Ivan Nechuj-Levic'kij. Na kozhum'yakah
------------------------------------------------------------------------
Original etogo teksta raspolozhen v "Setevoj biblioteke ukrainskoj literatury"
OCR: Evgenij Vasil'ev
Dlya ukrainskih liter ispol'zovany oboznacheniya:
ª, º - "e oborotnoe" bol'shoe i malen'koe (kody AAh,BAh)
¯, ¿ - "i s dvumya tochkami" bol'shoe i malen'koe (kody AFh,BFh)
I,i (ukr) = I,i (lat)
------------------------------------------------------------------------
Mishchans'ka komediya na 5 dij
DIJOVI OSOBI
S i d i r S v i r i d o v i ch R ya b k o, ki¿vs'kij mishchanin, maº
kramnicyu na Podoli.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, jogo zhinka.
ª v f r o s i n a, ¿h dochka.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a S k a v ch i h a, sestra ªvdoki¿
Korni¿vni, perekupka, vdova; pereproduº yabluka.
O l e n k a, ¿¿ dochka.
S v i r i d I v a n o v i ch G o s t r o h v o s t i j, cilyurnik
N a s t ya
O l ' g a ªvfrosinini priyatel'ki, panni.
V a r v a r a
H i m k a, Ryabkova najmichka.
P e d o r ya, Gorpinina podenshchicya.
M a r t a, B u b l e j n i c ya.
O r i n a, B a sh m a ch n i c ya
M e r o n i ya
pechors'ki mishchanki, buli poslushnicyami.
M a g d a l i n a
1-j m i t r o p o l i ch i j b a s.
2-j m i t r o p o l i ch i j b a s.
B e r k o j V o l ' k o, zhidi, procentshchiki.
M i shch a n k i, sh a f e r i, m i shch a n i t a k a t e r i n shch i k.
Diya diºt'sya u Kiºvi, na Kozhum'yakah.
G o s t r o h v o s t i j. ta ª v f r o s i n a trohi zakidayut'
po-rus'kij.
_ DIYA PERSHA
Svitlicya Sidora Sviridovicha Ryabka z mishchans'koyu obstavoyu. Odni dveri - v
kimnatu, drugi - v pekarnyu. Diya diºt'sya v nedilyu po obidi.
VIHID 1
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a sama.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (sidit' kolo stola i pozihaº)._ Sidore
Sviridovichu! Sidore Sviridovichu! CHi ti oce j dosi spish? Vstavaj vzhe, bo
shvidko do cerkvi zadzvonyat' na vechernyu. Hodi syudi ta posid' kolo mene.
Nud'ga mene bere, Sidore Sviridovichu! CHi ti chuºsh?
S i d i r S v i r i d o v i ch (obzivaºt'sya z kimnati). _CHi to ti mene
klichesh, YAvdonyu? Os' zaraz vijdu, moya golubko, til'ki trohi prochumayus' ta
potyagnusya raziv zo dva. Vzhe j skuchila za mnoyu! (Vihodit' z kimnati i sidaº
kolo zhinki.)_
VIHID 2
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i S i d i r S v i r i d o v i ch.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Avzhezh skuchila.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Bo davno pak bachilis': yak u gorosi ta j
dosi...
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. YA tut sidila, sidila, vzhe vse
peredumala, vzhe j bogu molilas'.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Skuchila, staren'ka, za mnoyu, yak golubka
za golubom? Ga? A mi taki, YAvdonyu, prozhili vik, yak ti golub'yata v parci.
YAk ya tebe ne bachu, to j sum mene bere!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Dobrij sum! Pishov sobi v kimnatu ta j
hrope, azh kimnata drizhit', a ya tut sama sidzhu. Nema do kogo j slova
promoviti.
S i d i r S v i r i d o v i ch. A chi pam'yataºsh, YAvdonyu, yak ya
prisvatuvavsya do tebe! YAk todi vertivsya kolo tebe.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHe b pak ne pam'yatala! Na vsi
Kozhum'yaki ne bulo todi takogo vertuna, yak ti.
S i d i r S v i r i d o v i ch. A chi pam'yataºsh, yak ya tupcyav krugom tebe!
YA do ne¿ i zvidtil', i zvidsil', a vona til'ki bulo spidnyu gubu kopilit'.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHo kopilila, to kopilila, bo znala
navishcho. A pravda, ya todi taki dobre vivarila tobi vodu, azh chub buv mokrij.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oj vi, zhinochki vi kaposni! Do smerti
zgaduºte, yak vodili nas. Ale taki dovurkotavsya. Gulyu, gulyu, moya
staresen'ka!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Koli b ti til'ki ne buv trohi
veredlivij... ya b z toboyu zovsim shchaslivo dozhila viku.
S i d i r S v i r i d o v i ch. YAkbi pak ya vzyav za toboyu te pridane, shcho
obicyav tvij pokijnij bat'ko, to, mozhe b, i ne buv takij veredlivij.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. I godi vzhe tobi zgaduvati.
S i d i r S v i r i d o v i ch. A yakbi, stara, oce bulo tvoº pridane, to
nasha dochka mala b teper zajvu soten'ku karbovanchikiv sobi na pridane. A
nashij ªvfrosini treba bagato groshej: voni v nas ne prosti, vcheni - ne
durno zh vchilis' azh tri misyaci v pansioni.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Avzhezh! SHCHo vzhe vikohali donyu, to
vikohali na vsi Kozhum'yaki. Ta vzhe, skazati pravdu, chas bi ¿j i zamizh iti.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Avzhezh chas. Ale shcho zh to za donyu mi
vikohali! Na vsi Kozhum'yaki!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. I na vsyu Glibochicyu. SHCHo skazati pravdu,
koli nikogo nema v hati, to nasha ªvfrosina taka garna, yak ya kolis' bula: v
ne¿ yakraz taki kari ochi, taki chorni brovi, yak u mene. V ne¿ vves' hist
mij!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Avzhezh garna: vse garne, til'ki v ne¿ nis
takij... trohi nibi dovgij chi gostrij... trohi takij yak u chornoguza. Oj,
koli b ne pochula! (Oglyadaºt'sya.)_
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ot i vigaduºsh, starij, take, shcho ni do
boga, ni do lyudej. YAkij zhe v ne¿ nis?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Takij dostotu, yak i v tebe! YAk mi
bralisya, to ya tebe duzhe kohav, duzhe kohav, ale cherez tvij nis, staren'ka,
ya zagayavsya z svatannyam, mozhe, na misyaciv zo tri abo j chotiri. Teper mozhna
vse skazati.
ª v d o k i ya K o r n i ¿v n a (serdit'sya)._ Oc'ogo ya vzhe ne lyublyu! Oce
vzhe ti vereduºsh. YAkij zhe v mene nis? Zdaºt'sya, takij, yak i v usih lyudej.
Koli vzhe na pravdu pishlo, to j ya priznayus', shcho j tvoya verhnya guba todi
bula ne duzhe tonen'ka: taki taka, yak nimec'ka kovbasa. Priznatis', i ya
dovgo dumala, poki tebe polyubila.
S i d i r S v i r i d o v i ch. A vse-taki polyubila! I ya tebe polyubiv,
hoch tvo¿m nosom hoch u derevo stukaj.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.I shcho ti verzesh? Ot uzhe ne lyublyu.
(Odvertaº lice,)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Koli pravdu skazati, to nasha ªvfrosina
ne taka garna, yak rozumna. Ot uzhe shcho rozumna, to rozumna, shche j do togo
vchena. Kudi vzhe, stara, nam z toboyu rivnyatis' do ne¿. Vzhe j ne znayu, v
kogo vona vdalas' rozumom: v mene neabiyakij rozum, i v tebe ne gurt bulo
rozumu j zamolodu, a na starist' i toj, shcho buv, ne znayu, de divsya.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. To ce vzhe ya j durna stala? Oc'ogo ya
vzhe ne znesu!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Cit', cit', staren'ka! YA til'ki kazhu, shcho
ªvfrosina daleko rozumnisha od tebe.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Avzhezh rozumnisho¿ od ne¿ nema na vsi
Kozhum'yaki i na vsyu Glibochicyu; til'ki vona yakas' gostra, palka, yak ogon'.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ot uzhe tvoya sestra Gorpina, tak tak, shcho
rozum. YAk pustit' yazika, to vin u ne¿, yak mlinove koleso, til'ki drrrr...
Mele razom i sheretuº. A ti mnesh, mnesh tim yazikom... Tak nim m'yala, i yak mi
bralisya.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHo ce z toboyu s'ogo-dnya stalosya! Ta
nashcho zh ti mene brav, koli v mene i nis, yak u chornoguza, i yazik, yak koloda,
i rozum des' divsya?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Na te brav, shcho bulo treba... bo polyubiv
tebe, moya staren'ka.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. YAk zhe ti mene polyubiv, koli ya bula
pogana? Oce spravdi shtuka!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ta bach, stara, molodij hlopec' chasom
nenache zduriº. I ya, mabut', todi...
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (vstaº)._ Oc'ogo ya vzhe ne znesu! Ce vzhe
mene do sliz dovodit'! I taka, i syaka, i nosata, i mizata, i durna, i
bez'yazika. (Plaksivo,)_ Ti zabuv, shcho ya tvoya zhinka?
S i d i r S v i r i d o v i ch. To ya zhartuyu! Ta shamenis'! YA vereduyu; shche
ne prochumavsya.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Doki ti mene drazhnitimesh, mov sobaku!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Cit', cit', golubochko! ¯j-bogu, ya ne
hotiv togo skazati. YAkos' samo na yazik lize. SHCHo ce take zo mnoyu? Phu na
tebe, satano!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Postij! Prijde sestra, to ya pozhaliyus'.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oj lishechko! SHCHo hoch robi meni, til'ki ne
kazhi Gorpini.
VIHID Z
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, S i d i r S v i r i d o v i ch i G o r
p i n a.
G o r p i n a vbigaº v hatu z porozhnim koshikom na ruci.
G o r p i n a. Dobrivechir vam u vashu hatu! (Kidaº do poroga koshik i
rozlyagaºt'sya na stil'ci.)_ Oce vtomilas'! Bigala, bigala, yak toj hort za
zajcyami, doki ne viprodala usih yabluk; a ce dumayu: davaj zabizhu do Ryabka
ta kovtnu charku gorilki.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Do yakogo Ryabka? V mene buv sobaka Ryabko,
ta ya davno prognav jogo z dvoru, shcho tak pogano drazhnili.
G o r p i n a. Hiba zh vas ne Ryabkom drazhnili ta j teper drazhnyat' na
Kozhum'yakah? Kudi zh pak! Zapanili nashi!
S i d i r S v i r i d o v i ch. A hoch bi trohi j zapanili? Ta j dochku zh
maºmo vchenu: vchilas' u pansioni azh tri misyaci. Treba vam yakos' krashche nas
velichati.
G o r p i n a. CHuli mi vzhe ciº¿, chuli. Davaj lish, sestro, charku gorilki
abo chayu, abo chogo-nebud', bo v mene pel'ka zasohla od biganini. Lyudyam
nedilya, a meni vse buden'. Himko! Himko! rozdimaj tam mershchij samograj, chi
samovar!
VIHID 4
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, S i d i r S v i r i d o v i ch,
G o r p i n a j H i m k a.
H i m k a (viglyadaº z pekarni v dveri)._ Zaraz, zaraz! Rozdimala,
rozdimala hvartuhom, tak nichogo ne pomagaº.
G o r p i n a. Dmi, pro mene, hoch halyavoyu, ta davaj shvidshe samovar. CHi
º v tvo¿h hazya¿niv gorilka?
H i m k a. A hiba zh ya lazila po hazyajs'kih shahvah? V shinku, znayu dobre,
shcho º.
G o r p i na. To ke syudi na stil cilij shink.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ogo-go! SHCHe j zhida vprete syudi na stil z
shinkom.
H i m k a. Cij titci vse zharti. (Vihodit'.)_
VIHID 5
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, S i d i r S v i r i d o v i ch i G o r
p i n a.
G o r p i n a. Potrivaj, Himko, pobalakaºmo!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oj, ne krichit' tak zdorovo, Gorpino
Korni¿vno!
G o r p i n a. A hiba v mene gorlo kupovane? Ba budu oce vurkotati, tak
yak vi udvoh! CHogo ce ti, YAv-doho, nadulas', nache toj indik pered smertyu?
S i d i r S v i r i d o v i ch. YAvdoho... Znajshla YAvdohu! Skazhit' ishche
Vivde. Koli b ishche dochka ne navernulas'.
G o r p i n a. ª v f r o s i n a taki mene ne duzhe lyubit', spasibi ¿j.
De zh pak: vona vchena, a Skavichiha yabluka pereproduº. Tak shcho zh, shcho titka
perekupka! Svij hlib ¿m, ne kradenij.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Vono, bach, sestro, ne te.
G o r p i n a. Ne te; a cholovika skubesh za chuprinu, yak i ya svogo
pokijnogo Skaviku skubla. Vi svo¿j ªvfro-sini ne duzhe poturajte, bo vona z
velikogo rozumu ta v golovu zahodit'. YAkbi moya dochka O l e n k a tak
koverzuvala, to ya b ¿j, psyayusi, tak naklepala potilicyu otim koshikom, shcho
vona pam'yatala b do novih vinikiv.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Vi, Gorpino Korni¿vno, shcho inshe.
G o r p i n a. YA shcho inshe? A shcho zh ya take? Ga? Hiba ne znaºmo, yaki veliki
pani buli Ryabki? Avzhezh starij Ryabko, vash bat'ko, m'yav shkuri i hlib z togo
¿v. YA torguyu yablukami i hlib z togo ¿m, i nikogo ne boyus', i dokazhu na vsi
Kozhum'yaki, shcho nikogo ne boyus', navit' vasho¿ velikorozumno¿ ªvfrosini.
(Prisikuºt'sya do Ryabka i b'º kulak ob kulak.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Svyat, svyat, svyat! Brats'ka chudovna
bogorodice! Zastupi j pomiluj. (Ostupaºt'sya j hrestit'sya.)_
G o r p i n a. CHogo vi odhreshchuºtes' od mene? V mene nema na golovi
chortyachih rogiv.
S i d i r S v i r j d o vi ch. A hto zh zaglyadav pid vash ochipok? A mozhe,
j º?
G o r p i n a. A yak ya skinu hustku ta pokazhu?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. I godi, sestro, godi. Hiba zh ti ne
znaºsh, shcho mij starij vereduº?
G o r p i n a. Skubla vas zhinka, ta chortzna po-kolishn'omu.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Mele, mele, sheretuº. (Prispivuº.)_
G o r p i n a (prispivuº)._ SHeretuº, obernet'sya j pociluº. Take lish po
charci! CHogo ce ti, YAvdoho, napundyuchilas'? Sidit', yak ta kopicya v doshchovu
godinu na poli.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ege! tut yak pochav vigaduvati na mene,
shcho...
S i d i r S v i r i d o v i ch. Cit', cit', cit'! (Zatulyaº rota ªvdoki¿
Korni¿vni.)_ Niyak ne vderzhit' svogo yazika! SHCHe j dochci rozkazhe. Oj, yaki zh
sliz'ki yaziki u tih zhinok: v odniº¿ gostrij yak britva, a u drugo¿
sliz-'kij: tak i lize sam z rota. (Pokazuº.)_
G o r p i n a. Ta kazhi-bo, shcho tvij cholovik vigaduvav!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oj, cit', ne kazhi!
G o r p i n a. Ta kazhi-bo, koli nagadala; ne dratujsya. Kazhi, bo vilayu.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ne kazhi, bo z hati vtechu.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta to mi, sestro, oce radilis', za
kogo b nam svoyu dochku viddati zamizh. Perebirali usi Kozhum'yaki, ta j ne
znajshli ni odnogo panicha dochci do pari.
G o r p i n a. Kudi zh pak! Tisyachi ta sotni nikoli v divkah ne
posiviyut'. Ne bijsya! Povihodyat' shviden'ko. Ot uzhe nam, bidnim, zovsim
druge dilo, hoch moya Olenka krasunya ne to shcho na vsi Kozhum'yaki, a mozhe, j na
vves' Ki¿v.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta j nasha ªvfrosina ne to shcho na vves'
Ki¿v, a mozhe, j za Ki¿v. A shcho vzhe rozumna i vchena, yak barishnya, to nigde
pravdi diti, hoch, mozhe, materi ne prihodit'sya svoº¿ dochki hvaliti.
G o r p i n a. Til'ki duzhe zvikla verhovoditi, tim, bach, shcho
velikorozumna. YAkbi moya Olenka tak verhovodila v hati, to ya b ¿j patli
obskubla.
Dzvonyat' do cerkvi.
S i d i r S v i r i d o v i ch. CHi ce vzhe j do vecherni dzvonyat'? Pidu zh
ya pomozhu dyakovi spivati. (Vstaº.)_
G o r p i n a. Vzhe taki j pomozhete dyakovi. Sidajte zh ta luchche
pobalakaºmo. Nehaj tam sam dyak kurnikaº.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. YA oce vse pro svoyu dochku. Vzhe b,
zdaºt'sya, i chas zamizh, ta vse yakis' nedoladni lyudi traplyayut'sya: to
negarni, to bez groshej, hoch i garni, to ne duzhe rozumni. ZoV s i.m ne do
pari mo¿j ªvfrosini.
G o r p i n a. O, ªvfrosina taki veredliva. Nedurno vona tak dere nosa
peredo mnoyu, nenache ya ¿j ne titka.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Tut, sestro, pochav do nas hoditi odin
molodij panich, ta ne skazhu, yak zvut'.
G o r p i n a. Pro mene, ne kazhi. Meni ne jti za jogo zamizh.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Garnij, hoch z licya vodi napijsya, shche j
do togo rozumnij. YAk pochne govoriti z ªvfrosinoyu, ta tak govorit' rozumno,
shcho ya sluhayu, sluhayu i nichogisin'ko ne rozberu. Ot uzhe vdavsya rozumnij, yak
nasha ªvfrosina .
S i d i r S v i r i d o v i ch. SHCHo vzhe rozumnij, to rozumnij, bo
nabravsya rozumu od rozumnih lyudej: vin znaºt'sya ne til'ki z seminars'kimi
basami, ale navit' z mitropolichimi.
G o r p j n a. Ta hto zh ce takij? Ta skazhi-bo, sestro!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ne skazhu, nehaj kortit'.
Znov dzvonyat' do cerkvi.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oj, uzhe vdruge dzvonyat'! ¯j-bogu, vteryayu
vechernyu. (Bere shapku i jde. Gorpina jogo doganyaº j tyagne do stola.)_
G o r p i n a. I godi vam, godi. Ot uzhe naspivaºte! SHipit', yak starij
gusak, a jomu zdaºt'sya, shcho vin spivaº.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta ne sluhaj, sestro! Oto v dyaka dobra
tabaka, yakas' ne prosta, zamors'ka, to vin bizhit' nyuhnuti z dyakovo¿
tabatirki.
G o r p i n a. Znajshov dobro. Sidajte-bo ta pobalakaºmo, ta vip'ºmo po
charci. (Tyagne jogo j sadovit'.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oto dav gospod' ruchki! Azh mo¿ kistki
trishchat'.
G o r p i n a. Himko!
Vhodit' Himka.
VIHID 6
T i s a m i j H i m k a.
G o r p i n a. Pobizhi, Himko, v cerkvu do dyaka, nehaj dyak dast'
hazya¿novi na odin nyuh tabaki.
H i m k a. CHogo? Tabaki? Hiba zh ya durna, shchob za chortzna-chim bigala, ta
shche j do cerkvi! Vzhe ci titka vigadayut'! (Vihodit'.)_
VIHID 7
T i s a m i bez Himki i ª v f r o s i n a.
ª v f r o s i n a (vhodit' v svitlicyu. Pobachivshi Gorpinu, jde do ne¿ i
gordo vitaºt'sya)._ Dobrivechir, titko! Ce vi do nas v gosti?
G o r p i n a. Avzhezh bachite, nebogo! V gosti prijshla.
ª v f r o s i n a. Hodila oce gulyati ta kupila shchos' zadlya vas, mamo.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHo zh ti kupila? CHi ne chereviki?
G o r p i n a. Pevno, kupila materi moskovs'ku burul'ku.
ª v f r o s i n a. (rozvirchuº papir j vijmaº ochipok z chervonimi
strichkami)._ Os' shcho ya vam, mamo, kupila. (Hoche naditi materi na golovu;
mati odhilyaºt'sya.)_
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHo se ti, dochko! Shamenisya! CHi
godit'sya zh meni na starist' ubiratisya v ochipok, ta shche z chervonimi
strichkami?
G o r p i n a. Avzhezh! Vono yakraz pristane do sivo¿ kosi.
ª v f r o s i n a. Skin'te, mamo, otu mishchans'ku hustku z rizhkami ta
vberit'sya v chepchik.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Hodila z rizhkami zamolodu, hoditimu j
na starosti lit.
ª v f r o s i n a. Vi bachite, mamo, shcho v nas pochali buvati ne prosti
lyudi. ¯j-bogu, viz'mu nozhnici ta postinayu ti kaposni rizhki vam i titci.
G o r p i n a. Otak pak! Na zdorov'yachko materi. Rizhte, nebogo, materi,
a titki ne zachipajte.
ª v f r o s i n a. Ot uzhe kozhum'yac'ka prostota! SHCHo zh to skazhut' mo¿
tovarishki, shcho vchilisya zo mnoyu v madami u pansioni, yak chasom kotra
nenarokom zaglyane do nas? (Tiho.)_ SHCHo to skazhe vin, yak prijde ta znov
pobachit' na materi oti rizhki? Vin zhe smiyavsya z tih rizhkiv meni v vichi!
G o r p i n a. A dajte, nebogo, ya priberusya v toj ochipok hoch na chas.
(Nadivaº chepchik pered dzerkalom, vertit' golovoyu j pritanc'ovuº.)_ A shcho?
CHi ne pani zh z mene vijshla? Divit'sya, Sidore Sviridovichu, chi ne pristali zh
oci chervonyasti strichki meni do licya?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Hoch s'ogodnya zamizh, ¿j zhe bogu, hoch
s'ogodnya.
G o r p i n a. A brovi yak chorniyut' pri cih kaposnih strichkah. Bij tebe
kocyuba! Na dvadcyat' rokiv pomolodshala. Teper ya nenache i krugom pani.
Zaglyanu hoch u vikno, mozhe, na mene zadivit'sya yakij ko-zhum'yac'kij prudivus.
(Zaglyadaº v vikno.)_ Oto shkoda! Nikogisin'ko nema na ulici, til'ki durna
telicya vitrishchila na mene ochi. Himko! Himko!
Vhodit' H i m k a.
VIHID 8
T i s a m i j H i m k a.
G o r p i n a. Himko! Podivis' ti na mene, chi garno meni v cih
strichkah?
H i m k a. Avzhezh garno. (Tiho.)_ Gospodi prosti, yak ta potorocha. (g o l
o sno.)_ Vzhe, gospodi, shcho ne vigadayut' ocya titka, to vse pivtora
lyuds'kogo. (Smiºt'sya.)_ Nema chasu divitis'.
