Mihail SHolohov. Prodkomissar
OCR Gucev V.N.
I
V okrug priezzhal oblastnoj prodovol'stvennyj komissar.
Govoril, toropyas' i dergaya vybritymi dosinya gubami:
- Po statisticheskim dannym, s vverennogo vam okruga neobhodimo vzyat'
sto pyat'desyat tysyach pudov hleba. Vas, tovarishch Bodyagin, ya naznachil syuda na
dolzhnost' okruzhnogo prodkomissara kak energichnogo, predpriimchivogo
rabotnika. Nadeyus'. Mesyac sroku... Tribunal priedet na dnyah. Hleb nuzhen
armii i centru vot kak...- Ladon'yu chirknul po ostromu shchetinistomu kadyku i
zuby stisnul zhestko.- Zlostno ukryvayushchih - rasstrelivat'!..
Golovoj, golo ostrizhennoj, kivnul i uehal.
Telegrafnye stolby, vorob'inym skokom obezhavshie ves' okrug, skazali:
razverstka.
Po hutoram i stanicam kazaki-posevshchiki bogatymi ochkurami pokrepche
peretyanuli zhivoty, reshili razom i ne zadumavshis':
- Darma hleb otdavat'?.. Ne dadim...
Na bazah, na ulicah, komu gde priglyanulos', nochushkami povybuhali yamishchi,
pshenicu yadrenuyu pozaryli desyatkami, sotnyami pudov. Vsyakij znaet pro
soseda, gde i kak popryatal hlebishko.
Molchat...
Bodyagin s prodotryadom karuselit po okrugu. Sneg vizzhit pod kolesami
tachanki, begut nazad zaindevevshie pletni. Sumerki vechernie. Stanica - kak i
vse stanicy, no Bodyaginu ona rodnaya. SHest' let ee ne sostarili.
Tak bylo: iyul' znojnyj, na mezhah zheltopennaya romashka, pokos hlebov,
Ignashke Bodyaginu - chetyrnadcat' let. Kosil s otcom i rabotnikom. Udaril otec
rabotnika za to, chto slomal zubec u vil; podoshel Ignat k otcu vplotnuyu,
skazal, ne razzhimaya zubov:
- Svoloch' ty, batya...
- YA?!
- Ty...
Udarom kulaka sshib s nog Ignata, isporol do krova cheressedel'noj.
Vecherom, kogda vernulis' s polya domoj, vyrezal otec v sadu vishnevyj kostyl',
obstrogal,- borodu poglazhivaya, sunul ego Ignatu v ruki:
- Podi, synok, pohodi po miru, a uma-razuma naberesh'sya - nazad
vertajsya,- i uhmyl'nulsya.
Tak bylo,- a teper' shurshit tachanka mimo zaindevevshih pletnej, begut
nazad solomennye kryshi, stavni razmalevannye. Glyanul Bodyagin na rainy v
otcovskom palisadnike, na zhestyanogo petuha, raskrylativshegosya na kryshe v
bezgolosnom krike; pochuvstvoval, kak chto-to uperlos' v gorle i perehvatilo
dyhanie. Vecherom sprosil u hozyaina kvartiry:
- Starik Bodyagin zhivoj?
Hozyain, chinivshij upryazhku, obsmolennymi pal'cami vsuchil v dratvu
shchetinku, soshchurilsya:
- Vse bogateet... Novuyu babu zavel, staruha pomerla davnen'ko, syn
propal gde-to, a on, staryj hren, vse po soldatkam begaet...
I, menyaya ton na ser'eznyj, dobavil:
- Hozyain nichego, obstoyatel'nyj... Vam razve iz znakomcev?
Utrom, za zavtrakom, predsedatel' vyezdnoj sessii Revtribunala skazal:
- Vchera dvoe kulakov na shode agitirovali kazakov hleb ne sdavat'...
Pri obyske okazali soprotivlenie, izbili dvuh krasnoarmejcev. Pokazatel'nyj
sud ustroim i shlepnem...
