ,          ,   
     . ,   ,   
          .
              ,
         ,    
.           ,
  : "       [ -  ]   
,   ,     [..        
  ]. "           ,  
 ,    ".      ".



       ,    "",  
  "".          "", 
, -  "   "rodher",   ", "  (114;
446 . .)  [64].     ""        
"  "  ,    
  ""  ([114;  446]  [21;  422  .]).      
     ,           
   ,        .
   ,          
,    ,          
   .  ,      , 
      ""   - 
             .  
         ()  
;       ;   
      (  )
  (  ).
                    .
       ,       
,      ,          -    
  .     ,      
  [65].            
:     ,     .
                
,     -           ,   
-        :  
   ,     - ,    
-  ,       -     ..* ,   
  ,    ,   "" 
     ,      ,    "  "
 .       , 
      .         "    "  -
"Austrvegr"  (" ")   -       
,  ,   .       
    ,    ,    
     - , "" (
barufors  "" -) [66].

     *      "  " -
          ,       
 .

     - , ,   ,  
  :   ,     
,        ,  
    .       ,     
,              . 
   :
     "    []  100000,      
   ,  ,        
         [     ,
 ].    ,  ,     
.     ,       ,
  : "    ,   ,  ,   
      ;    ,     "
[67].
          :
     "  -,     
       ,   
   ,  ,         
.  -        ,       
    ;           
  " (79, 58).
     ,    ,           ,  
     ;   
,       ,   
  .      .  -    
,        ( 912-913 .),    "  500
,     ".   50 ,   , 35  
  *. ,  ,    .   
    (  860 .),    
       200-230 .

     *  ,  IV, 1.

             
,           ,  
,    .           
            ,      
   .   ,  
  ,   , "",  
     ,         .  
  -      - ""   "" . 
       ,    "".
Hrorekr   , Helgi  , Helga   ..   ,
           945  .,     
    ,         ,  
 (114; 446).        
,         ,   
   ,    
   .
             ,     
       .     ,
    ,     ;
          ,  
       ,  
   .          
      ,     
,                  :
berserksgangr - " ".
                     ,    
        ,     -   ,   
  .           
     ,    , 
 .      ,     :
     "        ,  -  "        
,   ,         
  ,  ,    ". [...]    
               ,  
,    .   [] ,      
 ,      ,     . 
       ,         .        
       .            
   ,            .    
  ,    ,        ,
 []    ,    .      
    ,     ,    [] ,
       ,            "
(127; 85  ) [68].
              : "   ,
"    .    ".  
,     " (78; 214) [69]. , , 
.
           ,    ,      , 
     ,                  
      .  ,        
  .
          : "      
,     ,     ,    
   ,              
.   ,        , 
   " (78; 214) [70].
             ,  
: "     :    
     .       ,  
                    
:          ,  
           ,  
   " (78;215) [71].
             ,     
: " -   .      ,
  ,     .   
,     .    ,    
 . "        ,    
    "" (78; 214-215) [72].



            .
            :          
                      
-   (" ").    ,
              (
830-930 .)       ,    , 
 (     ),    
 ,  , ,       
.   ,       
  10     ,        
    .
              ,
 ,   ,    
 ,      .          ,
,       ""       -  
.     ,   ; ,  
,  ,     , : "  
,  -" [73].  ,   ,   
   ,            
. 3. .   ,         
    ,       
  ;  3. .   ,        
      .         ,  
,             
,            
.   , ,  ,     
 -,      -.
     ,            
       ,    
           .  12    1952  .
   ""           :   "
 .    ".      
   ""        ,      
  .         .  .  ,
            
,       1937 .:        
.      ,     
 .
     ". ,    ,    
""  .     , .
.  ,   "     
       (?!)   ". 
 , -  "", -      
   [...].      ,       
  ,       
  .       
  ,       ,    
    [...].    ,    
          ,  ,  ,
              
.             
             
    .  [...].        ,  .
           .  
      ""  
    .   [...].   ,      
,        .  
  ,   ,      
 ,        .
         
  - ,     .  
            
  ,          .
    .       
  " [74].
     ,     ,      1937 .,  
               
.    , "  ", ,      ,
 ""     .          
 10 ,  1962  .,      , 
  ,       ,   ,  ,
   .    :
     "           ,  
      ,  ,    ,
        
 .
              ...
               .     ,  ,
      : , ,
,   ...      
         ,
  ,     ,       
          ,     
.              
  .        ,
           , 
       ,   
    ,     , 
   .         ""
    " [75].
                 ,  
   [76].



                      
      ,           
.   "   ",   859 .,      
      ,         
     .     ,  
     ,          
,      ,  ,           ,  
  [77].     .   , 
    "   ",     
,     ,   .
        ,      ,
         .   " 
",            (Hrorekr),
        ,        
    .        ,      ,
   ,    ,  
 ,  ,      , "  ".
"         ,        
    .          ". 
              , 
  ,      .
             ,    
      "     ";         
      [78].
        ,        
,                .  
 -     ,    ,
                   
 -.       
  " ", "  "      
    .



              IX  .  ,     
      ,          
    ,  .   
            , 
    .
         ,     ,    
  . "        
  ", -     (78; . I);    
       " (78; .  V). ,    
    , -   ,     
          - 
,      ,    .
,             
,     , -   ,    
.    ,         ,   
      ,       
,       .
     -,        ,        
             
,        .      
      ,       .      
    ,   ("  ", 
   ;   ,       ""     
    [114; 419], [78; 176];     
   "".
           VII     IX . ,      ,
     .  ,       
,               ,    
           ,
                 
:   ,   , ,  
  ,       ".      
 ,   ,  "        
      -      
                .
     ""      
               .
  ,  ,         
"   (114;   418).      ,            
-      ,    ,  "
       ,   ,  ,  
     " (114; 454).
                       .
    ,        ,    
       .     830 . 
              ,   
.       ; ,
 , -      .
     " ... ,            
   ...      
 ,         ,  
,             
...  ,    ,       
      ,        
  .          
        ...  
          
  -    .         
         " (114,
454).



           .        
     ;        , 
      .       
,       ;     
         .
                    "
  "  (  950  .)       ,  
         -   
  (I  .).    ,          
           , 
  ;          (, 
  ""):
     " ()   ,    ()  , 
  ,    ,      ,  
   .         
 ,          .  , 
,       ,      
 ,  ,   -     
     ,     .   
        " [79].
           ...        
                  
:
     "    ,  ,  ,
        ,   .  ,
    ,    ,     
, [],     .   :  "
     ,      ,      ,
,       ,     
      "" [80].
         ;      
,          
         , , 
 , .  , "  ",  
         ;    . 
        ,      
. "         ,     
         " [81].
     ,     ,     950 .,
         .   
   ,       1311  ,  
        .    
   .



                
  .   ,      (31;  . 39-40), 
 (apostasia)            .  " 
,         .  ,
           , ,   
  ,     [-]  .  
    , ,  ,       
()    ,         
.           ,        
    ,       -  .   ,
             
    ,          .
      (      ),    
" [82].
          "I",      
 "      ()".     
,     , "   ..."    .. (114;
426) ,   ,     .
         ,        -    ,  
  -    .            .
-,     ,          . 
    -   -.[83]  
      . , 
:  "         
 ,          
      " (114;  426).  (114; 427)
,     -    ,    
         ,     
  ,      ( ) [84],
    (.  -  I,3).
     ,   ,       .
  :  "              
,      .  -      ;
  ,   , - ,    ,
  "  [85].    ,   ""
   (78; 127   ).
         ,       
,      ,  
   " (12;  III;  211, 332)  [86].  
, ,       (13;  99,  113),  "apostasia"
   -         ,
      . ,  ,   
,    -    , ,    
  -      .       
 , , ,       ,   
-.     ,                  
          .    
   .



                 896  ., 
,      ,       
 ,        .   
  ,      [87].
           IX          
    -   *.    
    :        
  ,             
   .             
;     (37, 105) ,       
     .
        IX          (  
):       .   
  (   ),           ,   -     
      ,             
-           .   
       ,         **.
         ,   ,    
 . ,   ,      ,
         ,     ""  - (Etel-Koz
[.] - "").      889 .,     896 .
,       ,    , 
     .

     *  , - - "besenyok"
     **           [88]: "  
   " (21; 424).

                
   -  .         
:  (78) ,   ,    
 ,    ,     "" -     
   ;       
  .         
 -              .  
"  " (78, 71)  ,   862 .  
          -         ,
      .   
    , "  ",    ,
  860 .,        .     ,
   ,     , ",  ".  , 
      (78, 71) [89].    (78; 76)   
,        881 .,    ,     ,
    ,   , - .   
(.  40),       " [  ]  , 
    [   ],    ,  ,
           , 
   ". (31; . 40) [90].
               
,          ?  
,          ,
     :
     "               
,        ()        
      ()   .  
     ,         
,                ,
    .   ,         
  ,   ,      (..
 )" [90].
      ,       "    ", 
       ;        ,
     ,      .
                   ,      
   -      
.             .
,  , , ,    
,       ,    ,
 ,      .
              . , 
          IX . -
 ,       . 
 . , "      ",
,     ,            
,            "   ",      
-.            "  
 ,          
  -  ,  ,  ,  ,  ,   
...,     ,   ,  
       " (78; 123).
           IX    .,   
    , ,     ,  
     ,      ,   
     ...
       ,  ,         ,   
    ,        
. ,     ,   , 
 ,   :
     "  ,   -,   (  
) ,  ,      
 .            -    ,
,   ,     .   
          "    ". 
,               ,
     895 .;       
     " (78; 112).
        ,         .
"       
,      .      ,
   ,      "  (78; 123).
   ,     - ,
         
,               
 .
              ,    ,
   ,            
.     (35; 262),    .   
            . 
,          . 
 ,    ,       
   ,    
(. ,  I, 13).
            
   ,    ,    
    .         -   
 -       .      
,          -     ,  
,    ,  -      
  .        
.



        ,         
    ,       862 .        
    ,       .
,    ,     .
             
    .    ,      ,
     ,        
. .     :
     "    860 .  [ III]       
 .      , ,      ,
   .      
    ,      ,        
           .  
                
  -  .    [],       
   ,     ,      ...,     
.  ,    .  
       ;    
    ...     , 
  ,    , "    ",
  ,     [91].   
      ,            
  .            
;   ,  ,      ,     .
  ,      ,       
             "  (21;
419)[92].
       ,   ,   
 ,       " "  ,    
      .     ,     
              ;    
          
.
              .  ,
  860 .   ",  ,       , 
-  "  (114; 448).       
,              ,
   ,      
 ,       , 
:
     ",        ,    
          ,     
,               . 
 ,        - 
   " (114; 447).
           ,       ,   
    .     
             ,      ,    
    ,     
         .
  ,        ,    
            
.



           -  
         .     866
( ), 907,  941, 944, 969-971 .,   
838-839,  861,  911,  945, 957, 971 .        
        ,     ,     ,
            .  
            ,
       -    
,   , -  "   "
[93].     : "  ,      
        ,    , ,   
       , ,   .
,      ...,     
  .          
.   ,   860   866  ., , , 
" (21; 422).
              
 -   902  .        .   
  "   "  -              
-,   .   945  971 . 
             
       (114;  448).  
,        ,       
 -    ,    ,   .
           (      
  ):  "   ",    907 
911 .        
  ,           ,     
 ,         
 ,     ,      -  
   6  ,  ,  ,  , ,  ,  
"    ,    ".     
           .
            
  -      .
           .   "  ",
 ,   ,      907  .    ,
       (),  "     
       ,      
    ,          ,
   ,   " (102, 65) [94].
         ,        ,  
  -           : 
957 .    (  )     
      (    
  -      ). [95]
      "    "      
  ,     ,          
,     , - ,      .
(    ,    , ,    
   ,           
).  ,        ,  ,
    ,              :
           ,  -    
  82  -      "
(114;   504)*               ,
         .  
  ,                 
 .   , "    
,   ,      .  
  ,   ,      -,  
 " (114; 504).

     *      ,     ,    
  ,   ,       
 .

     "   "   ,    
  .       ,
   "     ,    , -   
".       .   ,  
  .      ,     " 
  ,          .  
         ".      
    ,   ,   ,     
  .    ,    , ,   ,    
.  [...]           : " 
     ".    : "    ,   
     .         , -  
".    : "  , "" (102; 82) [96].
          ,  "      
: "     .    :   
 ,       - ,        ".
   : "       ,  
 ,     ".      ". (102; 83 )
[97].
     - ,  ,    .
  ,     ,    
   "  "  ,    
.  941 .          .  
   :  " ,   ,     
, , ,         
 .           " (102; 72) [98]. 
       ,   
  . "           
      .       .    
 ,     ,   .   
  . ,      ,   -    - 
      . "   , -  ,  -
   , ,  ,  ,     "" [99]*
                
  .          "  "
,        ,   "  "   
     .   ,     
  .

     *          ""
         ,   ,     ,
         [100].

      954 .,    ,  , 
     ,       . 
        :     
 ,       ,      
         ,      
,                .  
      .   ,
,           ,    "
 ,     ,      . 
 ;    ,      ,  
 ".             
  .



       -     ,   -      
   ,      
              .    
      ,         
.  "      ,       
 .     ,   ,    " (102,
84)  [101] -    ,     .   988  ., 
  ,  ,    
      -   ,
  ,      ,        ,
       .   
    ,        -   
.       ,  
          ,     
,          -         
         
       ,     
.
              
      .           
,    ,        
,     987 .    ,     
.     , "        
           ,  "
(21; 418).
     ,      ;      
,   ,   .







         -      IX-  .,    
            :    
     "     "     
"  ".    -  
    ,         ,        
      ;     ,        
,  ,        
    ,      
  ,           
.
             862  .,    
,     965 .,     .    
                 (
      )   -    ,  
            
    (102; 84).
     , ,        , 
        ,        
  .  ,       ""
, -  , ,     -    
  ,        ,   
          .      
 ,            
,                , 
  .       ,     
         
  -    ,   .
     -     .    
  ,            
. ,     ,      . 
864   884 .  (37, 238)          .
    ,     910  .   ,    
             ,         
 .  , ,    -  
              
-.     ,    913  .      
,  .
         ,     ( III,  3),  
    -,     "    "    
. - ,  " 300    [912-913 .
..]     500  ,       "    
 :
     "          ,    
,       [ ]    
,     ,    (,    
?)      , [...]  ,  
   ,   ,    . 
    [],     ,  
 []           ,      
   [],          , 
  ,   ,         ,   
[]      ( ).    []   
   .            
,  ,  ,  ,        ,   
    ()    [ ,  ]      
. [...]    ,        
    .    [],    
" [102].
                      .
       ,  ,   
,               .  
,                
,  "       ,            
.       . [...]   
      ,       
[]      ,      , 
        . [...]   [-  
 ]     []  ,   
[]      :  "  []      ,
"     ,      
   ".     ,    , 
    .
                 ,   
.       ,     . 
 15       [] ,       
,     .      ,  
    .       ,     .
     5 ,         ,
     .          .
     ;    -,
 []   .    ,    ,
        ,    30  ,  
     ,   " [103].
                       912-913  .
-.   ,     .      
   :               
-,               ,  
   ,  ""    .
"" -   ,   ,  
    , ,      .  
    -   , 
  ,      . , ,
       ,      :  
     .   ,   -, 
   ,      ?    , 
         ,     
   -    ,       -  ,  
 - .
              ,        
,            . 
,  -,    912-913 .,     
  921-922 .    :
     "      [ ]  ,   
        .   []  
    .   ,   310  . . [922 .]   
    [],      ,   
-,   ,     ,     
: " ,  ,   ,        
   ,     []  ""(127)
[104].
                
    .    ,        ,  
         .



       -          912-913 .  
: ",    ,          ".  
 ,      943 .,     , 
            ,  
 -  .   913 .     30   
   ,   , ,    
;  ,        (-  
)            , 
   " ".
         :     ,
          .   
    ,       .  
           ,  
.       ,     
  : "      [-]    ,
   ,    [..      
].           ,    ,
   .      *.

     *     " "   (   III)
   ,     : "  
  [ ],          ".
,       ,   , 
      ,       ,   
    ...

       ,          ,
  :        
 " ",    943  .        
  .
           , ,    ,   
  ,     " "
 .    , ,     ,    
.  ,     .   
    965 .,    "   "  
    .



            ,    .
   ,    "    ,   ,   
"  - ,            
.     ,    ,
":   "          ?         
"" .   "  "   ,  " 
      ,   ,   , ,   
  ,    ,   ,   .    
,  ,  ,     .      
   .          "     ""
(102;84) [105].
            ,   
     : "     
  ,     ,     :  "   ?"   
: " -        ".      .
  ,                
 ,            "
(102; 84) [106].
         ("  ")      ,  
   ,   ,    ,
  ,       .       
.
        ,   "   "; 
      ,  ,   
 .         ,  "   
   ,  ,    " (102; 90) [107].
               ,  
,      ,   .        965  .
    ,         -
  ,   -    1918  .   
      .       
 , ,     ,   ,
   ,     ,     ,  
,  .        
 ,                 
.     ,    "     
  ,          ,    
,           ,      
     ...          XVI    
       , ...      
   " (14; 451).



           -   ,
   , .    ,   ,
,     ,   ,   
  .        ,    ,
  ,         :  ",  
,      ".    "    "    
  :
     "     [...]      300 
, 300     200     ,    
 .      ,     
  .     ,    ,  , 
   700   300 .   ,     .
   ,        . " 
   ,     "" (102; 94) [108].
      ,    ,  957 .    . 
   989 .    ,  
   .
             