G o r p i n a. I cur jomu! Nagrishila povnisin'ku hatu, hoch zaraz idi do
popa ta j spovidajsya.
H i m k a vihodit'.
VIHID 9
T i s a m i bez Himki.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Vam bi, sestro, i spravdi treba shchodnya
spovidatis'.
ª v f r o s i n a. Dajte lishen' syudi chipok, bo v vas ruki v gnilih
yablukah, shchob chasom ne pomazali.
G o r p i n a. V gnilih yablukah... Ciluvali mo¿ ruki krashchi usta, nizh
ti, shcho vashi ruchki budut' ciluvati.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Mele, mele, sheretuº! (Prispivuº.)_
ª v f r o s i n a. Oj gospodi, yaka kumpaniya! (Tiho.) _SHCHo, yak vin
navernet'sya v hatu ta pobachit' ocyu vsyu kumediyu?
G o r p i n a. Vzhe yaka º kumpaniya, taka j bude. Vi vzhe nas ne
perevchite. Pidit' lishen', nebogo, v pekarnyu ta podivit'sya, chi ne zakipiv
samovar, ta napijte titku chaºm.
ª v f r o s i n a. Avzhezh, i z miscya ne rushu. Zahodzhus' oce bigati do
pekarni!
G o r p i n a. A ya, buvshi vashoyu matir'yu, poslala b vas do pekarni, shchob
vi halyavoyu samovar rozduvali.
ª v f r o s i n a. Phe! Phe! Vi, titko, chortzna-shcho verzete. Vchit' uzhe
svoyu Olenku, a ya j bez vas dovoli vchilas'.
G o r p i n a. Znaºmo vashu nauku! Vchilis' tri nedili, a nabralis' u
madami hvanaberi¿ na tridcyat' dobrih rokiv. Proshchajte! (Vihodit'.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Gur-gur-gur! Beri, Sidore Sviridovichu,
shapku ta tikaj do cerkvi. _Oj, hochet'sya nyuhnuti tiº¿ amerikans'ko¿ tabaki!
Koli b zastati hoch na shapkobrannya, shchob dyak ne vtik z cerkvi. (Vihodit'.)_
VIHID 10
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i ª v f r o s i n a
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Otzhe zh ti, serce, rozserdila titku; shche
j ne prijde do nas v gosti.
ª v f r o s i n a. Koli zh titka vzhe get'-to prostij cholovik.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta godi, godi, ne serd'sya! (Jde i
sidaº kolo ªvfrosini.)_
ª v f r o s i n a. Dajte, mamo, meni spokij! (Odhilyaº golovu.)_ SHCHe
popsuºte meni na golovi koafyuru. (Ostupaºt'sya.)_ S'ogodnya zabizhat' do mene
v gosti mo¿ priyatel'ki. Vi b, mamo, pobigli v pekarnyu ta nagotuvali, chogo
tam treba.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta jdu, jdu! CHogo ti serdishsya!
(Vihodit' do pekarni.)_
VIHID 11
ª v f r o s i n a, N a s t ya, O l ' g a i V a r v a r a.
N a s t ya, O l ' g a i V a r v a r a (vhodyat' v hatu). _Dobrivechir,
ªvfrosino! CHi zhiva, chi zdorova?
ª v f r o s i n a (pleshche v doloni)._ Ot i barishni jdut'! Dobrogo
zdorov'yachka! Nasilu vas dizhdalas'. (Ciluºt'sya z usima.)_ Bude oce z kim
hoch pogovoriti. SHCHe dobre, shcho titku oce z hati viperla. Prijshla, nakrichala
povnu hatu, zasmerdila gnilimi yablukami svitlicyu, shche j vilayala mene na V s
i. boki.
N a s t ya, O l ' g a i V a r v a r a. Ha-ha-ha!
N a s t ya. Slava tobi, gospodi, shcho v mene takih titok nema.
O l ' g a. V mene takih titok nema, ale zate moya mati zoV s i.m taka,
yak tvoya titka G o r p i n a.
N a s t ya. CHogo ce ti, ªvfrosino, tak ubralas', yak na Velikden'? Pevno,
kogos' zhdesh u gosti? Ga? Skazhi-bo, skazhi! Priznajsya.
ª v f r o s i n a . Mozhe, zhdu, a mozhe, j ni. Tam-to meni velikij
klopit. Hto shoche, prijde, a hto ne shoche, to, pro mene, yak shoche.
O l ' g a. Ce v tebe, ªvfrosino, nove plattya, ta shche j shovkove.
VIHID 12
T i s a m i ta ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (z poroga)._ Avzhezh shovkove, ta shche j
doroge: po tri karbovanci platila za arshin. (Vhodit'.)_ Zdorovi buli!
(Ciluºt'sya zo vsima.) A_ vashi materi zhivi, zdorovi?
N a s t ya, O l ' g a, V a r v a r a. ZHivi j zdorovi i vam klanyayut'sya. A
vas yak bog miluº?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta volochusya do kotrogo chasu. Ce mi
spravili ªvfrosini odno shovkove plattya, a oce dumaºmo shche j druge spraviti,
bo...
ª v f r o s i n a . Godi vzhe, mamo, hvalitis'. Vzhe j znajshli, chim
hvalitis'; nenache spravdi yake divo shovkove plattya.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ta shche oce mi kupili ªvfrosini novi
zoloti serezhki ta zoloti... yak-bo ¿h... kabluchki na ruki... ¿j-bogu,
zabula. Os' pokazhi-bo, ªvfrosino! Tam taki, tak i syayut' na vsyu hatu.
ª v f r o s i n a (serdito)._ Et, vigadali! Znajshli, chim hvalitis'.
N a s t ya, O l ' g a, V a r v a r a. Oj, pokazhi! Pokazhi-bo, ªvfrosino,
nehaj mi podivimos'. Pokazhi, serce!
ª v f r o s i n a . Nehaj peregodya. Mene ne duzhe kortit': ya zvikla do
togo. Idit', mamo, v pekarnyu ta zgotujte nam zakusku.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Pidu, pidu! Za vsi golovi.
(Vihodit'.)_
vihid 13
ª v f r o s i n a, N a s t ya, O l ' g a i V a r v a r a.
N a s t ya (lapaº pal'cyami ªvfrosinine plattya). _YAke zh garne tvoº
plattya! Oto yakbi sobi take spraviti. Ta yake shiroke ta dobryashche! A yak
shelestit'! A perejdi, ªvfrosino, cherez hatu.
ª v f r o s i n a gordo perehodit' cherez hatu i zumisne shelestit'
hvostom.
V a r v a r a. Oj, yak zhe shelestit'! SHeles'-sheles'! Nenache listya na
vitri. A yakij hvist! Zdaºt'sya, uves' shelest na hvosti.
VIHID 14
T i s a m i j O l e n k a.
O l e n k a (vhodit')._ Dobrivechir! Z nedileyu bud'te zdorovi!
V s i. Dobrogo zdorov'ya! Spasibi, bud' i ti zdorova.
O l e n k a. Moya mati lyagli spochivati ta j kazhut': pidi do ªvfrosini ta
pogulyaj troshki. A ya oce - j prijshla.
ª v f r o s i n a . Sidaj, Olenko!
O l e n k a. Ce v tebe, ªvfrosino. nove plattya? Ta yake garne, yak
zoloto.
ª v f r o s i n a . Mabut'; chi podobaºt'sya tobi hoch trohi?
O l e n k a. De vzhe pak ne podobaºt'sya! Meni takogo j do smerti ne
nositi. Oh! (Zithaº.)_
ª v f r o s i n a .A mozhe, posvataº htos' bagatij, to j nositimesh.
N a s t ya, O l ' g a, V a r v a r a. Pokazhi-bo, ªvfrosinko, zoloti
serezhki ta brasleti, pokazhi!
ª v f r o s i n a . Ta vzhe nigde ditis': treba pokazati. (Jde v kimnatu
j vinosit' serezhki j braslet.)_
V s i. Oj, garni zh! Azh blishchat', azh goryat'! Tak i syayut' na vsyu hatu.
VIHID 15
T i s a m i j ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (vbigaº z pekarni prozhogom)._ Azh
tridcyat' karbovanciv zaplatila svo¿mi rukami! Nadin', ªvfrosinko, to j ya
podivlyus'.
ª v f r o s i n a . Taki ne vterpili, pribigli: shche j Himku syudi
privedit'. Pidit'-bo, mamo, v pekarnyu, a to Himka tam vse perepalit' ta
perevarit'.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Pidu, pidu. (Vihodit'.)_
ª v f r o s i n a nadivaº pered dzerkalom serezhki j braslet.
V s i. Oj, yak blishchat'! A povernis', ªvfrosinko!
O l e n k a. YAka ti stala garna v serezhkah! Vdvoº pokrashchala.
VIHID 16
ª v f r o s i n a , N a s t ya, O l ' g a, V a r v a r a i O l e n k a.
O l e n k a. Daj meni, ªvfrosino, v ruki braslet: shche zrodu v rukah ne
derzhala zolota.
ª v f r o s i n a . Ti, Olenko, yak mala ditina. Na, pro mene, j poderzh,
ta til'ki ne vpusti, bo shche j rozib'ºsh.
O l e n k a (bere braslet i primiryaº na ruku)._ Otzhe j do moº¿ ruki
pristaº; ¿j-bogu, pristaº. I moya ruka ne duzhe chorna dlya zolota.
V a r v a r a. YAkbi pak bulo, to j pristalo b.
O l e n k a. Ta goren'ko, shcho nema.
ª v f r o s i n a. Ta ne derzhi-bo tak bliz'ko kolo rota: na zoloto ne
mozhna dihati, bo stemniº. Daj lishen' syudi! (Bere j nadivaº na ruku.)_
O l e n k a. Oj, yak zhe na tobi blishchit' zoloto! Nenache na obrazi.
V a r v a r a. YAk ti ªvfrosino, s'ogodnya rozkishno vbrala golovu!
O l e n k a. YAki v tebe, ªvfrosino, stali teper veliki kosi. YAk vi buli
bidnishi, to v mene buli dovshi kosi, nizh u tebe, a yak vi rozbagatili, to v
tebe azh utroº bil'shi kosi virosli.
ª v f r o s i n a i v s i t r i p r i ya t e l ' k i smiyut'sya.
ª v f r o s i n a . Ot vzhe kozhum'yac'ka prostota! CHi vzhe zh ti dumaºsh, shcho
u vsih paniv na golovi svo¿ kosi?
O l e n k a. Nevzhe zh chuzhi?
O l ' g a. A chom zhe ne vbratis' i v chuzhi kosi, abi bulo garno?
O l e n k a. A ya vse bulo divuyus', chogo v tih bagatih paniv taki
zdorovec'ki kosishcha, nenache v kozhno¿ kudelya na golovi abo povismo konopel'.
ª v f r o s i n a . Kupi, Olenko, j sobi take povismo ta pochepi na
golovu. Pobachish, yak pokrashchaºsh.
N a s t ya. Nedurno ti, ªvfrosino, tak s'ogodnya pribralas'. Ege? Kogos'
zhdesh?
ª v f r o s i n a . Mozhe, kogo j zhdu, ta ne skazhu kogo.
N a s t ya. A ya vgadayu, hoch ti j ne skazhesh.
ª v f r o s i n a . Ba ne vgadaºsh!
N a s t ya. Ba vgadayu.
ª v f r o s i n a . Ba ne vgadaºsh.
N a s t ya. Bodaj ya zavtrishn'ogo dnya ne dizhdala, koli ne vgadayu.
ª v f r o s i n a . Anu skazhi, yak pochinaºt'sya jogo prozvishche.
N a s t ya. Go...
ª v f r o s i n a . A dali?
N a s t ya. Gostrohvo...
ª v f r o s i n a . A dali?
N a s t ya. Gostrohvo...
ª v f r o s i n a . Popala pal'cem v samisin'ke nebo.
N a s t ya. Znayu ya jogo! Bigaº za barishnyami yak nesamovitij.
VIHID 17
T i s a m i j S v i r i d I v a n o v i ch G o s t r o h v o s t i j.
G o s t r o h v o s t i j vhodit' v shlyapi, v rukavichkah i z palichkoyu.
SHlyapa na golovi nabakir. Vin use tre ruki - pokazuº rukavichki.
ª v f r o s i n a (tiho)._ YAk b'ºt'sya moº serce! Bozhe mij!
G o s t r o h v o s t i j. (klanyaºt'sya)._ Mij najnizhchij poklin tomu,
hto v s'omu domu, a popered us'ogo vam, ªvfrosino Sidorovno. (Podaº
ªvfrosini ruku.)_ Hoch ya ne znayu, kogo ya tut bachu i z kim budu rozmovlyati,
ale v domi tako¿ barishni, yak ªvfrosina Sidorovna, ya spodivayus', shcho
poznakomlyus' ne abi z kim. Rikimindujte mene, proshu vas. (Zdijmaº duzhe
pomalen'ku rukavichki, shchob pokazati ¿h.)_
ª v f r o s i n a . Se mo¿ bliz'ki priyatel'ki i susidi.
N a s t ya. Meni zdaºt'sya, shcho mi taki ne zovsim neznakomi... Meni
zdaºt'sya, shcho mi vzhe des' bachilis'.
G o s t r o h v o s t i j. Mozhe, mozhe... V mene tak bagac'ko znakomih
barishen' po vs'omu Kiºvu, shcho j na dva vozi ne zaberesh. Mozhe, ya j zabuvsya.
Rikiminduyus' vam: Svirid Ivanovich G o s t r o h v o s t i j. (Tiho.) Z_
ciºyu ne vart bi j znakomitis', yak ya pridivivsya pri svitli: nis, yak cibulya,
a ochi, yak u sovi. (Do Ol'gi j Varvari.) _Rikiminduyus' i vam. Svirid
Ivanovich G o s t r o h v o s t i j. (Pobachivshi Olenku, pitaº v
ªvfrosini.)_ A ce zh hto takij?
ª v f r o s i n a . Ta ce moya rodichka... zhive tut nedalechke z matir'yu;
torguyut' yablukami. Vbogi lyudi.
G o s t r o h v o s t i j. (pridivlyaºt'sya do Olenki. Tiho)._ YAka zh vona
garna ocya kozhum'yac'ka mishchanochka! Tako¿ j na Hreshchatiku, i v Lipkah chorta z
dva znajdesh. (Do ªvfrosini golosno.)_ Proshu vas, porikimindujte mene svo¿j
rodichci. Dlya vas, ªvfrosino Sidorovno, ya gotovij poznakomitis' z vashimi
rodichami, hoch bi i v desyatomu kolini, hoch bi voni j yablukami ta medyanikami
torguvali.
ª v f r o s i n a (tiho),_ At... prosten'ka sobi divchina... Zovsim ne
nam rivnya.
G o s t r o h v o s t i j. (do Olenki)._ Svirid Ivanovich G o s t r o h
v o s t i j z svoºyu osoboyu! (Podaº Olenci ruku; Olenka ne bere j
soromit'sya.)_ Ne soromtes'-bo, podajte meni svoyu bilu ruchku.
O l e n k a odvertaº lice i ledve prostyagaº jomu ruku.
Bud'te zh smilivishi!
O l e n k a. Ot i znajshli bilu ruku. Nema mo¿m rukam od chogo biliti.
G o s t r o h v o s t i j. To kupit' rukavichki.
O l e n k a. YA zrodu ne nosila rukavichok. Dalasya ya vam na smih!
ª v f r o s i n a i priyatel'ki osmihayut'sya.
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ YAka zh garna cya mishchanochka! YAki v ne¿
ochki, brivki, yak shnurochki, shchichki, yak palyanichki. YAkbi dovidatis', hoch de
vona zhive.
O l e n k a. YAk vas chudno prozivayut'.
G o s t r o h v o s t i j. Mozhe, j chudno. Vsyakovo buvaº. Buvaº j
chudnishe.
VIHID 18
T i s a m i j ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (vihodit' z pekarni)_. Dobrivechir vam,
Sviride Jvanovichu! Oce ya pochula vash golos, ta j ne viderzhala: prijshla
posluhati vas, hoch u mene dila, azh golova bila. Sidajte, bud'te laskavi, i
ya hoch na chas syadu ta posluhayu vas. Oce shkoda, shcho nema mogo starogo. Vin
vas use zgaduº. Ot bi nasluhavsya. (Sidaº.)_ Oto moya ªvfrosina ta j mij
starij vse kazhut', shcho nema v sviti nichogo krashchogo j luchchogo, yak rozumni i
vcheni lyudi.
G o s t r o h v o s t i j. Avzhezh tak; shcho pravda, to pravda. YAk cholovik
pidijmet'sya rozumom vgoru azh vishche od lavrs'ko¿ dzvinici ta glyane zvidtil'
na lyudej, to lyudi zdayut'sya taki malen'ki, taki malen'ki, yak pacyuki. A vzhe
vashi Kozhum'yaki zdayut'sya zvidtilya smerdyachim bolotom, v kotromu povivertali
boki proti soncya tovsti svini.
ª v f r o s i n a. O, shcho pravda, to pravda! YAk ya vijshla z pansionu, to
meni zdaºt'sya, shcho ya stoyu na SHCHekavici abo na Andri¿vs'kij gori ta vse
divlyus' na lyudej zverhu.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Oto skazhit'! Strah, ta j godi! Oto
shkoda, shcho nema mogo starogo; ot nasluhavsya b.
VIHID 19 .
T i s a m i j S i d i r S v i r i d o v i ch.
S i d i r S v i r i d o v i ch (vihodit')._ E! Ta se v mene gosti!
Dobrivechir vam! Spasibi, spasibi, shcho mene ne zabuvaºte.
G o s t i. Dobrogo zdorov'ya, Sidore Sviridovichu!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ta shche j vi, Sviride Jvanovichu, v mene v
gostyah. (Ciluºt'sya z Gostrohvostim.) Oce_ shkoda, shcho ya zagayavsya z dyakom.
Ale zh u dyaka tabaka! SHCHo za tabaka! (Nyuhaº puchki.)_ SHCHe j dosi puchka pahne.
Sidajte zh, gosti, v mene ta j ne prosit' sisti, bo ya oce vtomivsya. (Sidaº;
Vsi sidayut'.)_
ª v f r o s i n a . Mamo, chi shvidko v nas bude gotova vecherya? CHas bi
davati shcho-nebud' na zakusku.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Zaraz, zaraz, moº serce! SHCHo za rozumnu
dochku mayu! (Vihodit'.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Skazhit' zhe nam, Sviride Jvanovichu,
shcho-nebud' rozumne. Vi zh tam vedete kumpaniyu z uchenimi lyud'mi na tih
rozumnih kutkah nashogo Kiºva. Skazhit' vi meni, chi ne chuli vi tam od vchenih
lyudej, chogo-to teper na sviti stala taka dorozhnecha?
ª v f r o s i n a . A tim use doroge, shcho teper lyudi stali bagato ¿sti.
Nasha Himka yak pochne lupiti, to za odin raz uklade v kopi z borshchem cilij
hlib. YAkbi pak usi vchilis' v pansioni ta ¿li tak, yak nasha madam ¿la i yak
nas goduvala - vs'ogo po krishechci, shchob til'ki yazichkom liznuti, todi bulo b
use deshevo.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ta yak zhe jogo grishnim lyudyam odnim duhom
zhiti, koli ne na¿stis' abo j ne vipiti garazd.
G o s t r o h v o s t i j. Odno te, yak kazhut' ªvfrosina Sidorovna, a
druge te, shcho lyudej stalo na sviti duzhe bagato. Teper hoch bi j nashogo brata
cilyurnika tak rozplodilos', shcho j ne potovpishsya. YAkbi polovina lyudej
vimerla, to znov bi na sviti vse podeshevshalo.
S i d i r S v i r i d o v i ch. CHi vzhe zh? Stara! De ce vona pishla! Kin'
tam svoº kuhovarstvo ta jdi sluhati!
ª v f r o s i n a zdijmaº ruki i znov nadiva braslet; graºt'sya nim i
pokazuº Gostrohvostomu.
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ CHi ne bagata zh ocya ªvfrosina!
Graºt'sya zolotom, nenache ya britvami. (Golosno.)_ SHCHo to dobre buti vchenim!
YA vchenih lyudej i vas, ªvfrosino Sidorovno, stavlyu bez miri visoko.
(Tiho.)_ ªvfrosina , odna ªvfrosina dostojna buti moºyu zhinkoyu; ªvfrosina,
a bil'she nihto! Ale zh ota Olenka! SHCHo za cyacya, shcho za krasa! To zh kvitka, a
ne divchina! Koli b z neyu hoch pobalakati na samoti, hoch zbliz'ka nadivitis'
na ti pishni ochi! Treba ¿¿ des' pidsteregti. Ale svatati budu ªvfrosinu.
Starij i stara derzhatimut' ruku za mnoyu. Napustiv ya ¿m v vichi tumanu.
Zavisa padaº. _
DIYA DRUGA
Po obidva boki sceni gori: Kisilivka i Starogorods'ka. Na Kisilivci
sidit' podol's'kij h o r shevciv, na drugij gori sidyat' starogorods'ki sh e
v c i i spivayut'.
Vechir. Misyac' visoko na nebi.
VIHID 1
Podol's'kij i starogorods'kij h o r m i shch a n.
P o d o l ' s ' k i j sh e v s ' k i j h o r (spivaº)._
Ne shchebechi, solovejku,
Na zori ranen'ko.
Ne shchebechi, malesen'kij,
Pid viknom blizen'ko.
S t a r o g o r o d s ' k i j h o r (hoche perekrichati i pochinaº na
polovini kupleta, yak pershij hor shche ne skinchuº)._
Tvoya pisnya duzhe garna,
Ti garno spivaºsh;
Ti shchaslivo sparuvavsya,
SHCHe j gnizdechko maºsh.
P o d o l ' s ' k i j h o r (shche golosnishe, azh deret'sya)._
A ya bidnij, beztalannij,
Bez pari, bez hati!
Ne dostalos' meni v sviti
Veselo spivati.
S t a r o g o r o d s ' k i j h o r (shche golosnishe)._
Meni pugach znadobivsya;
Stogne, ne spivaº...
Nehaj stogne, nehaj stogne
I smert' vozvishchaº.
g o l o s z 1-go h o r u. A v nas basi krashchi; a v vas basi, yak pobiti
gorshki.
g o l o s z 2-go h o r u. Breshete! V nas krashchi basi!
g o l o s z 1-go h o r u. Breshit' sami, starogorods'ki shevci. V nas na
Podoli u korov krashchi basi, nizh u vas.
g o l o s z 2-go h o r u. Breshete, yak mi shevci! Mizh nami nema ni
odnisin'kogo shevcya. Vi sami shevci!
g o l o s z 1-go h o r u. U vas basi, yak stari cigans'ki resheta. U
florovs'kih chernic' bagato krashchi basi, nizh u vas!
g o l o s z 2-go h o r u. U nas korovi spivayut' takimi basami, yak vi,
kozhum'yac'ki shevci.
g o l o s z 1-go h o r u. Bij ¿h, starogorods'-kih shevciv! (Kidayut'
grudkami. Z drugogo horu kidayut'sya tak samo.)_ Bij ¿h, shchob i ne
nablizhalis' do nas. (Zbigayut' z gori i napadayut'. B'yut'sya i phayut'sya. 2-j
hor rozbigaºt'sya.)_ Ganyaj ¿h! Bij ¿h! Ot takogo percyu dali! Budut' voni
pam'yatati nas do novih vinikiv.
g o l o s z 1-go h o r u. Povtikali starogorods'ki shevci, mabut', do
chorta v zubi. Koli b tobi odin. Nenache chortyaka pohapala. A shche kazali, shcho v
¿h basi krashchi. Ta v nas basi taki, shcho i v seminari¿ takih ne znajdesh!