Predsedatel' tribunala, byvshij bondar®, s prizemistoj sceny narodnogo
doma brosil, budto novyj zvonkij obruch na kadushku nabil;
- Rasstrelyat'!..
Dvuh poveli k vyhodu... V poslednem Bodyagin otca opoznal. Ryzhaya boroda
tol'ko po krayam zakovylilas' sedinoj. Vzglyadom provodil morshchinistuyu,
zagoreluyu sheyu, vyshel sledom.
U kryl'ca nachal'niku karaula skazal;
- Pozovi ko mne vot togo, starika.
SHagal staryj, ponuro sutulilsya, uznal syna, i goryachee blesnulo v
glazah, potom potuhlo. Pod vz®eroshennoe zhito brovej spryatal glaza.
- S krasnymi, synok?
- S nimi, batya.
- Te-e-ek...- V storonu otvel vzglyad.
Pomolchali.
- SHest' let ne vidalis', batya, a govorit' nechego?
Starik zlo i upryamo namorshchil perenosicu.
- Pochti ne k chemu... Stezhki nam vypali raznye. Menya za moe zh dobro
rasstrelyat' nado, za to, chto v svoj ambar ne pushchayu,- ya est' kontra, a kto po
chuzhim zakromam sharit, entot pri zakone? Grab'te, vasha sila.
U prodkomissara Bodyagina kozha na ostryh izlomah skul poserela,
- Bednyakov my ne grabim, a u teh, kto chuzhim potom nazhivalsya, metem pod
greblo. Ty pervyj batrakov vsyu zhizn' sosal!
- YA sam rabotal den' i noch'. Po belu svetu ne shatalsya, kak ty!
- Kto rabotal - sochuvstvuet vlasti rabochih i krest'yan, a ty s drekol'em
vstretil... K pletnyu ne puskal... Za eto i na raspyl pojdesh'!..
U starika naruzhu rvalos' hriploe dyhanie. Skazal golosom osipshim,
slovno oborval tonkuyu nit', do etogo vyazavshuyu ih oboih:
- Ty mne ne syn, ya tebe ne otec. Za takie slova na otca bud' trizhdy
proklyat, anafema...- splyunul i molcha zashagal. Kruto povernulsya, kriknul s
zadorom neskrytym: - Nno-o, Ignashka!.. Neshto ne dovedetsya svidet'sya, tak
tvoyu mat'! Idut s Hopra kazaki vashevskuyu vlast' rezat'. Ne umru, sohranit
mater' bozhiya, svoimi rukami iz tebya dushu vynu.
Vecherom za stanicej mimo vetryaka, k glinishchu, kuda svalivaetsya dohlaya
skotina, svernuli kuchkoj. Komendant Teslenko vybil trubku, skazal korotko:
- Stanovites' do yaru blizhche...
Bodyagin glyanul na sani, lomtyami rezavshie lilovyj sieg sboch' dorogi,
skazal pridushenno:
- Ne serchaj, batya...
Podozhdal otveta.
Tishina.
- Raz... dva... tri!..
Loshad' za vetryakom rvanulas' nazad, sani ispuganno zavilyali po
uhabistoj doroge, i dolgo eshche kivala krashenaya duga, mayacha poverh goluboj
peleny osevshego snega.
Telegrafnye stolby, vorob'inym skokom obezhavshie ves' okrug, skazali: na
Hopre vosstanie. Ispolkomy sozhzheny. Sotrudniki chast'yu pererezany, chast'yu
razbezhalis'.
Prodotryad ushel v okrug. V stanice na sutki ostalis' Bodyagin i komendant
tribunala Teslenko. Speshili otpravit' na ssypnoj punkt poslednie podvody s
hlebom. S utra prishagala burya. Poneslo, zakurilo, beloj mut'yu zaporoshilo
stanicu. Pered vecherom na ploshchad' priskakalo chelovek dvadcat' konnyh. Nad
stanicej, zastryavshej v sugrobah, polyhnul nabat.
Loshadinoe rzhanie, voj sobak, nadtresnutyj, hriplyj krik kolokolov...