    -         ,
     .  "  "
             
        ;    
  [109].
               ,   :    
         (  
   XI .)
          ,   
 ,      ,    
    . "  :  "     ,  
      "".     ,   
             
.       ,   
      .   ,
             ,  . " 
   ,            "  (102;   97)  -    
 .
                 ,    
  -  .           ,
       .   
: "  ,      ..." (102;97).
            .    
.  ,       . 
: ""                
      ,       ".      
: "    ,      ,  
     ,          .  
   ?""
     ,      ,    
.      ,   "  
,         ,     
     . [...] , ,     ,
         ". [...].     , 
    : "  "" (102; 98).
             ,   
 - ,       -  " ".
         ,  
  .             .  
     : "  ".
      , "    , 
"      ...        ,   
   : "  ,   
 ,    -       :      
      ,     ".
          .     
: "   ,   6496  [988 .]       
,   "  (102; 111) [110].  (   ,  
                
).      .   
        ,  ",  
,            
  ".            :
""   ,      ,   
 ".  ,    ,     : "
 , - !""(102; 112)[111].
         ,   .  , 
  , "      : "   
  .   ,    ;    
 ,      ,    ". ,  ,
 .      "   
   ;    ,     ,    
,     "".
       .           
  .           
      ,     ,   1037  .
     .



          .   
  "     ,     
...     ,       
,           [
  ]  ...        
       . 
             ,    -
.     -    
           .    
         , 
 " (117; 29,33).
      ,    ,     ,  
-   ,           ,  
     ,      , 
  .       
 ,          . 
    ,        ,    
,               
   ,        ,        
       .    ,  ,  
  ;         
.                          
- ,    ,   
        ,      .  
  ,  1016 .,      
    ,        " "
(. , . IV, 8).
     ,        ,  
  ,        ,       
  .    ,       ,  
      .    (II, 7)
  :
     "[],             ,   
    , ,     
        ,      , 
    ,               
,           .  "       
 ,         ,
 ,   ,    ,   
         ,       
      ,        ".  [],   
      ". (31; . 10-12) [112].
     .  .  ,    ,      
 :
     "          
   -        
 ,    .    ,     -  
                
,          -
. ,         , 
,           - ,  
     . ,   
            
   II     -...    
        -
        .      
                  
   .      
   ,    ?" (114; 508).
          :  
 "Realpolitik",       .   
, .



           .      . :
"           
.         
,       .   VII  .,  
          ,  
.,        ,     
  .                   
-" (21; 414).
               
.       .       
       :  
 ,     , , ,    .
     ,       -       
  -,        
    *.    
             
,      ,         .  
,            
      ;          
.       ,    
      .

     *       "     "  
    .

         ,       ,
,      -,    
   ,    ,   
  .     "  ",      
"  ",     "",  
- "",   -  "",        - "".
           XI  XIII  .,  
        *.       
.   ,  "" ( 
     ),         
(1071 .)         IV .  
                  
     -  ,  -      
  .

     *    ,   ,   
    1241  .      .     
  ""

       ,      ,    
    ,      
  -       , 
   .            "Realpolitik"  
   .



                       
 ,     ,    
      ,    .
               
,   ,    ,  ,   
  ,      ,        ,     
          .  ,
   ,     ,      
  ,    ,  .
              ,  
 ,      ,   
,    .       
  ,            
   ?     ,      "
 "    ,   ,  
 .         
  ,       , 
   ;      ,  
.   ,   , ,        ,
 "    ,     ",  ,  
,     -   , ,   ,  
-.         
  ,       , 
,   "  "     .  
     ,            ,
   ,        . 
     :     
,     965 .      "". "" 
 ,   . . ,   .   
    , ,    . ,        
,   ,      [113].
          ?   ,  ,
     "",   ,  
,  ,   " - - ,      
".  ,        "  "     
.      ,        "
"  ,     .  ,  
   ,      ,     ,  
976-977  .,           ,   
 ,     XIII           .  
  ,  " ,      .    ,
  -...  -,  ,     
        .  ,   
   XIII .  .  ,   
  ?" (37; 250).
     ,     . -,      ""
,       ,      "
" -   ,         , 
.        .
        ,     ,       
         
  . ,             
   " " ()     
                .    
,                ,  
  .   ,    ,
   ,         
    .    ,  , 
  ,  "  ,    ".     
,        :    , 
             
[114].           , 
        ,     [115],    
,     *.

     *         .  .       "  
   " (37; 245) [116].

                ,  -  
     .  ,  ,
            -
       ,       
       .    
      (I, 7),    , 
  , ,    .
          - -,   1048 ., -
     " ", , ,   .
(128; 206).     ,      ""*.
       XII .  " 
 ,       " ( , XII  .;  . 
128; 205);     ,      .
             
 (37; 249) [117].

     *   ,      -
  ,          
"". (37; 248)

         965 .,     "
 "    ,     ,     
  (,      )           
,    .        
  .    ,      
        ,      
XII .,   -     -   XIII .



                   965  .
        ,    
  :     973 .       
  (12; IV; 174) [118].
            
"   "        ,  
  986 .,     .
     XI .         
  1016 .  ,        .  
      -   XII .
  (37;  251).           :
             . ,   
,      :        
,     ,          .  
     . "" - 
;     ,      , 
.
         -      "..."
  1023  .,      "        
"*.         
       (  )      
    [120].  ,     ,    
 ,            965 .   
   ,  ,   ,    
   .

     * ,   -  ,    ,  
      [119].

       7   ( 1030 .)        
 ,   10 .     . 
                 
,         .   ,  
  -   XIII .,    -,
    [121].
                     
,                    
  ,  .   1100 .      
 ,      "-",  
    (12;  IV; 192).    
      (,  ,        ,
,      ...),      
     ,     ,
                  
,  ,  990 .,    [122].
            .        
,   1079 . "  , ,   
,    ". ,       ,
         .   
 ,              ,    
          .     
,        ,         
,   "  ,            
      ".           
    ,     .       
    ?                -,
      ?   ,   XI
.,   -    .
         ,    1106 .,     
  "  ", , ..  ,    
"" ( ).           
    :  ,    " ".    
   "  ",  1116 .
           XII .     -  (
1106-1190 .)     ( 1141-1203 .)  
        -    
,     .      , 
    ,           
                 .  
   "  "      ,      
     ,           
  (VII  .)    ,        
.              ?
[123]
      (  ,  )    
        
    ,       (II, 8). ,
          -   
, ,   ,      , "
     ".   -    , 
 ,      
  ?       1170  1185
.;    XII .,     .
         XIII .        ,     
         .   ,       
,     .      
      ,   1245-1247  .     
               
,    ,     .
       1245 .   IV       , 
,      ,  
         -   ,
,              .      
      .   
          
    ,        .
         1245  .     ,    ,
             
        ,    - (  , 
 - ).
         ,         
  "Historica  Mongolorum".        ,
   ,     ,  
,      .    
,  ,     , ", 
  "  [124].     ,      ,  
 ,  ,     .
             .    
    "" - ,     
   XVI .    ,  ,   
   ,     .



             ,           
-,           
  .
         -,    . 
   .       ,    ,
              .
            ,     ,
     ,   ,   
.            (1226-1286),    
     ;       ,     
,             20    
.
       ,         
        ,   ,
     .         
    , ,       , 
    (37; 260).
            , " "  - 
     ,   "   -" (128;
143),   ,   (128; . XXVII)  ,  
"        ..."    
    ,        
 .
       ,        
  ,     .    , , 
   (    , , ,  
  ).             -
   -  .       
      ,       - 
(). ,      ,  : " 
    ,          
          .  " "  
,   -,    " (37; 261).
         . . ,     
, ,   . ,    
    .



     ,    ,      
.
      "  "   , 
                
.      ,   
 ,              
 -   ,      ,
,  ,      .
          "        ",  
  ,   .   
    ,   , "    
      XX - " (117; 44).
          "  "   ,
         ,    ,   
           ("   ")           
("-"),              
.       ,  , -,
   " "          ,  
     ,   ,   
   (93; . VII).       
[125],                  
 . ,   . . , " - , 
                 
   " ",      - "
"" (93).        
        -          
   (  ).
     ,           ,  
      .     .  .
: "      "" ,
   " "".     :
     "       ,   -  
   .               
  .  ,     
    "",    ,   
     " ", ,  
      " (12; . III; 204).



      ,     ,  
,          ,   
        -    "   
".
       XII  .        ,  
   ""        
.     ,    
(  ,   ),              
. "    ,   ,   
... ,   ,     ,  
    ,  ,      - , 
  - "*.

     *          :   
-     ( ,  II,  8); 
            -;          
 ,     "" (. , II, 7)  
         ;       
  (. III, . 204; . IV, . 202-204  ).

       ,  ,    
     ,       
    ,       - 
   .       ,   
    .           -
,    ,  ,  -   
    -   .   , , 
  ,          .
           ,   ,        , 
 ,         
         . 
,    ,   ,  
     .
                   
 .         ,  
 - ,     -   
      ,        
 .          
  .
        ,     ,
        -           .   
,       -    - ,    , 
,   ,  .
            ,       
      20  , "       
".          .     ,     
  "  ",      
,             
-. " , -  , -  ,  "
",             ,  
   -   . 
      " ",   XIII
.         
,   1527 .      " (12; . III).
      , , ,    -  
 "     ".     
       ,          
:
     "        
                     
     ,   ,      
 ,      ".











     ,     ,    ,
   ,     XIX .,
    965 .   ,    XIII
.,       ,    . ,
              .
    :
     "       .     
        XIII .,   
    ,   .     
 ,       .    
       ,     
     .     ,     , 
   ,              
         
  " (12; III; 206).
     ,            
    .
     "",    ,     
     ,    , 
            
.          - 
 , ,   ,      
      .       
,     ,    ,   
;            ,
 , " ",    
 .       
          ,  
         ,  , 
,      (  )     
,    .              
"   ",             
"  ",      ,   
,       ,   .



          " "  .
         ,         
,     "",     
 . ,    .,        
        (. , III, 9).  
   ,   1154 .,   ,   ,  
     ,     (12;
III;  212). ,           
 -   " ",     ,
                  
     -,           
   .          ,      
      ,         ,
    :     ,
   "" (        ).
      .,       
     ,  ,   
,  ,   "               
"*.

     * Anonomi Gesta hungarorum, .  78; 188  .

                    ,          
-   .      
"   ",       "    ",
    1222 .    II,     
        ,         
    ,    ,         
    .   
  .  ,          
  -   ,   ,  
,      .         
      ,         , 
     2000           II
 .           
  ,             .
               
         .
       ,       
    " ",       
         .    
       11  , ,       
,               ,  
    .   ,      IV
             .  
       *.

     *    . . ,    
   ,  ,      ,       
    .  . "The  Universal  Jewish Encyclopaedia";  
"".



       ,            
               
.   ,       
  - ,       ""  
                
,      .   -     ,
         .   ,       ,
         ,         
    ,      ,
       ,     ,  
,     40 .  "    "
     (37; 262).
                
  ,         .
  ,   , 
   ,   .  
,      -   ("   ")  
      ,             ;
          ;    
    ,           
 ;     " ",  
   -   ,     ,
   -,       
  ,    (94; . IX).
     " " 1347-1348 .     
         ,     ,    
      .          
    ,        .    ,  
"         ,   
      ,      
  " (12; III; 206).
         ,     ,  
             ,
  .        ,     XIV .,
  ,           .   "    
       , 
     " (94;  . IX).   
          ,       
  .      .
       ,       
                .   
               
,   .          .
   1160 .        ,  
    1181 .      .  " 
 "        - ,  
 "" ()   "" ([94; . VII], [12;  III; 218  .]).
        ,    "
",          (20).
              ,    
 ""  "" (). , , , , 
,     ..   ,  ,     
  -        (.    94).  
               ,      
   .          
      ""   -   ,   ,      ,
- .
           ,   
 ,           ,    
,        .      
  ()          
   ,     XV  .    
,   -  .   ,  ,
        ,          
             .  
,    .  .    ,     
" -       
 , ,     ,    
""             XVI      
"",     ,  -    
  " (94; . IX).
          - " "   -
,             ,         
      .        8 , 
           -   
.     "  "       ,
     ;       
*.

     *            . .    "
"    "",  1973  .  [69],  
    .   "    " (George  Sava
"Valley  of  the Forgotten  People", London, 1946)     
         -  ,  ,  ,
  .

              ,  ,   ,  
  ,      .     
              
     -    ,    
   .



          ,     
     ,       
      .
         962  .         
        ,   ,       
.  ,         
  ,        (    
965  .).  ,              
 ,         .   
,          
      (12; III; 217   .).  ,  
     ,     
     ,   ,       
;           ,      
   .    ,    
               ,
   ,       962  
1370 .
        ,         ,
     ,            
        
.          
                 
      *.     
  ,       ,      -    
,   ,  ,    **.

     *     1386  .    ,  
    .        
" ",     ,     ,   
XVIII      ,   ,   
         .      "
",          1792 .,  
,   ,         
. ""            
 ,     1897 .   200 .,
      ,  ..        ,  
  5 .
     **         -    1241-1242 . - 
 ,      ,      
 .

           .      
,  ,    ,    
           
(  XIV .        
).    XV . -,   ,  
,             
     (94; . IX).
            
  -     ,  
 .   ,       
,               -
    XIV .    ,     
() (94;  . IX).        ,    1388 .
     ,    
     "  ",     
      -,       (94;  .  IX)
[126].     -   -  ,      
     lingua cumanica,         
    .    (
. . ; 94; . IX),   -     
         ,      , ,
,   .   ,    
1710 .       32  37  .
             " ";  ,   XII .
         " ". , ,
       -      , 
     -      .  ,  
 ,        
       (125; .  35;
212).               
  ,    -       
,  .



          ,    ,  
,         .        
          
.       -   ,  
-     -          ,    
 ,       .
      ,     1264 .  
   1334 .,      , 
 ;             
      .          
(1575-1586)    ,      
      .     
,  ,   .
                  
 ,      XIII  .,  
   IV,       .   
           ,      
                 
  -      *.    ,  
  ,   ,   ,     ,
                   .
(     ,     
        .)           
  ,    1267 .   
,           .

     * ,   .

        ,     
,  ,          ,   
       ; ,   
,           "   ".
             
   .
            .  ,    
                  ,
    -  ( I, 7)[127];  
                ,  
,              .  
     50     ,     
300-400 .  -      ,    .  
,     -   XVII .  
        500  .    ( 5
   ) (118; 278).      
                ,
          
   ..,  -   
     V-VI .,    ,  ,
-,        *.      
-     ,   .   
            
             
,   ,      
,  VIII .,         XVII .
-      ,  ,            ,
    .

     *            
       XVII ., 
         .

            .     ""  
" ",   XVI  .     
 .     ,   . . , X. .
   ,          
  .         
,  ,      ,      
,  ,    ,    
.          
               (.  ),    
-          
                   
.
                
                
,     ,     .
       ( ):
     "  ,       
            ,      
               
    (  -  ) 
 ,   ,     " (118; 274).



                .        
     ?
     ,        ,   -         
            
.   ,             
   ,        ,  
 ,    "",    . 
  ,       
,         
    -  ,    
.
        ,    -
      .     , 
,             
          .     ,
       ,     ,    
               
.     -,   ,  
II-III . (.    II,  1)  -     .
   .      (,
),    : "      , " (,
  -),     -    ""   ..
,          
   ,   ([118; 267-278], [12; III;
218  .], [943; . IX]).
      -       -     
      .    
      ,             ;
,  ,        ,   
       1203  .  (12; III; 219), 
- , , ,      
.
         ,       ,  
  :   ,     
  -  "",     ,        
    . (""     
    ) (94; . VII).
                .    
.    XIV     
 ,         
  .             
  -  1496 .     
    .         
,   ,   .   
 -           
  -           
     ,       
.                
,         ,    ,   
   ,    ,   
        .   
           
,        ,   
*.

     *        -         
  -          
 .

              
            .      ,
   ,     -      . .
  -              
  .     
     ,          
, -  ,  "" -, ""  ,
"" -.    - ,
, ,      ( 
   ),   ,   ,        
.
     ""        .     
    ,       ,    
  ,   .       XVI .    
                 -  
  .     ,      
.               
,         -  .
-          ,    
 . ,    ,  
 ,   .    .
            , ,   
,     -    ,    
.              
   .  "", ,   
XIII  .,              
     .
           , 
  , ,     .  ,
   ,       
   ,         
   .        ,      
       ,       ,
           ,
,  ,      ,  ,     ,
,   ,     .         ,
   ,         ,       
,   -  ""    ,     .
             ( , ,
,  ,    )*,     
    ,    ,  ,     ,    
       .

     * Enc. Brit.,  1973,  " ".

              .  
   ,       ,   
          ,  
    . "  , -  . . 
(94;  .  III),  -        
       .    
,       ,      ,  
   , "- ",       
"".                  
 XIX .  ".
          , ,       
       .    
    ,     ,       ,
 ,    ,   
 ,      -,   
.        ,       
  .
                  
,       -      
  .
     ,   ,     . -
            ,
       ,     -    ,
-     , , ,   
.
                ,
         V-VI
.,          ,      ,
               .
                
  ,     ,   
         ,      
 ,    -   (I;  13), 
 ,         (94; .
III).
                
.     , , 
 , ,   ,     
   -  ,    , 
,          . 
()       ,       
     .        -
      ,     - 
.   ,     , 
  ,         . 
   XIX     -    
      (94; . III).  (   
          ,   
  .)
            -         -
                ,  
        .     "
   ".          ,   
  ?

                     
 .       
(126; 41)      :
     "    ,       ,
     . ,    
 ,    ,  -     ,  
     .
               : ",  
!"       ,    -        
.         ,   
 ".
             - 
    -      ,  
     ,  , 
      .

                 ,       
.      , ,  
 -  ,  , -     
     .       
      " ",   
. "   , -  , -   
    ,          "
(94; . III).      , ,  
,              
 .  "        
       :       
         " (94;  . VII).  
-                 
                ,
   . "    
         (    ),  
                 
.  ,  ,      " (94; .
III).                ,  
      .         ,
    ,   .    ,    
   ,  .
       ,       :
   ,     .