2-j g o l o s. A yakij teper hor najkrashchij? CHi seminars'kij, chi
brats'kij, chi bursac'kij?
3-j g o l o s. YA kazhu seminars'kij.
4-j g o l o s. A ya kazhu bursac'kij.
1-j g o l o s. A ya kazhu brats'kij.
5-j g o l o s.Aya kazhu arhiºrejs'kij.
2-j g o l o s. A ya kazhu mitropolichij.
3-j g o l o s. Ba seminars'kij.
1-j g o l o s. Ba brats'kij.
3-j g o l o s. Ba breshesh.
1-j g o l o s. Ba ne breshu.
3-j g o l o s. Ba breshesh-bo.
1-j g o l o s. Ta breshi sam. Hto breshe, tomu legshe. A hto ne jme viri,
tomu v spini diri!
3-j g o l o s. V seminars'kim hori sam Taras yak popre goroyu: go-go-go!
(Pokazuº golosom.)_ A Kirilo! yak revne nizom (pokazuº)..._ gurr! go! go!
go! Abo Orest yak sune oktavoyu (puskaº oktavu)..._ rrrr... gurrrr! azh hori
drizhat'.
1-j sh v e c '. A vgadajte, hto najrozumnishij v Kiºvi: chi seminarist, chi
akademist, chi universitant?
2-j sh v e c '. YA kazhu seminarist.
1-j sh v e c '. YA kazhu akademist.
3-j sh v e c ' . A ya kazhu universitant.
V s i do 3-go sh e v c ya. O, cej tyagne za starogorods'kimi shevcyami! Bij
jogo!
3-j sh v e c '. Ba spravdi universitant.
1-j sh v e c '. YA kazhu akademist.
2-j sh v e c '. Ba ni; najrozumnishij seminarist: seminarista nihto na
slovah ne peremozhe. I basi najkrashchi v seminari¿.
1-j sh v e c ' . Seminarist to bursak.
2-j sh v e c '. Ba breshesh! Seminarist najrozumnishij.
1-j sh v e c '. Os' tobi za te! (Daº stusana.) _
2-j sh v e c ' Os' tobi zdachi!
4-j sh v e c ' . A hto mizh nashimi najrozumnishij?
V s i. G o s t r o h v o s t i j.! G o s t r o h v o s t i j.! Pro ce
nichogo j golovu lamati. Svirid Ivanovich G o s t r o h v o s t i j.! Vin
znaºt'sya z seminars'kimi i mitropolichimi basami. Vin najrozumnishij na vsi.
Kozhum'yaki, bo tak nabravsya rozumu, shcho yak nachne govoriti, to nihto nichogo
ne vtoropaº.
G o s t r o h v o s t i j. vihodit' i prohodzhuºt'sya na sceni.
V s i. (do jogo)._ Sviride Jvanovichu! Sviride Jvanovichu! A hto
najrozumnishij: chi seminarist, chi akademist, chi universitant?
VIHID 2
T i s a m i i G o s t r o h v o s t i j.
G o s t r o h v o s t i j. (avtoritetno)._ Vi j togo ne tyamite? Avzhezh
seminarist, bo v seminaristiv najkrashchi basi. Ta shcho z takimi durnyami, yak
vi, j govoriti!
4-j sh v e c ' . YAka zh u vas, Sviride Jvanovichu, chudova zhiletka, yaki
ryabi shtani! YAk zvet'sya cya materiya?
G o s t r o h v o s t i j. ZHiletka z fiziches'ko¿ materi¿, a shtani z
materi¿ moral'no¿.
3-j h l o p e c '. YAka garna materiya! Ryaba-ryaba, yak zozulya. YAk meni
hazya¿n dast' groshi, to sobi poshiyu fiziches'kij sirtuk.
4-j h l o p e c '. A ya b sobi poshiv taki sami moral'ni shtani, yak u
Svirida Jvanovicha.
3-j h l o p e c '. Odin G o s t r o h v o s t i j. skazhe, de najluchchi
basi.
V s i. Sviride Jvanovichu! Sviride Jvanovichu! Os' hodit' do nas: pro
shchos' maºmo vas spitati.
G o s t r o h v o s t i j. Pitajte, to j skazhemo.
V s i. U yakomu h o ri teper najkrashchi basi?
1-j sh v e c ' . Ege u brats'komu?
G o s t r o h v o s t i j. Mozhe, u brats'komu, a mozhe, j ni.
3-j sh v e c ' . A pravda, teper u seminars'komu najkrashchi basi?
G o s t r o h v o s t i j. V brats'komu teper basi za-snadili, a v
mihajlovs'komu nenache galushkami podavilis'. Najduzhchi basi v seminari¿. Tam
odin Orest stane za desyat' brats'kih basiv.
3-j g o l o s. Aga! A shcho! CHi ne moya pravda vijshla? Tam odin Taras yak
revne. Nedavno vin buv u gostyah v mogo hazya¿na i tak spivav, shcho nash hazya¿n
trohi ne zduriv, azh na stinu liz.
G o s t r o h v o s t i j. A vse-taki najkrashchij teper bas. u
mishchans'komu hori. U Jon'ki SHelihvista taka basyura, shcho ni odna bochka z nim
ne spravit'sya.
V s i. do 3-go hlopcya. A ba, j ti vbrehavsya, a ba, vbrehavsya! A shcho!
G o l o s i z g o r i. Sviride Jvanovichu! A jdit' do nas spivati.
G o s t r o h v o s t i j. Kudi zh pak! Tak i polechu oce na goru lyudyam
na smih! Ne znav, z kim zahoditi u pat'ohi! Otut treba postoyati,
pidozhdati, chi ne pobachu Olenki. Syudoyu divchata hodyat' po vodu, syudi
vihodyat' pisen' posluhati. Koli b vdalosya hoch natishitis' do zaruchin z
ªvfrosinoyu, bo yak zaruchusya, to todi godi tobi, Sviride Jvanovichu, do
divchat lipnuti! ªvfrosi-na, zdaºt'sya, vhopit' mene v svo¿ pazuri; ale zh ti
pazuri v zoloti! A tut dokonche treba popraviti svo¿ dila, bo lusne cilyurnya
nezabarom. Starogo Ryabka strusnu, to tak i posiplyat'sya karbovanci. Todi ya
pozakidayu svo¿ britvi ik chortovomu bat'kovi cherez golovu v Dnipro ta j
budu kupcem. Ale zh O l e n k a, serce moº, lyubka moya! Koli b hoch uglyaditi,
hoch podivitis'! (Hodit' vzad i vpered.) _
H o r (spivaº)_.
Vijdu na pole, glyanu na more,
Sama zh ya bachu, shcho meni gore;
Sama zh ya bachu, chogo ya plachu...
A shche milogo hoch raz pobachu.
Budu stoyati na cim kameni,
A chi ne vijde milij do mene;
Budu terpiti veliku muku,
A chi ne skazhe: daj meni ruku!
VIHID 3
Svirid Ivanovich G o s t r o h v o s t i j i O l e n k a.
CHerez scenu perehodyat' divchata z vidrami; deyaki zostayut'sya j sluhayut' h
o r, balakayuchi.
Z gori shodyat' kil'ka hlopciv i pristayut' do ¿h. O l e n k a vihodit' z
vidrami i staº.
O l e n k a. YAk garno spivayut' hlopci! Stanu ta posluhayu hoch na chasok.
Za timi yablukami, za tiºyu biganinoyu nema meni cilisin'kij den' prosvitku.
Mozhe, j G o s t r o h v o s t i j tam sidit' na gori ta spivaº? Bozhe mij
milij! Nashcho zh ya jogo polyubila, koli ya znayu, shcho vin na mene j ne glyane, j
slova do mene ne promovit'!
G o s t r o h v o s t i j. (vglyadivshi Olenku)._ Vona jde z vidrami!
Vona! (Pidhodit'.)_ Dobrivechir vam, Olenko! (Skidaº shlyapu, klanyaºt'sya i
podaº ruku.)_
O l e n k a (zasoromivshis')._ Dobrogo zdorov'ya! (Podaº jomu ruku.)_ Oj,
ne davit' tak zdorovo! Oj, yak vi mene zlyakali, shcho ya j nestyamilas'! (Vazhko
dishe. Tiho.) _Bozhe mij! Serce moº trohi ne viskochit' z grudej.
G o s t r o h v o s t i j. Mozhe, vi vtomilis', nesuchi vidra? Dajte, ya
vam troshki pidnesu. (Hoche vzyati vidra.)_
O l e n k a. SHCHo ce vi? CHi to mozhna, shchob vi nesli vidra?
G o s t r o h v o s t i j. Nichogo; tut nihto ne bachit'. Dlya vas ya
gotovij ne til'ki shcho vidra nesti, dlya vas ya perenis bi usyu krinicyu do
vasho¿ hati.
O l e n k a (spokijno)._ Ne treba meni vasho¿ pomochi. Donesu j sama, yak
zduzhatimu...
G o s t r o h v o s t i j. Dlya vas, dlya vas ya gotovij cile Dnipro
perenesti u vashu hatu.
O l e n k a. Perenesit' dlya svoº¿ ªvfrosini. Takih pomagachiv meni ne
treba. (Odhodit' z vidrami.}_
G o s t r o h v o s t i j. (doganyaº j bere ¿¿ za ruku), _Koli b vi
znali...
O l e n k a. YA nichogo ne znayu. (Odpihaº jogo ruku.)_ Jdit' sobi do
svoº¿ ªvfrosini abo do tih ba-rishen', shcho buli v gostyah u ªvfrosini, a
mene, bidno¿, ne zachipajte.
G o s t r o h v o s t i j. Ti vsi barishni ne varti odniº¿ vasho¿ brovi.
Vi najkrashcha panna na vsi Kozhum'yaki. Vam nema tut rivni na cilij Ki¿v.
O l e n k a. YAka ya panna! Ot ª v f r o s i n a , to panna: vona
ubiraºt'sya v shovkovi sukni; ¿j mati kupila zoloti serezhki; v ne¿ na golovi
pivpuda kis. Oto tak panna! Vi z mene smiºtes'. Jdit' sobi do ªvfrosini.
G o s t r o h v o s t i j. Koli b vi znali, yaki vi garni, yake u vas
garne lichko, yaki ochki (zaglyadaº),_ to vi b ne govorili togo. Pravda, vam
nihto ne kazav v vichi, shcho vi garni?
O l e n k a. Mozhe, vasha j pravda, ale vi budete svatati ªvfrosinu.
G o s t r o h v o s t i j. I hto vam nagovoriv oce? Bozhus' vam i
prisyagayus' pered brats'koyu chudovnoyu bogorodiceyu, shcho se vse brehnya. Bodaj ya
pokalichivsya i navit' zarizavsya svo¿mi zh britvami, koli c'omu pravda. YA
vas, Olenko moya doroga, lyublyu i bil'she nikogo ne budu lyubiti!
O l e n k a (tiho)._ Bozhe mij! A shcho, yak vin pravdu kazhe? YA azh umlivayu.
(golosno,)_ Ne tak vi uvivalis' kolo ªvfrosini, ne tak vi govorili do ne¿,
shchob ya vam pojnyala viri. Vi zo mnoyu govorite prosto, a z ªvfrosinoyu
govorili po-vchenomu, bo vi ¿¿ lyubite.
G o s t r o h v o s t i j. Ale zh bozhusya vam, prisyagayus'! Nehaj mene
svyatij hrest pob'º, nehaj mene pokaraº brats'ka bogorodicya! SHCHe ne virite?
O l e n k a movchit' i zadumuºt'sya.
Nehaj mene ocya sira zemlya pogline! Bodaj ya vtopivsya v kanavi, v ocim
boloti! SHCHe ne virite?
O l e n k a dumaº.
Nehaj mene kozhum'yac'ki sobaki zagrizut'! SHCHob ya do svoº¿ hati ne dijshov,
shchob moya cilyurnya zgorila ciº¿ nochi, koli ya breshu, koli ya vas ne lyublyu! SHCHe
ne virite?
O l e n k a (tiho do sebe)._ Bozhe mij, yakij vin garnij! YA shche zrodu ne
bachila nikogo takogo garnogo, odkoli bigayu z koshikom po Kiºvu. Serce moº,
serce moº bidne! Ne vderzhishsya ti v grudyah.
G o s t r o h v o s t i j. SHCHe ne virite?
O l e n k a. YA rada b viriti, ta vi duzhe rozumni, yak usi kazhut', a ya
duzhe bidna j prosta. Koli b ya bula bagata, ya b vam povirila.
G o s t r o h v o s t i j. Navishcho vam te doroge ubrannya, koli vashi ochi,
vashi brovi krasyat' vas luchche od ªvfrosininih zolotih serezhok. Vihod'te do
mene tihen'ko od materi syudi hoch shchovechora. Dobre?
O l e n k a. YAk moya mati dovidayut'sya pro te, bitimut' lomakoyu tak, shcho ya
ne potraplyu, kudi vtikati.
G o s t r o h v o s t i j. To skazhit' svo¿j materi, shcho ya budu svatati
vas, shcho ya budu zhenitis' iz vami. (Tiho.)_ Oj, strashna zh ¿¿ mati! SHCHe yak
popade mene v svo¿ lapi, to vitryase z mene dushu. (Oglyadaºt'sya na vsi
boki,)_
O l e n k a. CHi vzhe zh tomu pravda? Hiba zh ya vam rivnya?
G o s t r o h v o s t i j. Olenko moya! Serce moº! (obnimaº ¿¿,)_ YA
vpadu otut sered shlyahu pered toboyu na kolina, bo ya lyublyu tebe.
O l e n k a (klade jomu ruki na plechi i pripadaº na pleche)._ Sviride
Jvanovichu! YA lyublyu vas, yak shche nikogo tak ne lyubila.
VIHID 4
O l e n k a, S v i r i d I v a n o v i ch i G o r p i n a K o r n i ¿ v
n a.
G o r p i n a (shukaº kogos' i pridivlyaºt'sya do Olenki i
Gostrohvostogo),_ Nevzhe zh se moya O l e n k a obnimaºt'sya i ciluºt'sya z
yakims' volocyugoyu! Bach, de vona! A ya ¿¿ zhdu ta zhdu! (Do Olenki.)_ CHi se zh
tobi ne stid ta ne sorom obnimatis' z hlopcyami? Ta ce Svirid Ivanovich! Ta
ce G o s t r o h v o s t i j.! To ce toj velikorozumnij, shcho durit' otogo
starogo durnogo Ryabka ta j jogo velikorozumnu ªvfrosinu! _Ot tak-tak!
S'ogo ya od vas uzhe ne spodivalas'! (Kidaºt'sya do Olenki.)_ CHogo ti tut
sto¿sh iz nim sered ulici? (Prisikuºt'sya.)_ A ti, poganko! Ta v tebe zh shche
na gubah moloko ne obsohlo, a tobi vzhe z hlopcyami ciluvatis'!
G o s t r o h v o s t i j. Ot i ne obsohlo. zovsim vzhe obsohlo!
G o r p i n a (sovayuchi kulak pid samij nis Olenci)._ Postrivaj zhe ti,
pogana divchino! YA tobi doma obirvu oti patli na golovi! Beri vidra! Jdi
dodomu ta zaraz lyagaj spati. SHCHob i tvogo duhu tut nikoli ne bulo! SHCHob tvoya
noga tut ne bula! (Phaº Olenku;_ O l e n k a odhodit' z vidrami j plache.)_
VIHID 5
G o r p i n a j G o s t r o h v o s t i j.
G o s t r o h v o s t i j. Meni zdaºt'sya, shcho phati j biti dochku svoyu
vam zovsim ne prihodit'sya...
G o r p i n a. Cit', bo ya tobi ochi videru! (Pokazuº nigti.)_ Nashcho vi
zvodite moyu ditinu z puttya? _Ga? Vin dumaº, yak ubravsya u rukavichki ta v
shlyapu, to vzhe maº pravo znushchatis' nad nami, bidnimi! To ce ti
velikorozumni, shcho govoryat' po-pisanomu? Ti dumaºsh, shcho ya taka durna, yak
Ryabko, yak ª v f r o s i n a ! YA za svoyu dochku gotova ochi viderti, gotova
tut galasu narobiti na vsyu ulicyu!
G o s t r o h v o s t i j. Gorpino Korni¿vno! Boga radi, ne krichit' ta
posluhajte, shcho ya mayu kazati. (Tiho.) _Ocya gorlata baba narobit' takogo
kriku, shcho j ª v f r o s i n a pochuº. (g o l o sno.)_ Gorpino Korni¿vno!
Se! Se!.. Ot posluhajte mene! (Hoche ut ekti.)_
G o r p i n a (doganyaº, hapaº jogo rukami i krichit'). _Ne pushchu! Ne
vtechesh! U mene odna ditina, yak odno sonce na nebi! Ne pushchu! Daj meni
odvit, nashcho ti zvodish z rozumu moyu Olenku, koli svataºsh ªvfrosinu? Nashcho
vam zdalasya moya O l e n k a? (G o s t r o h v o s t i j. pruchaºt'sya. G o r
p i n a krichit'.)_ Ne pruchajtes', ne pushchu! Gvalt! Gvalt! Policiya! Policiya!
Kvartal'nij!
G o s t r o h v o s t i j. Oj, propav ya! ¯j-bogu, repetuº bisova baba
tak, shcho rozbudit' vsyu ulicyu. (g o l o s- no.)_ Gorpino Korni¿vno! Boga
radi, ne krichit'! YA chesnij cholovik! YA zroblyu vse, shcho vi skazhete!
G o r p i n a (krichit' shche duzhche)._ Policiya! V policiyu jogo! YA znayu vas,
panichikiv! Znayu, yak vi obduryuºte ta z uma zvodite bidnih divchat. Oj bozhe!
Pevno, vzhe moya O l e n k a ne vperve vibigla do s'ogo proklyatogo brehuna,
shcho vmiº til'ki po-pis'mennomu brehati. Oj, zgubiv zhe vin moyu ºdinu ditinu!
(Plache.)_
G o s t r o h v o s t i j. ¯j zhe bogu, vperve! Klyanus' vam, bozhus' vam
i prisyagayus', Gorpino Korni¿vno, shcho vperve! Vi dumaºte, shcho i v mene taki
dushi nemaº, shcho v mene boga nema? Nehaj mene pokarayut' V s i. pechors'ki
svyati, nehaj mene pokriº lavrs'kij velikij dzvin, koli ya breshu!
G o r p i n a. Dokazhi! Dokazhi! Bo ya ne viryu tvoºmu odnomu slovu. V
tvo¿h slovah nema pravdi. Tvo¿ slova - gnili yabluka! Bozhisya! Prisyagajsya!
Idi do cerkvi, prisyagni pered bogom!
G o s t r o h v o s t i j. YA shche zh taki, boroni bozhe, ne vbiv cholovika,
shchob jti sered nochi do cerkvi prisyagati.
G o r p i n a. Bozhisya, prisyagajsya, bo ti zgubiv moyu ditinu, ¿zh svyatu
zemlyu, to ya poviryu. Na, ¿zh! (Bere zhmenyu zemli.)_
G o s t r o h v o s t i j. (smiºt'sya)._ Hiba ya vovk, shchob ¿v zemlyu.
G o r p i n a. ¯zh! Na, ¿zh, to poviryu.
G o s t r o h v o s t i j. (regochet'sya)._ CHi vi, Gorpino Korni¿vno, pri
svoºmu umi! Bat'kovi svoºmu ponesit', nehaj pokushtuº, yaka zemlya na smak.
G o r p i n a. To vin shche gluzuº nad nami, bidnimi sirotami! Zvodit' z
uma moyu Olenku, shche j znushchaºt'sya nad nami! Policiya! Policiya! V policiyu
jogo, sibirnogo! V tyurmu! V Sibir jogo! Tam jomu misce!
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ Ot zdurila baba zoV s i.m. Narobit'
meni shkandalu na V s i. Kozhum'yaki, ne mozhna bude zavtra j ochej lyudyam
pokazati. (g o l o sno.) _Ne krichit', bo...
G o r p i n a. SHCHo bo? Ga? SHCHo to za bo?... Krichu, bo mayu pravo! Policiya!
Kvartal'nij! Desyac'kij! Syudi! V'yazhit' jogo, berit' jogo!
VIHID 6 G o r p i n a, G o s t r o h v o s t i j. j O l e n k a.
O l e n k a vertaºt'sya, stavit' vidra, prozhogom vibigaº na scenu, ridaº
i kidaºt'sya do materi.
O l e n k a. Mamo! Ne zachipajte, bo ya lyublyu jogo! Svirid Jvanovich
lyubit' mene. Mamo! Proshu vas, blagayu, ne zachipajte!
G o r p i n a. SHCHob ya jogo tak pustila, pijmavshi na garyachomu misci?
Nizashcho v sviti! Nizashcho! Ne bula b ya G o r p i n a Skavichiha, shchob ya taki ne
postanovila na svoºmu. Koli zachipaºsh, to zachipaj chesno, ne bezchest' mene j
moº¿ dochki, bo mi tobi ne igrashka.
G o s t r o h v o s t j j. Vi na mene, Gorpino Korni¿vno, i se j te, i
syak i tak, i syakij i takij, a vi ne znaºte, shcho ya hochu svatati Olenku.
G o r p i n a. Durit' uzhe durnogo Ryabka ta velikorozumnu moyu nebogu
ªvfrosinu, a nas, ubogih, ne piddurite.
G o s t r o h v o s t i j. ¯j-bogu, pravdu govoryu vam... Vi meni ne
virite? Vi dumaºte, shcho ya nechesno zhartuyu z Olenkoyu? Virte meni, ya cholovik
chesnij. I bozhus', i prisyagayus', shcho ne pidduryuyu. Bodaj ya zavtrishn'ogo dnya
ne dizhdav, bodaj ya zavtra povisivsya na svo¿h reminnih pasah, v svo¿j hati,
koli vi meni ne virite. SHCHob ya vas pidduryuvav? YA hodzhu do Ryabka tak, yak
hodyat' znakomi do znakomih, a zhenitis' ne zhenyus'. Gorpino Korni¿vno! CHi
mozhna zh rivnyati Olenku do ªvfrosini? Podumajte vi.
G o r p i n a. O, vzhe shcho pravda, to pravda. Moya O l e n k a... (Do
Olenki.)_ Get' odijdi... (Do Gostrohvostogo.)_ YAk glyanu na bazari na svoyu
Olenku, to nema krashcho¿ od ne¿ ne to shcho mizh nashimi mishchankami, ale mizh timi
barinyami, shcho veshtayut'sya po bazari. Taki taka garna, hoch vodi z licya
napijsya! I bis ¿¿ zna, v kogo vona vdalas'.