Vosstanie.
Na gore cherez vpaluyu lysinu kurgana, ponatuzhas', perevalili dvoe
konnyh. Pod goroyu, po mostu, loshadinyj topot. Kucha vsadnikov. Perednij v
oficerskoj papahe plet'yu vytyanul dlinnonoguyu porodistuyu kobylu.
- Ne ujdut kommunisty!..
Za kurganom Teslenko, vislousyj ukrainec, povod'yami tronul
mashtaka-kirgiza.
- CHerta s dva dogonyat!
Loshadej prizhelivali. Znali, chto razlapistyj bugor leg verst na
tridcat'.
Pozadi pogonya lavoj rassypalas'. Noch' na zapade, za kraem zemli, sutulo
sgorbatilas'. Verstah v treh ot stanicy v balke, v lohmatom sugrobe, Bodyagin
zaprimetil cheloveka. Podskakal, kriknul hriplo:
- Kakogo cherta sidish' tut?
Mal'chonka malyusen'kij, sinim voskom nalityj, kachnulsya. Bodyagin plet'yu
vzmahnul, loshad' zamordovalas', tancuya podoshla vplotnuyu.
- Zamerznut' hochesh', chertyach'e otrod'e? Kak ty syuda popal?
Soskochil s sedla, nagnulsya, uslyshal shelest nevnyatnyj:
- YA, dyaden'ka, zamerzayu... YA - sirota... po miru hozhu.- Zyabko natyanul
na golovu polu rvanoj bab'ej kofty i pritih.
Bodyagin molcha rasstegnul polushubok, v polu zavernul shchuploe tel'ce i
dolgo sadilsya na vznorovivshuyusya loshad'.
Skakali. Mal'chishka pod polushubkom prizhuh, ottayal, cepko derzhalsya za
remennyj poyas. Loshadi zametno sdavali hodu, hripeli, otryvisto rzhali, chuya
narastayushchij topot szadi.
Teslenko skvoz' rezhushchij veter krichal, hvatayas' za grivu bodyaginskogo
konya:
- Bros' pacanenka! CHuesh', bisov syn? Bros', bo mozhut' spojmat'
nas!..-bogom matyukalsya, plet'yu stegal posinevshie ruki Bodyagina.- Dogonyat -
zarubayut!.. SHCHob ty yasnym ognem sgoriv so svoim hlopcem!..
Loshadi poravnyalis' penistymi mordami. Teslenkv do krovi issek Bodyaginu
ruki. Okostenelymi pal'cami tiskal tot vyaloe tel'ce, povod uzdechki zamatyvaya
na luku, k naganu tyanulsya.
- Ne broshu mal'chonku, zamerznet!.. Otvyazhis', staraya padla, ub'yu!
Golosom zaplakal sivousyj ukrainec, povod'ya natyanul:
- Ne mozhno ujti! SHabash!..
Pal'cy - chuzhie, neposlushnye; zubami skripel Bodyagin, remnem privyazyvaya
mal'chishku poperek sedla. Poproboval, krepko li, i ulybnulsya:
- Za grivu derzhis', golovastik!
Udaril nozhnami shashki po potnomu krupu konya, Teslenko pod vislye usy
sunul pal'cy, svistnul pronzitel'nym razbojnich'im posvistom. Dolgo provozhali
vzglyadami loshadej, vzmetnuvshihsya oblegchennym galopom. Legli ryadyshkom. Suhim,
otchetlivym zalpom vstretili vynyrnuvshie iz-pod prigorka papahi...
Lezhali troe sutok. Teslenko, v nemytyh byazevyh podshtannikah, nebu
pokazyval puzyrchatyj kom merzloj krovi, torchashchej izo rta, razrublennogo do
ushej. U Bodyagina po goloj grudi bezboyaznenno prygali chubatye stepnye ptichki;
iz rasporotogo zhivota i porozhnih glaznyh vpadin ne toropyas' poklevyvali
chernousyj yachmen'.
Last-modified: Wed, 04 Oct 2000 20:35:33 GMT