                 :  
        ,         ,  
       ,  -, 
      .     
  ,    ,      
, ,    - ,   
       .     
     :        
              
.
      ,  ,       
 ,     ;     ,       
    ,         .
         ,         
 " "  .



          ..       
      *.      
    ,        
                   
;           
.     IX  .          
,      .
                   -,     
      ,  ,      
 ( 121; .  12; IV; 277),      
**.    :

     *    ,    , 
   ,    .
     **       "   
    ",             
. (12; IV; 77)

     "      " ", 
                   
  .        
,           
 .          ,
     ,         
          ,    
        
            ...    ,
     1189-1190 .,    
-    1290  .          
           (1066-1290
.)    ,   
         
 " (12; IV; 75-76).
         ,  ,        
         ,     .
  ,           ,       ,  
-      ,  
  .         1290  .    
                 2500
.            
   -   ,   ,       
;  ,        ,        
      ,   ,
,      ,           
 .        
  ,             . 
          ,          
   ,                
.          " ",    
  .      ,    
    ,     .      personae
gratae,      ,           
  . "  , -     , -
     ,   ,   ,   
,    ""  ""       
 " (104).         
        ,       
,          
      .  "        ,   
    ,    ,    -     - 
..." (104).       .
        " ",  797 .,    
   ,       ,        
    ,             
.        500 ,  1306  .,   
      . ,  
 ,       ,      XIV
.      *.

     *                
     VI-VII .



             ,     
,   "   ,     ,  
  ...  "Germanica  Judaica" -       
  ,          1238 ."
(12; VI; 271)  - ,         
             
      ,     
-   .
              
-   ,   906 .     
   .          ,
   -  , , ,  ,        ,
       .      
 (.  , II,  8)         XII  .  
: "    ,     " (12; IV;
73) [128].       ""?        , 
-...
               (.
960-1030 .),      " " 
       - .    
1020  .          ,    
,       (      
  ).      , 
           "
      -  , ,       -
,    ".           
       ,     ,  
         XI .   , 
    (72; 233).
         XI  .              
    -      ,    
     1096  .  .        
      ,            
 "" (11; 14 .; . IV; 772):
     "       ,       ,   
            - 
      ?"
              " "  
   .  ,     ,  
, -    .   
    ,      (12; IV;
97),  ,           
,     ,    
(12, IV; 104):
     "         ,   
  ,    -   .            
   ,     ,  
     .    ,    
 ,    ,   
  ...         ,    
        ,   
,                ,
      -          -
   ".
                ,      
           .
      - 800  (  
 )          900  1300  . ,  
      ,           
,  ,   ,    ,   
  .          ,   "
              ,   
   " (12; IV; 105; . 292).   
  ,           .
        ( )    ,  
  ,       !
       ,    ,     
         ,  
  "  ",     .   
  ,     ,    
            .    
 ,      1096  .   
       ,  -      ,
,  ,         
        ,       
     .   ,       
   -  ,   ,   ,    
   ,      .
     ,   ,        ,  :  "
 ,            
    ,         
 " (36; 427).    ,      
  : "        
 ,         "
(36; 428).       ,    
               
 .        ,  
  ,      ,    
        ,   
      .            
,     , ,       ,
             ,  
 .
        ,      :    
,   ,     .     
      : "    -
      , ,  , ,
         ,     
       "  (12;  IV;  129).     
        " "      ,
      13     ,    
  (12;  IV; 119).      ,    
          ,  
          (12; IV; 116).
    ;   ,     
       , ,    
(83; 275),      Judenrein - "   ",   
   .



     XIII  .        .        
     ,    :    
(1225 .),  (1230  .),  (1243 .),   (1255  .) 
..  (83;  275-274).        :    XIV  .  
-    .
              
    .          ,
,      ,          
.       :      
   .  1292 .     100 . , 
1295, 1299, 1302   1305 . -  215 .,       
       . 21  1306 .  
                 ,
  ,      .  
22 ,   -    .     
,      ,  , ,
       . ,   ,
"    ,      
              
     " (83, 273).        
,          
-    ,  - .
                 
       (  1315   1350 .),     
 ,           
.   XIV .  ,   , Judenrein.



                     ,
   1348-1350  .     ,    
 -   .        . ,  
           ,       
  .         1347 .
    ( ),  -   .  
  ,           
 ,     .  
                ,     
,     .
      Pasteurella pestis  ,    
,    ,       . 
        ,   
           .
     ,       
       .    
     .
              
XVI . ,       ,  
 .   ,  "      , 
,    ,    .     ,
   ,         -     ,
    .   -     
                   ,
 .           
       ,   [1909]  
                 ?
,   ,      ,   
      ,     " (72;
235-236, 241).
                            
      ,      .
,             ,      
,                 .
,    ,    ,    ,  
       ,     
           
.                
,          :           
      -            
...
                 
              
 Judenrein,        .
,   VI-VII .      , 
  ,  -    ,  "" ( ),
      ,          .  
,        ,   
  .
      ,         ,   
            
       -   ,      
,  -    .        
  ,                ,  
             ,
                  .
     ,    
  VII.







         ,     ,
  ,        - ,   , 
    , - ,  "     
      " (118).    
           ,      
    .      
,      -    
        .        
 :     -  
     (     )   .
           ; 
           
"", "  ",         
""    "".    XV  .      
      ,      ;       
  ?  ,    .        
   :
     "          ,
              ,     
. []               
...    ,        
, ,  ,        
  : ,   " (83; 291-292).
             , ,
    ,            ,
        .        
          ,     
                .
  , , ,   ,   ,
 .           
,   ,  ,        
.     ,           ""  
  ,      ,   
,       ,     ,  
         ,    
     -     
             XV . 
             :   
          ""     
 !
         ,        .
       ,      ,  
            ,  
          
 ,     ,  , , 
.                     
   !*

     * Jewish Enc., vol. 10, . 512.



        ,       ,   
  .          
 ,            
XVIII .      ,       
      .      ,      
      III (1350-1395),  
            ,  
 .       ,    
    -,             
,  ",  45 ,     ,
, 43  ,    "    ..,     ,  
,  ,  , , ,    .     
  -,     -    .    
    " ",   1474 . 
  ;       ,
 "   " ("Flores Chronicorum Austriae") 
 (1702 .), , ,     (43; . 83; 279).
              ?    
:  "  ,              
 ,    ,     
             
   .      -    ,   ,
               ,  -
   ,       -
    .          
           ,          
,    " (83; 279).
       ,  , ,   
    ,             
  ,          
.       .      
,   955  .,            
 .           896 .,
    -  ,       
   .      
  (    ,  1000 .),  
       .   
     ,    
-     ,    
     (. , V,  2).       
  ,     ,    ,     
 ,    " ".     
   ,     .  
.



         ,            -
   ,       , 
             
        .
                    ,
  ,          ,   
  .  ,   ,     
         .    
,       ,          -
,        .     .  ,
"    .     
    ,    -     
   , " ",     
  1924  . ,        
 ,      , 
    " (111; 65  ).
                    
       ; 
 ,     ,    
.  -,   ,       
    .             
,         :       
 .     ,     
     ,  :
     "         ,  
      .     
    - , 
. .  (9; 28  )      .   
        ,          ,   
  ... (83; 211)     
       ...  (83;  269)     ,  
 ,        
,    ,  ?        ,  
*      .      
.        *  
              ,   
" (83; 272).

     *   . , VIII, 1.

                     ,  
,      ,     ,  "
  ,     " (83; 272).
             ,
  ,               
  "-"  ,       
         XV  .   ,
  ,          ,    
    ,       
.
       ,           
       -      
.         ,    
-                
            ,     
 ,   ,   .
             ,         
. -,           ,
   XV .   ;    ,  
    ,  -   " ", 
        XIX .       
 ,  "        
 .     .  
      ,       "
 ": 1) ,  ; 2)  ,   
  ,      ;  3)    -    
,   " (111; 66).
       ,         ,  
        ,  ,   ,    
   " ".    
       .  
       
 .          ; 
     ,     
,        "" .  
  ,     "   ,      
".     ,  ,     , 
                  ,      
       ,  
      .  ,      
           4      (72;  244),
     ,    .  
. . ,        , "
              
               
   ". (     
,      ,     ,  
  ,    ).
           ,          
        -                
-           ,
 ,           
   .   
     ,         . 
       1364 .  ,  
 *.         :

     *                 
,               
,   .

     "           ;
           
.          ,
 ,     .   
            ,
   " (72; 243).
       ,        .      
   Kultur    XIX .
        ,         ,      
 ,         -  .
,      , , ,
            (   ,   ,
) ;        
  .                     
.      ,        ,
-    ,        
,       ,   
             ,
      ,    .       
       -       ;      
,     .
              ,  
,   ""      , 
       .         , 
      ,  ,
          .          
 ,          
  ,        ,    . 
 . . :
     "  ,     ,  
     . ,   [] 
    ,       
                ...   ,
     , "",    "" (,
 ),     " (94; . IX).
             XVII .  
:  ",     ,         
-!" (94; . IX).
     ,             -      ,
   ,      ,     
,  ,      .
            .      
    1897  .,     (, , )
  12895 .    9666     ""  (..,
,    ), 2632  - 
 383 -  .
            ,  ,  ,  
.         - 
           *. 
              
-  -         
.    ,        
       ,     
    !

     *   ,  ,              ,
   .

     ,         
  .    -, 
         ,       
,    - ,      -  ,   
  -      ,   ,
     .   .    
  ,    ,      .   
  , ,  ,      
    .



     . .             
  ,    ,      .  
,   "          .
              
                  
 " (92; . IX).
         . .       
,    (       )  1436
  1452 .  ,            
,   ,             .
,         (,  ,   ) 
   XVI  .          
             
,   . (  ,   , 
:  ,               
).    .   .      ,               
- ,   .   , 
          
       .        ,  
   .



     "     ,  -      ,   -     "
"     " (103).
                 - 
   ,   ,     , -     
   ,    ,          
,      .    
-         ,
          .
     "  , ,      , 
    -   , ,       -
  , ,  ,   
  ,  " (103) -       
 ,       (,  , . ,
V,  2).          ""     
:       ,       ,
      ,    
,      ...  1555 .    IV
   "cum nimis absurdum" ("  ")  
            ,  
         .   
        .      
         ,           
 .
        "  ",       ,  
,  -  ,       XVI .    ,   .
 ,        ,    ,
   ,       ,   
    (. , V, 5).    
  .             
  ,  ,     ,     
     .
               .     
   ,     ,   
        ,    
.      ,     XIX .   
 .  "  ,       ,  -    
(      ,      ),  -
   XX  .,    ,   
1648-1649 .  " (103).



     ,      ,      
     -    , 
,  , -          ,
       ,  
.            , 
          .    
  ,    ,     -   , 
         ,         .  
       ,   
     ,       
 ,          ,     
.
       , ,   ,     
         .        
          .  
            
,    ,     "      
     "   ,  ,      
          ,   
, .







                  :   
.
           ,         (""
-)          XV  .,   , 
,    ,   ,  
,     .       - 
"" ( VII, 3)        .
 60-        500  .
             11   
  ""      "-". ,
   ,      ""  
   ,      ,
        .    
 -     .
         ,       ""    ,
 -      ,  .     
(,  10:3   ,  1:6),         ,
  .        (    ),
  ,     ,      (
, II, 5).       .       
(51:27)                   
  .  "        ,    
".   ,      
.,      ,     : 
   ,   ,       
,    ,  -    . . .
   (94),       ,    
  ,     ,  
  "".           ,    
.



                , 
 *:

     * Enc. Brit., ed. 1973; . XII, . 1054

     "            ,    ,    
   ,                .
           ,
          
   :  , ,   ,    , 
,    .."
               ,   .  
,   ,    ,    .
       ,    
,      .
     ,   ,  ,   ,  
      ,    , 
    ,                 
  .           
.
     ,       , 
      ,         
          .  
     "    ".
,     ,          
 ( ):
     "      ,         
;         -      - 
         , 
        ,   
.           ,  ,
          ,  ,    :
  ,   ,    .      
     ,       
   ,     ,
    " (30; 31-32).
                    ,  
         .
            -  ,   ,   -
 .  " ",   ,    1900 .,
   :  "   ,   ,    
  "  (101; 377).          
,        ,       
  ,   .       , 
            (101;  378  ).
 11      ".   " - 
        .    
  :   , 
  ,       167,9  ,         
  164,2 ,     -  
  !(39;  37)       , 
  -    , ,  -   
   , ,       
   .
                 
,  , ,      .    
. ,         ,  
  ,     .     
,    ,  .       , 
 ()    ,  ,  ,   
    (39; . II).      ,     
 ,       ,
       .
           -          
,       .    
      :   "           
             
     ,      
         . 
,               
" (90).
     ,       -
 .  ,   -  (   ),  
  (  ).        
            -   
-.              ,    -   
            
,        .
     ,    ,    
.     .     
"", ,   ,  49%    (30;
30),  54% -   ? (39; 63). , 
(39; 63)     "" 32%   -,
             .        
  ,    .
           -   .
      ,      ,
     .    , " 
  ,                
  .        
" "   "(+)/(+)".    
:    : 2,74;   : 2,63.   :
1,54;   : 1,55.   : 1,94;   : 1,55.
  : 1,63;   : 1,63.   ; 1,22; 
 : 1,37.   : 0,97;   : 0,99" (90; 1054).
          :

     1. Ga-Ia < Ga-I

     2. Ga-I " I-I

                      
 (Ga)    (Ia)    (a) ,   
    ("a"   "");        
""  ""       ""  "".
                -     
 " :  " () (108; 74-75):
     "           
           
 .       
         ,   
  ,   ,    .
      ,       
  ,              .  
,             
,          - 
     ".



            -     
    ?     ,     
     .
     "    ,  -    ,  -      -
       ,      
       ,      ,    
   ,       - 
           ?" 
              
 (39, 181):
     "      ,          
         ...   ,
               , , 
-;    , ,  ,     
,  -        .          
,       ".
            "   
",     ,      
   .         
,      ,      ,  
  ;          ;  ,  
 ,  ;     , 
     ;       , 
,          :  "    
      ,         ,   ,
,  ,   ,  "  (3-  .,   11:1)  
"  "  .     ,  
  ,   .         
    ,      ,
-     .          
:           .
 ,             
,       .    ,
,   ,        ,  
     ,     .
                
         ,           .
        
    ,    ,      
,     ,     
 ,      ,      ,    
, -  .
        ,    ,       
             
  .          
  ,  ,    ,     .  
         ,     -  
    ,     
              .  "    
, -     .  (. : 39; 186-187), -
       - .   ,
        ...    , 
     -         .
        ,           
       .     
,     ".
         ,     
 ,    XVI .,        ,
    .       
           589 .,  
   743 .,       1123   1139 .,
        II  1092  .        
  ,      ,  ,     
            1229 .  ,   
    ,       " 
"    (39; 189 . 2).
                 .    
,   .      ,
      1921-1925 .    100      42
  (30; 31).
         ,    ""  ,        
          ,
   .   :
     "   ,       
            ,
         .         
        ,              
-" (113; 138).
         .          1391    1411  .,
  ,  100 .  -    -
  .          
 .      ,  ,  ,
             ,  
  .          
(1492 .)      (1497 .)         
 ,         ,  
     XVI .   , ,   
.       ,           
          1492-1497 .
  .
      ,        
   ,    ,  
   .         ,
  .       ( 
         XIX  .)  -  , ,  ,
,  ,      .  -      
" "        ,
      , ,   .
     ,                 
.     ,     . 
        ,      
,       "  ",         
:  "     ,           ,
      ?" (50;  III; 213)  
   (            )   
   .
        ,   ,   
           ,    
  .       ,    
    , "    
 ,                   
   .        
      ,         
.             
   " (50; III; 40-41).
              . 
 :
     "         
      .       ,
            ,  
   :   ,    .
  ,      .  "  
",     1650  .,         
    ,      , 
           .
        1903-1905  ." (39;
191).



          :  ,    , 
,  ,      ,         
 .      ,  ,    
     ?
     ,  -,        1883  .   :
"  ,    "  (100; 24).  ,
 "  ", -        .
                  
 ,  ,    , 
   .     -     
-  ,        ,  -   ,    
,   ,  .  ,    ,  2836
 -    14   (   )
  ,  57%   ,  20% - ,    6,55% -
"  " (39, 79).
             ""   
       (101, 394   ).  ,   ,
   ,      (39,
83).  "          
    .        -  , ,  ,
, ,           .
  -      -  ,  ,
,     -   ,  
  .       ,   
 " " (39, 83).
         -     . 
  -     -  ,   
  .   ,  
  .     
  , ,  " "    
       "" - 
    .
      ,        ,    
  "   6     (. 1),   
 (. 2) -   ""   .   
    (. 3),    . , 
,  :   "   !       
  .       ?   "  "
,     ,         ""
( )" (101; 395).
     ?      1       ,  ,
, ,  .   ,    ,  
,    .,   ,   , ,
.     , , ,   -
   .
               , 
  :   ,  (, ) ,
, ,  ()    .  
        ;   ,
 ,    - , ,   
    -  ,    ,     
.              ,
,   (      ),
       ,    ,  
,    .
      ,        .  
,  ,     ,   
 " -  " ,   , ,  
-    .        ,    
-    .    ,
,    ,                 
,      ;       , 
          .     
.  " ,   -  ?" - ",  ,  
, ,  ,   ..." "  ,      ( )
          ?"   -  ",    ,
..."      "  "    
    :  "    ".    ,  
 : "!      ?"  
  ,      -   - .