G o s t r o h v o s t i j. Avzhezh ne v vas... V ne¿ golosok, yak u
florovs'kih chernichok, a v vas takij bas, yak u nashim shevs'kim hori u Jon'ki
SHelihvosta, ¿j-bogu!
G o r p i n a. Nu j pririvnyav.
G o s t r o h v o s t i j. Tak ya nezabarom do vas i na zaruchini.
G o r p i n a. Pro mene, j prosimo; til'ki, zdaºt'sya, u vas ni za
soboyu, ni pered soboyu... tak, yak i v nas. Til'ki j dobra, shcho britvi ta
yazik u roti, yak britva.
G o s t r o h v o s t i j. Ne dumajte tak, Gorpino Korni¿vno! V mene,
vi sami znaºte, i O l e n k a znaº, svoya cilyurnya...
G o r p i n a. Mabut', til'ki shcho cilyurnya. Ta vzhe bog iz vami. Koli vam
moya O l e n k a spodobalas', to j prihod'te do mene v gosti. V mene shvidko
budut' gosti, bo ya v chetver imeninnicya; obicyalis' i naproshuvalis' taki
sami mo¿ kumi z Kozhum'yak, z Starogo Kiºva I navit' Pechors'ka. Dlya kumiv ya
vzhe ne pozhaliyu hliba-soli.
G o s t r o h v o s t i j. To bude pir na vves' mir.
G o r p i n a. Hoch ne na vves' mir, ta vse-taki bude pir. Prihod'te,
mozhe, j pogodimos', koli u vas yazik ne takij, yak vashi britvi.
G o s t r o h v o s t i j. Dobre-dobre. (Tiho.)_ YAka zh krasa Olenchina.
Dlya ¿¿ krasi vart navit' panu Gostrohvostomu oci vidra zanesti do hati. (g
o l o sno.) _Viz'mu zh ya vidra, shchob vam, Olenko, bulo dodomu jti legen'ko.
(Bere vidra na plechi i krekche. Tiho.)_ Oj, obshmul'gayu zh ya sobi plechi! Se
nadibav liho ko-zhum'yac'ke! Koli b shche yaka chortyaka ne vglyadila ta ne
rozbrehala na vves' Podol, koli shche sama Skavichiha zavtra ne rozbreshe na
vves' Ki¿v.
Pisnyu na gori ledve chut'.
Hlopche molodche, yakij ti ledashcho,
Zadumav zhenitis', sam ne znaºsh nashcho;
Budesh girko plakat', dolyu proklinati,
I kulakami sl'ozi utirati!
Pisnya zamiraº.
G o r p i n a. Ot taki j G o r p i n a Skavichiha dizhdalas', shcho ¿¿ dochci
Olenci taki panichi nosyat' vidra z vodoyu!
Zavisa padaº._
_
DIYA TRETYA_
Prostorna Gorpinina hata. Zboku - dveri v pekarnyu. Kolo grubi zavisheni
pichurki; v odnij pichurci-zdorova makitra z pirogami, v drugij pichurci -
plyashki z nastojkami. Den'.
VIHID 1
G o s t r o h v o s t i j.
G o s t r o h v o s t i j. (vhodit')._ Nema nikogo. SHCHo ce za divo! De
se voni podivalis'? A kazala vchora Skavichiha, shcho v ne¿ bude pir na vves'
mir... Mozhe, zbrehala? Ale zh ya nosom chuyu des' smachni pirogi. (Hodit' po
hati j nyuhaº.)_ ¯j zhe bogu, des' pirogi pahnut', ta shche j nedalechke. (Nyuhaº
krugom stin.)_ Ot uzhe nadiliv mene bog svo¿mi darami: okrim rozumu
dobrogo, mayu do togo dobrogo nosa. Oj, pirogi pahnut', ta ne znayu de!
(Znahodit' pichurku, odslonyaº zaslonku.)_ Os' de voni! Povnisin'ka makitra!
SHCHo bog dast', a vzhe poprobuyu: ne viderzhu! (Hapaº dva pirogi v obidvi ruki
i ¿st', 3 pekarni chut' golos Pedori.)_
VIHID 2
G o s t r o h v o s t i j i P e d o r ya.
P e d o r ya (z pekarni)._ A hto tam? A kota! A tprus, psyaviro!
Prostyagaº pirogi. (Vbigaº i rozstavlyaº ruki.)_
G o s t r o h v o s t i j. Ti b skazala: kicyu, kicyu! Na tobi pirizhka! A
to priskaºsh, azh gubi bren'kayut', nenache struni.
P e d o r ya . SHCHo ce vi robite? Kogo vam treba? Hto vi takij?
G o s t r o h v o s t i j. (zapihayuchis' pirogami). _Potrivaj, bo pel'ku
zatknuv nachinkoyu... A yak tebe zvut'?
P e d o r ya . Kogo vam treba! Hto vi takij?
G o s t r o h v o s t i j. A yak tebe zvut'?
P e d o r ya . YAk krupi derut'. (Vidiraº z ruk piroga.)_ Oce lishen'ko!
Bulo shistdesyat pirogiv. Sama hazyajka polichila. Skazhut', shcho ya po¿la...
(Krichit' u vikno.)_ Titko Gorpino, titko! Bulo shistdesyat pirogiv, a
teperechki til'ki p'yatdesyat visim. Ne ya vinna! SHCHos' vshelepalos' u hatu ta j
uzyalo dva pirogi. (Gostrohvostij. bere znov dva pirogi. Pedorya kidaºt'sya
do jogo, odnimaº makitru.)_ Oce yakas' moskovs'ka penya vshelepalas' u hatu!
Get' zhe! Ne berit', bo pirogi licheni! Titko Gorpino! Vzhe til'ki p'yatdesyat
shist'...
G o s t r o h v o s t i j. Ta cit'! YAk-bo tebe zvut'? (Morgaº j
zhenihaºt'sya.)_
P e d o r ya . Ta Pedorya ! Odchepit'sya od mene ta ne zachipajte virogiv.
G o s t r o h v o s t i j. Negarno tebe zvut', a molodicya z tebe
nepogana! A priznajsya, chi bagato titka Gorpina ponapikala ta ponavaryuvala?
P e d o r ya . A vam nashcho?
G o s t r o h v o s t i j. Na te, shcho treba. CHi j zapikanka j varenuha
º? Ga? CHi ne kovtnuti trohi, ga?
P e d o r ya . Oce vzhe j bis jogo vidav tak robiti. SHCHos' ulizlo v hatu,
po¿lo pirogi, shche j gorilku vip'º, a na mo¿j shi¿ vse te okoshit'sya. Titko
Gorpino! Ta jdit'-bo syudi!
G o s t r o h v o s t i j. (p'º gorilku nahil'ci z plyashki)._ Ta
potrivaj! Ne krichi! YA sam priznayus'. YA svij cholovik v sim domi.
P e d o r ya . Ta j svo¿m ne pripadaº gorshki derti. Poliz po gorshkah,
nache kotyaka. (Vihodit'.)_
vihid 3
G o r p i n a j G o s t r o h v o s t i j.
G o r p i n a (vhodit')._ Hto tut uliz u hatu? CHogo ce Pedorya repetuº?
CHi ce vi, Sviride Ivanovichu?
G o s t r o h v o s t i j. Ce ya, mamo! Dobriden' vam v vashij gospodi.
Pozdorovlyayu vas z s'ogodnishnim dnem, z svyatimi vashimi imeninami ta j z
pirogami. (Kidaºt'sya do Gorpini j ciluºt'sya z neyu.) _Daj vam gospodi shchastya
j zdorov'ya, j chogo vi til'ki prosite v boga!
G o r p i n a. Ta godi, godi! YAk bula ya molodicya, ciluvali mene v licya,
a teper... Ale zh garnij ocej vrazhij panich! YAk med z makom! A ya vzhe vas i
ne spodivalas'; dumala, shcho vipustila vas z ruk, tak i naviki vteryala.
G o s t r o h v o s t i j. Pogano robili, koli tak dumali. A ya pokinuv
svoº dilo, a do vas taki pribludivsya, shche j pirogiv vashih pokushtuvav. Tut
vasha Pedorya nezgirshe vas, trohi meni ne provalila ganchirkoyu golovi!
G o r p i n a. O, Pedorya zubata! Sidajte zh, bud'te laskavi, koli vi
zajshli do mene ta shche j z dobroyu dumkoyu, ta pobalakaºmo lyuben'ko.
G o s t r o h v o s t i j. A ot ya j prijshov. A vi zh meni vchora ne
virili, yak ya bozhivsya, yak ya prisyagavsya! Vi dumali, shcho ya pohozhij na drugih
nashih panichiv. Ni, Gorpino Korni¿vno! Svirid Jvanovich ne z takivs'kih. Ne
na te mene rozumu bagato v golovi, shchob duriti divchat.
G o r p i n a. To bulo vchora, a ce s'ogodnya. Koli tak, to vibachajte
meni, starij babi. YA, bachte, chula, yak vi uvivalis' kolo moº¿ nebogi
ªvfrosini, ta vzhe sobi inakshe mirkuvala...
G o s t r o h v o s t i j. Gorpino Korni¿vno! Hiba zh ya slipij? Hiba zh
meni ban'ki bil'ma zaslipili? Hiba zh ya ne bachu, shcho take ªvfrosina, a shcho
take Olenka? Gaj, gaj, milij bozhe! Vzhe b govoriv htos' drugij, a ne vi,
Gorpino Korni¿vno!
G o r p i n a. Koli vi vzhe prijshli do mene z chesnim slovom, to j meni
nichogo ta¿tis' pered vami. YAkbi ya bula panichem, ya b obminala ªvfrosinu
desyatoyu uliceyu. Darma, shcho vona meni dovodit'sya neboga. Til'ki ya v hatu do
¿h, vona vzhe zadere do steli nosa ta j nyuhaº svoloki (peredraznyuº),_
vzyavshis' u boki:
"Titko! Od vas gnilicyami thne". Kudi zh pak, yakij delikatnij nosichok
prichepiv gospod' do piki!
G o s t r o h v o s t i j. O, shcho nosichok, to nosichok! Pevno, ne takij,
yak u Olenki.
G o r p i n a. Taki nosichki, yak u ªvfrosini, til'ki kolo bajdakiv.
Mabut', u tih panichiv ban'ki na potilici, shcho ne bachat' ¿¿ nosichka. YAkbi ya
ocimi svo¿mi rukami vzyala ªvfrosinu, ya b ¿j uterla togo nosa! YA b ¿¿
priborkala.
G o s t r o h v o s t i j. Viryu vam, viryu, Gorpino Korni¿vno! (Tiho.)_
CHi ne bisovo¿ zh p'yati baba! A shcho, yak ªvfrosina skinulas' na cyu svoyu
titochku! Ale zh rozum, ale zh pans'kij ton, ale zh zoloto, zoloto! Oj-oj-oj,
mij milij bozhe! (Zithaº. golosno.)_ A ya prijshov do vas, Gorpino
Korni¿vno...
G o r p i n a. SHCHob pirogiv na¿stis'?
G o s t r o h v o s t i j. Boroni bozhe! SHCHo ce z vami! YA prijshov svatati
Olenku, koli bude laska vasha. YA znayu, shcho Olenka ne sprotivit'sya.
G o r p i n a. Olenka ne sprotivit'sya, a ya to, mozhe, sprotivlyus', bo
mayu svo¿ norovi j primhi.
G o s t r o h v o s t i j. To odzhenit' ¿h chi svyachenoyu vodoyu, chi
kropilom abo chim tam treba.
G o r p i n a. Ege! Babs'ki norovi ne cholovichi: ne sploha odzhenesh i
kochergoyu, ne to shcho kadilom. CHi ne durite vi nas, panichu?
G o s t r o h v o s t i j. Oj, Gorpino Korni¿vno, Gorpino Korni¿vno! CHi
vzhe zh vam od boga ne grih? CHi vzhe zh vi meni j dosi ne jmete viri? Ale zh
vasha dochka Olenka... to zh krasa na vves' Ki¿v. (Tiho.)_ Koli b prijshla,
hoch podivivsya b na ti ochenyata!
G o r p i n a. Moyu Olenku ne grih hvaliti svo¿j materi. Til'ki, bachte,
raz te, shcho teper panichi duryat' molodih nashih mishchanok, a druge te, shcho v
vas, zdaºt'sya, ni pered soboyu, ni za soboyu! Ege tak?
G o s t r o h v o s t i j. A chi vi zh lazili v mo¿ kisheni? A shcho, yak tam
tak i zabryazhchat' karbovanci?
G o r p i n a. Karbovanci chi zabryazhchat', chi ni, a p'yataki, mozhe, j
zabryazhchat'.
VIHID 4
G o s t r o h v o s t i j, G o r p i n a i O l e n k a.
G o r p i n a. De ce zh ti v gaspida tak barilas'? Ti ne znaºsh, shcho tebe
tut duzhe treba.
G o s t r o h v o s t i j. (jde nazustrich Olenci). _Mij vam nizen'kij
poklin i shanuvannya! De se vi tak zabarilis'? (Podaº Olenci ruku.) _
O l e n k a. Dobriden' vam.
G o s t r o h v o s t i j. Dobrogo zdorov'yachka, dobrogo zdorov'yachka.
Vsya moya dusha strepenulas', yak zachuv ya vash yangol's'kij golosok. Meni
zdaºt'sya, shcho ya sluhayu najkrashchih diskantiv u koncerti u seminari¿, yak zachuyu
vash golosok.
G o r p i n a. Ta j umiº zh tobi priklasti j prikazati - nezgirshe, yak
nasha ªvfrosina. SHCHe j nedavno poznakomilis' z ªvfrosinoyu, a vzhe perejnyali
od ne¿ yazichka...
G o s t r o h v o s t i j. To shche nevidomo, hto od kogo perejnyav yazichka.
(Gordo.)_ Vmiºmo mi govoriti j bez vasho¿ ªvfrosinki. Mi ne hodimo po hatah
pozichati rozumu ta yazika. Maºmo dovoli j svogo.
O l e n k a. Avzhezh. Vzhe vi, mamo, nagovorite: na verbi grushi, a na
osici kislici.
G o r p i n a. A ce shcho? Ce tak materi? Ce vzhe j ti, mabut', uchora
pozichila yazichka u ªvfrosini? Glyadi lishen' meni! SHCHe ti v mo¿j gospodi; ya shche
tobi vtru nosa...
G o s t r o h v o s t i j. Ne vstignete, Gorpino Korni¿vno, vterti
nosa, bo ya prijshov do vas, Olenko, ne z porozhnim rotom, ne z pustimi
slovami, a z slovom rozumnim i vchenim. Vi meni ne jnyali viri vchora
vvecheri, a ot ya i spravdiv svoº slovo; bo moº slovo, slovo Svirida
Jvanovicha, ne te, shcho slovo yakogos' tam Jon'ki abo Jvan'ki. YA prijshov do
vas svatatis'.
O l e n k a. To vi pokinete ªvfrosinu?
G o s t r o h v o s t i j. Nehaj vona snit'sya komu inshomu, til'ki ne
meni. (Bere Olenku za ruku.) _YA til'ki vas nikoli ne pokinu: (Tiho.)_ Koli
b chort vinis ocyu babu z hati hoch na chasok. Koli b hoch obnyati ¿¿. YAki zh u
ne¿ ochi! Tak i pechut', tak i golyat', yak aglic'ki britvi. Hoch trohi
pograyus' z garnoyu divchinoyu.
O l e n k a. A ya dumala, shcho vi gluzuºte z mene.
G o s t r o h v o s t i j. Boroni bozhe! CHi to mozhna? YA bez vas ne mozhu
zhiti. Luchche nehaj mene vinesut' na SHCHekaviku, nizh ya mayu zhiti bez vas.
O l e n k a. Oj, yaka ya shchasliva! YA nikoli ne bula taka shchasliva v materi.
G o r p i n a. Oce! A chogo zh tobi shche treba bulo v materi? Oce tak! SHCHe
ne vstigla vinesti nogi za mij porig, a vzhe nahvalyaºt'sya.
G o s t r o h v o s t i j. Hoch ne vinesla nogi za porig, ta shvidko
zovsim vinese.
G o r p i n a. Kudi zh pak! Stane velikoyu paneyu!
G o s t r o h v o s t i j. A chom bi pak i ne paneyu? Ta ya vberu Olenku
tak, shcho ¿j pozaviduº ne til'ki shcho ªvfrosina, ale najbagatisha kupchiha! YA
pocheplyu ¿j na golovu takogo kapelyuha z bilimi strichkami, taku koafyuru, shcho
vam i ne snilosya nikoli.
O l e n k a. Luchche z chervonimi strichkami. YAka tam krasa v bilih
strichkah: i sorochka bila, i kapelyuh bilij i strichki bili.
G o s t r o h v o s t i j. I vashe lichko bile. A yaku ya vam strugnu
suknyu! Z chistogo shovku!
O l e n k a. YA pro shovkovi sukni nikoli j ne dumala! Voni meni nikoli j
ne snilis'!
G o s t r o h v o s t i j. YA vam kuplyu zoloti serezhki! YA vam ushkvaryu
taki serezhki, shcho pered nimi i ªvfro-sinini potemniyut'.
O l e n k a. YA vzhe zvikla dumati, shcho meni ne dovedet'sya nositi zolotih
serezhok. Mati ne spravlyayut' i ne puskayut' zarobiti...
G o r p i n a. YAk ce ti govorish z matir'yu? Krutit' yazikom, nenache v
pansijoni vchilas'. Ta ya tobi...
O l e n k a. E, godi, mamo!
G o r p i n a. Cit', bo ya tebe otim koshikom! Ne pushchu ya tebe bil'she do
ªvfrosinki. Nakadila vona tebe svo¿m ladanom.
G o s t r o h v o s t i j. Ne serd'tes', Gorpino Korni¿vno! Ne
serd'tes'!..
G o r p i n a. Cur tobi, pek tobi! Ti nenache sobacho¿ blekoti na¿las'.
(Vihodit'.)_
VIHID 5
G o s t r o h v o s t i j i O l e n k a.
G o s t r o h v o s t i j. (bere Olenku za ruku). _Olenko! SHCHastya moº!
CHi budete lyubiti mene, vihoditi do mene shchovechora? Bo ya bez vas ne mozhu
zhiti, ne mozhu dihati, yak ne bachitimu vashih ochej shchovechora, yak ne derzhatimu
vas za oci ruchki shchodnya, shchogodini!
O l e n k a. Vtechu od materi, a taki budu vihoditi do vas. Vzhe meni tak
ostochortilo bigati po gorodu z timi koshikami, tak grize mene mati, shcho meni
j svit nemilij. Lyudi gulyayut' v nedilyu, v praznik, a meni nema ni praznika,
ni nedili.
G o s t r o h v o s t i j. Dajte, Olenko, radi dnya vashogo svatannya
pogovorimo pro shcho veselishe. Olenko! Serce moº! YAk ya vas lyublyu! Dajte
nadivitis' na vashi brivki, na vashe lichko...
O l e n k a. YAk glyanu ya na vashi ochi, zabuvayu vse svoº gore! YA nenache
znov narodilas' na svit bozhij! YAka ya teper shchasliva, yaka shchasliva! YAk meni
legko na dushi! YA nenache vpershe na viku odpochila od roboti. (Shilyaºt'sya na
pleche Gostrohvostomu,)_
G o s t r o h v o s t i j. (tiho sam do sebe)._ YAka tepla v ne¿ dusha!
SHCHo to yakbi do siº¿ dushi, do s'ogo lichka ta ªvfrosinine zoloto, ta
ªvfrosininu kramnicyu z kramom, ta ªvfrosinin rozum, ta ªvfrosinini kucheri!
Tut moº kohannya... ta... (golosno.)_ Kraso moya! Serce moº! (Obnimaº
Olenku.)_
VIHID 6
G o s t r o h v o s t i j, O l e n k a j G o r p i n a.
G o r p i n a (vhodit')._ Gotuj lishen', Olenko, obid, bo vzhe kumi jdut'
spravlyati den' mogo svyatogo yangola.
G o s t r o h v o s t i j. (zaglyadaº v vikno)._ Jdut'! Mabut', sam bog
¿h nese na povitri na krilah. Ta j chimala zh chereda sune!
G o r p i n a. Mene bog ne skrivdiv kumami. Hvaliti boga, ne curayut'sya
mene, prosto¿, mogo hliba j soli.
G o s t r o h v o s t i j. YA j sam ne lyublyu tih, shcho curayut'sya hliba j
soli; ya tak zh_ lyublyu takih gordih lyudej, shcho ¿m golovi postinav bi.
VIHID 7
T i s a m i, g o s t i j P e d o r ya .
V hatu vhodyat' m i shch a n k i; deyaki z koshikami, deyaki ubrani v
praznikovu odezhu.
M i shch a n k i. Dobriden' vam, Gorpino Korni¿vno! Z dnem vashogo yangola
pozdorovlyaºmo vas! Daj vam bozhe, chogo vi til'ki zabazhaºte sobi z neba! A
vashij dochci poshli bozhe garnogo zheniha.
O l e n k a j G o s t r o h v o s t i j osmihayut'sya.
G o r p i n a. Sidajte zh, shchob starosti sidali v mene.
Deyaki sidayut'.
G o s t r o h v o s t i j. (do gostej)._ Oj kumki mo¿, golubki mo¿,
cokotushki mo¿! Ot pirizhki, tak pirizhki u Gorpini Korni¿vni! Nedurno vas
tut povnisin'ka hata! Znaºte j vi, de raki zimuyut'!
O d n a m i shch a n k a. Ta j chi ne zhartlivij zhe z bisa ocej yazikatij
panich, ta shche j garnij! Ne zachipajte nas, bo yak prichepimos' usi, to musite
nam staviti mogoricha!
G o s t r o h v o s t i j. A zachipajte mene! YA duzhe lyublyu, yak molodici
mene zachipayut'... ale til'ki molodi, chornobrivi, taki, shcho til'ki morgni,
ta j... gm...
M i shch a n k i. Hi-hi-hi! Ocej panich nagovorit' tri mishki grechano¿
vovni! Hi-hi-hi! Vesela mati rodila vas, veselij i sin vdavsya.
G o r p i n a (do gostej, shcho stoyat')._ Ale chogo zh oce vi sto¿te?
Sidajte zh u mene, bud'te laskavi. Sidajte, kumo! Sidajte, svaho! Sidajte,
kumasyu! Proshu pokirno, kumko!
G o s t r o h v o s t i j. Ta j kumiv zhe v vas. Mabut', vi perehrestili
vves' Ki¿v.
G o r p i n a (krichit' u dveri)._ Pedore! Pedore! A vnos' syudi stoli!
Rozstavlyaj stoli, ta sered hati, shchob nam bulo prostornishe balakati j piti.
G o s t r o h v o s t i j. Ot i ya pomozhu. (Bizhit' i z Pedoreyu vnosyat'
odin stil, potim drugij i stavlyat' ¿h sered hati.)_ Ta povertajsya, Pedore,
tak prudko, yak ya! Nasilu voloche nogi!