           ,           
       ,    
     .      , 
       ;  
       , ,  , , 
            .    (
) -      .     
,   ,            -  
   ,       .
                  
   ,          ,       ,
,   .
                  
,  ,        "    "
 .          ,  
             
:
     "        ""     
 "" .  ,  ,  
,   ,    ,   "" 
.  -  ,   ,  
,  ,      ,   -     
        .    ,        
           ,   
,     ,    .   ,
    ,    ,   ,
    .    ,       
         ,      
     (    
),        ,     ,  
      "".  ,  
    ,     ,  
            ,        
   " ",        
     :  ,  ,     ,
,   ,  ,   
      ,   .  ,    
  "",        ,    
                  ,
  " (76; 11-12).
     ,  ,              ,    
,                ,  
        ,  ,   
  .             
,  ,      ,    ,
,      ,     ..
        ,     
 ,    ,   -   
"" *.

     *        " " : " 
   .    ,    , 
  .       .
       ".

             ,    
                     ,
         ,  
      -.      ,  
       ,        -,   
  .           .
    -   ,      ,
    ... (3      
       ,   -
                 
  ).        ,          
  ,          1910  .   
: "...       
.            ,   
...    ,  -   
  .     -     ,    
              
 " (39; 513).
      " " ,  ,  
  -   -     ,        
 .      ,   ,
        .   ,
     "  ",     ,
,   - , , .



                  ,
            .   ,
,    -  : -  -  ,
        .        
             
       , ,  .
              : ,
     , .
       (  )        ,
,             ,   
 - .       
                      
.   , ,       , 
   ,    :    
-     ,       -   
      .           
     .       
       (39, 332  ), 
,  ,   ,   
  ,            .
              
   ,       
  . , ,       .
         ,     ,  
  . ,         
,   .               
:  "  -      ,    ,    
". ,        .
                       
    ("   ").        
       ,     ,     -
         ,  -  
   ,      .
         
  .
        ,         , 
     . ,     
,    ,      
    .  ,   ,
"  ,        
,            
   ,     ,    
  ...        
    "  (108;  80).   ,      ,
              
 (    ).
       ,   ,       
,           ,      
.                     
   , ,   
 ;  , ,  " ".   
  ,                
 ,     ,  
  ,    .     
      ,           
      ,      .     
             , 
            
(39;   274-275).  ,   ,              ,
,         
    ,         
     ,     
     " ".      
           , 
        ,         ,     
  ,       .  
     ,            ,
        ,      
 .
     ,         -    ,
,  ,   ,      
.  ,        (  ).  " -
      ;  
,  -      ...  
   .           
?     ,       ?
    " (101; 398).
                    "  
".           : " 
     ,    - 
.         ,   XIX
., " " (39; 178)  - , , ,    
,  ,    .  , -  , -  
                      
  .       ,      
-.    ,     ""
   ". (39;178)
           ,     ,          
.



                   
,    .
          ( V-VII)       ,
   ,          -   ,  
 -   -,    .
       , VIII      ,   
           
,              
.
           ,     ,  
        :        
      ,     . 
    ,  ,  ,  
    .          
  ,            
 ,       .   
    :

     1. G-I < G-I
     2. G-I " I-I

                 
,       
  ,     ,      
 (          )
   .
     ,  ,     ,       
""  , ,      ,    
.      ,     ,     ,      ,
        ,
    ,      
               ,
,     .
           ,               ,
     .      
          ,
            :
,         ,
.       :      
(,    ),     , ,      ,
 ,    .
       ,  ,   
 ,     -   - .
            " ".    
    .      
     " ",        
.      ,    "
"    ,  - 
      .   ,    
    ,    "  ",    
      ,       -       
"" .  ""     
   -    -,             
  " "    .








                -.  
  ,         , 
     ,      -  
 .  "", "", ""  .;   
    -,  -   -    -.     
     ,               
,        , 
  -.
       . .. ,   , 
    ,      . 
, . ,      "  ":
     "       ,   
   .         ,   
   .     
-        ,        
 ,          , 
-,    -.       ,  ,  
,        ,   
  ".
                   
.. , :
     :  "  20.  ,   ,      "
  ".    23:  " ",     38:  "  
".     "".
     : "     ""  "".
     . " 47.  ,    40 "".
     : " !"
     : " 78.       68   ,
 ,  ,  ,  ".
     : " ,   ?"
           ,  
   ,      
,    .    
"  " (  )      1800 .   
*.       ,   
:

     *     -,      
  .

     "  ,     , 
             ,  
      ,               
,       ;     
    ,     ,
        ; 
    ,          
...
          ,     
                   ,   ,   ,
               
  (  ).
         . ,    , 
  "",    .      
      "", -   -  "", - 
-   "";    -     "",   - "",   - "".  
        ,    
  "*.

     *            ,  
       .







          ,    ,   ,
,      ,    
, , ,     .
       .


     "        
  .             
,      ,        
      ,   
     .          
           ,     
 .                 
  -,        
 ,   ,      .
       ,      
      ..."
           , .  . .   . .
 ,            
   (45; II;  195).     , 
    ,      ,  
  ,            ,
  .      
-                  ; 
           
,        ,  , 
       .    
  ,   ,       
  .         ,    
   ,     ,    
     .
          ,      
,     ,  ,        -.
        "" , ,
          . ,   
   977  .,     ,   
932 .,  ,  ,       -,
   921 ....
                   .
       -    .
         ,     
      - . -,   ,
     ,    
  ,     .     ,
     . (     ; , 
         ,   , ,  
     .)   (    
 ,       )    , 
   :          
(   -         ),    
.
     ,   (1179-1229)  ,   ,   
   .            , 
     ,           
,              .
            
  ,         .
            .
,         .  
           ,      
       ,      
    .
                   
         ,        
.   ,       1923  .  -       
(     ),       .  
          ,
   ,           
,    .     ,    ,  
,    ,            
,    [129].
            , -    ,
      ,         
   .
     , , ,   -  - (  
956   .),         "   ".         
,      ,     
           .  ,   "  "
,       "  . 
          .          
  ,        ,   
    ".
     ,          ,
 ,  .


              VII
  "    " ,       950  .
                 
 (        ),        
    .
       (904-959   .),   -,      
.        ,     "  
" (114;  24):         ,     
 .              
   "      ",   1973
.,        84  .       ,
               ,        
 ,      ,   .
       ,          
      : ",     "
 ",        , 
   -    ,       -
   ,     ,    
" (114;  46).    "  "    "    "
"   ,         ,
        "   (114;   602).  (
   ,    " "
-   " "   "  ,   " (114;
602)).        (22;  570-571)   ,
                
 :
     "...      "  " -
      ,   
,                   
 " (78; 98).
                ,    
  .          -
             ,   
    ,     .  
     ,    
   .


       ,       (,  "   
")             "
 ",   ,        -.
" ", "-", " ".   
 -          XII      
,       XI .,         
   . ,     (116; 178),   
"         VII   "
-  ,         .    
  ,  ,        (.     1065  .)  
-  ,                
 ( "-").      ,
 "  "  -  (   ) 
  .   ,     1112 ., 
     .
                       
 III.



             
 ,     , - ,     ,
, ,    , -    
 .     ,   
      ,     
     .
         -         
          ,         -
      .
              (1875-1965)          
.      ,      
 6      .     
    1923 .    
         -        ,
    .  "  , -  
(65), -    ,  ,    
             
                 
.        ,  
 ,  ".
     ,     ,            
,  1938 .    .     ,
      (     ).  1963
.      ,       1965  .   
       ,     "
"  "   ".
               .
. .
             .       1937  .
      ,   
 " "(49; 225-266),     :
"     ,       , 
      ,       
    1937  .          ,  
       .      
          . . . 
      ,    ,
             
   " (66; 33).    "  -",
   1954 .     .  ,
            , 
     ""  (. 
III),    (66).  ,   (. 
1909 .) -    ;   "Who Is Who"  
:  "         ".   ,  
                    
-.

        ,      ,  
  ,         
      .      
 ,      (65; 28):
     "... []    .   
   -   ,        ,  ,
               
        .      
            [ ],  
    .             
  " "   ,    .    
                  .     
-  -         -  
   1924 .,    ,     
,  -          .
   7         ,
    ,      
,         ,              
      .     
     : "  - 
 ,   ",      
 .         "  
".                ,    -
 .     ,    ,
    ,              
.     1938   .                     
-   ".

      ,     ,     
   (1847-1910),                
    .     
 ,        
      ,     ,   
 ,  ,       .
      -       
1882  .       -,
    -.    
                
 (, )  .     
  .
           1909 .       
    -        .
               
       ,       
        ,             
          .            -,     
-    ;     
       ,       1910 . 
,  ,         
 ;   " -  "    1910
.     .      ,  
 ,    .

      .          1910 .      1923  .  
   .      
- ,        ,   
"   ",  "       1250-1900   .",  "
   "  .      "  
"     1941 .    ""      
;     ""    .  
    -  1944 . ( )     ,
  ,           
        .
  "  "  1971-1972  .     .  .   
.

     ,    ,       
      ,      .
   1885 .  ,      
  ( ,   , -, -   ). 
              
1908  .,       - "    "
(1915 .)  " " (1924 .) -     .
            ,      
.   -    .







                
        . ,
      ,   "           
.                
 ,         "  (37; 125).
   ,  ,  ,       ,  
    .
          ,  ,  954  961  ., 
,           ( III,
3-4)     954 .,   ,    
 ,   961 . ,      
   ,    -,        
     ,   (73),   
     .    ,  
        ,     
 ,       ,       
 .
           XI-XII . 
 1100 .         -
"  "  ("  -"),        
   .      :
     "       ,    
,  ,   ,      , 
*.     ,            .  
 ,       ,    
,     ,   [ ]   ,
                ,
        ,  -    ,
 []     . "    []
  ,    ,      , 
  []            []  
.   [ ]    ,     
      ,      ,   
   -    ,   ; [
]   ,           ,
    .     ,            
,     ,      ."    
    ]  ,       
  ,  [   ],    ,    
          ,    
 ,            ,     
    ,       . 
              " (71;  .
 37; 132) [130].

     * -      ,  -  
.

               ,
   ,             1100  .
    .     ,
, ,        .
         ,    ,      
        .    
,          ,  
 479 (1086 .   ) [131]:
     "  - (      )  ,  
     []       
 ,       .     
 ,         " (37; 154).
      ,      ,   ,  
  ,            ,        
           ,  ,   
    "",     ,  
   .
           (1140 .)      
 "" ("").   ,     ,  
               , 
   .       "",  
,    ,                
 . ,    "",  
           ,       
  .
                     
     (. , II,  8),      "
-"  :
     "      [  ],       []       
,         ,   
          [  ]     
     , []   [] , ,
" " [], ,  ,  ,  , ,
 ,  ,  ,  -,  
,           ,     .
,  ,       ,   , 
,      ,                
.             ,   
 [],    ,          
[]  " (37; 127) [132].



         "  "     
 " " ("   ")*    
        1577  .       .   
   ,         
           ( ,
,   ),       ",  
,    ".          
      .  ,         
 .   ,     
,   .

     *         ,          
   .

       ""        
.             
     ,   -      .
         ,      
            .  
  ,       "",   
            .      1660  .  
,  ,           
             .    
,    ,        
       ,   
  ""  .        XIX
.,                
.



       ,    -  ,  , -
       .    
   (71),  "   
"   "          "
(37;  230).    , ,   XVI . ,  , 
    (       "   
,  ...")
      ,     " ",   ,
      .    , 
       ; ,  
 " ",    " ", 
  . ,  "  " : ,
,  XIII ,     - VI-.  
*    ,   "  "  -  
      -          
 ,  " " " ".

     * . : Enc. Judaica,  "The Khazar Correspondence".

          ,         .
"  "        "  "
       . ,
       "  ",          
  .         XIX  ,
    .            
,        , 
  ,        
      ,   . 
 ,       
     ,      ,    
 .      " ",   
 ,         ,     
                  
.              
    ,       
  (53).         
;     1879 .   ,    
     (52),      ,
   "  ".   (  ) 
  ,              
    (29).  ,   1932  .      
     "-  
XI  ."  (71)    "  "     
  " "       .
       ,     ,
   ,             ,
    ,      ,         
.



        ,       
   ,    ,  ,
    ,            
.
           .   1941 .  .  .
  ,  " " -  ,  , 
     ,                   
       (93). (,    XI 
     , ,       ,   
 ""    1100 .,         1161 .).
   ,        ,    
   .   ,      
     -.   ,   
          ,          
  ,      .
     "        ,       
     ...    
      .  ,  , 
   ,   ,    "
(37; 143).
         :
     "    ,  ,   
 ,     ,     ,
   ,   . . ,    , 
    ?       
    ,         -     
        " (36; 137-138).
           ,   ,
 ,        . 
             -  
  .       ,  ,  
    (          .   
"     " (120)),    
              "  "
 (37; 152).

        
       48 14
      (" ") 1 95

       " "      ()  37  ,
  -  50 .    " "     
   ,         
" ".   ,   
 ,  "  ".  
,     ,    ,   
(,  "-"  ""),     . ,
      :
     ",                
     .      
  .           ,
         ,     
   .               
,    :            
,   " (37; 153).
      ,  ,    , 
 ,          ,  
,            (
     ),       
                  
     .





     * . :  . . -    . .,  1932
. 84-103 - . .

        ,   ,   , -     
,  , -  ,  [] ,  , 
.
          ,  ,  ,   
      []         
[] ,   ,    , 
    ,        [  ]  ,
  []   ,        
    ,    ,   .
,  ,  ,      , - 
    ,  .
        ,          ,    
[] ,          --  [],    
,    .              
    .        
          []     ;  
  -,     ,      
      ,     ,          
  ,    []    ; 
  ,               ,
    []          []
,   []    ,      
                 
  , []          
 []    []     []   
          ,        
       .    []   
        ,  ,     [
]   ,     ,  
     .        
    ,    ,   ,     ,
   ,      ,   ,       
    ,           []
  ,  -       ! -      
    []         
    , [   ]    ,   
   ,              
  ,            ,  
,         [] ,     [  ]
   .
       ,       ,       
,             ,  
          ,      .
                  
 .       ,   
 .            , -  
   ,          [
 ]     ,   .     ,   
   ,       .
              "  ,    
 ?"   ,   []   ,  
.         ,     
 ,       -  ,  -  ,  -
,  - ,   - - [],  -  --,   -
,    - ,    -  --  [],   -  . 
[]    ,  [ ].    , 
      , , -  ,  - 
 ,   .         ,
     .       
  ,            
.  ,     ,    --- (). 
, ,      .  ---     , 
,      ,        . 
    ,    ,    , 
     ""  ().         
""     ,        
.      ,     ,    
 .        [],  , 
           .             
,        .   
      . " !      : ", 
!     ,    ,    ,
  ,          
   "".      ,   
      .         
: ",  !          .  , 
          .     
  ,       []     , [
     ].   ,     :
",  !            ,
[ ],        . ,  
 , [] .     ,     .   
   ,   - ,  [] 
".  ,  -  ,  -        
  .   ,    [] ,   
                 .
  [] ,          (
' ',  ' ').  []  340  .     
      : ",  !       . ,
 ,      ,      ".   :
",  !  ,         .
     []?"     : "  !  
            "-", [ ],  
 --  [     ].       
           .      
: ,  ,  ,  .   ,   
  ,          ,       []  
 [  ]          ".    
    ,    [] .           
    ,    , .    [] ,
     .     []    
    ,  , ,  ,      
.      ,     
      [..   ].     
[ ]      ,        
[..  ]          
         ,     
,  ,    []   .    ,
-          ,   !   
  ]     ,    ,    
 [],  []   ,      .
              [-]
 .    ,   : "    ,
        ".     .   
         : " ,     
 ,   ,         .
  []    .             
.     ,           ;  
:         ,     
,    "?"     : "    !
      ,         , 
  .  ,  -  , -     
    ,     " ",       
,               ,
         ,          
 ,            
   ,       ,       
            .        
 [  ],     ,    
        ,              
.        ,         ,
  .    []             []
?     ,   ,  ,  ; 
  ,    ,  ,   
  .     [] ,  
  []  ".       : " 
    ,           
    ".          -  [] 
   : "     .     
  []  :         , 
     ?"     : "  
  ,           ,      
, -  , -          
.       []    .      
[] ,       ,    
       [  ].       : "
    ,     ".      
    . "      ,     ,
   ".    []      ,   
   ,    []     
 : "  ?       , 
 [  ] ?"     : " 
  ,   ".    []    
:  "   ?            , 
    []  ?"         []:  "
   ".      []: " ,  
[]       ,       []
,      []   []   ,  []  , 
  ,  .      ,  
,   ,     ,  ,   
          ,   
.        ".       
 []    ,          . 
    ,         
,  []   []     [ ]   
 ,         []     
  .             .    
  ,  -    -   
  .     ,        ,   
          ,  
,   ,          [] 
,       ,         
.             ,  
.           .
           ,  
    ,     []  24  [ ],
,      , [   ].  
,      ,    .     
    !                ,
;      ,   ,     , ,
[]   ,   ,   .    ,  
 ,     ,   , ,   ,  
, []     .        
 ,    []        .   
        ,     []
,              
       .
                     