P e d o r ya . Za vami pohopishsya! Ne V s i.m taki nizhki mati, yaki bog
dav panovi.
G o s t r o h v o s t i j. Ale v cij hati yaziki! Zibralis' z usih
Kozhum'yakiv.
O d n a m i shch a n k a. SHCHe j z Libedi pribuli na pomich, hi-hi-hi!
G o r p i n a. CHogo ce ti, Olenko, sto¿sh, nenache privezena nevistka!
Zastelyaj stoli ta podavaj plyashki ta charki. Vzhe mo¿ kumochki ta j zaskuchali.
G o s t r o h v o s t i j. Oj-oj! (Zithaº.)_ SHCHe j yak zaskuchali bez
charochki!
G o r p i n a. YAk ya budu jti zamizh, to viz'mu vas sobi za svata.
G o s t r o h v o s t i j. Ege! Dobre! Za svahu! A ya vam podam reshetom
vodi, yak vi budete siditi na posadi.
G o r p i n a (vdarivshi kulak ob kulak)._ Otzhe zh niyak ne peregovorish
oc'ogo panicha, ¿j-bogu, ne peregovorish.
G o s t r o h v o s t i j. To poklichte na pomich z desyat' kumiv, to,
mozhe, j peregovorite. Pedore! A de zh pirogi! Ke syudi pirogi! Ta chi V s i.,
bo ya j znayu, skil'ki ¿h usih u makitri: p'yatdesyat, shche j shist'.
M i shch a n k i. Ha-ha-ha! ¿j-bogu, znaº, skil'ki pirogiv u makitri!
P e d o r ya . Ta tut panich lazili, yak kit, po gorshkah.
G o r p i n a. Get' sobi, jdi do pechi. _SHCHe j vona! Vip'ºmo zh po charci
za zhivih j za mertvih! (Nalivaº j p'º.)_ SHCHob zhivim zhiti j ne vmirati, a
pomershim, koli pomerli... et... (mahaº porozhn'oyu charkoyu)._
G o s t r o h v o s t i j. Bodaj ne vstali...
V s i. Oj, hto vidav tak govoriti! Ce z velikogo rozumu ta v golovu
zahodite! Oce tak!
G o r p i n a. Glyadit' lishen', vi, velikorozumni! Govorit', ta ne
progovoryujtes'! Mertvi lezhat' na SHCHekavici ta nikomu ne shkodyat', a zhivi
chasom duzhe j duzhe shkodyat'.
G o s t r o h v o s t i j. (nalivaº charku)._ Pro mene, vip'ºmo j za
zdorov'ya mertvih. Poshli, bozhe, z neba, chogo nam treba! Pomershim charka, a
nam gorilka! (Vipivaº.)_
G o r p i n a hodit' krugom stola i nalivaº vsim
Mishchanki vipivayut' i prikazuyut'.
O d n a m i shch a n k a. Daruj zhe, gospodi, cej praznik provoditi,
budushchogo roku dizhdati.
D r u g a m i shch a n k a. SHCHob mi dizhdali v dobromu zdorov'¿ piti za kumu
j na budushchij rik, yak teper p'ºmo zhiven'ki ta zdoroven'ki.
G o s t r o h v o s t i j. (nalivaº j prikazuº do charki)._ A zvidkil'
ti? - 3 Romna! - A bilet º? - Nema.- V tyurmu shel'mu! (Razom vlivaº charku v
rot. Do odniº¿ mishchanki.)_ CHogo zh vi sidite ta ne kidaºte v tyurmu
bezbiletnih brodyag?
M i shch a n k a. YA ne lihogo rodu.
VIHID 8
T i s a m i j b u b l e j n i c ya M a r t a.
M a r t a (vhodit' z koshikom na ruci)._ Dobriden' vam, Gorpino
Korni¿vno! Oj, vibachajte meni, kumcyu-golubcyu! Bigala z bublikami ta trohi
ne probigala vashih svyatih imenin. Nasilu zgadala!
G o s t r o h v o s t i j. A taki ne probigala, zgadala.
B u b l e j n i c ya. Avzhezh! CHi to mozhna pominuti hatu moº¿ dorogo¿
kumon'ki. (Ciluºt'sya trichi z Gorpinoyu.)_ Pozdorovlyayu zh vas, moº serce, z
vashimi imeninami. Daj vam bozhe z neba, chogo vam treba, chogo til'ki vi
prosite v boga. Dobriden' vam, Olenko! (Ciluºt'sya.)_ Dobriden' vam,
susidki! (Ciluºt'sya z gist'mi.)_
G o s t r o h v o s t i j. A zo mnoyu i ne mozhna ciluvatis'? Koli
ciluºtes', to cilujtes' zo vsima pidryad.
B u b l e j n i c ya. Hiba zh vi kuma, shchob z vami ciluvatis'? A ya oce
zabigala do susidi ta vipila po charci, a ce z gostej ta znov u gosti!
G o r p i n a. To j dobre! Sidajte zh, bud'te laskavi!
B u b l e j n i c ya. Ege! De vzhe tam siditi! Meni azh tancyuvati
hochet'sya, tak veselo bulo v susidi!
V s i. To j tancyuj, a mi podivimos'!
B u b l e j n i c ya (prispivuº)._
Uberus' ya, moloden'ka, v noven'ki sap'yanci,
Ta vinesu bublichki na bazar uranci.
Bublichki garyachi,
Bublichki svizhi,
Bublichki z makom,
Bublichki z takom,
Bublichki z yajcyami!
G o r p i n a (z charkoyu)._ Ot lyublyu za veselij zvichaj! Ot lyublyu!
(Ciluºt'sya.)_ Sidajte zh.
VIHID 9
T i s a m i _j b a sh m a ch n i c ya.
B a sh m a ch n i c ya O r i n a (vhodit' z koshikom). _Dobriden' vam,
imeninnice! Pozdorovlyayu z imeninami! A ya oce jdu v lavku z cherevikami ta
zgadala, shcho v sij hati s'ogodni gorilochku p'yut', ta j zabigla na chasok.
Nate j mene, nate j mij glek na kapustu!
G o r p i n a. Spasibi, moº serce! Spasibi, shcho zgadala mene, staren'ku
kumu.
G o s t r o h v o s t i j. Ishche kuma! Mabut', u vas na V s i.m sviti
nema lyudej, ta vse kumi. Vashimi kumami mozhna na Dnipri greblyu zagatiti j
CHortoriyu zakidati.
G o r p i n a. A bodaj vam yazik usoh, ne kazavshi lihogo slova.
G o s t r o h v o s t i j. Nehaj vsohne; chort jogo beri!
B a sh m a ch n i c ya. Oj, yak u vas veselo ta lyudno!
(Spivaº.)_
Divitesya, choloviki,
YAki v mene chereviki.
Ce zh meni panotec' pokupiv,
SHCHob horoshij molodec' polyubiv.
A panchohi panimatka dala,
SHCHob ya garna molodichka bula.
Gop, chuk, chuki, chuki!
Garni v mene chereviki,
Bo ya pans'kogo rodu,
Ne hodila bosa zrodu !
Polyubiv mene dyak
CHorti bat'ka zna yak!
Kupiv meni cherevichki,
Zakabluchki ne tak.
CHerevichki nevelichki,
Za cilogo p'yataka,
A shchob zhe ya, moloden'ka,
Vibivala tropaka.
Gop, chuk, chuki, chuki!
Garni v mene chereviki,
Bo ya pans'kogo rodu,
Ne hodila bosa zrodui
(Pritanc'ovuº.)_
G o r p i n a. Oj veseli zh mo¿ imenini! (Bere charku v ruki.)_ Daruj zhe.
bozhe, shchob mo¿ imenini shchoroku buli taki veseli. Kumo Meropiº, chom ti ne
p'ºsh? Vzhe j vidno, shcho pechers'ka kuma, bo vsya v chornomu, mov chernicya. CHi ne
prisvyatili tebe pechers'ki chenci? Vipij-bo, kumcyu!
M e r o p i ya (bere charku j odhodit' na pered sceni, Tiho)._ Oj lishechko
moº! Oj grih mij! YAk zhe tut na Podoli grishno zhivut'! SHCHo zh to skazhe otec'
Modestij, yak, boroni bozhe,- dovidaºt'sya pro ce grihovne gul'bishche?
G o r p i n a. Vipivaj-bo, kumo Meropiº! Ne shepoti tak dovgo nad
charkoyu, bo charku neterplyachka bere: hoche v drugi ruki.
M e r o p i ya. Oj, boyusya griha! Spokushayut' mene kumi.
G o r p i n a. A vi, kumochko Magdalino, chogo sumuºte? CHi ne skuchili za
svo¿m Pechers'kim? Vipijte, proshu vas. (Podaº charku.)_
M a g d a l i n a (vihodit' na pered sceni z drugogo boku)._ Oj bozhe
mij! Sogrishila ya, bagato nagrishila!.. SHCHo zh to skazhe prepodobnij otec'
Pahomij, yak dovidaºt'sya pro se grihovne zborishche!
M e r o p i ya (tiho)._ SHCHo zh to skazhe otec' Modestij! Ta vin zhe naklade
na mene pokutu na misyac', yak til'ki priznayus'! Hiba ne priznayus': sama
zakayus' piti...
M a g d a l i n a (tiho)._ Oj otche Pahomiº! Pomolis' za mene, grishnu,
bo ne viderzhu. Kumi spokushayut', yak ti chorti. Vip'yu ta j priznayus' Pahomiyu.
SHCHo bog dast', te j bude.
G o r p i n a. Ta pijte-bo, vi, chernici pechors'ki! SHCHo vi tam
nashiptuºte?
M e r o p i ya j M a g d a l i n a. Ta vzhe nigde ditis'! Treba vipiti.
G o r p i n a (tyagne nabik bublejnicyu)._ CHi znaºte, serce kumasyu, shcho ya
s'ogodnya dva prazniki spravlyayu: imenini j zaruchini. Otoj krasun', to zhenih
moº¿ Olenki. Til'ki, serce kumo, ne kazhit' nikomu, bo, mozhe, shche z togo
svatannya vesillya ne bude. (Ciluºt'sya.)_
B u b l e j n i c ya. Nikomu, nikomu j slova ne skazhu. Hiba zh ya durna chi
navisna! Boroni bozhe!
G o r p i n a odhodit'.
B u b l e j n i c ya kliche b a sh m a ch n i c yu nabik.
B u b l e j n i c ya (tiho)._ CHi ti znaºsh novinu? Ocej garnij ta
yazikatij panich s'ogodnya zaruchivsya z Olenkoyu. Til'ki nikomu, nikomu ne
kazhi. Boroni tebe bozhe! Takij prikaz, bach.
B a sh m a ch n i c ya. Ne skazhu, ne skazhu nikomu. Pobij mene hrest
svyatij, koli skazhu. (Bashmachnicya kliche Magdalinu.)_ Oj, serce kumo, shcho ya
chula!
M a g d a l i n a. A shcho? Skazhi, kumo, skazhi!
B a sh m a ch n i c ya. Ocej panich s'ogodnya zaruchivsya z Olenkoyu, til'ki
nikomu ne kazhi, shchob nihto ne znav. CHuºsh?
M a g d a l i n a. Oce! CHi ya durna, chi ya mala, shchob roznesla, yak soroka,
na hvosti! Til'ki ti ta ya znatimemo, a bil'sh nihto, ani dusha. (Kliche
Meropiyu.)_ CHi vi, kumo, znaºte, za shcho ce mi p'ºmo mogorich?
M e r o p i ya. Mabut', za dushu pokijnogo Skaviki Gorpina spravlyaº
pominki.
M a g d a l i n a. De tam pominki! Otoj panich posvatav s'ogodnya Olenku.
M e r o p i ya. Oj gospodi! A ya dumala, shcho ce razom z imeninami j
pominki, bo yak prijshla v hatu, to nibi ladanom zapahlo.
M a g d a l i n a. Ta to, kumo, od vasho¿ odezhi pahne ladanom na vsyu
hatu; nikomu zh ne kazhit'.
M e r o p i ya (sumno)._ Pro mene tam! Za vsi. golovi! Bajduzhe meni!
(Meropiya shepche na vuho susidi, susida drugij kumi i t. d.)_
G o r p i n a. SHCHo ce mi sidimo, phaºmos' kolo stola, nache ovechki!
Syad'mo, kumi, doli!
B u b l e j n i c ya. I ya zatogo ne vsidzhu na stil'ci, azh kolivayus'.
Pedore! Davaj kilima! Syad'mo, kumi, doli na kilimi, shchob bulo ne visoko
padati, bo Meropiya vzhe kolivaºt'sya, yak zhid z bogomillyam kolo vikna.
P e d o r ya stelit' kilim doli.
B u b l e j n i c ya bere stil'chik, stavit' sered kilima.
B u b l e j n i c ya. Vi, svyata imeninnice, sidajte poseredini na
stil'chiku, a mi syademo doli krugom vas.
Gorpinu sadovlyat' na stil'chiku.
V s i sidayut' krugom ne¿.
G o s t r o h v o s t i j skidaº syurtuka j sobi sidaº.
B u b l e j n i c ya. Vi, Gorpino Korni¿vno, nashe sonce, a mi vashi yasni
zori.
G o s t r o h v o s t i j. Buvayut' usyaki zori. YAsni zori, ta ne vsi..
V s i. Vi, imeninnice, nashe yasne sonce, a mi vashi zori.
G o s t r o h v o s t i j. A mene zh kudi pritknete? Nehaj ya budu hoch
misyacem.
V s i. Vam na nebi nema miscya.
G o s t r o h v o s t i j. Oj ne vgadali! Ne vam te znati!
G o r p i n a (z charkoyu v ruci)._ Kumi mo¿, lyubi mo¿! Zaspivajte meni,
proslavte mene, svoyu kumu, Gorpinu Skavichihu. Nehaj ya trohi zaplachu.
V s i (spivayut')._
I lid trishchit', i komar pishchit',
A to kum do kumi porosya tashchit'.
Kumcyu, golubcyu! Zvari meni porosya,
Zvari meni porosya, shchob i yushka bula!
I yushechka, i petrushechka.
Kuma moya, lyuba moya, moya dushechka!
G o r p i n a. Oj, ne spivajte, ne zavdavajte zhalyu, bo ya vzhe plachu.
(Vtiraº sl'ozi)._ Tak mene rozzhalobili, tak rozzhalobili! (Tyagne Meropiyu do
sebe j ciluº ¿¿.)_ Spasibi vam, shcho vi mene ne zabuvaºte ta ne curaºtes'
mogo hliba-soli. Poki zhiva na sviti, ne zabudu vas; budu za vas shchoranku,
shchovechora molitis' bogu, podam za vas chastochku v Brats'komu monastiri.
M e r o p i ya. Pomolit'sya, Gorpino Korni¿vno, za mene, grishnicyu; vzhe zh
ya s'ogodnya nagrishila, tak nagrishila (skladaº ruki do boga),_ shcho ne znayu,
chi j prostit' meni otec' Modestij.
G o s t r o h v o s t i j. I za mene ne zabud'te podati charochku, bo j ya
tak nagrishiv, tak nagrishiv! Ne znayu, chi prostit' mene... gm... ne znayu, j
hto tam proshchaº.
G o r p i n a. A hto vidav peredrazhnyuvati? _Hto _vidav krivitis'?
Glyadit' lishen', bo ya vas tak poskubu za chuba!
G o s t r o h v o s t i j. To j skubit', ta skubit' dobre,- bo º za
vishcho poskubti. Patli dobri.
G o r p i n a. Roztrivozhili vi mene pisnyami. Plachu ya, shcho mene moya ridnya
curaºt'sya, neboga ªvfrosinka mene curaºt'sya; ne bazhayut' voni meni
shchastya-doli, koli ne prijshli pokushtuvati moº¿ hliba-soli. Oj gospodi! Ota
meni ªvfrosinka... Ta shcho j kazati... koli vona meni neboga. Grih meni
osuzhdati, ta shche j svoyu rodinu.
M e r o p i ya j M a g d a l i n a. Oj gospodi! YAkij-to teper svit
nastav: brat vstaº na brata, sestra na sestru.
G o r p i n a. Neboga ªvfrosinka na ridnu titku. Nehaj uzhe bog skaraº
¿¿ za mene, smirennu rabu bozhu.
V s i. Nehaj uzhe ¿¿ gospod' pokaraº, koli vona taka.
G o r p i n a. Nehaj ¿¿ kurka vbrikne. Vona meni ne neboga, a ya ¿j ne
titka odnini j doviku. Anahtema! Anahtema! Anahtema!
V s i. Anahtema! Anahtema! Anahtema!
G o r p i n a. Oce zgadala take smutne ta j zasmutilasya!
B u b l e j n i c ya. I treba bulo zgaduvati v takij den'! Koli b u mene
taka neboga, to ya b na ne¿ phu! Ta j godi.
G o r p i n a. To j ya na ne¿ phu!
V s i. Phu-phu-phu na ne¿, satanu, ta j bud'mo znov veseli! Cur ¿j, pek
¿j, koli vona odcuralas' od rodu.
B u b l e j n i c ya. ª i v mene, priznatis', taka rodichka, ta... ne
hochet'sya til'ki rozkazuvati, ta shche j pri lyudyah. A!.. azh yazik sverbit'...
V s i. Ta kazhi, kazhi! Nashcho zhaluvati takih psyayuh.
B u b l e j n i c ya. Ta rozkazala b, ta, yak-to kazhut', stini sluhayut'.
G o s t r o h v o s t i j. Pedore! Viz'mi kochergu ta povigon' stini z
hati.
B a sh m a ch n i c ya. YA vzhe znayu, pro kogo mova movit'sya. Ce v nashe
vikno kamin' udariv.
B u b l e j n i c ya. Ne znayu, mozhe, v vashe. Na zlodiºvi shapka gorit'.
SHCHo zh robiti, koli vash rid takij udavsya, bo to z vashogo kodla.
B a sh m a ch n i c ya. Z nashogo kodla? A yake zh nashe kodlo? (Shvachuºt'sya z
miscya.) _
B u b l e j n i c ya. Ta take zh...
B a sh m a ch n i c ya. Ta yake zh? Kazhi!
B u b l e j n i c ya. Ne chiplyajsya, Orino, bo j skazhu. Tak i kriknu na
vsyu hatu. (Vstaº z miscya.)_
B a sh m a ch n i c ya. Pro mene, krikni ne to shcho na vsyu hatu, i na vsyu
ulicyu, bo ya tebe ne boyus', bo ya tebe ne zlyakayus'.
B u b l e j n i c ya. Ba zlyakaºshsya, yak skazhu, bo vzhe tvij rid otut meni
sidit' u pechinkah. To vashe kodlo! Taki vi vsi., ne til'ki vasha Stepanidka.
B a sh m a ch n i c ya. To mi V s i. taki? To j ya taka?
B u b l e j n i c ya. Ta j ti taka. I tvoya mati bula taka!
B a sh m a ch n i c ya. Ta j moya mati bula taka? YAka zh bula moya mati?
B u b l e j n i c ya. Hiba zh ne znaºmo, yaka bula tvoya mati? Ta tvoyu zh
matir bili zhidi na ulici patinkami po mordi. Tvoya mati v ostrozi sidila.
B a sh m a ch n i c ya (kidaºt'sya do bublejnici), _Moyu matir zhidi bili
patinkami? Moya mati v ostrozi sidila? Hto bachiv? Hto dokazhe?
B u b l e j n i c ya. YA dokazhu!
B a sh m a ch n i c ya. Ba ne dokazhesh!
B u b l e j n i c ya. Ba dokazhu!
B a sh m a ch n i c ya. Ba breshesh, ne dokazhesh.
B u b l e j n i c ya. (nablizhaºt'sya)._ Ba ne breshu, bo dokazhu! Breshi
sama z sobakami.
B a sh m a ch n i c ya. Oj, lyudi dobri! Hto chuv, hto bachiv, shchob moya mati
sidila v ostrozi? (Pidhodit' do kozhno¿ mishchanki j pitaº.)_ Ti bachila, yak
sidila moya mati v ostrozi?
M i shch a n k a. Ni.
B a sh m a ch n i c ya. (do drugo¿ mishchanki)._ A ti dokazhesh?
M i shch a n k a. Ni!
B a sh m a ch n i c ya. (do tret'o¿)._ A ti dokazhesh?
M i shch a n k a. Ni, ne dokazhu!
B a sh m a ch n i c ya. (do Gorpini)._ A vi dokazhete?
G o r p i n a. Ni, ne dokazhu!
B a sh m a ch n i c ya. (pitaº usih i obertaºt'sya do bublejnici z
kulakami)._ SHCHo zh ti meni kazhesh, shcho moya mati sidila v ostrozi, koli nihto
ne dokazhe? SHCHo zh ti, syaka-taka, obgovoryuºsh moyu matir i vsyu nashu ridnyu?
B u b l e j n i c ya. Prisyagayus' i bozhus', padayu na kolina do brats'ko¿
bogorodici (padaº na kolina),_ shcho tvoya mati sidila v ostrozi, shcho tvoyu
matir bili zhidi patinkami po mordi.
B a sh m a ch n i c ya. Padayu na kolina (staº na kolina),_ prisyagayus' i
bozhus', shcho ti breshesh, shcho ti nabrehala na moyu matir. Breshesh, breshesh,
breshesh, sibirna!
Tim chasom G o s t r o h v o s t i j vihodit' z hati i privodit' k a t e
r i n shch i k a.
Katerinka graº j perebivaº lajku.
V s i. De ce muziki vzyalisya? Hto ce najnyav?
G o s t r o h v o s t i j. Ce ya, ce ya najnyav, shchob Gorpini Korni¿vni
veselishi buli imenini. YAk maºmo layatis', davajte luchche gulyati!
V s i. (shvachuyut'sya)._ Davajte luchche gulyati abo tancyuvati!
G o r p i n a. Avzhezh tancyuvati veselishe, nizh layatis'. Rozstupit'sya,
kumi mo¿ mili! Gorpina Korni¿vna gulyaº.
V s i rozstupayut'sya na obidva boki.
B u b l e j n i c ya j B a sh m a ch n i c ya rozhodyat'sya na obidva boki
j pokazuyut' odna drugij kulaki.
G o r p i n a (rozstavivshi ruki)._ Dajte misce, kumki mo¿, golubki mo¿!
Gorpina Skavichiha gulyaº! (Pochinaº tancyuvati z bashmachniceyu.)_
M a g d a l i n a (pidijmaº ruki vgoru)._ Oj, shcho zh to skazhe zavtra
otec' Pahomij!
M e r o p i ya (z drugogo boku, speredu sceni)._ Oj, shcho zh to zavtra
skazhe otec' Modestij!
V tanec' vistupayut' dekotri m i shch a n k i.
G o s t r o h v o s t i j. v odnij sorochci sadit' gopaka.
Zavisa padaº._
DIYA CHETVERTA_
Svitlicya Ryabkova.
S i d i r S v i r i d o v i ch sidit' kolo stola j pozihaº, hrestyachi za
kozhnim razom rota.
Vechir.
VIHID 1
S i d i r S v i r i d o v i ch i ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
S i d i r S v i r i d o v i ch (pozihaº j hrestit' rota)._ Oj gospodi,
pomiluj mene, grishnogo raba svogo! (Znov pozihaº j hrestit' rota.)_ Phu,
chogo ce ya tak pozihayu?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (pozihaº j hrestit' rota)._ Oce! Ti
pozihaºsh, a ya za toboyu!
S i d i r S v i r i d o v i ch (pozihaº j hrestit' rota)._ Phu na tebe,
satano! Pozihnuv tak, shcho trohi ne rozdersya.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (pozihaº j hrestit' rota)._ Phu! Ne
pozihaj-bo, bo j ya rot sobi rozderu.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oce, ne pozihaj ta ne pozihaj, bo j vona
pozihaº!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. To zatulyav bi rota, a to tak negarno
divitis'... shcho j...
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ati dumaºsh, shcho meni garno divitis', yak
ti rozzyavish svoyu vershu?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ot i vershu... Z kotorogo ce chasu stala
versha z mogo rota?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ta hiba zh vzhe j ne chas! SHCHo to ti zhinki
za mudrij narod! Do smerti zbirala b gubi na oborochku.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Phu! Phu! Azh treba odplyunutis', take
verzesh. CHi ne vereduºsh ti oce znov?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Nechista jogo mati znaº, mozhe, j vereduyu.
Zdaºt'sya, hochet'sya chi chayu, chi gorilki.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Pro mene, pij chaj, til'ki ne pij
gorilki, bo ªvfrosinka bude serditis', yak pobachit'.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Oj, ne piti meni hochet'sya; zdaºt'sya -
¿sti, ta ne znayu, chi solodkogo, chi kislogo; chi hvigiv, chi solonih ogirkiv?
YAk tobi zdaºt'sya?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. A yak zhe meni pro te znati? Hiba v mene
tvij rot?
S i d i r S v i r i d o v i ch. SHCHo b ti teper ¿la, chi solodke, chi kisle?
CHi hvigi, chi soloni ogirki?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. YA b ¿la hvigi.
S i d i r S v i r i d o v i ch. CHortzna-chogo ¿j hochet'sya. Hvigiv
shotilos', nache malij ditini.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. CHi to zh meni? Ta to zh tobi!
VIHID 2
T i s a m i j b a sh m a ch n i c ya.
B a sh m a ch n i c ya (vbigaº z koshikom)._ Dobrivechir vam, Sidore
Sviridovichu, i vam, ªvdokiº Korni¿vno! YAk zhe vam mozhna ne buti na imeninah
u Gorpini Korni¿vni!
S i d i r S v i r i d o v i ch. YAk zhe piti, koli ªvfrosina shapku
shovala! YAkbi pak uvecheri, to mozhna b i bez shapki, a to vden'.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Shamenis', starij! SHCHo ti verzesh? Ne
pishli, bo chogos' poslabli usi.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ege! CHogos' spravdi u nas roti poslabli:
j sami ne rozberut', chogo hotyat'. (Pozihaº.) Oj,_ ce nesprosta shchos'.
B a sh m a ch n i c ya. Mabut', naslano. Bulo j meni take torik pislya
imenin Gorpini Korni¿vni. Cilij den' tak pozihala, shcho musila klikati
sheptuhu.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Sidajte zh ta rozkazhit', yak tam bulo v
sestri? SHCHo ¿li, shcho pili, hto buv, hto shcho robiv?
B a sh m a ch n i c ya. Buli na obidi pirogi, bula lokshina z guskoyu,
pechena kurka, pechene porosya, shuliki, shche j katerinka na zakusku. Tak
nagulyalis', tak natancyuvalis'! Ale ne syadu, bo zabigla do vas po dorozi.
Tam buv i Gostrohvostij: taki dobre vitrusiv kisheni na gorilku ta na
muziki. CHi vi znaºte, shcho Olenka vzhe zasvatana za Gostrohvostogo?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. CHi vzhe zh? Za Gostrohvostogo?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Brehnya!
B a sh m a ch n i c ya. Vibachajte-bo, Sidore Sviridovichu: hto breshe, tomu
legshe. Propili mi naviki Olenku! Gostrohvostij najnyav katerinku ta azh
sirtuka j zhiletku skinuv, tak vibivav tropaka. Oj bozhe mij, yak kolina j
litki bolyat', nache hto lomakoyu pobiv! Proshchajte, serce! (Ciluºt'sya z
hazyajkoyu.)_ Ta nikomu, ta nikomu, nikomu ne kazhit', bo takij prikaz. YA oce
til'ki vam i kazhu. (Vihodit' i na porozi zbigaºt'sya z bublejniceyu.)_ Oj
lishen'ko! Oce trohi z nig ne zvalila! (Vihodit'.)_
vihid 3
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, S i d i r S v i r i d o v i ch i b u b
l e j n i c ya.
B u b l e j n i c ya. Bij tebe sila bozha! Trohi meni nosa ne rozbila
svoºyu mordoyu. Dobrivechir vam, kumo! (Ciluºt'sya.)_ CHi zhivi, chi zdorovi? A
vas ne bulo na imeninah u Gorpini Korni¿vni, a mi pili svatannya! CHi vi
znaºte, shcho Olenka zasvatana za Gostrohvostogo, til'ki nikomu, nikomu ne
kazhit', bo takij prikaz, shchob nihto ne znav. Proshchajte! Tak zagulyalas', tak
zagulyalas', azh ochipok z golovi zlazit'. (Popravlyaº ochipok i vihodit'. Na
porozi zbigaºt'sya z Meropiºyu.)_ Oj! Oce! Azh zabilas' ob vas!
VIHID 4
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, S i d i r S v i r i d o v i ch i M e r
o p i ya.
M e r o p i ya. Oce! Azh tim'yam ob dveri vdarilas'. (Vhodit'.)_ Gospodi,
Isuse Hriste, sine bozhij, pomiluj nas!
S i d i r S v i r i d o v i ch (basom)._ A-mi-n'.
M e r o p i ya. Dobrivechir vam! YAk vas gospod' miluº?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Vashimi molitvami shche vorushimos' do
kotrogo chasu. Sidajte, proshu vas!
M e r o p i ya. Spasibi vam, nikoli. Daleko dibati dodomu. Koli b vi,
ªvdokiº Korni¿vno, znali, yak ya s'ogodnya nagrishila u Gorpini Korni¿vni; tak
nagrishila, shcho nasilu nesu svo¿ pregrishennya na Pe-chers'ke.
S i d i r S v i r i d o v i ch. To vkin'te tu v'yazku grihiv u kanavu,
nehaj tam potone u bezdni. CHi varto zh nesti taku nechist' azh na Pechers'ke!
M e r o p i ya. YAkbi zh pak mozhna bulo... Tak nas prijmala Gorpina
Korni¿vna, tak chastuvala, tak priproshuvala, shcho ya odmagalas', odmagalas' ta
j... (Maha rukami.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ta j nagrishili povne sito j resheto.
M e r o p i ya. Ta shche j yak prijmala nas! Bo Olenku zasvatali.
Gostrohvostij zasvatavsya. Garnogo zyatya matime Gorpina Korni¿vna!
(Zatochuºt'sya.)_ Proshchajte! Zostavajtes' sobi doma. (Vihodit' i ne potraplyaº
v dveri ta v vikno, pidijma nogu.)_ Oce yak visoko porobili porogi!
(Znahodit' dveri j vihodit'.)_
VIHID 5
S i d i r S v i r i d o v i ch i ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
S i d i r S v i r i d o v i ch (vdarivshi ob poli rukami)._ Ot tobi j
zhenih! Koli ne breshut' oci soroki.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (vdarivshi ob poli rukami)._ Ot tobi j
Gostrohvostij! Ta, mabut', i ne breshut', bo azh vtr'oh odno govorili.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Avzhezh utr'oh trudno brehati, ne te shcho
odnomu. Ot tobi vteryali rozumnogo cholovika! De zh teper dostanesh takogo
rozumnogo zyatya?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (z plachem, vzyavshis' za golovu)._ Oj
bidna moya golivon'ka! SHCHo zh to stanet'sya z nashoyu ªvfrosinkoyu? De zh teper u
sviti znajti takogo zheniha dlya nasho¿ ªvfrosini?
S i d i r S v i r i d o v i ch hapaºt'sya za golovu. Oboº bigayut' po
hati.
VIHID 6
S i d i r S v i r i d o v i ch, ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i ª v f
r o s i n a .
ª v f r o s i n a (vihodit' z kimnati)._ SHCHo ce z vami stalosya? CHogo ce
vi tak bidkaºtes'?
S i d i r S v i r i d o v i ch. De zh pak ne bidkatis'?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. De zh pak ne bidkatis'! Koli b ti
znala... ta ne hochu kazati... Kazhi vzhe ti! (Do Sidora Sviridovicha.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Kazhi vzhe ti, bo v mene yazik stav, yak
koloda: niyak ne povernet'sya.
ª v f r o s i n a . Kazhit'-bo, ne muchte mene! YAke tam neshchastya stalosya?
Pevno, shchos' take, shcho dobrogo slova ne varto.
S i d i r S v i r i d o v i ch. De zh tam ne varto, koli varto. Oj bozhe
mij!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Tut zabigali do nas azh tri kumi
Gorpini Korni¿vni ta kazali, shcho na imeninah u Gorpini Korni¿vni buv
Gostrohvostij...
ª v f r o s i n a . Buv Gostrohvostij! A yak vin smiv tam buti, ne
spitavshis' mene? Potrivaj zhe, mos'º Gostrohvostij! YA zh tobi vivaryu vodu!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ege, vivarish vodu, koli vin uzhe posvatav
Olenku.
ª v f r o s i n a . Olenku? Posvatav Gostrohvostij? Ha! Ha! Ha! Oc'omu
divu ya nikoli ne pojmu viri! Ha! Ha! Ha! Ha!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Dobre ha-ha-ha, koli vzhe j mogorich pili,
a mozhe, vzhe j zaruchini buli. Tut azh tri soroki prilitali ta brehali...
trohi ne pobilis' otam, na porozi.
ª v f r o s i n a . Koli b syudi priletilo sto sorok i sto voron z nimi,
to ya b ne pojnyala ¿m viri. Gostrohvostij i Olenka! Gostrohvostij posvatav
Olenku! Ha! Ha! Ha! (Isterichno regochet'sya.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ha! _Ha! Ha! A spravdi, trohi smishno!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. ªvfrosinko! YAk ti strashno smiºshsya!
Bozhe mij! Perestan'! Ne smijsya! A ti, starij, chogo skalish zubi? Na kutni
zasmiºshsya! Ne smijsya!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ne smijsya, koli smishno. Ha-ha-ha!
(Smiºt'sya.)_
ª v f r o s i n a . Ha-ha-ha! Ot bi posluhati, yak Gostrohvostij govoriv
tam z Olenkoyu! I ob chim vin govoriv z neyu? A vona, mabut', til'ki ochima
klipala, sluhayuchi jogo. Ha-ha-ha! Nepravda tomu, nepravda! (Padaº na
kanapu j zadumuºt'sya.)_ A shcho yak pravda! Olenka garna... A shcho yak pravda! Ne
durno vin todi tak poglyadav na Olenku, tak chiplyavsya do ne¿. Vzhe vin ne
durno zabriv do titki v gosti. Postij zhe, mos'º Gostrohvostij! Popadu ya
tebe na svo¿ zubi!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ne zhurisya, serce ªvfrosino! Hoch
Gostrohvostij i garnij, i rozumnij, kat jogo ne vzyav, ale ne til'ki svitu,
shcho v vikni.
ª v f r o s i n a . Oj bozhe mij, shche j dopikayut'.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i S i d i r S v i r i d o v i ch. Oce,
bozhe mij!
ª v f r o s i n a (vstaº j hodit' po hati)._ Oj, ne dopikajte meni,
dajte meni spokij, jdit' sobi do kimnati.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a vihodit' u pekarnyu,
S i d i r S v i r i d o v i ch vihodit' do kimnati.
VIHID 7
ª v f r o s i n a sama. Hodit' po kimnati j dumaº.
ª v f r o s i n a . CHi vzhe oce Olenka pricharuvala jogo svo¿mi chornimi
ochima? Vzhe ne rozumom, ne yazikom vona privorozhila jogo... CHi vzhe zh u ne¿
ochi temnishi, brovi chornishi, lice bilishe, nizh u mene? (Divit'sya v
dzerkalo.)_ Olenka garna, nigde pravdi diti: brovi, yak oksamit, yak shovkovi
shnurochki, ochi bliskuchi... Oj serce moº, serce moº! Nashcho zh vin privorozhiv
moº serce svo¿mi chornimi kucheryami, timi karimi ochima, timi rozumnimi
solodkimi slovami... (Padaº na kanapu j plache. Shoplyuºt'sya z kanapi.)_
Pokinuv mene dlya prosto¿ mishchanki, dlya perekupki, dlya dochki Gorpini
Skavichihi. Postij zhe ti, Sviride Jvanovichu! Ne podaruyu tobi c'ogo! Vmru -
ne podaruyu! (Bigaº po hati.)_ YA tobi oddyachu, ne teper, to v chetver. YA tobi
dokazhu, hto ya i shcho ya! YA tobi dokazhu, shcho ya - ªvfrosina Ryabkova, a ne yakas'
Olenka Skavichivna. (Bigaº po hati.)_
VIHID 8
ª v f r o s i n a i ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (viglyadaº z pekarni)_. ªvfrosino!
ªvfrosinko! Gostrohvostij jde! ¯j-bogu, jde! Himka prijshla z l'ohu ta j
bachila, shcho vin vvijshov u nashu hvirtku. (Vihodit'.)_
VIHID 9
ª v f r o s i n a sama.
ª v f r o s i n a . Ide! (Trivozhno.)_ SHCHo zh meni robiti, yak iz nim
govoriti! CHi stoyachi, chi sidyachi, chi lezhachi? Aga!! Prijmu ya jogo lezhachi, yak
prijnyala kolis' nasha madam u pansijoni svogo vusatogo kopitana. YA, na moº
shchastya, vse chisto bachila u dirochku. Vin prijshov, a vona vhopila knizhku,
lyagla sobi na divani ta j chitaº, ta j chitaº, i ne divit'sya na jogo.
Potrivaj zhe, mos'º Gostrohvostij! Vivaryu ya tobi vodu. (Hapaº knizhku j
lyagaº na divani.)_
vihid 10
ª v f r o s i n a j G o s t r o h v o s t i j.
G o s t r o h v o s t i j. Dobrivechir, ªvfrosino Sidorovno!
ª v f r o s i n a movchit' i chitaº.
G o s t r o h v o s t i j. Dobrivechir vam! Nizen'ko klanyayus' vam,
ªvfrosino Sidorovno, azh do siro¿ zemli! SHCHo ce vi chitaºte? Pevno, shchos'
duzhe, duzhe cikave, koli j ne mozhete odirvatis'. (Sidaº kolo ªvfrosini j
zaglyadaº u knizhku.)_ ªruslan Lazarevich! Mabut', duzhe vchena, duzhe rozumna
knizhka, koli vi ne mozhete odirvatis'! (Zaglyadaº v knizhku.)_ Duzhe vchena,
duzhe lasa rich! (Vstaº j hodit' po hati.)_ YAk zhe vashe zdorov'ya, vashe
dragocinne zdorov'ya, ªvfrosino Sidorovno!
ª v f r o s i n a movchit' i peregortuº listki.
G o s t r o h v o s t i j. (znov sidaº j zaglyadaº v knizhku)._
"Prekrasnyj Eruslan Lazarevich"... Duzhe vchena rich. (Vstaº j zaglyadaº v
kimnatu, v pekarnyu j kashlyaº. Tiho.)_ E! SHCHos' tut ta º! CHitaº ta chitaº, j
slova ne promovit' do mene! CHi ne znaº vona, shcho ya oce gulyav u Gorpini ta j
duriv staru vid'mu, nibi ya hochu svatati Olenku? Ale hto zh oce prinis syudi
zvistku? Ne sama zh Gorpina abo soroka na hvosti! (golosno.)_ ªvfrosino
Sidorovno! CHi ne serdites' vi chogo na mene? CHi ne obidiv ya vas chim, buvshi
u vas v gostyah?
ª v f r o s i n a shoplyuºt'sya j hodit' po hati.
G o s t r o h v o s t i j vstaº, padaº na kanapu j zatulyaº ochi rukami.
ª v f r o s i n a . Himko! Himko! Jdi syudi ta nakuri v hati pahoshchami,
bo tak i thne na vsyu hatu gnilimi kislicyami, nenache titka Gorpina til'ki
shcho vijshla z hati. Phe! Phe!
G o s t r o h v o s t i j. (vstaº j hodit' slidkom za ªvfrosinoyu)._ Vam
shchos' nagovorili na mene, prosto taki nabrehali na mene. Pravda, ªvfrosino
Sidorovno? Klyanusya vam, bozhusya; ne virte tomu: vse te brehnya.
ª v f r o s i n a . Rada b ne viriti, ta treba viriti.
G o s t r o h v o s t i j. Vi zagovorili do mene! YAkij ya shchaslivij, shcho
pochuv vash sribnij golosochok, ªvfrosino Sidorovno! Za odno laskave slovo
dyakuyu vam. (Klanyaºt'sya.)_
ª v f r o s i n a . Ne dyakujte, bo nema za vishcho. Meni ne duzhe potribno
vasho¿ dyaki. Obijdemos'.
G o s t r o h v o s t i j. Oj ªvfrosino Sidorovno! YA b oddav polovinu
svogo viku, shchob til'ki znati, za shcho vi karaºte mene tak tyazhko! (Sidaº na
stil'ci j zatulyaº ochi dolonyami.)_
ª v f r o s i n a . Otak. Viplachtes' na pohmillya. V Olenki pili, a do
mene prijshli pohmelyatis'.
G o s t r o h v o s t i j. Hto vam nabrehav, shcho ya piv u Gorpini
Korni¿vni?
ª v f r o s i n a . Meni nihto ne brehav, mi z takivs'kih, shcho vse
znaºmo. Phe! YAk od vas thne na vsyu hatu; zovsim tak, yak od moº¿ titki
Gorpini. (Odmahuºt'sya hustochkoyu.)_ Himko! Himko! Davaj syudi kureva.
VIHID 11
T i s a m i j H i m k a.
H i m k a (dme v pokrishku)._ Oce shotilosya vam togo kureva! Kahi! Kahi!
Take dobre, azh u gorli dushit'! _(Tiho.)_ Ce vse primhi! Hochet'sya ¿j c'ogo
kureva, nenache velika pani! (Golosno._)CHi godi, chi shche?
ª v f r o s i n a . Kuri shche, poki ne vikurish zlogo duha.
H i m k a. Ta vzhe tak nakadila, shcho vsi chorti povtikali b z hati, yakbi
til'ki buli, ne proti nochi zgaduyuchi.
ª v f r o s i n a . Koli ne vsih vikurila, to vikurish, mozhe, hoch
odnogo. Phe! Phe! Nasilu peremoglo titchin duh.
H i m k a vihodit'.
VIHID 12
ª v f r o s i n a j G o s t r o h v o s t i j.
ª v f r o s i n a . CHi dobre zh vam tam gulyalos', Sviride Jvanovichu?
Mabut', bulo shcho ¿sti, piti j po kolincya v vivsi broditi.
G o s t r o h v o s t i j. At, musiv zajti, koli stara zatyagla. Posidiv
trohi, pobalakav... Ta hiba zh vi ne znaºte, yake tam balakannya. Mishchanki
popilis', pochali spivati, potim pochali plakati, potim pochali layatis'.
Nasilu-silu vtik ta oce prijshov do vas, shchob odvesti trohi dushu.
ª v f r o s i n a . Syudi b to prinesli svoyu dushu... A mozhe, vi pokinuli
svoyu dushu v titki?
G o s t r o h v o s t i j. Vi zhartuºte, ªvfrosino Sidorovno. ¯j-bogu,
zhartuºte. YA svoº¿ dushi ne pokinu budli-de. Hiba pokinuv bi ¿¿ tam, de bude
vasha dusha, ªvfrosino Sidorovno, tam - i bil'she nigde.
ª v f r o s i n a. CHi garno pribralasya Olenka na toj bal? Mabut',
nadila shovkovu suknyu, ubralasya v zoloto ta v sriblo, natyagla krinolin
otakelec'kij (pokazuº), _rozpustila koafyuru na golovi, yak goru. Oto shkoda,
shcho meni ne dovelos' podivitis' na Olenchin ubir.
G o s t r o h v o s t i j. SHCHo ce vi, ªvfrosino Sidorovno! Hiba zh vi ne
znaºte Olenki! ¯j-bogu, zhartuºte! He-he-he!
ª v f r o s i n a (z zlistyu)._ Ale pravda, shcho vona garna? YAke v ne¿
bile lichko, nenache hto obsipav boroshnom. YAki v ne¿ bliskuchi veliki ochi. A
brovi! CHi pravda moya, Sviride Jvanovichu?
G o s t r o h v o s t i j (vazhko zithaº. Tiho)._ Oj pravda, pravda! De
vzhe ne pravda! Oj ochi, ochi! A shchichki! (Golosno.)_ YAk vi gostro zhartuºte,
ªvfrosino Sidorovno. Ale Olenka zovsim ne taka, yak vi malyuºte; to vash yazik
takij garnij, shcho z-pid n'ogo vihodit' yakos' vse garno. Oj ªvfrosino
Sidorovno! (Vstaº j nablizhaºt'sya do ne¿.)_ YAk posluhayu vasho¿ rozmovi, to
azh pozdorovshayu.
ª v f r o s i n a . Odnache sluhali cilij den', azh sirtuk i zhiletku
skinuli z sebe... Himko! Kureva! Azh katerinku na radoshchah musili najnyati,
azh pivvidra sivuhi musili kupiti. Himko! Kureva! Ha-ha-ha!
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ CHi ne bisovi p'yani mishchanki! Pevno,
vzhe kotras' zabigala syudi i vse dochista rozbrehala. (Golosno.)_ C'omu
vs'omu nepravda! Vam htos' nabrehav, shchob nas posvariti, shchob nas rozvesti.
YA vam dokazhu, shcho ya tut ni v chomu ne vinen...
ª v f r o s i n a . Kudi zh pak! Dokazhu, shcho ni v chomu ne vinen!
Ha-ha-ha! Himko! Davaj kureva!
G o s t r o h v o s t i j. Ne virte!
ª v f r o s i n a . Viryu!
G o s t r o h v o s t i j. Ba ne virte!
ª v f r o s i n a . Ba viryu! Bo yak vi buli v nas, to govorili do mene
obleslivimi slovami, a ochima poglyadali skosa na Olenku. YA vse posteregla.
YA posteregla, shcho nema pravdi na vashomu yazici. (Bigaº po hati.)_
G o s t r o h v o s t i j. (slidkom za neyu)._ Ba ne posteregli, bo ya na
Olenku ne divivsya skosa. YA na vas divivsya j hochu divitis', i bil'sh ni na
kogo.
ª v f r o s i n a . YA serdzhus' na vas! YA palayu ognem! Oj garyache meni,
oj dushno meni! Vodi! Vodi!
G o s t r o h v o s t i j. Bozhe mij! Bodaj pokorchilo yaziki tim
proklyatim brehuham, shcho nabrehali na mene ta roztrivozhili vas. (Bere plyashku
z vodoyu, nalivaº vodi.),_
ª v f r o s i n a . Ne dam nad soboyu kepkuvati. Vi dumaºte, shcho meni
treba vas, shcho v mene v panichah nedostacha? Ta ya vijdu na ganok ta til'ki
svisnu, to nazbigaºt'sya ¿h povnisin'kij dvir. ªvfrosina Sidorovna ne na te
vchilas' v pansijoni, shchob dati voditi sebe za nis. Oj dushno meni! Oj goryu,
oj palayu! (Bigaº po hati.)_
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i S i d i r S v i r i d o v i ch
vbigayut' v hatu.
VIHID 13
ª v f r o s i n a j G o s t r o h v o s t i j,
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i S i d i r S v i r i d o v i ch.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. ªvfrosino! SHCHo ce z toboyu? CHogo tobi
dushno?
S i d i r S v i r i d o v i ch. SHCHo tut za galas? Hto tut narobiv galasu?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHo tut take diºt'sya, shcho azh do kriku
dohodit'? SHCHo z toboyu, ªvfrosino? CHogo ce ti taka chervona? CHogo ce ti tak
strashno rozgorilasya?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Taka chervona, yak zhar. Boroni bozhe chogo!
SHCHo ce z vami, ªvfrosino Sidorovno?
ª v f r o s i n a . CHogo vam treba? SHCHo vam do togo, chogo ya
rozchervonilas'? Dajte meni pokij!
S i d i r S v i r i d o v i ch. De vzhe, dajte pokij. Lyudi molodi. Boroni
bozhe chogo: do napasti nedaleko.
ª v f r o s i n a . Vi, tatu, jshli b bosi v kimnatu spochivati; nashcho vam
znati, chogo ya rozgorilas'? Vi nas ne rozumiºte, to j ne pitajte.
S i d i r S v i r i d o v i ch. To j ne pitatimu, a _to _shvidko starij
stanu.
ª v f r o s i n a . Jshli b, mamo, v pekarnyu!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Hodim, stara! Ce, bach, u nih ne
po-nashomu: ne tak, yak kolis' u nas bulo; pam'yataºsh? Ce v nih po-modnomu,
po-teperishn'omu. (Pozihaº.)_ Ot yak svit minyaºt'sya, ta j moda minyaºt'sya.
(Vihodit' do kimnati. ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a vihodit' v
pekarnyu.)_
VIHID 14
ª v f r o s i n a j G o s t r o h v o s t i j.
G o s t r o h v o s t i j. Zaspokojtes', ªvfrosino Sidorovno! Proshu
vas, blagayu, zaspokojtes'! (Tiho.) Oce bida! SHCHe yak rozserdit'sya ta prozhene
mene z hati, to proshchavajte mo¿ nadi¿ na Ryabkove sriblo-zoloto! Oh! A tut
Vol'ko ta Berko pristayut' z vekselyami za dovgi. (Golosno)._ Syad'te ta
pogovorimo tihen'ko ta lyuben'ko.
ª v f r o s i n a . Pro mene... govorit' shcho hochete, bo ya vtomilas'.
(Sidaº na kanapi.)_
G o s t r o h v o s t i j. CHi vzhe zh vi, ªvfrosino Sidorovno, dumaºte,
shcho ya j spravdi lyublyu Olenku? CHi mozhna zh meni, Sviridovi Jvanovichu, lyubiti
mishchanochku, shcho z koshikom ganyaº po gorodu ta krichit': "Syudi yabluchok, syudi
solodkih". _Phe! C'ogo nikoli, nikoli ne mozhe buti.
ª v f r o s i n a . Meni zdaºt'sya, shcho ne mozhe.
G o s t r o h v o s t i j. A chi pravda zh tomu, shchob ya taku divchinu vzyav
sobi za zhinku? CHi tako¿ meni treba zhinki! YA znayus' z neabiyakimi lyud'mi. V
mene buvayut' vcheni lyudi, v mene buvayut' usi mitropolichi basi.
ª v f r o s i n a . I spravdi!
G o s t r o h v o s t i j. Pobij mene hrest svyatij, koli breshu; do mene
hodit' v gosti sam Taras, seminars'kij solist. CHasom do pivnochi gulyaºmo ta
spivaºmo. Nu, skazhit' zhe, chi mozhna zh meni mati taku zhinku, yak Olenka? CHi
vona zh dotepna pogovoriti z uchenimi lyud'mi, prijnyati ¿h? Meni treba tako¿
zhinki, yak vi, ªvfrosino Sidorovno!
Z dverej kimnati viglyadaº golova Ryabkova,
z dverej pekarni visovuºt'sya golova ªvdoki¿ Korni¿vni, a z-za ne¿
viglyadaº Himka,
sp'yavshis' navshpin'ki.
Ryabko, vglyadivshi zhinchinu j Himchinu golovi, motaº golovoyu j kivaº rukoyu,
shchob voni pohovalis'. ZHinka svarit'sya na jogo.
ª v f r o s i n a . Til'ki tako¿, yak ya? Spasibi vam _za chest', koli vi
tak dumaºte; mi ne gonimos' za takoyu chestyu.
G o s t r o h v o s t i j. Vi mene ne rozumiºte, ªvfrosino Sidorovno! YA
ne hotiv bi insho¿ zhinki, okrim vas. Vi - j bil'she nihto! Abo vi, abo
nihto!
ª v f r o s i n a (tiho)._ CHom zhe ce vin ne staº peredo mnoyu
navkolishki, yak toj vusatij kopitan pered madamoyu?
G o s t r o h v o s t i j. Vi ne virite? (Pristupaº.) _Vi ne virite?
Tak znajte zh, shcho ya bil'she nikogo ne lyubiv, ne lyublyu j ne lyubitimu, okrim
vas. YAk pobachiv ya vashu, taku zavvishki, yak dzvinicya, koafyuru na golovi, to
trohi ne vmer na misci. YAk pochuv ya vashu vchenu rozmovu, to j poklav, shcho dlya
moº¿ kompani¿ treba tako¿ zhinki, yak vi.
ª v f r o s i n a (tiho)._ Oce meni trohi podobaºt'sya. (Golosno.)_
Mozhe... ne znayu. (Koketlivo.)_
Z dverej znov viglyadayut' golovi Sidora Sviridovicha j ªvdoki¿ Korni¿vni.
Voni oboº svaryat'sya odne na drugogo j kivayut' golovami.
G o s t r o h v o s t i j. (padaº navkolishki pered ªvfrosinoyu)._
ªvfrosino Sidorovno! Bez vas meni ne zhiti na sviti! YAkbi ya tak chasto hodiv
do Brats'kogo monastirya, yak chasto hodzhu popid vashimi viknami, ya b davno
uzhe prisvyativsya. Virte meni, shcho govoryu pravdu!
ª v f r o s i n a . YAkbi pak mozhna bulo zaglyanuti v vashu dushu ta
podivitis' v vashe serce!
G o s t r o h v o s t i j. To tam vi pobachili b, shcho zolotimi
slov'yans'kimi bukvami napisano: ªvfrosina Sidorovna Ryabkova. Oj, yakbi
zolotij klyuch od vashogo sercya ta lezhav v moº¿ dushi v kisheni, yakij bi ya buv
shchaslivij! A! YA b shchogodini odmikav bi vashe serce ta vse divivsya na jogo! YA
b ne ¿v, ya b ne piv, ya b ne kuriv tri dni, tizhden', ta vse zaglyadav bi v
vashe serce. ªvfrosino Sidorovno! SHCHo zh vi skazhete? (Bere ¿¿ za ruku.)_
Z-za dverej Ryabko i jogo zhinka radisno kivayut' odno drugomu.
ª v f r o s i n a . YA... ya... dajte meni trohi podumati! (Zatulyaº ochi j
lob doloneyu.)_ YA tak strivozhena, tak strivozhena; tak yakos' vse stalos'
nespodivano, negada-no! YA... YA dayu vam svoyu ruku (podaº ruku),_ ale treba
poperedu spitati bat'ka-materi! Vibachajte meni, shcho ya vas na chasochok
pokinu. (Vihodit' u kimnatu. Mati jde z pekarni slidkom za neyu v
kimnatu.)_
VIHID 15
G o s t r o h v o s t i j sam.
G o s t r o h v o s t i j. Nu, vipav den'ok meni s'ogodni! YAkbi dva
taki den'ki, to hoch i na SHCHekaviku. Tak ªvfrosina moya! YAku zh zhinku matimu
teper! Fff! Visoka, ta shiroka, ta na golovi pivpuda kis! Krugom pani! A
shlejf! A rozumu, a rozumu! Ot teper, Sviride Jvano-vichu, gulyaj na vsi
zastavi! Groshi º, lavka º, shche j do togo zhinka pani ! A Olenka... Ta shcho
meni Olenka? Znajdemo desyat' takih Olenok, abi til'ki ohota. Ne pershij i
ne ostannij Svirid Jvanovich durit' zhinok ta divchat.
VIHID 16
G o s t r o h v o s t i j, ª v f r o s i n a , _
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, S i d i r S v i r i d o v i ch.
ª v f r o s i n a , ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i S i d i r S v i r
i d o v i ch vihodyat'.
S i d i r S v i r i d o v i ch vse nyuhaº tabaku j prikashlyuº.
G o s t r o h v o s t i j. Sidore Sviridovichu i vi, ªvdokiº Korni¿vno!
YA peregovoriv z vashoyu rozumnoyu dochkoyu ªvfrosinoyu Sidorovnoyu pro odnu duzhe
vazhnu rich, pro kotru vi vzhe, pevno, znaºte. YA hochu zhenitis' z ªvfrosinoyu
Sidorovnoyu, i vona vzhe dala meni svoº slovo, a teper proshu j vas, yak
bat'ka j matir, chi zgodites' vi na te?
S i d i r S v i r i d o v i ch. YAk moya dochka ªvfrosina Sidorovna tak
hotyat', to nam, starim, nichogo perechiti.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ege... nichogo perechiti. YA zh kazhu,
nichogo perechiti.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Til'ki, til'ki... meni kazala zvisna na
vves' Pechers'ka brehuha Meropiya i cilosvitnya brehuha bashmachnicya i
pidbrehachka bublejnicya... nibi vi posvatali Olenku: tak nam yakos' niyakovo
odbivati zheniha od Olenki.
G o s t r o h v o s t i j. Sidore Sviridovichu i vi, ªvdokiº Korni¿vno!
Vi sami skazali, shcho to za lyudi Meropiya, bashmachnicya j bublejnicya. Mozhe, ya
vam ne do vpodobi, a vi til'ki Olenkoyu hochete mene odiphnuti?
S i d i r S v i r i d o v i ch i ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Boroni
bozhe! CHi to mozhna? CHi to mozhna? Mi krashchogo zheniha ne hochemo dlya ªvfrosini,
yak vi, Sviride Jvanovichu.
G o s t r o h v o s t i j. Koli tak, to klanyayus' vam nizen'ko i dyakuyu
vam za vashe slovo. (Ciluºt'sya trichi z Sidorom Sviridovichem i ªvdokiºyu
Korni¿vnoyu.)_ Ob inshih richah ya prishlyu svativ pogovoriti hoch bi j zavtra.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Hoch i s'ogodnya! YA ne vorog svo¿j dochci.
SHCHo v mene v skrini, to vse ªvfrosinine.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Vse ªvfrosinine: azh chotiri shovkovi
sukni, ta shche j dorogi: po tri karbovanci za arshin sama platila; p'yat' par
cherevikiv na takih visokih zakabluchkah...
ª v f r o s i n a . Godi vam, mamo!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. SHCHo pravda, to ne grih.
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ Odnache z tih zakablukiv ta
cherevikiv malo koristi! (g o l o sno,)_ Pridbali vi svo¿j dochci, mabut',
deshcho j luchche od cherevikiv.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. CHogo v moº¿ ªvfrosini til'ki nema!
Odnogo zolota nakupili...
ª v f r o s i n a . Godi-bo, mamo! ª zh ohota rozkazuvati!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Pro mene, hoch i do zaru- chin. Za mnoyu
dilo ne stalo. Til'ki, mabut', u nasho¿ ªvfrosini j zolotogo persnya nema.
Vona taka moloden'ka! Ob tim shche j ne dumala j ne gadala.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. De tam nema! SHCHe pozatorik kupila.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Koli º persni, to j pominyajtes', diti,
nehaj mi, stari, na starosti lit natishimos' vami.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a vinosit' z kimnati persten' i nadivaº
ªvfrosini na palec';
G o s t r o h v o s t i j i ª v f r o s i n a minyayut'sya persnyami.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Koli tak dobre sklalosya dilo, to j za
mogorich. Poklikati b, stara, sestru Gorpinu.
G o s t r o h v o s t i j. (yak opechenij)._ Oj, ne treba! Voni z Olenkoyu
teper natomilis': mabut', vzhe splyat'.
ª v f r o s i n a . Nenache zrodu ne bachili titki! Skazati pravdu vsim u
vichi, meni b ne hotilos', shchob moya titka bula na mo¿m vesilli. Vona tut
nashuroburit' tak, shcho meni bude sorom pered mo¿mi pansions'kimi podrugami.
G o s t r o h v o s t i j. YAkij u vas velikij rozum. ªvfrosino
Sidorovno! YA til'ki stoyu ta divuyus', vitrishchivshi ochi. Otak i meni zdaºt'sya,
yak vam. CHi ne mozhna b bulo nam povinchatis' hoch bi i siº¿ nedili, shchob
Skavichiha i ne prochula pro te?
S i d i r S v i r i d o v i ch. Trohi bude shvidko. Ta treba zh i dochci
suknyu bilu poshiti.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Vzhe gotova j suknya, j bili chereviki
kupila ya sama. Til'ki vzyati v lavci bili tryasuchki na golovu ta deshcho do
sukni poprishpilyuvati, ta hoch i zavtra do vincya.
G o s t r o h v o s t i j. Oto j dobre! To j povinchaºmos' u nedilyu.
V s i. Hoch i v nedilyu. Nichogo nam odkladati.
Zavisa padaº_
_
DIYA P'YATA_
Dvir Ryabka; na dvori sto¿t' hata z gankom; napravo - barkan z bramoyu i
hvirtkoyu, nalivo, pid goru - sad, obgorodzhenij tinom.
Daleko vidno gori, na gorah - Andri¿vs'ka cerkva, Desyatinna, Sofijs'kij
sobor.
Sonce na zahodi.
VIHID 1
H i m k a s a m a.
H i m k a (zamitaº dvir mitloyu)._ Drugim lyudyam nedilya, a tobi nema ni
praznika, ni nedili v sih hazya¿niv. Voni vesillya spravlyayut', a ti meti
dvir u nedilyu, shche j piskom posipaj, shche j zelenoyu travoyu potrusi, bo bach
velika pani po¿de vinchatis'. Znaºmo, z yakih vi paniv. I ya bula b takoyu
samoyu paneyu, yakbi buv zhivij mij cholovik.
VIHID 2
H i m k a j S i d i r S v i r i d o v i ch.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Himko? Pijmaj sobaku ta priv'yazhi na
lancyug, shchob chasom ne kinulas' na kogo ta ne obirvala yakij-nebud' panni
vesil'no¿ sukni. (Vhodit' u hatu.)_
H i m k a. Hiba v mene sobachi nogi, shchob ya za sobakami bigala?
vihid z
N a s t ya, O l ' g a j V a r v a r a.
N a s t ya vhodit' v hvirtku i jde do ganku.
Za neyu vhodyat' O l ' g a j V a r v a r a, ubrani po-vesil'nomu.
O l ' g a i V a r v a r a (do Nasti)._ Dobrivechir tobi! Potrivaj lish!
YAk mi razom z'¿halis', nenache zmovilis'.
N a s t ya (staº sered dvora)._ Dobrogo zdorov'yachka, mo¿ dorogi.
(Ciluºt'sya z oboma.)_
O l ' g a (do Nasti)._ YAk zhe ti garno ubralas'! Zovsim, yak do vincya.
YAka garna materiya! (Lapaº.)_ A po chomu arshin?
N a s t ya. Troshki doroga materiya: po dva karbovanci platila.
V a r v a r a (tiho)._ Otzhe j zbrehala; ya vzhe znayu, shcho platila po
pivtora karbovanci.
O l ' g a (do Nasti)._ Dlya tvoº¿ sukni koli b ne odkinuvsya
Gostrohvostij od svoº¿ ªvfrosini.
V a r v a r a. YA b na jogo misci odkinulas' od ne¿ j bez togo.
N a s t ya. Vzhe j bere! I de v jogo ti ochi buli? Hiba zh u nas nema
krashchih panniv. Sam yak chornobrivec', a bere sovu.
V a r v a r a. Vzhe j bere! Nis, yak karlyuchka! (Smiºt'sya.)_
O l ' g a. Ochi, yak cibulya. (Smiºt'sya.)_
N a s t ya. Odnache chogo zh mi tut sto¿mo? Hodimo v hatu.
V s i t r i. Hodimo! Hodimo! (Jdut' u hatu.)_
VIHID 4
V hvirtku vhodyat' dva m i t r o p o l i ch i b a s i v sirtukah.
1-j b a s. Ta cej dom meni po znaku. YA tut buv z Kirilom ta Tarasom.
2-j b a s. CHi dobre zh prijmali?
1-j b a s. O, shche j yak dobre! Hazya¿n i hazyajka duzhe lyublyat' pisni i
trohi nas na rukah ne nosili. Ta tut mi gurtom uklali v kopi malo ne dvi
vidri gorilki. On de Gostrohvostij nadibav sobi divchinu! Oj bratiku, ta
tut nas zhde velika vipivka. Spasibi Gostrohvostomu, shcho poprosiv nas na
vesillya. Za te zh ya jomu tak odkatayu apostola, shcho cerkva bude drizhati!
2-j b a s. Piddam i ya basom zharu. Nu vip'ºmo zh c'ogo vechora!
1-j b a s. O, shcho vip'ºmo, to vip'ºmo! Ot bude lahva!
vihid 5
T i s a m i i G o s t r o h v o s t i j z dvoma sh a f e r a m i.
G o s t r o h v o s t i j. (do basiv)._ Zdrastujte! YAk zhivete, yak
dvigaºtes'!
B a s i. Vashimi molitvami pomalen'ku zhivemo! Cej dvir nam troshki po
znaku. Dobri lyudi zhivut' v cim dvori i, zdaºt'sya, ne vbogi.
G o s t r o h v o s t i j. _O, ne vbogi.
SH a f e r i. Avzhezh ne vbogi. Ryabkova lavka shvidko perejde na pershu
ulicyu na Podoli.
B a s i (do Gostrohvostogo)._ Naberete v kisheni vsyakogo dobra?
G o s t r o h v o s t i j. (gordo)._ Avzhezh naberemo: ne v durniv
udalis'.
V s i. Ot shchaslivij cholovik. Bagatomu chort ditej kolishe.
V s i jdut' do hati.
G o s t r o h v o s t i j zostaºt'sya j viglyadaº v hvirtku.
G o s t r o h v o s t i j. Oj bozhe mij! Azh trushus'. A shcho, yak pochuº ta j
pribizhit' skazhena Skavichiha! Oj-oj-oj! Dusha moya trivozhit'sya. (Zithaº i jde
v sanok. Jomu nazustrich vihodit' Sidir Sviridovich, obnimaº jogo j
ciluºt'sya.)_
VIHID 6
G o s t r o h v o s t i j, S i d i r S v i r i d o v i ch, sh a f e r i j
d v a b a s i.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ot teper vi vzhe nash. Vzhe nas nihto ne
rozluchit'. Bud'te zh shchaslivi v novij zhizni. Vas zhde ªvfrosina. Proshu do
hati. Poblagoslovimo vas, ta, pro mene, j do vincya. Zdrastujte.
(Zdorovkaºt'sya z panichami. Vsi vhodyat' u hatu. Sidir Sviridovich z sinej.)_
Himko! Jdi, golubko, odchinyaj vorota, ta shiroko-shiroko.
H i m k a vihodit', odchinyaº vorota.
V vorota zaglyadayut' p o g o n i ch i j m i shch a n k i.
H i m k a vertaºt'sya v hatu.
Z hati na ganok vihodyat' sh a f e r i z obrazami j svichkami, shodyat' po
shidcyah i stayut' po obidva boki ganku; za nimi vihodit' o d i n b a s i
nese hlib-sil', za basom vihodit' d r u g i j b a s.
G o s t r o h v o s t i j i ª v f r o s i n a , S i d i r S v i r i d o
v i ch, ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, ubrana v chudnij staromodnij
chepchik, d r u zh k i, k i l ' k a m i shch a n o k i H i m k a.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a i m i shch a n k i plachut' i vtirayut' ochi
hustochkami.
VIHID 7
G o s t r o h v o s t i j, ª v f r o s i n a , S i d i r S v i r i d o
v i ch, ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a,
sh a f e r i, d r u zh k i, m i t r o p o l i ch i b a s i, m i shch a n k i
j H i m k a.
G o s t r o h v o s t i j. (do odnogo basa)._ Guknit', bud'te laskavi,
shchob zvoshchiki pid'¿hali pid sami vorota.
1-j b a s (vibigaº za vorota j gukaº)._ Gej, zvoshchiki! Sidajte na kozla
ta podavajte koni, bo vzhe molodi jdut'. (Vertaºt'sya.)_
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (plachuchi)._ Nihto ne znaº, odna mati
znaº, yak tyazhko vidavati zamizh odnim odnu dochku. Bula, zhila v hati, a
zavtra hto jogo zna de j dilas'. Ni do kogo bude j slova promoviti. Tak,
nenache j ne bulo v mene dochki.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ne plach, stara! Ne teper, to v chetver, a
vse-taki divchat ne mine te liho. Treba zh kolis' oddati dochku.
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ Nema Skavichihi na vesilli. Slava zh
tobi, gospodi! Zbuvsya ya klopotu.
S i d i r S v i r i d o v i ch (bere hlib i sil')._ SHCHe raz blagoslovlyayu
vas svyatim hlibom pered vincem. Daruj zhe vam, bozhe, shchastya j zdorov'ya i
dobra povnu hatu¿
VIHID 8
T i s a m i j G o r p i n a K o r n i ¿ v n a.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a (prozhogom vbigaº v vorota, rozpihayuchi
lyudej, i kidaºt'sya z plachem i z krikom do ganku)._ Stij, brate! Stij, ne
blagoslovi!
G o s t r o h v o s t i j. (tiho, lamayuchi ruki)._ Bozhe mij! Neshchastya
moº! Skavichiha pribigla i vse rozkazhe! YAkij shkandal! YAkij shkandal!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Tak oce u vas kradene vesillya, hovane
vinchannya! Tak oce vi nedurno spravlyaºte vesillya krad'koma od svoº¿ sestri!
Vi mene ne prosili na vesillya, a ya perechula cherez lyudej ta j sama prijshla.
Vi hotili vkrasti mogo zyatya, zheniha moº¿ Olenki, ta ne vkradete! YA vam
dokazhu, shcho ne vkradete!
S i d i r S v i r i d o v i ch i ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a.
Sestro! Boga radi, ne krichi! Boga radi, ne robi soromu! Divis', lyudi
divlyat'sya v vorota.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Nehaj zbigayut'sya z usih Kozhum'yakiv,
nehaj zbigayut'sya z us'ogo Kiºva! Nehaj divlyat'sya na moº gore! Lyudi dobri!
Divit'sya na mene, divit'sya na oc'ogo shibenika (pokazuº na
Gostrohvostogo),_ shcho maniv moyu dochku, duriv moº ditya. Divit'sya na sestru,
shcho hotila vkrasti v mene zyatya!
SH a f e r i (krichat')._ Zachinyaj vorota, viganyaj lyudej z dvoru! (Bizhat',
viganyayut' lyudej za vorota i zachinyayut' vorota.)_
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Ti, Sviride Jvanovichu, pokinuv moyu
ditinu i beresh nosatu bagachku!!!
ª v f r o s i n a j d r u zh k i. Oj, yakij stram! YAkij shkandal!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Ne pushchu do vincya! Stij! Ne pidesh
vinchatis'! Ne pushchu! (Rozstavlyaº ruki pered gankom.)_ Ne pushchu bez suda! Pid
sud jogo, v policiyu, v tyurmu! Daj poperedu odvit za moº ditya!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (shodit' z ganku)._ Sestro! Gorpino
Korni¿vno! Ne bezchest' nas, ne gubi moº¿ ªvfrosini! Golubko sestro!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Sestro! V tebe dochka, i v mene dochka!
Nehaj ya budu syaka j taka, i prosta, i p'yanicya, nehaj ya budu likom shita, a
vse-taki ya mati svo¿j Olenci. Ne dam znushchatis' nad moºyu ditinoyu! (Do
Gostrohvostogo.)_ Nashcho ti duriv moº ditya? Nashcho ti toptav do ne¿ stezhku,
nashcho zaruchavsya, koli ti ne dumav ¿¿ brati?
G o s t r o h v o s t i j. Gorpino Korni¿vno! YA vam ne dozvolyu tak
govoriti na mene publichno, pered lyud'mi!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. YA ne budu j prositi v tebe dozvolu. YA
pered cilim svitom budu krichati, budu plakati, budu golositi, bo ya mati
svo¿j dochci. YAk tobi ne robiti stramu, koli ti projdisvit, cilosvitnij
brehun, poganec', sibirnij!
G o s t r o h v o s t i j. (shodit' z ganku)._ YA takogo shkandalu ne
popushchu, ne proshchu nikoli. Mene ta layati publichno! Narobiti takogo shkandalu
na cilij Ki¿v! Meni, Sviridovi Jvanovichu Gostrohvostomu, nagovoriti takogo
chortovinnya? Breshesh, stara! Vona z uma zijshla! Viz'mit' ¿¿ ta odvezit' v
Kirilivs'ke i zaprit' tr'oma zamkami. Ce sumasshedsha zhenshchina. Nichogo nam
zvertati uvagu na durnu babu!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. YA sumasshedsha! Mene odvezti v
Kirilivs'ke? Mene, Gorpinu Korni¿vnu Skavichihu, chesnu hazyajku j matir,
odvezti v Kirilivs'ke j zaperti tr'oma zamkami! Ne dizhdesh, poganij.
G o s t r o h v o s t i j. Cit'te, bo svo¿mi rukami odvezu v
Kirilivs'ke, a taki s'ogodni zvinchayus'.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Ne dizhdesh ti, ni tvij poganij bat'ko,
ni tvoya durna mati. A vinchatis' ne budesh! Ne pushchu!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a j S i d i r S v i r i d o v i ch
plachut'.
ª v f r o s i n a . Oj, yakij stram, yakij shkandal! Ne viderzhu dali!
(Zbigaº z ganku.)_ Ne viderzhu bil'she! Titko! Vi zh oce mene obidili,
ostramili na vsyu guberniyu na vsyu moyu zhizn'! Hoch za granicyu tikaj! YA vas
viphnu z dvora ocimi svo¿mi rukami!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Anu, nu! Pristupi do mene. (Pokazuº
kulaki.)_ Pobachimo, chij bat'ko duzhchij! A vinchatis' vse-taki ne budete!
Pobizhu slidkom za vashim vozom v cerkvu, naroblyu galasu v cerkvi pri vsih
lyudyah, pri vs'omu hreshchenomu mirovi. Ne pushchu vinchatis'! Ne pushchu popa v
rizi! (Rozstavlyaº ruki pered molodimi.)_
V s i. Oj bozhe mij, yake neshchastya! Oj, yakij shkandal!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Pobij vas sila nebesna, skaraj vas
brats'ka bogorodice na dushi j na tili, na vashih unukah i pravnukah!
(Plache.)_ Dochko moya! Olenko moya! YA zh toboyu vtishalasya, yak vesnyanoyu kvitkoyu!
YA zh dumala, shcho vzhe prijshlo do tebe tvoº shchastya, shcho ya vzhe spokijna lyazhu v
domovinu i ne pokinu tebe na smih pogancyam. Oj, siritstvo nashe girke! Nema
v nas bat'ka, nema nas komu oboroniti! (Duzhe plache")_
VIHID 9
T i s a m i j O l e n k a.
O l e n k a (vbigaº v dvir cherez hvirtku i prozhogom kidaºt'sya do
Gostrohvostogo)._ Milij mij! Lyubij mij, serce moº! CHi vzhe zh pravda, shcho ti
pokinuv mene? CHi vzhe zh ti z inshoyu jdesh vinchatis'? YA ne viryu!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Koli ne jmesh viri, to podivis'! Oce
tobi tvij Svirid Jvanovich.
O l e n k a (divit'sya movchki na ceremoniyu i kidaºt'sya do
Gostrohvostogo.)_ To ti jdesh vinchatis' z inshoyu? Skazhi zh meni sam, bo ya ne
viryu ridnij materi. Skazhi! Ege ne skazhesh?
G o s t r o h v o s t i j. (tiho)._ Bozhe mij miloserdnij! SHCHo tut ¿j
kazati? Oce popavsya! (Golosno.)_ SHCHo zh mayu robiti, koli tak dilo samo
sklalosya.
O l e n k a. CHi vzhe zh ya tebe vteryayu naviki? YA zh tebe lyublyu, nesamovito
lyublyu, lyublyu j ne soromlyus' govoriti pered lyud'mi. YA lyublyu tebe i vmru za
toboyu! (Kidaºt'sya Gostrohvostomu na shiyu. Vin odpihaº ¿¿.)_
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a (kidaºt'sya do Olenki)._ Bezstidnice!
Nema tobi soromu pered matir'yu, pered lyud'mi, pered bogom! Ti b
postidalasya pravednogo soncya, shcho ne zajshlo shche j divit'sya na tebe.
O l e n k a. Ti mene odpihaºsh, Sviride Jvanovichu! YA sobi smert'
zapodiyu. Daj viplakati vsi. svo¿ sl'ozi, bo mene sl'ozi dushat', davlyat',
hapayut' za grudi, jdut' u gorlo, davlyat', yak garyachij kamin'. (Hvataºt'sya
za grudi j krichit'.)_ Oj, dushit' mene garyache zalizo v grudyah... Oj!..
Ryatujte!.. oj?.. pomozhit'... htos' uhopiv mene za gorlo. (Ledve dishe.)_
Oj, umru... mamo! Serce! Ryatujte, bo vmirayu! (Padaº na zemlyu.)_
Vsi panichi kidayut'sya do Olenki, vinosyat' na ganok i sadovlyat' na
stil'ci.
Druzhki pidderzhuyut' ¿¿.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a (kidaºt'sya do dochki). _Vbili moº ditya,
vbili moyu Olenku! Bodaj ti bula malen'koyu vmerla, nizh mala terpiti taku
napast' od svoº¿ ridni! Serce moº, ditya moº! (Plache.)_
V s i. Oj bozhe, yake neshchastya! SHCHo to z togo bude? SHCHo to z togo bude?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a (plache). O_ bozhe mij milostivij! Des'
pokarav nas miloserdnij gospod', vzhe j ne znayu za vishcho! I hto zh jogo znav,
shcho v vas bulo svatannya, a ne zharti! YAkbi ne Sidir Sviridovich, ya b zrodu ne
pristala na te svatannya. A to Sidir Sviridovich nosivsya z Sviridom
Jvanovichem, yak z pisanoyu torboyu, doki donosivsya do takogo liha... (Vtiraº
sl'ozi.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ege, nosivsya, doki ne donosivsya. Sama
cyac'kalas' s Gostrohvostim, ne znala, de j posaditi, chim prijmati, a teper
nazad nashi! A hto zh, yak ne ti, sidila cilij vechir, rozzyavivshi rota, ta
sluhala tereveni Gostrohvostogo?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. YA sluhala tereveni Gostrohvostogo, shche
j rota rozzyavlyala?.. C'ogo ya vzhe ne znesu, ta shche j pri lyudyah. Teper
povertaj svo¿m rozumom, koli nabravsya jogo od Gostrohvostogo.
G o s t r o h v o s t i j. SHCHo ce za napast'! Govoryat' pro mene pri
meni, nenachebto ya des' za Andri¿vs'koyu goroyu abo za Dniprom.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Godi tobi, ªvdokiº Korni¿vno, dopikati
meni do zhivogo sercya! Sama trohi ne vishalas' na shiyu Gostrohvostomu razom z
dochkoyu, a teper ya shche j vinen.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. A ce shcho dali bude! Tak rozhodivsya, tak
rozhodivsya, shcho vzhe j ne znayu, shcho dali bude. Vse ya vinna, a ne vin.
Viplutujsya sobi i dochku viplutuj, ya gotova i v hatu jti.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Dobre, ¿j-bogu, dobre! A yak i ya pidu v
hatu za toboyu, to shcho bude?
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. A hiba zh ya znayu, shcho bude! Buli
nadvori, a to budemo v hati, ot shcho bude! Ti v nas hazya¿n, ti v nas golova:
robi yak znaºsh.
S i d i r S v i r i d o v i ch. YA, bach, golova, a ti shcho zh? Ne hvist zhe?
G o s t r o h v o s t i j. Sidore Sviridovichu! Koli pochali dilo, to
treba yakos' kinchati. Pribigla odna baba j derzhit' nas usih otut, nenache
privela z soboyu vijs'ko!
S i d i r S v i r i d o v i ch. Ne baba pribigla, a nasha sestra!
Govorit', ta j miru znajte. Jti nam ne mozhna, bo ta odna baba nas ne
puskaº. Robit', yak sami znaºte.
G o s t r o h v o s t i j. YA kazhu jti.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Ba ne pidesh, bo ne pushchu!
G o s t r o h v o s t i j. YA kazhu jti!
S i d i r S v i r i d o v i ch. A ya kazhu ni!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Koli ti kazhesh ni, to j ya kazhu ni, bo
ti v domi golova.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Koli vi, Sviride Jvanovichu, tak pogano
zrobili, tak obezchestili nashu sestru j nebogu, to ya ne hochu mati takogo
zyatya.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ege, i ya ne hochu mati takogo zyatya.
S i d i r S v i r i d o v i ch. Sestra j neboga budut' do smerti na nas
narikati; skazhut', shcho mi zgubili Olenku; voni lyudi bidni, voni siroti.
G o s t r o h v o s t i j. CHi ce vi pravdu govorite, chi vereduºte?
S i d i r S v i r i d o v i ch. YA zrodu ne zhartuvav i _ne vereduvav.
G o s t r o h v o s t i j. Mozhe, ce zharti, Sidore Sviridovichu? Mi zh,
zdaºt'sya, vijshli z hati do vinchannya?
S i d i r S v i r i d o v i ch. To j vernemos' u hatu, tak yak i vijshli.
Koli zachepili Olenku, to jdit' z neyu j vinchatis'.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Ege zh, jdit' z neyu j vinchatis'.
G o s t r o h v o s t i j. YA? Vinchatis' z Olenkoyu? YA, Svirid Jvanovich,
matimu zhinku Olenku?
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Bach, yak potripuº Olenku! CHi tak zhe ti
govoriv u mene v hati i na ulici, yak ya pijmala tebe kolo svoº¿ Olenki? A
ti zh bozhivsya, a ti zh prisyagavsya!
G o s t r o h v o s t i j. Ta shcho tut balakati! Koli ªvfrosina Sidorovna
togo hoche, to nichogo j balakati. Mi j obminemo Skavichihu, a cerkov dovoli
skriz' po Kiºvu! Znajdemo cerkvu!
S i d i r S v i r i d o v i ch. A mi to shcho zh take? A moya zhinka shcho zh
take? Za se ya gotovij rozserditis', gotovij nakrichati povnij dvir, gotovij
i ne znayu shcho zrobiti!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. I ya gotova rozserditis', gotova
nakrichati povnij dvir. SHCHo ce take? Govoriv rozumno, a ce vzhe govorit'
take, shcho j kupi ne derzhit'sya!
S i d i r S v i r i d o v i ch i ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Berit'
Olenku ta jdit' do vincya, a ªvfrosini mi ne pustimo.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. SHCHob ya z nim teper pustila do vincya
Olenku? Boroni bozhe! Pro mene, nehaj ide v Florovs'kij monastir.
O l e n k a (prisluhaºt'sya, vstaº i kidaºt'sya do ªvfrosini)._ Ti vkrala
v mene zheniha, ti odbila od mene moº shchastya svo¿m zolotom, svo¿mi shovkovimi
suknyami! YAka zh ti meni sestra? (Plache.)_
ª v f r o s i n a . Olenko! Ti z uma zijshla, opam'yatajsya, shcho ti
govorish, ta shche j pri lyudyah! YA tvoya sestra, a ne tvij vorog. Ti teper sama
ne svoya, ta j sama ne znaºsh, shcho govorish.
O l e n k a (plache)._ Bozhe mij, bozhe mij! YAk vin bozhivsya, yak
prisyagavsya! De zh ta pravda v sviti? YAk vin mene lyubiv, yak miluvavsya mnoyu!
Druzhki berut' Olenku pid ruki, odvodyat' ¿¿ na ganok i sadovlyat' na
stil'ci.
G o s t r o h v o s t i j. ªvfrosino Sidorovno! Dovgo mi budemo sluhati
oci babs'ki tereveni?
ª v f r o s i n a . Sviride Jvanovichu! YA do s'ogo chasu vinuvatila svoyu
titku. Meni vse zdavalos', shcho titka j Olenka til'ki hotili odbiti od mene
vas i prigornuti do sebe. Meni zdavalos', shcho titka zatyaguvala vas do sebe,
do svoº¿ dochki.
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. A nehaj vin skazit'sya! Zatyagla b oce
sobi bidu v hatu!
ª v f r o s i n a . Meni zdavalosya, shcho til'ki Olenka vas lyubit', a ne
vi Olenku; ale vi lyubili Olenku, mozhe, j teper lyubite.
O l e n k a (prisluhaºt'sya, vstaº z stil'cya j krichit')._ Oj, yak vin
mene lyubiv! Zgadaj, yak ti miluvavsya mo¿mi ochima, yak ti ciluvav mo¿ brovi!
(Ridaº j padaº na stilec'.)_
ª v f r o s i n a . Tak on kudi tyaglo vas, Sviride Jvanovichu, vashe
serce! Tak on de buli V s i. vashi dumki, yak vi hodili do mene, yak govorili
zo mnoyu! (Kidaºt'sya do Gostrohvostogo.)_ Nashcho vi zachipali mene, koli mali
inshu na umi? YA c'ogo vam ne proshchu! (Bigaº po sceni.) _YA c'ogo ne znesu, ne
proshchu vo viki vikov! YA vam dokazhu, shcho ya neabiyaka mishchanka, z kotoroyu mozhna
vse vitvoryati. YA vam ne perekupka, ne yablushnicya, kotrij mozhna v vichi
naplyuvati. YA naplyuyu vam v vichi. Phu-phu-phu! (Plyuº v vichi
Gostrohvostomu.)_ Von z mogo dvoru, shchob i noga tvoya tut ne bula od s'ogo
chasu i doviku!
S i d i r S v i r i d o v i ch (pristupaº do Gostrohvostogo.)_ Von! Von
z mogo dvoru! SHCHob i slid vash tut ne smerdiv!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Von z nashogo dvoru! Von! Ne treba nam
takogo zyatya!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Ege, von, von z dvoru! V tyurmu jogo, v
moskali! Obgolit' jomu loba ta v areshtanti! V Sibir jogo, v katorzhnu
robotu!
G o s t r o h v o s t i j. SHCHo ce take z vami? Ciluvali mene, a teper
plyuºte na mene, viganyaºte z dvoru? SHCHo meni Ryabko ta Skavichiha? Ta ya vam
zrobiv veliku chest', shcho perestupiv vash porig, shcho ¿v vashu poganu
stryapaninu!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Moya pogana stryapanina!
G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Moya pogana stryapanina!
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a. Moyu stryapaninu ¿li ne taki pani, yak
vi, ta j ti hvalili! Mo¿ palyanici hoch vezi za granicyu! Oce dozhilas'!
Pogana moya stryapanina!
G o s t r o h v o s t i j. Ne vartij vash hlib, shchob Svirid Jvanovich
dushiv nim svoº gorlo.
ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a j G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. Phu
na tebe, satano! Ostramiv nas na vves' kutok.
G o s t r o h v o s t i j. Tichut' meni za zhinku yakus' yablushnicyu, yakus'
mishchanku, yakus' Olenku... SHCHo meni Kozhum'yaki? Nashcho meni zdalisya oci
kozhum'yac'ki shevci? Zavtra pidu na Lipki j posvatayu razom desyat' ªvfrosin,
krugom obkovanih zolotom; zavtra po¿du vinchatis' otut popid vashim dvorom,
shchob zazdrist' skrutila vas ottak! Ottak!
S i d i r S v i r i d o v i ch, ª v d o k i ya K o r n i ¿ v n a, G o r p
i n a K o r n i ¿ v na i ª v f r o s i n a . Von z dvoru! Von z dvoru! SHCHob
tvogo j duhu ne chut' bulo! SHCHob tvij slid ne smerdiv na nashomu podvir'¿.
(Pristupayut' vse blizhche do Gostrohvostogo, vin ostupaºt'sya do hvirtki.)_
G o s t r o h v o s t i j. (trohi podaºt'sya nazad do hvirtki)._ CHogo vi
pristupaºte do mene? Vi dumaºte, shcho ya vas boyus'? YA zaraz privedu syudi rotu
moskaliv, viz'mu siloyu ªvfrosinu j povinchayus'.
ª v f r o s i n a . Mene viz'me z moskalyami! Mene moskali povedut' v
cerkvu do vincya? Oj, lyuta zh ya, lyuta! (Bigaº po sceni.)_ YA dumala, shcho vin
cholovik rozumnij i blagorodnij, a vin shvec' , a vin prahvost!
G o s t r o h v o s t i j. YA shvec' ? YAkbi na vas ne divochij ubir, ya b
vam dav znati shevcya.
ª v f r o s i n a . To. vin smiº take na mene govoriti! Von!
G o s t r o h v o s t i j. (tiho.)_ A sto chortiv na jogo golovu!
Propalo zoloto j sriblo! Zavtra sprodayut' moyu cilyurnyu! Oj, bida, bida!
Jdi, Sviride Jvanovichu, dodomu ta znov shkrebi svinyachi rila. (Tyazhko
zithaº.)_
V s i. Von z dvoru! Von z dvoru! SHCHob i duh tvij tut ne smerdiv, a to
kiyami budemo ganyati!
VIHID 10
T i s a m i j B e r k o ta V o l ' k o.
B e r k o j V o l ' k o vhodyat' z vekselyami.
B e r k o (do molodih)._ Pozdorovlyayu vas z vinchannyam. Daj vam bozhe, shchob
vi zhili dovgo, ta groshej bagato nazhili, ta shchoroku meni dovgi platili.
V o l ' k o (klanyaºt'sya ªvfrosini)._ Pozdorovlyayu vas z molodim muzhem.
CHi ne zaplatite vi za svogo muzha dovgiv? Mi maºmo jogo vekseli, a vin
kazav, shcho vi pislya vesillya zaraz zaplatite.
B e r k o. Voni kazali, shcho vi vse zaplatite, bo mi vzhe hodimo do ¿h,
hodimo ta j hodimo, ta j hodimo.
V o l ' k o. SHCHodnya hodimo, i vranci, i vvecheri hodimo, a vin ne
platit'. Kazhe, zhinka zaplatit'. Vi bagati.
ª v f r o s i n a . YAka zhinka? Mi shche ne vinchalis' i ne budemo
vinchatis'.
B e r k o. Oj gvult!
V o l ' k o. Oj vej mir! SHCHo ce bude! Oj gvult! (Hapaºt'sya za pejsi.)_
S i d i r S v i r i d o v i ch. O! Bach. stara! Bach. kudi b nashi groshi
pishli.
ª v f r o s i n a .Ta, hvalit' boga, ne pidut'.
B e r k o. Oj gvult! Tatele! Mamele!( Krichit'.)
V o l ' k o.A gira shvarc ur! Mi jogo v sud, v tyurmu! (Do
Gostrohvostogo.)_ Davajte groshi! Nashcho nam ci vekseli?
B e r k o. Mi prodamo jogo cilyurnyu! Hodim v sud!
G o s t r o h v o s t i j. Ot tobi j kozhum'yac'ka bagata moloda. Po
gubah teklo, ta v rot ne popalo.
B e r k o j V o l ' k o (pristupayut' do Gostrohvostogo_ ). Hodim v sud
pozivatis'. Vi nas nadurili.
G o s t r o h v o s t i j hoche vtekti,
zhidi jogo lovlyat' za ruki j vedut' z dvora.
B e r k o j V o l ' k o ( krichat' ). Gvult! V sud jogo ! Gvult ! (
Vihodyat' z_ Gostrohvostim .) _
ª v f r o s i n a, S i d i r S v i r i d o v i ch, ª v d o k i ya K o r n
i ¿ v n a t a G o r p i n a K o r n i ¿ v n a. O tudi tobi doroga! _
VIHID 11
T i s a m i bez Gostrohvostogo, Vol'ka ta Berka.
1 - j b a s.Ot tobi j na!To ce nam ne prijdet'sya j vipiti.
2 - j b a s. Avzhezh ne prijdet'sya. koli molodij vtik z dvoru.
1 - j b a s. V mene azh slinka kotit'sya.
O l ' g a . Oj , yakij zhe shkandal vijshov! (Tiho ._) Durno plattya shila!
S i d i r S v i r i d o v i ch. CHogo zh oce mi sto¿mo ta svyatu zemlyu
topchemo? Hodimo do hati ! (Do gostej _.)Proshu pokirno do hati, ta hoch
vip'ºmo po charci. Odnache gotuvalis' k vesillyu.
M i t r o p o l i ch i b a s i j sh a f e r i. Oto rozumna rich, bo v nas
azh gorlo peresohlo, divlyachis' na cyu kozhum'yac'ku komediyu.
V s i jdut' v hatu.
_
Zavisa padaº._
K i n e c '.
Last-modified: Tue, 23 Jul 2002 11:48:57 GMT