  .   ,     ,   ,
   [  ] --  [   - ].
 []       4  .  []
             ,   
 ,     []  .   
--  [],  --  [],  -   [],  ,  --
[], ---  [?],  -- [?],  --  [?].
    []        .  
     .         
[, ]  -- [].       [ ]
     ,      .        
  -  ---- []    []  -- [?]   "",
[..] -- [],          .  
   . ,   [] --, - [],
 , -, , ----, --, -, -, --, ,
    ,     - [],
      []   [] ,  --,  -, 
   [, ..  ],  
  ,    .    - -- [
-   ],  ---,  --  [],  - [ - ],  
[],  ---,  ---  [],    [],  , -
[],  -, -,  - [].    []  
     [ ],    []  .  
      ,  [ ]  
-- [  ~ ].           --. 
      ,        .        
    ,           []  --
[].    ,     ,          
.     []    .     
          4    .   
,        ,   .    
    ,   ,   ,  
  ,   [  ]      []       
"".      .      [ ]   ,
              ... 
[]      .
             . ,     
,   ,      .   [ ]
 ;   ,     .   ,    50   50
   [ ],  ,    .
       ,        ,   
[],    .   ,     
8  8 .      [],  ,   
    .     ,   
    3   3  .         .    
   .             
               []  .
  []    []  [  ]
  ,  ,     ,     [] 
   .  ,        
  20   ,       ,  
--,       [  ],          
[]          ;       ,   
[] ,    [] .    
      .    []       ,  []
    ,        []    .
 []  ,        ,    ... ,  
;         []        []   
.        , [], 
   .        20    
 --;     30       "",
    []  "-";      20    
[] ""   []       --.    
;            . 
  ,   .
          " ".    
,    ,        ,    ,  
   ,     ,    .    
,         ,          
,      .        []
      ;              
  ,     [ ]   ,  
 ,           []:   
   .         .  
,  ,          
[],          , 
 !
        []   ,    .   
           [  ]  ,    []
        . ,     [],   
,              
 .         ,       , 
              
   []    (.. , ).   
 []  !"






             ,        
         .  -,     
      :      ,   
       .    
              
    ,        ,        
   1947 .   ,   ,
      ,        
.           
       ,    de jure  de
facto          .   
  ,        ,  
               
      ,      
    .          
   -    ,    , -
            
          ,     
,    .      
  ""              
     .       "",    
  ,           ,      
 .
     ,    ,  ,      ,
  ,       ,    ,
    .        . 
,     ,        ,    
,     ,   ,   
.             
.     ,    
   ,      .
     , ,   ,    
-    , ,  -  
   ,       .  
    :    , 
,    ,   .    - 
      ,       ,
  , , ,   .   ,
         , 
            
,     .  ,    2000 
 ,       .
    ,        .   
     .      
            ,  -
               
 ,  .
       -    . 
   ,       
   .          ,
          , ,   
   .       , 
        
  ,     -    
    .
          ,       ,      
"   "                 ,
     ,         
.              ,    ,   
     -    ,
 ,   ,       - 
  -- ,   
,  .
              
.        
    ,       
-, ,  - -, -, -, -,
-.          ,   
,                     ,
     , -  
.
     ,       
  .   ,        
       ,
    ,  ,        
  -        -
    .  , ,   - 
,       ,      
   .   ,            
-        ,     
,                 
  .
       ,    ,          
    ,            
  ,         
     ,     ,
          - .  
,              (70), 
          ,
     .       
   ;  1975 .  "" (10  1975 .) , 
"            
;      ".
                
,      ,        
,      .        ,
         ,     
  .   ,      
,           .   ,
,    ,    - 
, ,    ,        
     ,      .
   ,  ,   ,  , 
       " ", 
.






     [1]    -, "   ,   
       ,        
     ;      ,
     .  [...]   -    ,
      ,     .       
   ,   .     
 100    ;      .   
   ,     ,    ,
  ()    "  (.  :  . . 
   . .,  1963,  .  196).    XIII  .
: ".  .  :    
,    " (" ". 401). . :  
. . . //   . ., 1988,  . . 
   //  . . 5  , 1986.;  .
.      ,    ,  -  (
     ) //      -  
     .    .
23-27  1990  .  , 1990;  . .      
""  '  //      -   
   .      . 23 -
27  1990 . , 1990.
     [2]  . .  . ., 1962
     [3]  . :  . .     
.     I- . ., 1962, . 137.
     [4]    .     . .:   .  .
         
 //        .-.,  1951,  . 309,
416.
     [5]        -   
. . , .:  . .    .  .-.,  1935. . 5, . 334,
336.
     [6]      .  ,          
     uszar  hsz "",  
                  
  (. .       .  I, .
477.
     [7]     "  " :
"  ,  .     ,   ,  
  ,       ,   
     ,    -    
 -  ,   ,      
         ,         
.     ,    ,    ,
          ,      - -,
- (), -, -, -, - (), 
  , ,  (?),   , -, -
   ".
        "     -";  ,      
  ,       ,   -
.         ,   
. "  -,      ,  ,
     ,      ,       
,        ,          
 ,      ,  ,  , 
  ,   ,       ,   
 ,    .     ,      
,      .      - ,  
        ,        ,  
   ,  ,           
 ,       ,     ,  
 , ,    "  (. :  .  .
      "  -"  ("  -")  
    //      :   
 ., 1981. ., 1983, . 206-207).
     [8]   .:      .   .       .
"" , ""  (,  , ).
., 1980, . 59, 159-160.
     [9]       . .       
     ,  .: "  
     ,     ,     
"  ( .  .    . ""
, "" . ., 1980, . 59).
     [10] , .      . . :
"    ,        
             .  
           .    
,           
           .
    ,       ,   
,        ,     
   ,       "
( . .  . ., 1962, . 37).
     [11] . :  . .   -, . 121.
     [12] . :  . .   -, . 123-124.
     [13] . .  . .   -, . 124.
     [14] . :  . .   -, . 123.
     [15]        ,  .:   .  .    
-      //  . 1979.  No
2.
     [16] . :  . .   -, . 125.
     [17] . :  . .   -, . 128.
     [18] . :  . .   -, . 125.
     [19] . :  . .   -, . 126.
     [20] . :  . .   -,  . 126, 129.
    ,      . 
   ,            
       .          
 .   ,        
   .     
  ,  "    , []  [] 
.                ,   []  
" (-  -  ("    -") /  
. .  ., .,     . .  .,
1975, . 75)         
 : "   ,   ,  
       ,     .    
,  ,       [] .     ,
              ,   
,      "  (VII.  1).   ,
      .      
     .      
.      , "     ,   
[]          ,    ,  
[]  ,    [], -      ,  -
    .   : "  [],   
"".        , ,
  ,        .     
  .   , ,       , 
.   ,       
 : "     .   ,  
   ,            ,      
      "  (  .  .   XI  . //
  .  . 2.      . ,
1966, . 273).     -  
          -:  "
        ,      "
( . .       XVII 
//      ,           
. . XX. No 4-5, , 1904, . 63).  .    
   : "        
      ,    . [...]  
  ,           ,     , 
       ,           
" ( .   ., 1986, . 40).
     [21]  .  :   . .      -, . 130.
      ,       ,  
            .     
            
 .    , , , ,
 (.   . . Phteirophagoi   
//  -  . . I,  , 1946.,  ..  
         
Phteirophagoi //   . 1964. No 3;  . . 
    . ., 1961, . 72, 92, 93).   
VII . : "          
    [] .        , 
  ,      .    ,      
.               ,  ..
        []" ( . .   
  "",     //  
    .  226,  1883,  .  .  29).        
  :  "  ,    
,             " (
.  / . .  .   ., 1988, .  82)   
  (XI .)         
  .        ,  
  (),  " ,      
,        ;   .   : " 
     ,    ".  [...]
      ,      ,  
  [ ],    ,       " (.  :
 . .     " -"  //  
.   . VIII.  .,  1975, .  48-49).    
 ,         
: "  ,  ,    .     [
] "    ,            
?"" (      .     IV. 7).      
           
,     ;         
,    ,   "" .  ,
          . 
,              ,  
    ,       
       . ,    
   . .
     [22] . :  . .   -, . 137.
     [23] . :  . .   -,  131.
     [24] .  :   .  .     -,  .  137
    ,    ,    ,
   :      ; 
  ;      ,     .  
      , ,      ,
   ,     
   .
     [25]           : "
  -  ,         ,    ,  
       ,     ,
,     ,       ,      
   :      ,    
,         ,    
,  ,      " (. :  . .  
    . . 2. ., 1967, . 96).
     [26] . :  . .   -, . 129.
     [27] . :  . .   -, . 134.
     [28] . :  . .   -, . 141.
     [29] . :  . .   -, . 146-147.
     [30] . :  . .   -, . 147.
     [31] .  :   .  .    -,  .  148.
      .
     [32]  .        ""   ,
                "   "
-      .     , 
  ,      ,
            
    .         
     ,      70  .
     ,         
     .  ,    ,
        .   
,             .  
    ,      
,    ,       
       .      
     . ,    
                       
. "          
,       -        ,      
.          ,    
 ,  , ,   .      
 ,                
,       ,    
 , -  , -       ,   
.       [  ]   ,
          ,   
  ,      []    -, 
 ,     ,     .    
  ,    ,      
      .    ,   
 ,     ,     []   : " 
,           ,       
", -    ,   .        
  ,       : "  ?"
   :  "  ",       .  
     ,      ,   
   ,      ,    
  ,   .         
 :  "     ,        
".    ,           [
]: "    ,   ,      ".   
     [ ]      
,         ,     ,      
  ,         []  ,
             ,    , 
 ,     [  ]  .    :   
  ,         ,  
  []"  (  .  .     -,  .
126-127).
     [33]          :  "   [] 
,     ,     ,  
    ,      .        ,
  "  ( .  .   -,
.  137)    ,  .           
              
 .   ,  
  , ..              .   
,          ,
  ,       .  ,
  ,         -     
  -          
    :  -   ,    - 
 .
     [34] . . :  .  .       
  //      :  
. 1975. ., 1976, . 92.
     [35] . . :  .  .       
   //     :  
 1975.., 1976, . 91.
     [36]     - (30-50-    .),  "
            ,    
  .  [...]            
 .    ,  , ,    , 
            " (  .  .  
  IX   .  . X.  ,     //
             .  . 29.
, 1901. . 43, 49-50).   , - :
",        []        ,   ,  
      ,       , 
    ,  -      ,    ,    
,       []" (.  :   .  .  
      VI-IX . //  
   . ., 1965, . 403).
     [37]         
       :  "  ", ..   ,
"  []   ,   
,  ,     ".   
,             
,               .   
 ,     629 .   .
     [38]  -  7     
,   .
     [39]     -     :
"    [  ]  ,  
       .           -
[?],          .   
          
,      .       
          .            
  ,         ,     
    ,           ;  ,  
      ,     
       ;   ,           
,             ,
            - ".
. :  . .     ., 1963, . 193-194.
     [40]                  .
 -,     ,     
.           , 
          .      
 "",  - "".  ,  
      ,      . 
     ,          .  [
-    : " -   ,  
 ;     ,       
.          :      
,    "",    ;      .
                  ,   
  .       []     ,  
  .         
  ,    ,    , 
       ;    ;  ,  
     ,      .
            .  
       ,  ,      
    .        ;   
,     ,      " ( . .
     IX    .    . X.    ,   
 //        .
. 29., 1901. . 41).
     [41] . :   . .      ., 1963, .
194-195.
     [42] . :    .  .     -, .  147.
"-  :  ,    ,       
 ,   .         
   ,           
.         ,    
   ,    ,     
 .       ,  ,     
     .           
  ,             
       .              
-  ,              
,  -      , 
           : "  
     ,       .       
  ,    ".     ,   
,      ,         ,   
,      ,     
 [],           .     ,  
    ,           
 ()      ,  ,    
  (    )  ,        "  (.  :
 . .     ., 1963, . 195).
     [43] . :  . .     IX   . 
. X.   ,      /    
   . , 1901 . 29 . 51.
     [44]            . .   . .
[]      ,        
.   , . ., . . .   . . .
.-.,  1950.  .  I, .  229. . :    . .  
       //    .     
,   ,     . . 
.,   1876,   .   72.              
        -, -
'-, .:  . .  //   . .  . .  5. .,
1968.
     [45] . :  . .    IX    . 
..   ,    //      
    . ,  1908.  .  38, . 116-118.  
           (XI .),  
    : "   
   10      ,     .    
 ;         ; 
  .    ,      ; 
,      ,      -. -
  ;      ;  
 .           ,
    ,    ;  
,    -.     ,  (?)  
 (?);         .   , 
                .  
     ;    , , 
 ;        ,  
.             
  .       []  .
        ,    ,  ,
     .      , 
    10000 ;         ,
              
.        - ,
            
 .    ,        
           ;       
.   ,      ,   
     ,  ;    .
                
  ,    - ,  
        ,     
 .          ,
    ,       
  .             ,   []
,  ,     " (. : 
. .       "  -"  //  .  .
 ., 1975 . VIII, . 57).
     [46] . :  . .    . ., 1963,  .
193).       -       
 . "   ,   ,   
   4000 .  ,   ,  
  .    ,    -
  ,  -     - . 
        ,      
      .     ,   
     ,        
 ,    " (.  :  . .
      IX     .   . .   ,   
 /         .
, 1901. . 29, . 43).
     [47]    .    .   .  ""     -  
-    .,  1989.        -
  (    XIII  .)      
: "     ,    ; 
   (),   ,   ,   
    .     ,     
 .     22; [  ];      ,
        - "  (.  :    .  .  
   //  . .  ., 1968. . V . 466-467).
   . .  , "   
,  ,      ;         
           ,    
,               
 -  ".
     [48]    .:    .  .      //
  . 1993. No 1.
     [49]     .      ,    "
       ",     .  .  ,  
    . ,    . 
 . .  ,  " "     ,     
,        -   
-       ,        
     ,     ,     .
-   -      ,
   .          
             ,       
,      . ,  ,  
  ,       
   ,               -
.         ,  .
  -        ,   "  ",        
   " ".       
,    ,   ,  ,
           
  , ,      .     
    ,          
,             , 
-           .
     ,           .  
    :           
              ;  
 , , , -   , ..
         .       .
,    XI .,       : "
        []".  [...]    
 ,   ,      ,   .  
      ,          
 .  ,       ,   
  -  .     -   ,     
   .      , 
          .
       ,     
 .         VIII  ., 
       -     .  [...]   
        ,     
    .    - VII-VIII .
  ,          : , , ,
 -     ,       
  .             
,         . 
          .    
,          .     
      . ,   , 
  .          
.                 
,    .          
        .     
   -     .              
   IX ". ( . .     .
., 1989, . 122-124).
     [50]     . "...    ,
 [   ]   .         
,      ,     ,    [..   ]  
.   -  ,          254
(868) ;  ,       
 .   []        ,  
:  " -  ,  ,       ".   
,     ,     ,    
.            "  (.  :    .  .
        . ., 1962,  . 152-153).  
  . .  ,         
       ,        
         .       
               . 
,        
      I- .
     [51] ,         - ,
      ,   
 ,           
    .        ,     ,
        ,            
 .      861 .   
      ,          
.  ,        
       . "       
, :  "         ,  ()  
,        ,         
.          ,    ,
,      ,        ,
: "  -    ". -    ,
[]        []     -  
,    .           
 .     ,    ". 
     ,   ,      
, : ", ,    ,         
   ,        ". 
 :  " , ,             
    ,          [ ]".
  : "        ,    
, ,     ,     
".      ,    ,  
   ,      ,    
    .  [...]    ,       
    [  ]         
[].               ,
,    ,  : "     ,   
   ,    .        ".
    : "    ,       
,  ,  ,   ".    : " 
,    ,      ,      ,  
   ,    ,   ,  ".
     : "    :      
        ,      ,  ,  
"?".   :  "". "       :      
,     ,             
  ()  ?".            . [...]
      :  "      ,  
".  ,  , : "   []      
,   ,   ,     
 ".   : "       , 
  ,   -  ,    ".  
: "      .       
    ,         ,   
[] ?".   : "[],    ".  
: "     [],     .
  : " ,  ,  .  - , 
 ,     .       ". 
,     ,    : ",      
  ,        ,       
?"             :
"    ,          ,   
,             ,  
  ,  ,   ?"   : "
".    : "      ?"
 : ",     ".     
:  "    ,   ,          
,  []      ,   ,   ,  
,     ". [...]     , () ,
      ,  : "  ,  ,
      ?         
, ,      ,   ,    , 
      []   ?"  
 : "   .   :   , 
      ?       :  "  []  
   .       ,    
    ?      ,     ".
    : "  ,    ,   
  ,   -        
          ".   
   : "       
    ,           ,  
".     : "          
   ,   [  ]   [ ]
                .   
". [...]        .        
,         . 
        : "  , ,   , 
    []      []       
.   ,     -   ,  ,   ,  
, ,  ,          .   -  
        []    ,   ""
(. :      // . , . 
. . . . ., 1981, . 77-85).
     [52]              
-   : "        []: " 
      ,    [ ]  
   ".       ,    
   ".                 
  ,       
   ,         :
"  [   ]   []      
        ,     
   .      
    ,          .
        ,  ,  
 ,          ,   .
    ,  ,    
-      100000 ".
             IX  . .  
  (.    820 .),       
      - (- )       
  ,     "    ":  "
    -  (  "   "),     
-,   -,   -,      ,   -,
-.       - ( 
    )  -  ( )   -
 -      .    - -,
,  -,  ,   , ,     
.         (  )     
(  ),         -   (    
)              -  (  
  ).    []  25  .    
        -   -   .  
  []   -  ( ),  -    - (
).   - , , ,       ,
      ,       -.
      []  -.      
,           
   -  ().              
      .     ,       
   ,      ()  
     ,     -.      
    ,            -.    -    [
]  ,  -,  -.     []     
"  (.  :   .     .     .,
.,  . . , 1986, . 123-124).
     [53] .  :  . . -    . .
1932,  . 89-103.    -   
 .
     [54]     .  . ,   IX  . "  
         ,     
    (  )        
  . ,    
  ,    ,   
,         
-          .  ,  
  .  ,          ,  
  ,     - ,  .
[...]                  
.  "  "       "  
",           .   
               ,     
        ,   ,   
   .         
,           .    , ,
,    ,      .
       , ..      
    .          
,            ""  (),   
      "",  ..  .    ,      
     (),      
         "  ( . . 
   . ., 1989, . 135-136).
     [55]  . .  ,     -, :  "
       :   -  
 -  (786-809),      ,   - 
      I  (919-944), 
               
", .:  . .      . .,
1962, . 151).
     [56]       -:
"        .     
 (),        
   , ,       . [
]  912   500        ( -
  ),        [     
].              . [
]   ,            
 ,       ()  
    [ ]"  (. :   .  .      
. ., 1963, . 198).
     [57]       , .:  ., 
. -    . . ., .   . .
. . .; , 1997, . 128-149.
     [58]  .   , . 51-53.
     [59] .      . ,  , 5750
(1990).
     [60] . :    XI-XII .  , .
    .  .     
 // ., .   .  ., 1881, . 7.
     [61]        .  .: . . No 51
 . 258-261  .
     [62]          .
         ,       
; 24  43       , 
 19             ,  
         .      ,
,      ,    
.      40 .       
           , 
 ,       ,    
,    ,    ,   
,        ,     ,  
 ,      . .,   .:
 . .  . ., 1961, . 259,261. . :  .
.           . ., 1875;
 . .     //  .
, 1895;  . .    //  . .,
1913.  .  XVIII. . 4;  . .       ,
     //   . 1928 . 1. .
1;   . .        //   
      . .-  , 1955.
. XI.
     [63]      .          
,    ,      
        ;      ,   
       ;            
     .  .  
      ,      
  ( .    :      
    . 836-889 . //    ,    
 . , 1998 . VI., . 663-688).
     [64]    ,        
   . Ruotsi,     "
 ",   .:    .   
 (, . 297-299).
     [65] .   . 67.
     [66]     "" ()  
,      . ""    
   .       
                  
   ,      ""  "", .:
  .      ,  .   47-49,  319-326,
 . .         
"De  administrando  imperio"   //        
 . ., 1962.
     [67]  .   ,     
,       .     ,
     ,       ,
   , ,    ,
     , - Holm-gardr " ". 
       :  "    ,    ,
  , ,    ,    ,
[]       ,   []   ,  ,    
-      ,   -  .
    ,     -".            
: "  []      ".    
: "    ,     ",  
:  "      ".     :  "
[]   ,   ,    ,  ,
     ,  ;     [],  
    ,         ".    ,
  , : "  []  , 
       : "   , ,
,       .  [.. ]  
;   ,  " (. :   . .  
    ., 1967. . 2, . 78, 81, 83, 92).
          : "  
      10   [].       - ,
  (?).      , ,   
   ,       .   -  
,       .     ,   .  
   ,   ,    -    
.     (?)         10
 [].  - ,    ,  .   -
   ,    ,    ,  - , 
      .          
  ,     ,       
 .       ,    ,   20 
 ,    ,     , 
 ,     ,   .   
  ,          ,        ,    
     []   , 
   ,       [],   
,             ,     
.    ,      - ,   
  ,        .   ,  
    .     -  .    
.     ,       , 
    :  ", , ,    ,    
  ".       ,   .  
 -  2  ,     8 .         .  
    , ,     
  .       ,    [],  
 ,     .   - ,
   ,      .    ,   
       .      -   
 .      ,   "
,  .... [?]    ..,  .. - 
.       ,      
,      .         
 . ,     ,  .. [?],
       ,     .    
  ,   []       
   ,           ,
  ,       [] .     
           .       
       .      ,  
 ,     ,      ,
   .           .    
  .     -     ,   
       .    ,    
    .       ,  ,   
        .         
 ,     ,     
      " (. :  . .  
  VIII  -  IX  .   //     
.   . 1991 . ., 1994, . 221-222).
     [68] .  :    .  .    -,  . 142.
  ,         :  -
        .   ,
        . 
  :           
.  ,         
    ,  ,   ,   
   ,      
 ""  ,         
     .    (
  )      "   ".    
             
: "       ,      
     ,       . ,  ,
     ,      .     
           ".     ,  
     : "   ""  (    
   1377  ., .  259).        .   
   -     .    
,         ,  
. "    ,        -  
,   ,          
.   ,     ,     ,
    .            
   "  (  .   / .  .
.  . . ., 1959, . 82-83).            ,
 .       ,  
,    ,        .
  ,                
         ,   ,  ,   
    -,      
(. . 114).
     [69] .  :  .  .      .  .,
1967. . 2, . 91.
     [70]  .  :  .  .         ,
1967. . 2, .93.
     [71] . :  . .      
., 1967. . 2, . 99.
     [72]  .  :    . .        
. ., 1967 . 2, . 97.
     [73] ,       .  
      ,     
         ,       .
  ,        
  .      .  ,
  ,     18 
839 .,    ,       . 
        ,    ,     
      ,    , 
             ,   
  "   ,  ".
          
,   ,   -   ,  .
             I ,    871 .,
            ,  
:  ,  ,      .  
,  -,  . . :  . .   
      //   . 1982. No 4. 
 (IX .)    :    
.   - .   ,    -
,       - .   -  (  .
      / .  ., .,  . .
, 1986, .  60).         
 ;         "  , 
  ".
     [74]      ""  25 12.1951 .
     [75]  . .   ., 1962, . 458-459.
     [76] .     .  .  .  
  " "     "" ( 25. 12.
1951)     "The  Times" ( 12.  01. 1952). " ,  
 ,           1951
.,     ,    
  ,      ""  . .
 "    ". ,   
           
.       ,   
                   
   [.  . .    ( 
  )  //    .  .      .
   ., 1952].      " (  .  .
  ., 1962, . 37).
     [77]    "  "   859   : " 
           ,   ,     , 
       ,   , -    
    ".         1377
., . 214. ,     ,   , 
       -  .
     [78]   "   "      :  " 
,  ,  ,   : "    ".  
   ,  ,  ,  .   
         ,  ,   
          300     
,          .    
  ,   ,        . 
      ,       ,   
   ,  :  "        ".
    , :  "   ?"     :
""    : "   ,     ".   
  ,    .      
,    ,  ,         "
(      1377 ., . 216-217).
     [79]  . "  ", . 159.
     [80]  . "  ", . 161.
     [81]  . "  ", . 161.
     [82]  . "  ", . 163.
     [83]     - ,  .:  . .
Kiraly    olasz:       --   //
     .           
 .  .  . ., 1988.
     [84]     ,     
       ,  
           .  
      , .:   .
.           // " .
1979. No 1.
     [85] . :    . .        "
-" //  . . . ., 1975. . VIII, . 58.
     [86]               
   .     (),    
             (  900  .),  
 ,    , ,   ,  
  ,                 
          (  . 
()       //   . 1983.  No 4,  .
174-181).
     [87] .  .         :  "
   IX .  ,     
                  
   .       
 .         ,
       ,    
.  ,         
,           ,
  ,      ,   
  -     .       
          .  [...]
   ,            ,
     .        
           
,         " (  . .   
  ., 1989, . 140-141).
     [88]                    
      (.  37):  "  ,   
()        ,    
 (),    ,     (). 
    ,        
    ,           , 
                ".  .  :
 . "  ", . 159.
     [89]       / . , . 
.  . . .  .,  1981,  . 78.     -   
""    .
     [90]  . "  ". . 165.
     [90]  . "  ". . 165.
     [91]       (867 .) : ...,
       ,    
   , -    ". . :  .
               
       //   . .,  1882.
-;    X.  .         
              860  .  //
  1895 . II. . 4.
     [92]     "  "    
   ,     ,     ,
  ,          
.
     [93]           860
.     : "  (  ,
    ),       ,   
            (        
). ,      ,      -
       , -     
    ,      .  
".        .:  .  .  
  ?  (     )  //         
    .      .  .,  2000.  .   5
(  ), . 24-31.
     [94]       1377 ., . 221.
     [95]           .:
  .-.             .  
    //  . ., 1980. . 41; 
.  .             :  
 //   . ., 1981.  .  42;   . .  
    ,            //
      :     1985.
., 1986;   .            
  957  .  //      .  .,
1985;     .  .                    
:      //      
 .    1992-1993 . ., 1995.
     [96]            1377  ., .
241-242.
     [97]       1377 ., . 242.
     [98]       1377 ., . 230.
     [99]       1377 ., . 230.
     [100]               
,         .
     "Liber ignium ad comburendos hostes" (" 
      "),           
    XIII .     
(. IX .) (.: Berthelot M. La chimie au Moyen Age. Paris. 1893, . 100;
.:  Partington J.  R. A History  of  Greek Fire and  Gunpowder. Cambridge,
1960,  .  42)  ,          ,
    .      " "     
     : "  
 : ,   , , , ,  
  [] .     ,   
    " (. :  . .   ( 
    ) //     .
.,  1936.   1. .  9,  . 170).        
      "  ",  ..  
,           .   (   .   .   
 . .,  1980, . 11,  16).      -
         "  "     .
       "
"   "". ,         
            ,  
     . ,    
    " "    
,  ,  ,  ,  ,    ,   -
     .    
.       (952 .), 
         ,        
" ".  " "     ,   
 ,    .
         .    
       , , 
, .   .   .  , 
          ,
           ,    :    
              
      ,       .  
    ,           , ,  
            ,     
   ,  ,      
   (Haldon G., Burne M. A Possible Solution to the Problem
of Greek Fire // Byzantinische Zeitschrift 1977. Bd. 70,  91-99).
            "  " 
   ,    .   
  ,        
   .    :  " ,     
                
         ,    
  ".            
   : "     ,
          ,   
, -         ,     
          ".
                 941  .    
     .  ,   
    15  ( ).  
    ,    . ,  
  ,      . "  
      ,        .
          .   ,  
        ,      ,    
 .           ,  
,   ,           ,    ,
   " (. :   . .    " 
 " // .        .
. . ., 1934,  . 182).      (No
1605),    ,            
  .   , , ,  
, ,          
.     ,           
  .           
             .  
 1099 .,              
  .      ,    
: "            ,
             
    -    ,  - ,    
,      . ,   
 ,     ,  ,    
  ".  ,          ,
             ,   
   ,    .     .
  ,      ,       
.  ,    ,       
.           
.    "    
,        ,    .
  [   ]          
  ,          
.      ,       ,
            .      
               .  [...]
,     (         ,  
    ,      , 
 -    )   ,    "
( .  / .  ., ., . . . . .,
1965, . 314).
     [101]       1377 ., . 244.
     [102] . :  . .    . ., 1963, .
199.
     [103] . :  . .    . ., 1963, .
200.
     [104] . :  . .   -, . 148.
     [105]       1377 ., . 244.
     [106]       1377 ., . 244.
     [107]       1377 ., . 245.
     [108]           1377  ., .
254-255.
     [109]      "   "  : "
 6494 [    (986  .)]     ,
:  "    ,    .      
  ".     :  "     "?"  
: " ,     :  ,  
,   ,   , ,     .
        ,         
,      .     .  ,
,      .      
 ,     ".     ,    
.    ,         , 
   .  ,     : ,  
    ,   : "   ,    
 ".        : "  , 
".    : "    : "  
,   ,         ,       - ,
   ,       ,      , 
,    -  ".    : "  
?"    : "  ;     ,     
  ,       ".       :
"  ,         ".    ,
       : " ,       
,       .     ,  
,          ,   ".   
:  "    ?"      : ",   
  ,  ".   : "   ?". 
  :  "  ".      :  "     ?" 
: "          
   ,     ".    : "
   ,       ,     
   ,          .      
?"
                    :
" ,          .   
      ,       ,  
     ,            
  ,    .           , 
      ,    . ,
,     ,      . 
               ".    ,
     : "   ".    :
"   ,           .
           :    , ..  
,         ,    ,  
,  :  "    ,    ..."    
  :      ".   ,    
,  -   ".    : "     
,            ,     ".  
:  "   .       ,  
  ,   ,         ,      
       .        , 
 .      ,      ,
   ,     .       46
,    ,        ,     
,          ,         ".
 : "            ?"
  :  "    ,         
 ,     ".
     [...]            : "
   , : "  ".    
  .    .      , 
 ,   ,   ,    ,
   .   ,    ,    
,          ,    
 ,   ,        -,    
  ,        .    ;
  ?"      : ", ,    
,  .      ,     
:   ,             ".  
          ,       ,
 ,    : "       ""
(       1377 ., . 257-259, 265,
272).
     [110]       1377 , . 274.
     [111]       1377 ., . 274.
     [112]  .   , . 53.
     [113]      ,     968-969
.             
.    "  "       
       ,   ,   
  965 .  968-969  .        
 .   ,        .  
    : "  -    ,    
  ,    ,      (
) ,            ,   
    358             , 
     ,     -   ,     
,          ".   . . ,
     : -,      
    ,   ,    
   968-969  .               
;   ,    ,     
  ,    ,     ,    
, ,         , .: 
. .            // 
   :   . 1975. ., 1976, .
95-101.            ,  
    -     .
           ,  . .     
,       .       
  .  "     , 
     ,    ,
-         358 . (  968-969  .)  
         ,   ,
         ,  
, ,     ,       
  -  ()      -  ();      
     ,    
     .  ,    ,  
358  .  .,            ,      
  ,    ,     ,
   ,         
   .   ,      
    ,    ,
             
  965 .     ,     ,
     ,      -  ,  
     .  ,        
  ""      ,   ,
        ,          
      .   ,
    ,       ,  
      ,         (   
       ).  , ,     
   ,       ,  
           " (  .  .
 //  . . . ., 1968 . V, . 516-517).
     [114]  -  :  " -    , 
 []  -.     -     
     [],   . [ ] 
  .        (  ,  
  )",  .  :    .    -    '
-  ("     "):  - 
- /  .  ., , ., . . . ,  .
. - .    //       
 :  . ., 1994. . 2, . 289.
     [115]     -,        ,
 : " []    .     
 ,    - ,    -  .     
    ,  -  [   ].   []  - 
,    - ( ),    [
 ]", . :   .  -  ' -
("    ")  -    - /
.  .,  , ., .  . .  ,   .  .  .
   //               
 :   ., 1994. . 2, . 289.
     [116]  -      
   ,  ,     ,      
    ,      -.  
    -      .
"    . ,     
     ,    .    
,   ,    .    ;
      ,           ,  
,           .       
 ,    .  , 
      : - ,     ,
- ,      , , -, ,
       ,           . 
   ,     ,  
 ,      ,    ,   
  .    ,          ,
    ,     ,   
       .        ,
             [...].       
 ,    ,   .   
     ,             
,       .   ,
,        ,             .  
           .      
,        .    
      .       , 
  -  ,     -  .        
,            .    
 ,        .  
    ,         .
   ,           .      
                  
.         ,       
.               
.      ,   .   ,   
  ,  ,        .   
 ,       .       
,           .     
   ,          .   
    .     .    
   ,        .        
   ,        (  )     
.      ,     ( )     
   .       ,   
 ,          .    
,     ,       ,  
    .              
.        .       
         .        
       .   
,        .    . 
       .     "" 
  ,      '           ,
,                
.        .        ,   
     ,          
 ,      .        , 
   ,   ,      ,
     .           10
 ,         .  
,  - ,     :
  ,   ,      "-",
        , ,       
    .    ""     
        ""     "  ".  
          ""   "
".         ,    
        .       
         10        , 
               .  
            ,    
,       "  (. : 
. .        //   . .-.,
1957. . IV, . 215-216).
     [117]  .    ,  ,    -
       ,     .   , 
  ,            .      
    ,        
  "  "       XIII .  
        ,      .     
  .      ,       
  ,  ,           , 
   ,   .   - (XI
.),           . .  .  , 
  "   XII  .,       ,
 ,   ,  .      " (
. .  . ., 1962, . 445).    XIII-XIV
.     ,       . 
 XII .            
-. -      .       
    .          
  [.:    -    
  (1131-1153 .)    . . , .  . .  .,
1971,   .  27].        .   
,   XII  .         
    (    1216  .),      
       ,  ,    
   (.: Dorn B. Caspia. .,  1875, .  20). 
  ,         1224  .      
     ,   
 , , , ,  , .  1229
.    ,   ,     
    ,            ,    
         .     
  (.      . 1. . 453), 
       (.:   
   . . I.       .
. .  ., 1884, .  73).      1236 .   
 -          
   .          .
 ,      1238 .,  
 " ": Saskiam  (), Fulgariam () [...]
Merowiam (), Mordanorum Regnum  (). . :  - .
.       XII-XIV . //   .  .,
1970.
     [118]   .:   .  .     
-  . ., 1903.
     [119]    -    ;     - .     
   ,          -  .   
  . ,      
 .
     [120] .:    . .         //
  1940. . 6.
     [121]    -,   ,     
, .:    . .    -         
     //     .,
1994, . 41-45.      ,    .  .
      :  "        
     .    -  ,   
,  ,   1030 .         
           .    ,    -
"       -    ".   
                    
, ,     , ,   , 
     .    (  
 )  , -,       "
( . .  // . ., 1968 . V, . 601).
     [122]    .:  .  .          
   //     ., 1997 .
1.
     [123]   .  ,     
     ,    
        .  
        .  , 
     :        
  .
          . . : "
   ,           
   ,     . ,   70- . XII .
""    " "         
   . ,     
,   - ,  ,   
  ,     .  
   . . ,       
          ,     
  (.: . . .    XII-XIII
. //  烍. , 1930. . I. . 2, . 8-9).  
      ,  ,   
   "  ( . .   . ., 1962,
. 445).
              
,        -,    1154 .
          " 
      ".       -     
             
           "  -",   
     .        ,
 -,     .
,   ,   . . :  "   ,   
   -       IX-
.,         .     
   -        
,         
"  "? -,         
.,      -         -
     XI-XII  .      ,  
-        ""   .  -,
    -     -
  "",         
   . [...]     
     -.  , ,    
   II            
  ,      .  
,  ,   -    
       ,   ,   
        ,   
 -   ,        
      "  (  .  .  
   - .,1999, . 189-190).
     [124] .  ,        1246  . 
,  ,    ,       .   ",
  ",         
.  , .              ,  
     ,        
        .  .  ,     
 .  : "   1245 . ,
        ,          (),
  .               "
(  . .    .,  1962, .  446).    
.
                 
,  .         
   ,     , 
  .                .
  ,           -  
,      .      :  "
 ,     : ,  , , 
  , , , , ,  , -, ,
,  ,  ,       ,  ,  ,
, , , ,      , ,
, ,  ,  ,    ,   ,
, , ,  ,  ,    ,  ,
,  ,  , , ,      ,  ,
, , .     ,       "
(    .      VII.  9).    .:
Giovanni di  Pian di Carpine. Storia  dei  Mongoli /  Ed. critica  del testo
latino  a cura di E.  Menesto; trad. italiana a  cura di M. C.  Lungarotti e
note di P. Daffina; introduzione  di L. Petech; studi  storico-filologici di
C. Leonardi, M. C. Lungarotti, E. Menesto. Spoleto, 1989 VII. 9.
            1246  .         
        ,   
      .        
,        ,   
: "   ,    ,   :
,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,
,  ,  ,   ,  ,   ,  ,  ,
, , , , , ,  
  ,    [],  , ,      
 [],  , ,      , ,
,  ,  ,   [],  ,  , ,
[]    ,       "  (.  
.    34).        . , .:
Historia Tartarorum  C. de  Bridia monachi  /  Ed.  et annot.  A. Onnerfors.
Berlin, 1967.
      (Gazari)     1246 .  
   ,    . ,  
   -    ,      
   ,  :  "       
[],  ,   ,      
,            []" (. 
.    24).   ,   
              "  "  
-   .
             , ,   .
.  ,  ,     XIII .,
             : "
[]     :      - 
  ,  ,  ,  ,        
     ,  ..  .         
-" (      /  .   .
. . ., 1873. . I, . 32).
       XIV  .    ,      ,
  ,   : "    
 [];      .    
, , ,  , ,  ,    " (  
  / .  .   .  .  ;  .   .  .  .  .
. ,, 1956, . 227).
       ,      
      -  -        -
(1355-1418),        - ,
 .       
    XIV .     
(.:   . .,  . .     
 - //     
  . ., 1999. . XVIII).
        XIII-XV  .      
,     ,  (), .:   . .
     :    III-V . , 1995,
. 19.         - (
.         1886  //  
 .    .  ., 1887. .  I. .
IV, . 15;  . .      XIII- XIV . // 
. , 1974, . 162).
     [125]   .  .        .     
. ., 1910. . II.
     [126]  .            
   1413-1414  1421  //  . , 1873. No
8.
     [127]   .       
.             -  
       (-      12  
).           ,  
 .      :  869 .
             70 
.  ,       
 .     300000      .
     [128]          :
"      ()       
,    15  ,      ,   
,   y,    ,         [
] .       ,    ,
      -  ,     
: , , , , ,   .  [...]
      ,   ,    , 
: , , , ,  ,    , 
 .             
     (. :      XIXII  
 ,  .    .  . 
    /  ,    . . .,
1881,  .  144-145).    ,           .
  ,   ,   . .
     [129]        . .  
:  "  -            
,         ,      ,  
 ,       . 
(1921).    , -, ,    
        ,    
,     ,        -"
(   .   .         //  
. .; ., 1957. . IV, . 197).
     [130]  "  " (Sefer  ha-ittim)      //
 . . -    . ., 1932, . 129-130.
     [131]                
-,  1086 .,        
.     -       977 .,      
. .   , ,  -   
   .
     [132]     "  "  (Sefer   ha-ittim)  //    .  .
-   .; ., 1932, . 104.




     1.  Alfoldi,  'La  Royaute,   Double  des  Turcs',  2-me  Congres  Turc
d'Historie (Istanbul, 1937).
     2. Alien, W. E D., A History of the Georgian People (London, 1932).
     3.  Annals of  Admont,  Klebel,  E., 'Eine  neu aufgefundene Salzburger
Geschichtsquelle'   ,   Mitteilungen   der   Gesellschaft   fur   Salzburger
Landeskunde, 1921.
     4.   Arne,  T.  A.  J.,  'La  Suede  et  L'Orient',  Archives  d'Etudes
Orientales, 80. V. 8, Upsal, 1914.
     5. Artamonov,  M.  I., Studies  in Ancient Khazar History  (in Russian)
(Leningrad, 1937).  ( ..     .; 1937
.).
     6. Artamonov,  M.  I., Khazar  History (in  Russian) (Leningrad, 1962).
( ..  . JI.; 1962 .)
     7.  Bader,  O. H., Studies of the  Kama  Archaeological  Expedition (in
Russian). (Kharkhov, 1953)
     8. Al-Bakri, Book of  Kingdoms and  Roads, French tr. By  Defremery, J.
Asiatique, 1849.
     9.  Ballas, J A., Beitrage  zur Kenntnis  der  Trierischen Volkssprache
(1903).
     10. Bar Hebraeus, Chronography (Oxford, 1932).
     11. Barker, F., 'Crusades' in Enc. Britannica, 1973 printing.
     12. Baron, S. W., A Social and Religious History of the Jews, Vols. III
and IV (New York, 1957).
     13. Bartha, A., A IX-X Szazadi  Magyar Tarsadalom (Hungarian Society in
the 9 th-10th Centuries) (Budapest, 1968).
     14. Barthold, V., see Gardezi and Hundud al Alam.
     15.  Beddoe, J., 'On the Physical Characters of the Jews', Trans. Ethn.
Soc., Vol. I pp. 222-37, London, 1861.
     16. Ben Barzillay, Jehudah, Sefer  ha-Ittim ('Book of  the  Festivals')
(circa 1100).
     17.   Ben-Daud,   Ibrahim,  Sefer  ha-Kabbalah,   in  Mediaeval  Jewish
Chronicles, ed. Neubauer, I, 79.
     18.  Benjamin of  Tudela, The Itinerary  of Rabbi Benjamin  of  Tudela,
Asher, A., tr. And ed., 2vols. (London and Berlin, 1841).
     19. Blake, R. P., and Frye, R. N., 'Notes on  the Risala of Ibn Fadlan'
in Byzantia Metabyzantina, Vol. I, Part II, 1919.
     20. Brutzkus, J., 'Chasaren' in Jewish Enc. (New Jork, 1901-06).
     21. Bury, J. B. A History of the Eastern Roman Empire (London, 1912).
     22. Bury, J. B., Byzantinische Zeitschrift XIV, pp. 511-70.
     23. Buxtorf, J., fil., ed., Jehuda Halevi, Liber Cosri (Basle 1660).
     24.  Carpini,  The  Texts and Versions of John  de  Piano Carpini,  ed.
Hakluyt, Works, Extra Series v. 13 (Hakluyt Soc., 1903).
     25. Cassel, Paulus (Selig), Magyarische Alterthumer (Berlin, 1847).
     26.  Cassel, Paulus (Selig), Der  Chasarische Konigsbrief aus  dem  10.
Jahrhundert (Berlin, 1876).
     27. Cedrenus, Georgius, ed. Bekker (Bonn, 1839).
     28. Chwolson, D. A., Eighteen Hebrew Grave Inscriptions from the Crimea
(in German: St Petersburg, 1865) (in Russian: Moskow, 1869).
     29.  Chwolson, D.  A  , Corpus  of  Hebrew Inscriptions, German ed. (St
Petersburg, 1882).
     30. Comas,  J.,  'The  Race Question in Modern Science' (UNESCO, Paris,
1958).
     31. Constantine  Porphyrogenitus,  De  Administrando  Imperio,  revised
2nd ed. of Moravcsik and Jenkins text (Washington DC, 1967).
     32.  Constantine Porphyrogenitus, De  Cerimoniis, ed., with commentary,
A. Vogt (Paris, 1935-40).
     33.   Dimaski,  Muhammad,  Manuel  de  la  Cosmographie  du  Moyen  Age
(Copenhague, 1874).
     34. Disraeli, B., The Wondrous Tale of Alroy (London, 1833).
     35 Druthmar of Aquitania, Christian, Expositio on Evangelium Mattei, in
Migne, Patrologia Latina (Paris 1844-55).
     36.  Dubnow, S., Weltgeschichte des Judischen Volkes, Band  IV  (Berlin
1926).
     37. Dunlop, D. M. The History of the Jewish Khazars (Princeton, 1954).
     38. Eldad ha-Dani, Relations d'Eldad le Danite, Voyageur du IX-e Siecle
(Paris, 1838).
     39. Fishberg, M., The Jews - A Study of Race and Enviroment (London and
Felling-on-Tyne, 1911).
     40. Fraehn, Khazars, Memoirs of the Russian Academy (1822).
     41. Frazer, Sir James, 'The Killing of the  Khazar Kings'  in Folklore,
XXVIII, 1917.
     42. Frye, R. N., see Blake, R. P.
     43. Fuhrmann, Alt- und Neuosterreich (Wien, 1737).
     44.  Gardezi,  Russian tr. Barthold, Academie Imperiale  des  Sciences,
serie VIII, Vol. I, No. 4 (St Petersburg, 1897).
     45.  Gibb,  H.  A.  R.,  and   de  Goeje,  M.  J.,  article  on   'Arab
Historiography' in Enc. Britannica, 1955 printing.
     46.  Gibbon,  E., The  History  of the  Decline  and  Fall of the Roman
Empire, Vol. V (2nd ed., London, 1901).
     47. Goeje, de, ed., Bibliotheca Geographorum Arabicorum (Bonn).
     48. Goeje, de, see Gibb, H. A. R.
     49 Gregoire, H., 'Le "Glozel" Khazare', Byzantion, 1937, pp. 225-66.
     50. Graetz, H. H , History of the Jews (Philadelphia, 1891-98).
     51. Halevi, Jehuda, Kitab  al  Khasari, tr. Hirschfeld, new revised ed.
(London, 1931); see also Buxtorf, J , fil.
     52. Harkavy, A. E. 'Ein Briefwechsel zwischen Cordova und Astrachan zur
Zeit Swjatoslaws  (um 960), als Beitrag zur alten  Geschichte Sud-Russlands'
in Russische Revue, Vol. VI, 1875, pp.69-97.
     53. Harkavy, A. E , Altiudische  Denkmaler aus der Krim, Memoirs of the
Russland Academy (1876)
     54. Herzog, E. See Zborowski, M.
     55. Hudud  al  Alam  ('Religions  of  the  World'),  Barthold  V.,  ed.
(Leningrad, 1930), translation and explanation, Minorsky, V. (London,1937).
     56. Hussey, J. M., Cambridge Mediaeval History, Vol. III c (1966).
     57.  Ibn  Fadlan, see Zeki Validi Togan, also Blake R. P., and Frye, R.
N.
     58. Ibn  Hawkal,  Bibliotheca Geographorum  Arabicorum;  2  ed. Kramers
(1939) See also Ouseley, Sir W.
     59.  Ibn  Jakub,  Ibrahim, Spuler, B.,  in Jahrbucherfurdie  Geschichte
Osteuropas, III, 1-10.
     60. Ibn Nadim,  Kitab al Fihrist ('Bibliographical Encyclopaedia'), ed.
Flugel.
     61. Ibn Rusta, ed. De Goeje, Bibliotheca Geographorum Arabicorum VII.
     62. Ibn-Said al-Maghribi, Bodleian MS quoted by Dunlop (1954), p. II.
     63. Istakhri, ed. De Goeje,  Bibliotheca Geographorum Arabicorum, pars.
I.
     64.  Jakobs,  J., 'On  the  Racial  Characteristics of Modern  Jews' J.
Anthrop. Inst., Vol XV, pp. 23-62, 1886.
     65. Kahle, P. E. Bonn University in pre-Nazi and Nazi Times: 1923-1939.
Experiences of a German Professor, privately printed in London (1945).
     66. Kahle, P. E. The Cairo Geniza (Oxford, 1959).
     67. Karpovich, M., see Vernadsky, G.
     68. Kerr, N., Inebriety (London, 1889).
     69.  Kniper.A.  H.,'Caucasus,  People  of'  in  Enc.  Britannica,  1973
printing
     70. Koesler, A., 'Judah at the Crossroads' in The Trail of the Dinosaur
(London and New Jork, 1955; Danube ed., 1970).
     71.  Kokovtsov, P.,  The  Hebrew  Khazar  Correspondence in  the  Tenth
Century (in Russian) (Leningrad, 1932).  ( . ., -
. X . JI., 1932.)
     72. Kutschera, Hugo Freiherr von, Die Chasaren (Wien, 1910).
     73. Landau, 'The  Present Position of the Khazar Problem', (in Hebrew),
Zion, Jerusalem, 1942.
     74. Laszlo, G., The Art of the Migration Period (London, 1974).
     75. Lawrence, T. E. Seven Pillars of Wisdom (London, 1966 ed.)
     76. Leiris, M., 'Race and Culture' (UNESCO, Paris, 1958).
     77.  Luschan,  F.  von,  'Die  anthropologische  Stellung  der  Juden',
Correspondenzblatt der deutschen  Gesellschaft fur Anthropologie, etc., Vol.
XXIII, pp. 94-102, 1891.
     78. Macartney, C.  A.,  The  Magyars  in  the Ninth Century  (Cambrige,
1930).
     79. McEvedy, C., The Penguin Atlas of Mediaeval History (1961).
     80.  Marquart,   J.,   Osteuropaische   und   ostasiatische  Streifzuge
(Hildesheim, 1903).
     81. Al-Masudi, Muruj udh-Dhahab  wa Maadin ul Jawahir ('Meadows of Gold
Mines and Precious Stones'), French tr., 9 vol. (Paris,1861-77).
     82.  Mieses,  M.,   Die  Entstehungsuhrsache  der  judischen   Dialekte
(Berlin-Wien, 1915).
     83. Mieses, M., Die Jiddische Sprache (Berlin-Wien, 1924).
     84. Minorsky, V., see Hudud al Alam.
     85. Muquadassi, Descriptio Imperil  Moslemici, Bibliotheca Geographorum
Arabica III, 3 (Bonn).
     86. Nestor and pseudo-Nestor, see Russian Primary Chronicle.
     87. Obolensky, D., The Byzantine Commonwealth - Eastern Europe 500-1453
(London, 1971).
     88.  Ouseley, Sir  W., The  Oriental  Geography of Ebn Haukal  (London,
1800).
     89. Paszkiewicz, H., The Origin of Russia (London, 1954).
     90. Patai, R., article 'Jews'  in Enc. Britaniaca,  Vol. XII, 1054,1973
printing.
     91. Petachia of Ratisbon, Sibub Ha'olam, ed. Benisch (London, 1856).
     92.  Photius,  Homilies,  English  translation  with  introduction  and
commentary by C. Mango (Cambridge, Mass., 1958).
     93 Poliak, A. N. 'The Khazar Conversion to  Judaism' (in Hebrew), Zion,
Jerusalem, 1941.
     94. Poliak, A. N , Khazaria - The History of a Jewish Kingdom in Europe
(in Hebrew) (Mossad Bialik, Tel-Aviv, 1951).
     95. Povezt Vremennikh Let,see Russian Primary Chronicle.
     96 Priscus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (Bonn).
     97 Reid, G. A., Alchoholism (London, 1902).
     98. Reinach, Th., 'Judaei' in Dictionnaire des Antiquites.
     99. Reinach, Th., article 'Diaspora' in Jewish Enc.
     100. Renan, Ernest, Le Judaisms comme Race et Religion (Paris,1883).
     101 Ripley, W., The Races of Europe (London, 1900)
     102. Russian Primary Chronicle, Laurentian Text, tr.  and ed. Cross, S.
H., and Sherbowitz-Wetzor, C. P (Cambridge, Mass., 1953).
     103. Roth, C., ed. The World  History of the Jewish People, Vol II: The
Dark Ages (London, 1966)
     104. Roth, C. 'Jews' in Enc. Britannica, 1973 printing.
     105. Sava, G , Valley of the Forgotten People (London, 1946).
     106. Schram, Anselmus, Flores Chronicorum Austriae (1702).
     107. Schultze  -  Das Martyrium des  heiligen Abo von Tiflis, Texte und
Untersuchungen fur Geschichte des altchristlichen Literatur, XIII (1905).
     108.  Shapiro, H., 'The Jewish People:  A  Biological History' (UNESCO,
Paris, 1953).
     109. Sharf, A., Byzantine Jewry - From  Justinian to the Fourth Crusade
(London, 1971).
     110. Sinor, D., 'Khazars' in Enc. Bntannica, 1973 printing.
     111. Smith, H., in Proc.  Glasgow University Oriental  Society,  V, pp.
65-66. Togan, see Zeki Validi.
     112. al-Tabari, Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden
(Leyden, 1879-1901).
     113. Toynbee,  A., A Study of History, abridgement of Vols. I-VI by  D.
C. Somervell (Oxford, 1947).
     114.  Toynbee, A., Constantine  Porphyrogenitus and his World  (London,
New Jork and Toronto, 1973).
     115. Vasiliev, A. A., The Goths in the Crimea (Cambridge, Mass., 1936).
     116. Vernadsky, G. Ancient Russia in Vernadsky and Karpovich, A History
of Russia, Vol I (New Haven, 1943).
     117. Vernadsky, G., Kievan Russia,  in  the same  series,  Vol. II (New
Haven, 1948).
     118.  Vetulani,  A.,  'The  Jews  in Mediaeval  Poland',  Jewish J.  of
Sociology, December, 1962.
     119. Virchow, R., 'Gesamtbencht...  uber die Farbe der Haut, der  Haare
und der Augen der  Schulkinder  in Deutschland',  Archiv fur  Anthropologie,
Vol. XVI, pp. 275-475, 1886.
     120.  Weingreen,  J.,  A  Practical  Grammar  for   Classical   Hebrew,
2nd ed., Oxford, 1959.
     121. William of Malmesbury. De gestis regum Anglorum.
     122. Yakubi, Buldan, Bibliotheca Geographorum Arabica VII (Bonn).
     123. Yakut, Mujam al-Buldan ed. Wustenfeld (Leipzig,1866-70).
     124.  Zajaczkowski,  The  Khazar  Culture and  its  Heirs  (in  Polish)
(Breslau, 1946).
     125. Zajaczkowski,  'The Problem of the Language of the Khazars', Proc.
Breslau Soc. of Sciences, 1946.
     126. Zborowsky, M., and Herzog, E.,  Life  Is  With People - The Jewish
Little -Town of Eastern Europe (New York, 1952).
     127. Zeki Validi Togan, A., 'Ibn Fadlan's Reisebericht' in Abhandlungen
fur die Kunde des Morgenlandes, Band 24, Nr. 3 (Leipzig, 1939).
     128.  Zeki  Validi  Togan,  A ,  'Volkerschaften des Chasarenreiches im
neunten Jahrhundert', Korosi Csoma-Archivum, 1940.




      .  .         //   .
. 1974. No 1.
      .  .     IX-XIII . //   
 . ., 1971. . 10.
      .    / ., .   . . .
 .-., 1953.
      .    . ., 1908.
      . .    /  . 1985.
No 3.
     -  - .         / .,
.  . .  //     瑑. 1959.
. 1.
      .-.          . 
   //  . ., 1980. . 41.
      . .    . ., 1937.
      . .        -
 //  . 1940. VI.
      . .  -   . //       
. No 62. ., 1958.
      . .  . ., 1962.
      . .      //   
  . ., 1984.
      .  .     . "  " 
"- "  // Jews and Slavs. Jerusalem-St.-Petersburg,
1993. Vol. 1.
       . .   -.   .    
        //    .  ,
  . , 1997. No 1-4.
      . .  //  . ., 1988.
      . .  . ., 1993.
       .            I-  .  //  
    . ., 1972.
      . .       //  . .  .,
1968. . 5.
      . .      //   . . .
., 1963 . 2. . 1.
      . .   - //  . . . ., 1965. .
3.
      . .  //  . . . ., 1968. . 5.
      . .  //  . . . ., 1968. . 5
       . . : -  //  . .
. ., 1968. . 5.
      . .  //  . . . ., 1968. . 5.
       . . -   -   50-.  .
//    ( XVII .). ., 1961.
       .  .          
I- . //    . ., 1962
       . .       VI-X . ()  // 
. .-., 1963. . 73.
       .  .           
-  //            -  
  ., 1969 . 2.
        .  .       I   -         .  
      //  
  .   . 1985. ., 1986.
      . .,    . .       
           -III . // 
   , 1986.
      .  .     -      //  -
 . .-., 1959. . II.
      .        
. ., 1919.
       .  .    ? (  ) // 
      .    . .,
2000. . 5 (  ).
      . .  ,      
//   950-1150. ., 1981.
      . .  ,     ( VI
  .  XI .)  //      
. 1927. V
      . .      //  
 . ., 1889. (  ).
       .  .  -     -    
 //  . . . ., 1908 . I.
      . . - .  . 
     /    .    .
-  //  . . . ., 1915 . III.
        .  .        -    -
-           "       "  //
-                     
. ., 1979.
     .     //   -  
   ., 1987.
       . .    "  "   
  //      .    
 ., 1990.
      .  .       -  .
., 1903.
       . .           //
    .  .,  1908. . III.  .  II.
, 1908. . XIV. . II. .
       .  .    (     
       ) //  . 
. ., 1996. . 10.
               (  -  XIII  ).
, 1997.
           : (.    ).
, 1980.
      . .         -I . //
    . , 1879. . 1.
      . .     //    
 ., 1971.
      . .     IV-X . ., 1979.
      . .     X-XIII . ., 1994.
       .  .              
  "-" //  . ., 1998. .
4.
       .  .            
. ., 1874.
       . .          // 
  . 1878. . 9. . 23.
      . .,  . X.    . ., 1964.
      . .     (Iord.  XLIX, 256-258)  ""
   //  . 1990. No 1.
       .,  .  -    / .  .,
.  . . . . ., , 1997.
       . ,        -        
  //   1888. . XXII 7. ()
      .  .        //  
. , 1895.
      . .   //   ., 1925. No 8-9.
      .  .       //  
       . .-., 1955.
. XI.
      . .       //  
.  .          ,      ,
    . . . ., 1876.
      . .      IX    . ., 1881
      . .  ., /.
       . .            
: "     "  //        
   . , 1899. . 26.
      . .     //      ., 1965. .
IV.
      . .        // 
 . XXVI. ., 1965.
      . .  : - . ., 1966.
      . .  . ., 1967.
      . .     (  )
//  . 1974. No 3.
      . .      .   "   "  //
     . ., 1988.
      . .     . ., 1989.
      . .  .   . ., 1993.
      . .   . ., 1993.
      . .  . ., 1966.
       . .             
VII-II . //   , 1978.
       . .     //   .
1993. No 1.
      . .          // 
           .
., 1974 . 140.
       .        "   "  
    . -- - //    摑. , 
. 1962. . 2.
       . .      //    
 . . .,1861 . 7. No 1.
       .           
, , , , ,      // 
      . , 1897. .  22;
1899. . 26, 1905. . 35.
      .       "-"  //  
. 1990. No 4.
      .  .      //   .
, 1986. . 5.
      .       / . . 
//    , .. 1844. . XLIII. No 7-8.
       .             
  //  :               
         . ( 
XXVI   . ). ., 1875. No 1.
      .  .         //
   . ., 1976
      . .   -     //  
 . 1939. No 4.
       .  .           
-    - //     . .-.,
1939 . VII.
       .      (VIII-I  .)  //
 . . 1966.
      . "  " (-  - )
        //       
-    ., 1969.
      . . "Mare Hyrcanum"     I-
. ., 1960.
       . .       .    
  I- . ., 1962.
       .  .            .  2.
(, ,  , , , ) ., 1967.
        .          /  .    .,  .,
 . . , 1986.
      -       . .  I.  ( 
  .    .  ).  ., 1878. (  XXXII
  . . No 2).
      . .          
 //   . ., 1963. . 7.
        ,    / .  .-.
. . ., 1861.
      . .   -  //  
 . ., 1960. No 6.
      . .  . ., 1961.
       , , , ,    
     ,     
 ,        ,   
. . . ., 1869.
      . .         //
    :     . 1975.
., 1976.
      . .       IX   (  
   -) //  . 1986. No 4.
      .  .         .  ,
, . ., 1988.
      .  .     ,  ,
-  (      )  //     
-      .   
 23-27  1990 . , 1990.
       .   .                
    // ":     " IV
  . .  .   . , 1-5
. 1991, , 1991. . II.
      . .    VIII-IX .   // 
  .   . 1991 . ., 1994.
       .   / .  . . ,  . . .
 ., 1941.
      . .       IX    .    . X.  
,         //         
    .  , 1901. . 29;  1902. .  31; 1903.
. 32; 1908. . 38.
      .  .             
 //    . ., 1997. . 1.
        .   -                
.  . ., 1988. . 49.
      .  .         // 
. ., 1960. . 18.
      .  .        
  . ., 1964.
       . .           ()  //
    . 1965. No 130.
       .  .         //  
       .  XIII   .
    . ., 1977.
       .  .             //
  1979. No 1.
       . . ,  ,      
  //   . No  412.     .
. 25 . 9. ., 1984.
       .  .          //
    .   , 1984.
       .  .,    .  .     
.   . ., 2000.
       .  .             .
, 1954.
      . .   -      
921-922 . ,   . , 1956.
      . .         .   
- //        -
 ., 1973/
      . .     ""   // 
    -       .
   . 23-27  1990 . , 1990/
      .  .           
  XII-IV . //       
 1992 - 1993 . ., 1995.
      . .     -. ., 1999.
       . .      ""  //   .
1949. No 1.
       . .             
 //   摑.   . 1954. .
5.
       .       .  .  
 /  . . . , . . . ., 1991.
        .   .                      
--         .   //    
  ., 1913 No 48. .
      . . -    . ., 1932.
       . .      .  //  
  . . - , 1937. . LXIX. No 5.
      .  .        //  
 -., 1957. . IV.
      . .      " --" ("
-")      //      
  . 1981. ., 1983.
      . .     " " 
  //  . , 1976.
      . .  ,   . . "-"    (
   ) //     . , 1962.
. 1.
       .  .        //       
   , 1985.
       . .    //  . 1898.
. V. . 1-2.
      . .     "  " //
 .     .     
. ., 1982. . 2.
      . .      ., 1985.
       .  .      ,        (   
-  -    I .
..) // -   .      
. ., 1988. . 1.
      .  / . . .  ., 1988.
      .. ""       
//      . ., 1978.
                
 / . . .   . . . ., 1887.
      . .        
  (X .) //     ., 1977.
      X.         // 
. VII. , 1963.
      .    ., 1985.
      .  .         .
  //   ., 1981. . 42.
      . .     ,     
   //        .   
 1985 ., 1986.
      .  . -        . // 
. 1986. No 6.
       . .              
 ( ) //  . ., 1991.
       .  .          
   XI .  //       .   
,   - . ., 1993.
      .        
       //  . .,
1882 -.
       .  .             
           860  . //  
 1895 . II. . 4.
       .  .          // 
 1975. No 3.
      . .    ., 1983
      .  .        
 //      . , 1989.
      . .         - XII  . //  
  . , 1878 . III.
       . .        // 
 . 1921. No 1-2.
      .  .    IX  .    "   .
"  - //   ,      
瑑. 1956 . I. .
       . .               //
 . 1979. No 2.
       .  .  -    //    
 . 1916. No 11.
     - .  .            
      //       
.    . . . . .-., 1960.
      . .         
    1043 . //  . , 1976 . 21.
       . .       (, ,
) ., 1977.
      .  .  ,   . .    ""  
   (IX- .  ) //   . 1989 No
8.
      . . ,  .  .    .   
        //        .  
   . ., 1990.
      .  . ., 1966
      . .     .    .
., 1910 . II.
      . .    . ., 1963.
       . .      ?  //   
  -   . ., 1964. . 1.
      . .     . , 1985.
      . .    -   //
     . , 1975.
      . .      // .    
,      .  .  .  "Seminarium
Kondakovianum". , 1933 . 6.
      . .    // Slavia. XV. Praha, 1938/
     -.      -     '  -   ("
     "):   -  - / . 
., , ., .  . . ,   . . .  //
               
.  . ., 1994 . 2.
      . .         :
    //        .
   1992-1993 . ., 1995.
      .  .       //  
. 1940. . 6.
      .  .            //
 . 1994. No 4.
      .           //  
. 1895. .
       . -:  [    ]  /
.    . . . , . . . , 1983.
      . .    -   - 
     907  . //    ., 1981
. 42.
      . .        ,    
  //   . 1928. . 1. . 1.
      . .        VI-IX
. //      . ., 1965.
      . .         VII - IX
. //  . 1977. No 2.
       .  .     IX       
 //      . ., 1982.
       .  .          
 //  . 1982. No 4.
       . .        
  IX  -       . ()  //  -
 . ., 1986.
       . .  ,        
      //  . 1989. No 9.
      . .         
  . ., 1990.
       . .       
 //  . 1991. No 2/3.
      .  .        I-I  .  (   
  )  //   V     
. ., 1987. . I. . 26.
       .                 
    957 .  //      . .,
1985.
       .  .             
 ., 1875.
       3.  . ""  "  "    
 -   XI . //  . 1981. No 3.
       . .     (XIII-XI .) .,
1924.
       .  .         //  Slavia.  VI.  Praha,
1927-1928.
       .  .       " "    
  //          :   
. 1987. .,1989.
       . .             // 
. 1993. No 3.
      . .      ""  "  ".
          //     
. . 5.    ,   -
.   -  . ., 1994.
       .  .  ,          .   
    //  
 .   . 1992-1993 . ., 1995.
       .  .           I  -   XI  .:
       //    .
. . ., 1995.
        .   .            I-I  .
-., 1995.
      . .       . 
 . -., 1941.
      . .       ., 1964.
      . .  . . . ., 1976.
       .  .     IX         
     -     :     ("     "
  ).   .
., 1998. . 97 (34).
      . .      -
  //   . ., 1972.
      . .  ., 1976.
      . .   "" . , 1996.
      . .    / . .  . .
.  ., 1999.
               1377  .    
 /     . .  , . .  .    . .
  . . . -. -., 1950. . 1-2.
       .  .               .
(        ) //  
. 1961. . 18.
       .  .  -      40-    .  //
   -. 1960. . I (34).
      . .    ""        //  
 VII      . ., 1971.
      . . ""  -  - .
., 1989.
      . .       
   //      -
   /  . . . . ., 1964.
       . .     //     .  No 105.  
 . . 2. 1947.
      .    "" //  . 1991.
No 6.
       .      /  . . .
. ., 1992.
       . . , 5750 (1990).
       .  .     988  .       ? //
    .   . 1889.
. 4.
      . .         // 
. 1953. XVIII.
       . .     I-IV . ( 
). ., 1978.
       .               //
 . 1939 No 1.
      .         //  
 ., 1924. . XI.
       . .    IX  -     .  .,
1980.
             (VI-IX .). ., 1995.
. II.
      .  .     XI    ..   , ,
,    //   摑. 1953. . 7.
       .  .             
  IV-VII .  //    -. 1961. .
20. . 4.
      . .      IV-VII .  
    // - .  .,
1972.
             /  .  , .  
. . . . ., 1981.
     . . .  .   
 . ., 1998.
           .    ,    
- .    -     .  .,
1993.
      - ( 9 )  /   ., ., . 
.  . . -. , 1898.
      . .      // Mongolica. M., 1986.
     - . .    . , 1974.
        .   .               
   "De Administrando  imperio"  //    
  . ., 1962.
      . .       //  
 (  ). , 1990.
      . .         
    //  -  - . ., 1989.
      . .       . IV. . 
.. - VII . .. -., 1959.
        I-II   , . 
  .  .      
/ ,    . . ., 1881.
      .  -    - 
      //   
. .-., 1939. . 71. . 8.
      . .        
IX   . , 1889.
      . .       //  1923. .
3.
       . .         (
 VIII-III .) //     . . .
. X.  , 1995.
      . .     // 
  . ., 1964. . 3.
       .  .          ""
, ""  (, , ). ., 1980.
      . .    //   .
., 1972.
       . .,   .  .          //
 , . 1970. No 3.
       . .,   . .       .  .,
1978.
       .  .            .
, 1993.
      . .   ., 1997.
      .           
-I  .       //  .        .  .
. "Seminarium Kondakovianum". , 1927. . 1.
      . .         
IX . //     ( ). ., 1988.
      . .     //  . ., 1913.
. XVIII. . 4.
       .  .   -           
   //    . ., 1994.
     .  / .  . . . ., 1875.
     . . ., 1980.
     .   . ., 1986.
       . .       
//  . 1976. No 2.
         .    .    Kiraly        olasz:           
-   //       .  
      .    .
 . ., 1988.
      .    :     
  . 836-889 . //   ,     
. , 1998. . VI.
      .  .          
I-III  // . 1994. No 3.
       .  .           
  //      ,   .  .  .
    . , 1908.
       .  .          :   
 . ., 1997.
      . .        //    XII.
1958.
      . .          -    //
 -  . 1960. . II.
       . .         -    //
 . 1971. No 4.
      . " ".         
 //  Acta archaeologica Academiae Scientiarum  Hungaricae. Budapest,
1961. 13.
      .        (XII-XIII .) //
  . , 1967. . 7.
      .  ()    //  
1983. No 4.
      . .     VII- . (  ) //
         
, 1990.
      . . ,   :      //
,          .   
. ., 1985.
      . .      :       //
   . (. . ) ., 1995.
       . .   //    
   ., 1959. No 63.
      . .     ., 1973.
      . .          //
 . 1948 . X.
      . .  -   -    
I- . //   . 1946. . 3. No 5.




     Adana - 
     Ardabil - 
     Armenia - 
     Azerbaijan - 
     Azov sea -  
     Bab Al-Alwab (Darband) - 
     Baku - 
     Balanjar? - 
     Bardhaa - 
     Black sea -  
     Bulgars - 
     Bulghars (R. Volga) - 
     Carpathians - 
     Caspian sea (Sea of Khazars) -   ( )
     Caucasus -  
     Chernigov - 
     Chersone - 
     Constantinopole - 
     Dariel -  
     Doros - 
     Dyarbekil - 
     Georgia - 
     Ghuzz - 
     Gurganj - 
     Hungary - 
     Kerch - 
     Khazaran-Itil (Saskel?) - 
     Khazaria - 
     "Khazarian Way" (Don Volga Portage) - 
     Khwarizm - 
     Kiev - 
     Mediterranean sea -  
     Mosul - 
     R. Amu-Darya - . -
     R. Danube - . 
     R. Dnieper - . 
     R. Dnestr - . 
     R. Don - . 
     R. Donets - . 
     R. Emba - . 
     R. Kama - . 
     R. Kur - . 
     R. Pruth - . 
     R. Sereth - . 
     R. Syr-Darya - . -
     R. Ural - . 
     R. Volga - . 
     Samandar - 
     Sangarus - 
     Sarkel - 
     Sea of Aral -  
     Shirvan - 
     Suwar - 
     Tabaristan - 
     Tamatarkha - 
     Tiflis - 
     Trebizond - 
     Urals -  

     *       ,  
,      ,             
  ,          
          , 
   .

Last-modified: Thu, 02 Jan 2003 08:27:00 GMT
: