Vladimir Rudnyj. Deti kapitana Granina
---------------------------------------------------------------
Malen'kaya povest'
Moskva "Detskaya literatura", 1976
OCR and Spellcheck Afanas'ev Vladimir
---------------------------------------------------------------
V tyazhkij 1941 god, kogda bitva s fashistami shla uzhe pod Moskvoj i
Leningrad byl zazhat kol'com blokady, daleko na Baltike tverdo stoyal na
Gangute geroicheskij garnizon. Matrosy, voiny i romantiki, nashli gde-to
bol'shoj klyuch ot krepostnyh vorot i povesili ego na sosne nad skaloj, vozle
boevogo posta. Tak i bylo: klyuch ot vhoda v Finskij zaliv byl v rukah
gangutcev i oni ne propustili fashistskuyu eskadru k Leningradu.
|ta malen'kaya povest' "Deti kapitana Granina" napisana avtorom na
osnove ego romana "Gangutcy", posvyashchennogo slavnoj baltijskoj epopee.
Ctai ptic v poiskah gnezdov'ya kruzhili nad kupolom kronshtadtskogo
sobora. Zvonko lopalsya v gavani aprel'skij led. Noch'yu veter nes s morya
grohot - rushilis', stalkivayas', torosy. Veter gnal led v gavan', tam mayachili
chernye ledokol'nye buksiry. Oni probivali vo l'dah vesennie tropy, raduzhno
sverkayushchie mazutom. Za tropami s korablej i prichalov sledili sotni glaz.
Vesna. V more, v dal'nee plavanie!
U prichalov gruzilis' pervye transporty, uhodyashchie v ust'e Finskogo
zaliva k poluostrovu Hanko, izvestnomu so vremen Petra kak Gangut. Skrytye
brezentom stoyali na palubah posyl'nye katera. Krany perenosili s berega
moshchnye dal'nobojnye orudiya.
Na Bol'shoj kronshtadtskij rejd vyshel shirokogrudyj "Ermak". Emu vesti
skvoz' l'dy karavan. Transporty stroilis' za ledokolom strogoj kil'vaternoj
kolonnoj - karavanu ugrozhali miny.
Zamykayushchim shel buksir "KP-12", chto znachilo: "Kronshtadtskij port N 12".
Buksir neshchadno dymil, na transportah zlo shutili: "|j vy, morehody, za dym
poluchaete - s tonny ili s kubometra?"
Komanda buksira byla vol'nonaemnoj. Pomimo kapitana, bocmana, rulevyh,
kochegarov, v nee nedavno popal i yunga.
V seredine marta sorokovogo goda rulevoj buksira Vasilij Ivanovich
SHustrov vozvrashchalsya po l'du zaliva na rozval'nyah iz Oranienbauma v
Kronshtadt. V puti podsel parenek, roslyj, let shestnadcati, v korichnevom
tulupchike i chernoj ushanke, nahlobuchennoj po samuyu perenosicu.
- Namayalsya, peshehod, - proburchal v obledenevshie usy SHustrov i
potesnilsya. On otmetil tugo nabityj zaplechnyj meshok paren'ka i podumal: "K
otcu nebos' s gostincami".
Svoih detej u SHustrova ne bylo.
U kontrol'no-propusknogo punkta, kuda v navigaciyu prihodili rejsovye
katera, zhdali gruzoviki, sani, passazhiry soskakivali na led i shli k beregu,
dostavaya kto pasport s kronshtadtskoj propiskoj, kto voinskij dokument, kto
propusk v pogranichnuyu zonu.
Parenek okazalsya vperedi SHustrova, on pred®yavil edinstvennyj dokument -
tabel' uchenika vos'mogo klassa leningradskoj shkoly Alekseya Gordenko. V
tabele lezhali staren'kaya fotografiya moryaka, lenta ot beskozyrki s nadpis'yu
"Sil'nyj" i klok gazety s zametkoj, obvedennoj krasnym karandashom.
Pogranichnik povertel neobychnye dokumenty, prochel vsluh zagolovok
zametki:
- "Podvig Konstantina Gordenko - michmana s esminca "Sil'nyj", - i
sprosil nasmeshlivo: - I kuda zhe vy sleduete?
- V kronshtadtskij ekipazh. Na dejstvuyushchij flot.
- Na dejstvuyushchij? CHudak chelovek. Vojna zhe konchilas'.
- Kak konchilas'? - Alesha nastol'ko ogorchilsya, chto vse vokrug
rassmeyalis'.
- Tak i konchilas'. Segodnya v dvenadcat' nol'-nol'. A ty - shkolu brosil
i na vojnu opozdal. Kak tebya mat' otpustila?
- Mat' na Ukraine, u deda. YA u tetki zhivu.
- Vot i vernem k tetke. K otcu, chto li, idesh'?
- Net u menya otca. V desante pogib.
- Projdi tuda, - pokazal pogranichnik. - Osvobozhus', zajmemsya.
Alesha pobrel v karaulku, a SHustrov, pokazav udostoverenie, medlenno
zashagal k vorotam porta.
CHto-to sderzhivalo starogo matrosa, chto-to trevozhilo. Pomnil on tot
desant. Pomnil shtormovuyu noch' v dekabre, kogda pogranichnye katera i ego
"KP-12" dostavlyali matrosov "Sil'nogo" v tyl vraga, pomnil stynuvshee more,
udary ledyanogo sala v korpus, naled' na palube - na rule ran'she drugih
chuvstvuesh', kak gruznet, stanovitsya neposlushnym sudno, skol' opasno eto dlya
lyudej, idushchih pod ogon'. Ne on li vysazhival otca mal'chugana?
SHustrov vernulsya na KPP i vskore povel Aleshu k vorotam porta.
SHutka li, takaya bystraya peremena v sud'be. Polushubok skryval, kakie u
SHustrova na kitele nashivki. No Alesha ne somnevalsya, chto pered nim voennyj
moryak, pritom komandir, ne zrya zhe s nim tak poschitalsya pogranichnik: to
grozil vernut' Aleshu k tetke, to srazu otpustil s SHustrovym na korabl'. Na
kakoj tol'ko korabl'? Na esminec ili storozhevik? Alesha otlichno razlichal
klassy i tipy korablej i men'she chem ob esmince ne pomyshlyal. SHustrov
otmalchivalsya, kak i dolzhno voennomu cheloveku. Alesha dopytyvalsya i tak i
etak. Kogda on sprosil, kakoe imya nosit korabl', kotorym komanduet SHustrov,
tot ne sterpel.
- "KP-12",-otvetil on tainstvenno.
- SHifr! - ponimayushche proiznes Alesha. - A klass kakoj?
- Dotoshnyj zhe ty paren'! - rassmeyalsya SHustrov. - Klass - samyj chto ni
na est' proletarskij.
SHustrov ponimal, kakoj udar zhdet parnya, kogda oni pridut na ego
proletarskij buksir. On i sam ne radovalsya, kogda posle dvadcati let voennoj
sluzhby nanyalsya rulevym na eto rasplyushchennoe sudno s buksirnymi dugami nad
kormoj. Malo radosti to i delo videt', kak staratel'no ot tebya zashchishchayut
krancami chisten'kij bort i s kakoj opaskoj podpuskayut pod kormu linkora,
kogda nado ego razvernut'; tashchi ego, vyvodi iz tesnoj gavani na rejd, a
vyvel - umatyvaj s farvatera k svoej stoyanke plavuchih sredstv. I slovco zhe
pustili - "plavsredstva", vzvoet paren', kogda uslyshit.
Alesha, konechno, rasstroilsya, kogda SHustrov privel ego k buksiru. Vid
nekazistogo, vmerzshego v led sudna osharashil ego:
- Tak eto zhe shalanda!..
- Mogut i na shalandu ne vzyat', - burknul SHustrov u shodni.
Kapitanom okazalsya lenivyj na vid dyad'ka, tolstyj, nepovorotlivyj,
takim vyglyadel i buksir. On ravnodushno glyanul na yunca, sprosil, pochemu bez
pasporta, raz stuknulo shestnadcat', pasport nado oformit', a na buksir vzyat'
mozhno. Tol'ko zhalovan'ya ne budet; yunga po shtatu ne polozhen. Zahochet komanda
kormit' i obuchat' ego - pust' zhivet. Raz otca net i mat' uehala, pust'
ostaetsya.
SHustrov pogovoril s komandoj, i Aleshu vzyali na obshchij kosht. Rulevoj
SHustrov tak i ostalsya dlya nego glavnym na "KP-12".
Mesyac etot do vesny Alesha darom hleba ne el. Okapyval led, skreb
korpus, krasil, skoblil palubu dobela, medyashki drail, pospeval i v mashinu, i
v rubku k shturvalu, otpolirovannomu za gody rukami rulevyh tak, slovno
koleso pokryli lakom, - del hvatalo ot pod®ema do otboya. A zasypaya, muchilsya:
ostavyat li v komande, kogda rastaet led? Esli by buksir ostavili v
Kronshtadte - taskat' barzhi s mazutom, podavat' na forty harch i boezapas,
pomogat' manevru korablej, - mogli b i ostavit'. A sejchas komanda sama
somnevalas', kogo voz'mut, kogo spishut. Komanda uzhe znala: buksir naznachen v
shtat plavsredstv novoj voenno-morskoj bazy. Zagranichnaya baza, dvesti sorok
mil' zapadnee Kronshtadta, opora minno-artillerijskoj zashchity vhoda v Finskij
zaliv. Mogut i ne vzyat'. No Aleshe povezlo: v plavanie shla vsya komanda.
I vot buksir, zagruzhennyj bochkami, yashchikami, vsem, chto ne popalo na
drugie suda, shel koncevym. Passazhiry na nem sobralis' kto otkuda: dogonyayushchie
chast' artilleristy, matrosy, tol'ko chto naznachennye iz ekipazha, bojcy
zheleznodorozhnogo batal'ona, srochno poslannye na Gangut.
Karavan shel malym hodom, no buksir edva za nim pospeval. L'dy, shodyas'
pozadi ledokola, meshali dazhe bol'shim sudam. "Ermak" vozvrashchalsya i moguchim
stal'nym korpusom razbival zator. Oblomki l'din carapali borta. Transportam
oni ne pomeha, no buksiru strashny. SHustrov manevriroval, izbegaya udarov.
Soldat s neprivychki ukachivalo. Po odnomu oni vylezali naverh, na
veterok, tosklivo sklonyali golovu za bort.
- CHto, hlopcy, priunyli? - Iz kormovogo kubrika vynyrnul bojkij
matrosik, tozhe passazhir; dlya nego, pohozhe, paluba byla nailuchshim mestom na
svete. - Ne nravitsya korabel'? Zrya! Znamenityj korsar - groza Baltiki!..
On stoyal pered soldatami tverdo, shiroko stavya korotkie nogi, dazhe ne
shelohnulsya, kogda buksir zarylsya v volnu i leg na bort.
- Kachaet, - kislo proiznes soldatik, morshcha belesye, edva zametnye na
blednom lice brovi. - Ballov na shest' zadaet...
- Ballov na shest'?! Da na more polnyj shtil'. Ponimaesh'?
- Ponimayu, - kivnul belesyj. - YA ukachalsya, a travish' ty.
- Ne teryaesh'sya, - mirolyubivo odobril matros. - Davaj znakomit'sya. Tebya
kak zvat'?
- Kamolov Vasilij. Syn sobstvennyh roditelej. A tebya?
- Bogdanov Aleksandr. Men'shoj.
- A est' eshche bol'shoj? - rassmeyalsya belesyj soldatik.
- A kak zhe! Neuzhto vse Bogdanovy malogo vodoizmeshcheniya...
Smeh, chto ogonek v lesu, - v kormu potyanulis' passazhiry,
- Idi, Alesha, k hlopcam, poveselis', - skazal SHustrov yunge, ne
othodivshemu ot nego ni na shag.
Alesha migom ochutilsya vozle matrosika malogo vodoizmeshcheniya, vse uzhe
zvali ego poprostu Bogdanychem.
Bogdanych shutil, smeshil neprivychnyh k moryu voyak, a belesyj soldatik
nastol'ko ozhil, chto zatyanul dazhe pesnyu. Peli raznoe - i pro "Katyushu", i
"Revela burya", i, konechno, pro kochegara - slova Aleshe znakomye, no odno delo
slushat' doma: "Uvidel na mig oslepitel'nyj svet, upal, serdce bol'she ne
bilos'", a drugoe - v more, sredi sinih l'din i svincovo-tyazhelyh voln, gde,
vozmozhno, pokoitsya i michman Gordenko...
- Drob'! - prerval pevcov Bogdanych, slovno ugadav pechal' yungi. - V
lyzhnom otryade my po-drugomu peli, - i zatyanul siplym, prostuzhennym tenorkom:
- "Raskinulis' eli shiroko, v snegu, kak v halatah, stoyat"...
- Otstavit'! - prerval belesyj soldat bezgolosogo zapevalu. - |to
parodiya, a ne pesnya.
- Ne parodiya, a pesnya otryada Granina. - Bogdanych privlek Aleshu k sebe.
- Nu chto, yunga, slyhal pro Granina?
- Slyhal. Kapitan s chernoj borodoj.
- U-u-u, strashnaya borodishcha... - smeshno pokazal Bogdanych. - Dlinnaya. Kak
u CHernomora.
- I ya pro Granina slyhal, - skazal belesyj soldat. - Znayu, kak nabiral
on v otryad takih, kak ty, otchayannyh.
- Kak? - Bogdanych opeshil.
- A vot kak. Vyzval ego komanduyushchij i govorit: "S lyubogo korablya
vybirajte lyubogo matrosa, tol'ko chtoby otryad ne posramil chesti Baltflota".
Poshel Granin po korablyam. Pohodit, posmotrit- emu podayut spisok lichnogo
sostava: etot, govoryat, luchshij mehanik, etot - luchshij signal'shchik, predlagayut
odnih otlichnikov. A Granin net: "Zachem zabirat' u vas otlichnikov. Dajte,
kogo nado na ispravlenie. Kto otbyvaet na gauptvahte?.. |tot v chem
provinilsya? Lodyr'? Otstavit'. A etot? S patrulem posporil? A v sluzhbe kak?
Horosh? Davajte ego syuda". I kak nachnet mylit', kak nachnet: "Disciplinu ne
soblyudaesh'! Iskupit' hochesh'? U menya patrulej net: zakon narushil - tribunal.
V boyu strusil - rasstrelyayu. Ponyal? Idi, dosizhivaj. A potom na front"...
- Gluposti vse eto! - Bogdanych v upor zlyushchimi glazami smotrel na
belesogo. - Granin razgil'dyaev terpet' ne mozhet. I raskislyaev, mezhdu prochim,
- podkovyrnul on belesogo.
Vse rassmeyalis', no soldatik ne sdavalsya:
- Ty, ne sporyu, pro Granina znaesh' vse. A gde on sejchas?
- YAsno gde: v beregovoj artillerii. On na fortah vse proshel - ot
pogrebnogo do komandira diviziona. A lyzhnyj otryad sozdal vremenno. Poka s
belofinnami voevali. Ponyal, soldat?
- Ponyal, chto ty provoronil: Granin s nami idet. Na "Volgolese", srazu
za "Ermakom".
- Otkuda znaesh'? - vspoloshilsya Bogdanych.
- ZHeleznodorozhniki vse znayut. Kto pushki dostavlyaet? My. Nashi i gruzili
graninskie pushki...
Granin dejstvitel'no shel v golove karavana - s pushkami, so vsem
divizionom. Na pravom kryle mostika "Volgolesa" on stoyal ryadom s nachal'nikom
svoego shtaba Pivovarovym, vernym sputnikom i po lyzhnym pohodam. Oba molodye,
gladko vybritye, nastroennye torzhestvenno, dazhe prazdnichno. Granin, plotnyj,
prizemistyj, ves' zakovalsya v kozhu. Novaya skripuchaya kozhanka s zolotymi
nashivkami na rukavah - "dve s polovinoj srednih", kozhanye bryuki, bolotnye
sapogi, vse kak u pervoprohodca i vse ne po forme. Tol'ko morskaya furazhka s
zolotoj emblemoj takaya zhe, kak u strogogo nachshtaba, no i ee Granin sdvinul
na zatylok. Oba razglyadyvali v binokl' mesta, ishozhennye na lyzhah v purgu i
moroz, a sejchas, sredi vzbulgachennyh voln, esli i uznavaemye, to tol'ko po
mayakam i sopkam vzyatyh shturmom ostrovov.
Na "KP-12" ne videli, konechno, ni "Volgoles", ni ego proslavlennyh
passazhirov. L'diny vstrechalis' rezhe, i karavan shel rovno, ponemnogu
otryvayas' ot koncevogo sudna.
SHustrova eto ne trevozhilo. On pomnil eti shiroty s yunosti, s togo goda,
kogda revolyucionnyj Baltflot po prikazu Lenina vyrvalsya iz lovushki,
ustroennoj belymi v Gel'singforse. SHustroe znal i podhody k |stonii, i
farvatery v finskih shherah. Dobrodushnyj tolstyj kapitan predlagal ego
smenit', SHustrov otmahivalsya: skoro svorachivat' v shhery, a tam, v opasnom
dlya plavaniya rajone, tol'ko emu i vesti sudno.
Alesha dnyami torchal vozle SHustrova. Zaglyadyval i v lociyu, i v kartu na
cifirki glubin, na kruzhochki magnitnyh sklonenij, na cvetnye strely
prolozhennyh kursov, sprashival pro kazhduyu polosku na gorizonte, ostrovok,
mayak, plavuchie ogni i stvornye znaki, vse nadeyas', chto SHustrov sam skazhet,
kuda zhe vysazhivali dekabr'skie desanty. No te ostrova davno za kormoj.
Karavan dni i nochi shel na vest. Poslednyuyu noch' SHustrov razreshil yunge
ostat'sya v rubke. Alesha boyalsya prozevat' vyhod k beregam Finlyandii. On
zasnul tut zhe, u nog SHustrova, tot prikryl yungu svoim tulupom.
K Hanko podoshli po chistoj vode, no v gustom tumane.
- Vstavaj, yunga, - SHustrov razbudil Aleshu, - Gangut!
Alesha vskochil. Solnce razognalo tuman i podnyalos' vysoko. Sprava byl
blizok skalistyj bereg, zelenyj, vesennij, izrezannyj buhtami, zalivchikami.
Skal mnogo, dazhe sredi zaliva torchali gorbatye valuny. Nad skalami -
machtovye sosny, v rasshchelinah skryuchilis' cepkie karlikovye derevca.
Staya utok nosilas' nad vodoj - zapovednoe carstvo ptic.
Vdali, na kamenistoj gore, nad cherepichnymi kryshami, torchal ostryj shpil'
kirhi i ryadom - krasnaya bashnya.
- |to mayak, Vasilij Ivanovich?
- Vodokachka v gorode. Mayak levee. V portu. A shpil' - ih cerkov'. -
SHustrov pomnil po locii vse orientiry.
- Tam i gorod est'? - Alesha schital, chto Gangut neobitaem.
- Gorod Gange. I mys Gange-Udd. Potomu Petr i nazval ego Gangutom. Tut
Finlyandiya konchaetsya. SHveciya naprotiv.
Buksir minoval uzkosti v shherah, i vperedi otkrylas' gavan', ee
izognutyj mol. Na peschanom plyazhe golubeli, kak ul'i, kabinki dlya
kupal'shchikov. U vody plyazh oputala kolyuchaya provoloka - eto ot nedavnej vojny.
Karavan ostalsya na rejde, a buksir voshel v port. Vyshlo, chto ego
vstrechaet ves' malochislennyj garnizon, dazhe s orkestrom iz treh bayanov
sapernoj roty - rota ochishchala port, gorodok i zheleznuyu dorogu ot min. Pod
muzyku razgruzilis', vysadili passazhirov, i buksir zanyalsya obychnoj rabotoj.
On mayachil mezhdu gavan'yu i rejdom, perevozya lyudej i pomogaya nepovorotlivym
transportam podojti k prichalam. Alesha vglyadyvalsya v kazhdogo passazhira s
"Volgolesa", no borodatogo kapitana ne nashel, slovno ego vydumal tot belesyj
soldatik. Transporty razgruzhalis' noch'yu - bez muzyki, pri svete svoih
prozhektorov. Alesha ponyal: razgruzhayut sekretno, chtoby ne videli pushek v
optiku s chuzhih ostrovov ili s materika.
"Majna!", "Vira!" - zvuchalo vo t'me.
Korabel'nye krany opuskali na prichal ogromnye pushki, eto dlya zashchity s
morya, protiv chuzhih korablej. Tak nachinalas' budushchaya krepost' v sotnyah mil'
ot rodiny. Ee srazu tut prozvali: Gibraltar Baltiki! Alesha pochuvstvoval sebya
uchastnikom vazhnogo dela. On tozhe pokrikival u trapov, kak zapravskij matros:
"Pomalu, pomalu... shevelis'!"
I vot vse razgruzili. Buksir vytyanul sudno za sudnom na rejd. Karavan
ushel na vostok. Port stal takim pustynnym, chto "KP-12" vyglyadel vnushitel'no
dazhe ryadom s tral'cami.
Tral'shchiki rabotali kruglye sutki. Podsekali tralami miny, podryvali ih.
Vdol' poberezh'ya vsplyvala oglushennaya ryba. Alesha skidyval sapogi, morskuyu
robu, spravlennuyu emu SHustrovym, i brosalsya vedrom vygrebat' salaku i okunej
dlya kambuza.
Tral'shchiki ochistili vody Ganguta ot min. Prishli krupnye korabli, dazhe
esmincy, tol'ko "Sil'nogo" sredi nih ne bylo. V buhtah vostochnogo berega
ustraivalis' podvodnye lodki i torpednye katera. Privezli dlya shtaba kater
"YAmb" s takoj nachishchennoj mednoj truboj, chto SHustrov poddraznival Aleshu:
"Poshlyu tebya, yunga, drait' etot samovar". A iz Tallinna svoim hodom dobralsya
morskoj vodovoz s udivitel'nym nazvaniem: "Vodolej". On hodil iz buhty v
buhtu s zapasom presnoj vody.
"KP-12", pereimenovannyj v "PH-1" - "Port Hanko No 1 ", dostavlyal na
ostrova po farvateram, dazhe locmanu ne izvestnym, pushki, myaso, hleb, pochtu,
cement, pogranichnye stolby, vsyakuyu klad'. Stoilo emu podojti k ostrovku ili
k uzkomu pereshejku, gde prohodila granica bazy s Finlyandiej, matrosy ili
soldaty krichali: "Nash kormilec idet!" Tak i prozvali buksir "Kormil'cem".
Komanda "Kormil'ca" osnovala portovyj flot. Nashla i snyala s meli
broshennye finnami suda. Postavila ih na rovnyj kil', podlatala, pokrasila.
Naznachila matrosov - kogda prishlyut lyudej s Bol'shoj zemli! Dazhe kapitanov
vydvinula - dobrodushnyj tolstyak pereshel na bolee solidnyj "PH-2", a SHustrov
stal kapitanom "PH-1".
SHustrov vvodil u sebya strogij poryadok. On vykinul za bort sitcevye
zanaveski, pristroennye v kapitanskoj kayute zhenoj tolstyaka eshche v Kronshtadte,
i zamenil ih prilichnymi zelenymi shtorkami. Vytravlyaya "sitcevyj duh", on
vnushal Aleshe, chto vsyakaya sluzhba v voennoj baze - boevaya sluzhba, a voennogo
flaga sudno ne imeet po nedorazumeniyu.
"Kormilec" i verno nes sluzhbu boevuyu, dazhe sekretnuyu: vseh
pogranichnikov i nablyudatelej vysazhival na posty v shherah tol'ko noch'yu. Ox,
kak tyanulo Aleshu ujti za nimi na ostrovok! No stoilo emu zameshkat'sya,
SHustrov serdilsya:
- More ne lyubit zevak, yunga. Revolyucionnyj moryak znaet poryadok. Pozor
otstat' ot svoego korablya!
Lyubil SHustrov slovechki vremen svoej revolyucionnoj yunosti. I Alesha lyubil
chitat' i slushat' vse pro "Avroru", revolyucionnuyu Baltiku i ee matrosov.
Potomu, naverno, emu tak nravilsya Vasilij Ivanovich.
SHustrov uchil Aleshu stoyat' na rule, gresti, plavat' i, uzh konechno, znat'
nazubok flazhnyj semafor. A kogda buksir podhodil k neznakomomu ostrovu,
Alesha prygal za bort, na skol'zkie kamni, bezhal, cherpaya sapogami vodu, k
beregu, lovil brosatel'nyj konec i pomogal "Kormil'cu" oshvartovat'sya. Mesyacy
takoj zhizni prevratili ego v lovkogo i sil'nogo yunoshu, znayushchego, chto takoe
shtormovaya vahta, noch' bez sna ili vnezapnyj vyhod v more. Plechi
raspravilis', razdalis' - vporu gruzchiku takie plechi. Kashtanovye vihry
vyzolotilo solnce. Ruki stali muskulistye, ssadiny i mozoli, zarabotannye na
veslah, zarubcevalis'. Zapravskij matros, ne zrya SHustrov sulil emu k
semnadcati godam shtatnuyu dolzhnost'.
Sulit' posulil, a vse boyalsya: ujdet s buksira Alesha. Stoilo sluchajnomu
komandiru zagovorit' s yungoj, SHustrov kak kon' na dybki - otnimayut nazvanogo
syna!..
Letom SHustrovu prikazali dostavit' noch'yu legkuyu batareyu iz diviziona
Granina na dikij ostrovok protiv Utinogo mysa - tak nazvali yuzhnoe ostrie
Ganguta, gde pod granitnym utesom vechno sshibalis' volny dvuh zalivov,
Finskogo i Botnicheskogo. Moristee na krutoj skale stoyal chuzhoj mayak,
glazastyj, so stereotrubami, radiostanciej i sluhachami. Pushki nado za noch'
vygruzit', postavit' "v sekret" i zamaskirovat'.
S pogashennymi ognyami, laviruya sredi rifov, buksir malym hodom proshel k
ostrovku s tyla. A s fronta vyskochili dva pogranichnyh "MO" - malye ohotniki.
Da tak vzreveli aviacionnymi motorami - zvukovaya zavesa, hot' iz pushek pali!
S tyla vplotnuyu k ostrovku ne podojdesh' - kamni. Nuzhen pushkam plot. No
gde ego vzyat', razve chto domik, pokinutyj rybakami, razobrat'?.. Alesha migom
soobrazil razdet'sya, proplyt' ostavshiesya metry i peredat' artilleristam,
chtob ladili plot.
Poka domik razbirali, vyazali plot i perepravlyali pushki, Alesha uspel
uznat', chto ostrovok polon zmej, zhizn' na nem robinzonova, a kapitan Granin
naprotiv, na Utinom mysu.
Tam Alesha nedavno pobyval, no dal'she doshchechki s nadpis'yu "Ne hodit'!
Strelyayu bez preduprezhdeniya!" ne pronik. Dumal, chudesa v lesu - nazhmesh'
knopku, iz-pod zemli pushki vyskochat. A doshchechku, okazyvaetsya, Granin povesil,
pugaya prishlyh ohotnikov, chtob ne portili emu utinoj ohoty.
Slovom, podruzhilsya Alesha s ostrovityanami. Ih lejtenant skazal emu na
proshchanie:
- Davaj, yunga, k nam, my tut s toboj i zmej razgonim, i komendorom
stanesh'!
- On moryackij syn, - otrezal SHustrov. - Na more emu i zhit'. YA ego na
rulevogo vyuchu.
No razve uderzhish' yungu, esli on posle kazhdogo shoda na bereg s zahlebom
rasskazyvaet to pro belesogo soldatika, vstrechennogo na vokzale, to pro
Bogdanycha - priznal matros yungu, rasskazal, kak diversanta na plyazhe pojmali:
golyshom vylez i probiralsya k tajniku s odezhdoj... A uzh posle nochi u dikogo
ostrovka, kogda pogranichnye "MO" poshumeli i umchalis' v buhty Gustavsverna,
gde skaly skryvayut ih ot vseh vetrov i postoronnih glaz, zhit'ya SHustrovu ne
stalo: kogda zhe buksir pojdet tuda?..
Ne znal Alesha, chto i SHustrov ishchet sluchaya pobyvat' na Gustavsverne.
Rassprashivaya drugih, SHustrov ubedilsya, chto otca Aleshi vysazhival ne buksir, a
kater "MO". Tol'ko kakoj iz katerov? Kogda vysadke pomeshal plotnyj ogon' i
voznikla zaminka, michman prygnul v ledyanoe salo, podstavil svoyu spinu pod
trap, chtoby tovarishchi soshli na bereg suhimi, a sam upal, pogib ot puli. Takoj
sluchaj navernyaka zanesen v vahtennyj zhurnal katera, i SHustrov nadeyalsya najti
kater, popav na Gustavsvern.
Vskore k Utinomu mysu zabrel chuzhoj buksir s dvumya barzhami i budto
sluchajno zastoporil hod na traverze dikogo ostrovka s sekretnoj batareej.
Raschet vernyj: s ostrovka dolzhny byli by obstrelyat' ili okliknut'. A
ostrovok molchal, predupreditel'nyj ogon' otkryli s Utinogo. CHuzhoj buksir
brosil barzhi i sbezhal. SHustrovu prikazali ottashchit' eti barzhi dlya dosmotra k
Gustavsvernu. Tak Alesha popal v buhtu Pogranichnuyu.
Poka pogranichniki dosmatrivali zaderzhannyj gruz, SHustrov soshel na bereg
i propal. Aleshe tozhe razreshili projtis' po derevyannym mostkam, gde stoyali
krasavcy "MO", okrashennye sharovoj kraskoj. Na nosu kazhdogo beleli ogromnye
cifry.
Ego okliknul SHustrov s borta "Dvesti tridcat' devyatogo".
I vot Alesha - na palube katera pered vysokim chernobrovym bogatyrem,
pozhaluj, pokrepche otca, hotya otec mog odnoj rukoj shvatit' Aleshu i, kak v
cirke vyzhimayut giryu, podnyat' ego nad golovoj. Bogatyr' etot s takoj teplotoj
smotrel na yungu glubokimi karimi glazami, chto golova u Aleshi zakruzhilas'; on
chto-to pochuyal, emu vdrug pokazalos', chto lejtenant chem-to pohozh na ego batyu,
hot' on i sovsem ne pohodil na michmana Gordenko ni rostom, ni licom, no
basistyj golos, ukrainskij govorok tochno kak u otca.
Lejtenant Tereshchenko Aleksandr Ivanovich, komandir katera "MO", podozval
matrosov i skazal:
- Vot syn michmana Gordenko. Provodite ego v kayut-kompaniyu.
V kayut-kompanii Aleshu usadili na uzkij kozhanyj divan. Prinesli
"Istoricheskij zhurnal". Na odnoj iz ego stranic byla korotkaya zapis' o
desante i o podvige michmana Gordenko.
Ego vodili iz kubrika v kubrik. Rulevoj podaril tel'nyashku. Komandir -
nastoyashchij "gyujs", matrosskij vorotnik. A signal'shchik, kotoryj vsyu noch'
desanta prostoyal ryadom s otcom, provel Aleshu s razresheniya Tereshchenko na
mostik, pokazal kompasy, mashinnyj telegraf i svoe pestroe flazhnoe hozyajstvo.
- Vzyat' by ego k nam? - predlozhil komandiru signal'shchik.
- Ne tak-to eto prosto, tovarishch Salomatin. Nado razreshenie
komandovaniya. Tebe skol'ko, Alesha?
- Semnadcat', - Alesha pribavil neskol'ko mesyacev.
- A skol'ko klassov okonchil?
- Vosem'. Bez odnoj chetverti. YA na matrosa uchus'. - Alesha oglyanulsya:
ushel SHustrov.-Kapitan obeshchal zachislit' osen'yu rulevym.
- "Rulevym"! Parshin, skol'ko vy okonchili klassov?
- Desyat', tovarishch komandir!- otvetil rulevoj, kotoryj podaril Aleshe
tel'nyashku.
- A vy, Salomatin?
- Desyatiletku, tovarishch komandir.
- Slyhal? Da eshche god v uchebnom otryade. Salomatin u nas luchshij
signal'shchik. Professor!
- Po chasti kompota, - tiho podskazal rulevoj Parshin.
Tereshchenko tol'ko brov'yu povel, skazal Aleshe:
- Hochesh' komandovat' takim konem? - Komandir pohlopal po ruchkam
telegrafa, Alesha znal - odnogo dvizheniya komandira dostatochno, chtoby kater
vzyal takoj hod, kakoj i ne snilsya komande "Kormil'ca". - Hochesh' - uchis'.
Osen'yu otkroyut shkolu, snova pojdesh' v vos'moj klass.
- Tovarishch komandir, neuzheli vsej komandoj ne pomozhem emu do oseni v
devyatyj sdat'? - skazal Salomatin.
- Nechego bylo shkolu brosat', - otrezal Tereshchenko. - Zavtra prihodi na
naberezhnuyu. Znaesh', gde germanskij obelisk?
- Znayu, tovarishch lejtenant. Gde l'vy. Protiv Doma flota.
- Tochno. Bud' tam v devyat' nol'-nol'.
Utrom Alesha otprosilsya u SHustrova na bereg. U obeliska so l'vami
Tereshchenko perevel emu vysechennuyu v kamne nadpis': "Germanskie vojska
vysadilis' v Gange 3 aprelya 1918 goda i ochistili etu zemlyu ot bol'shevikov.
Vechnaya blagodarnost'".
- |to finskie burzhui napisali otcam nyneshnih fashistov, - skazal
Tereshchenko. - A rabochih poslali v tyur'my i na viselicy.
- Pochemu zhe ne svalyat etot poganyj kamen'?
- Nel'zya, Alesha, - skazal Tereshchenko. - My arendatory etoj zemli. Na
sluchaj vojny. Bol'shoj vojny.
Alesha ne sprashival, kuda ego vedet Tereshchenko. "Esli zadumal vernut' v
Leningrad - sbegu". No kuda sbezhish' v arendovannoj baze, kogda s treh storon
more, s chetvertoj - chuzhaya strana. Vesnoj Alesha soobshchil odnoklassniku svoj
adres, razumeetsya, nomer voennoj pochty. Na pis'mo otvetil ves' klass:
gordimsya tovarishchem, kotoryj sluzhit na forposte rodiny. I tut zhe vopros: est'
li na Gangute shkola?.. Mozhet, Tereshchenko vedet v shkolu? A mozhet, i k
komandovaniyu, chtoby vzyat' yungoj na "MO"?
A Tereshchenko, shagaya ryadom, rasskazyval o boevoj sluzhbe:
- Znaesh', yunga, drugoj raz vstrechaem my ih v more. Lezut nahal'no v nash
kvadrat. A flaga ne pokazyvayut. To nemcy, to anglichane, to shvedy. Prizhmesh':
pokazhi flag! Bocman etak vezhlivo navedet pulemet. Budto mezhdu prochim:
provorachivaem mehanizmy... Te - flag na machtu. Zabludilis', govoryat,
izvinite, i - aufviderzeen, orevuar, gudbaj... Zlo beret. Bremya mirnoe.
Kozyrnuli Drug drugu i razoshlis' bortami. Terpenie pogranichniku nuzhno. A
kamen' etot - chert s nim! - On iskosa vzglyanul na Aleshu i rassmeyalsya: - U
tebya vyderzhka pogranichnika. Naverno, volyu zakalyaesh'?
- A ya dogadalsya, kuda idem! - ponyav lejtenanta, otvetil Alesha. - Von v
tot dvuhetazhnyj dom...
Tereshchenko ostavil ego vo dvore politotdela bazy i voshel v dom, gde
reshalis' ne tol'ko voennye dela, no i grazhdanskie, poskol'ku drugoj vlasti v
morskoj baze ne bylo.
- Nu vot, yunga,- skazal Tereshchenko, vyjdya nakonec s Aleshej na ulicu. -
Brigadnyj komissar ob®yasnil: ne to sejchas vremya, chtoby brodyazhnichat'...
On smolk vnezapno, stal navytyazhku vdol' trotuara, vzyal pod kozyrek:
mimo shli dvoe - devushka, sverstnica Aleshi, tonkaya, bystraya, s kosami,
ubrannymi pod cvetastyj platochek, v sinem, kak u parashyutistki, kombinezone,
i ryadom hudoshchavyj kapitan, morskoj letchik, s ordenom Krasnogo Znameni na
kitele. Ego lico potryaslo Aleshu: ne lico, a maska, mertvenno-blednoe, guby
belye, nos slovno nakleen, ni vek, ni resnic, ni voloska na spekshihsya
nadbrov'yah, odni glaza, goryachie, zhguchie. Takie glaza i u devushki, oni
nastorozhenno smotreli na Aleshu iz-pod gustyh temnyh resnic.
Kogda devushka i letchik proshli, Tereshchenko skazal Aleshe:
- |to Leonid Belous. Komandir eskadril'i "chaek". Videl Katyu? Vylityj
otec. Takim i on byl do finskoj. Gorel v boyu. Vse lico iz loskutov. Spit, ne
zakryvaya glaz...
Do porta shli molcha. Proshchayas', Tereshchenko skazal:
- Katya Belous pojdet v devyatyj. I ty pojdesh', esli podtyanesh'sya.
Brigadnyj obeshchal. A budushchim letom voz'mu v more. Tol'ko starajsya. CHtoby
doroga v uchilishche Frunze byla tebe otkryta...
S etoj nadezhdoj Alesha vernulsya na svoj buksir.
No vse slozhilos' po-drugomu.
V shkole on prouchilsya tol'ko god. Osen'yu, sdav za vos'moj klass, Alesha
postupil v devyatyj i pereehal v internat, ustroennyj dlya teh rebyat, ch'i
roditeli zhili daleko ot shkoly, - v lesu u pereshejka na severo-vostoke, v
Rybach'ej slobodke na zapadnom beregu, ili na Utinom. Po subbotam rebyata
raz®ezzhalis' po domam, k ponedel'niku vozvrashchalis' s ujmoj novostej. CHego
tol'ko ne uznaval Alesha ot rebyat, pobyvavshih doma! I pro Granina, kakoj on
veselyj, rasstroitsya - syadet vozle shtaba s garmoshkoj igrat' "Sama sadik ya
sadila", a po voskresen'yam mchit spozaranku na motocikle k letchikam, Belous
uchit Granina letat'... A tot orkestr iz treh bayanov, kotoryj vstrechal v
gavani pervyj karavan, eto Dumicheva Seregi zateya, luchshego sapera na granice,
on do sluzhby bayany nastraival, artist...
Odnomu Aleshe nekuda ehat' v voskresen'e. Ego rodnoj dom - "Kormilec",
zanesshij ego na Gangut, no i "Kormilec" ne mog vsegda zhdat' u prichala
devyatiklassnika Gordenko.
SHustrov vse chashche otluchalsya v Tallin, buksiruya suda dlya remonta, a potom
i sam ostalsya s "Kormil'cem" v Talline do vesny: nado zhe i etogo trudyagu
privesti v poryadok.
Alesha iskal na prichalah znakomyh. Do Gustavsverna daleko, Alesha
vozvrashchalsya nochevat' v pustoj internat.
Ne tol'ko dlya nego, dlya vseh v obshchezhitii byl prazdnik, kogda prihodili
s "Dvesti tridcat' devyatogo" rulevoj Andrej Parshin i signal'shchik Sasha
Salomatin. Gostincy, posylochki ot komandira, ot motoristov ssypalis' na
stol. Nachinalsya pir. No vershinoj prazdnika stanovilis' "byli i nebylicy
signal'shchika Salomatina, professora po kompotu", kak nazyval ego Parshin.
Dobryj i slovoohotlivyj, Salomatin usazhivalsya na taburet, shchuril glaza,
zorkie, znatnye na vsyu Baltiku, i zavodil: "Naznachili nas v dozor v kvadrat
tridcat' dva..." Pauza vnushala rebyatam trepet i uvazhenie k kvadratu
"tridcat' dva". Signal'shchik, vyderzhav pauzu, prodolzhal: "A lejtenant
Tereshchenko sami znaete, kakoj chelovek..."
Alesha nochami mechtal, voobrazhaya sebya to signal'shchikom na mostike, to
rulevym, to komandirom katera... Kater v zasade... Do chego yarko svetit luna!
Manevr - i kater v teni... Serebristaya dorozhka peresekaet kvadrat tridcat'
dva. Mel'kaet tainstvennyj siluet... Alesha shvatyvaet nochnoj binokl'. On
vidit, net - on obnaruzhivaet neizvestnuyu shhunu pod parusom... Tak i est':
pod rybach'imi snastyami bomby, raciya, potajnye fonari. "Pravo na bort!" Alesha
reshitel'no vrubaet ruchku telegrafa na "Polnyj". Ryvok - i vrag vzyat na
abordazh. Pryzhok s bagrom na palubu. Udar!..
Mechty! O nih v klasse znala tol'ko odna dusha - Katya Belous. Katya zhila
doma, v letnom gorodke. Ona priezzhala rano, na motocikle, sama za rulem,
otec pozadi na bagazhnike. Zlyas' na glazeyushchih rebyat, ona ubegala, ne
proshchayas', v shkolu - otec provozhal ee nemigayushchim vzglyadom i uezzhal. V
dekabre, pered kanikulami, Katya zvala Aleshu pozhit' u nih, ona znala, chto
"Kormil'ca" v portu net. Alesha otkazalsya. Ne ot obidy li?
Kogda ego prinimali v komsomol, Katya strogo osudila ego begstvo iz doma
i shkoly. Na front, na smenu otcu? Da, ee otec bezhal iz gospitalya na front,
hotya binty zakryvali vsyu golovu, krome glaz. No letchik bezhal k svoemu delu.
A Gordenko?..
Net, ne mog Alesha obizhat'sya na Katyu Belous. Prosto on ne hotel dazhe v
dom letchika Belousa idti sirotoj. On chuvstvoval sebya samostoyatel'nym i etim
dorozhil. K vesne on eshche bol'she vytyanulsya - ne znaya, dash' vse devyatnadcat'.
Vesnoj SHustov privez emu iz Tallinna bezopasnuyu britvu. Tereshchenko,
vstretiv Aleshu na pirse s etim podarkom vprok, smeyalsya:
- Teper' bez voenkomate tebya i yungoj ne voz'mesh'. Nu-nu, ne kuksis'.
Perejdesh' v desyatyj - sderzhu slovo...
Mechty i nadezhdy. V iyune, kogda Alesha pereshel v desyatyj, vse rebyata, kto
s mater'yu, kto s otcom, sobiralis' na Bol'shuyu zemlyu. I ego mat' zvala pod
Vinnicu, hot' na mesyac. No emu nado rabotat' na "Kormil'ce". Uedesh', mogut
nazad ne vpustit' - baza za rubezhom, tut rezhim, propuska vecherom,
komendantskij chas. I vyhod v more s Tereshchenko prozevaesh', nel'zya uezzhat'...
I vot vse obernulos' inache.
Vojnu zhdali vse - ot komanduyushchego do ryadovogo. Dazhe grazhdanskie zhiteli
- uchitelya, vrachi, hlebopeki, - vse v morskoj baze ponimali: budet vojna.
Tol'ko kogda ona gryanet, ne znali. A ona prishla nezametno, vnezapno, v odnu
iz belyh iyun'skih nochej.
Prihod passazhirskogo korablya - sobytie v otdalennoj baze.
- Pis'ma vezete? - krichat s pribrezhnyh skal.
- Komu net, napishet Masha, bufetchica! - otvechayut shutniki.
YAsnym utrom v subbotu 21 iyunya prishel belyj turboelektrohod novoj linii
Leningrad - Tallinn - Hanko. Bilety na nego prodali zaranee, k vecheru on
dolzhen byl ujti. No zaderzhalsya. Eshche do komendantskogo chasa provozhayushchie soshli
na bereg. Ryndy na voennyh korablyah probili polnoch', a sudno ne ushlo. Port
stih. Koe-gde goreli fonari. Svetilis' ogni plavbazy podvodnikov.
Slovno poryv vetra probezhal po gorodu - trel' svistka, revun na katere,
strekot motocikla, i vsyudu pogas svet. Kapitan turboelektrohoda nervno
zvonil v shtab: pochemu sryvayut rejs?! Otvetili korotko i rezko: "General
Kabanov prikazal zhdat'!"
Komanduyushchij Gangutom general Kabanov ponimal, chto strana nakanune
vojny. Suda pod fashistskim flagom vezut i vezut v Botnicheskij zaliv tanki i
vojska. Finlyandiya, po sushchestvu, okkupirovana Gitlerom. Nemcy, ne maskiruyas',
razglyadyvayut s vyshek Gangut. Nakanune prishlo preduprezhdenie ob opasnosti.
Kabanov vzyal na sebya risk zaderzhat' sudno na sluchaj srochnoj evakuacii zhenshchin
i detej. I ne oshibsya.
Vyzvannye Kabanovym posle polunochi glavnye komandiry, mchas' po
pustynnym ulicam, poglyadyvali na "golubyatnyu" - tak prozvali vershinu
vodonapornoj bashni, gde na punkte upravleniya artilleriej stoyali dal'nomery i
stereotruby. Signala trevogi tam ne bylo.
V shtab Kabanov voshel spokojnyj, priglasil vseh sest', nadel ochki i
prochel radiogrammu shtaba flota. Germanskie korabli podoshli k ust'yu Finskogo
zaliva. Gangutu prikazano nablyudat' za morem, vozduhom, sushej. V polnoch' po
flotu ob®yavlena gotovnost' nomer odin.
Belaya iyun'skaya noch' shla k koncu. Vozduh polon zapahami sireni i rosy.
Lenivo b'et priboj. Vse v napryazhenii, zhdut. V chetyre pyat'desyat utra Kabanov
snova sozval glavnyh komandirov: fashistskaya Germaniya bez ob®yavleniya vojny
narushila nashi granicy i bombila nashi goroda. Znachit, ne trevoga - vojna.
Granin v to utro ne poehal k Belousu uchit'sya letat'. S "golubyatni"
nachal'nik artillerii prikazal: pushki zaryadit' k boyu - vozmozhno poyavlenie
morskogo protivnika.
Kogda Alesha pribezhal v port, na verhnej palube sudna stavili zenitnyj
pulemet, a beluyu grud' krasavca matros v lyul'ke razmalevyval pestrymi
kraskami maskirovki. Vozle elektrohoda tolpa: shkol'niki, materi, uchitelya.
Ob®yavlena evakuaciya vseh, kto ne nuzhen na fronte.
Odnoklassniki zavidovali Aleshe. On, kak vzroslyj muzhchina, rasporyazhalsya
soboyu sam. On uspel pobyvat' v politotdele, no ob etom pomalkival: emu
prikazali byt' do sroka prizyva na buksire, a u rebyat buksir ne vyzyval
pochteniya. Proshchalsya on s tovarishchami, kak byvalyj moryak, znayushchij svoe mesto na
vojne.
- Belous na bortu? - sprosil Alesha, ne vidya v tolpe Kati.
- Davno v Kronshtadte, samoletom uletela. Poluchil naznachenie?
- Ostayus' zdes', - vazhnichal Alesha. - Naznachen rulevym.
- Ostaesh'sya? - uslyshal on tihij golos za spinoj, Katya ottyanula ego v
storonu.
- A boltali - ty uletela. - Alesha smutilsya: Katya ne terpela
hvastovstva.
- Ne uznaval v politotdele pro kursy snajperov?
- Tebe-to zachem? Vas vseh vyvozyat v Kronshtadt.
- YA ostayus' s otcom. Poka poproshus' v gospital'. A potom...
Katya ne dogovorila, ob®yavili posadku. Ona zavolnovalas':
- Tol'ko molchi. Devchonki uznayut - sbegut. Nu proshchaj.- Ona mahnula Aleshe
i ubezhala.
Za kormoj elektrohoda pyhtel "Kormilec". Karlik, gde-to vnizu. No emu
vyvodit' etu mahinu iz gavani.
Alesha oglyanulsya, ne smotryat li tovarishchi, i prygnul vniz. Vse-taki on
predpochel by "Dvesti tridcat' devyatyj".
Turboelektrohod ushel v ohranenii esmincev, katerov "MO" i gangutskih
istrebitelej. Nad morem oni sbili "yunkers", ne dali potopit' sudno. V tot zhe
den' v more ushli podvodnye lodki.
A "Kormilec" teper' nuzhen byl vsem, osobenno v shherah, gde SHustrov i
vsya komanda znali hody i vyhody. Tam voznikal goryachij front.
Nad Gangutom vysvistyvali snaryady-vhodyashchie i ishodyashchie, tak nazyvali
snaryady batarej vrazheskih i svoih. Pod ognem dejstvoval aerodrom, vse na
poluostrove pod ognem okruzhayushchih bazu batarej. Saditsya posle boya samolet, a
pered nim rvutsya snaryady. Vyruchayut pushki Granina, oni b'yut neistovo,
zastavlyaya vraga zamolchat'.
V pervyh zhe boyah Gangut vystoyal. S dalekih frontov postupali tyazhelye
vesti. Tam glavnoe. Kak pomoch', kak ottuda ottyanut' sily - etim zhil
srazhayushchijsya v tylu vraga garnizon.
Proshel sluh, budto Granin snova, kak v finskuyu vojnu, sobiraet matrosov
v desant. A Granin sam rvalsya v nastuplenie. On vel ogon' po suhoput'yu, zhdal
boya morskogo, izlival Pivovarovu nabolevshuyu dushu:
- Byl u saperov - lejtenant Repnin voyuet. Razvedchiki hodili na tu
storonu, pushku privolokli. Repnin hvastaet: snajper Sokur iz okopa, chto emu
sapery soorudili, pobil bol'she fashistov, chem ves' nash divizion. Byl u
Belousa. Letaet. Voyuet. Topit korabli. A my s toboj? Stroim blindazhi v tri
nakata, budto sobiraemsya prinyat' na sebya vse, chto est' u Gitlera na skladah.
Hot' by zavalyashchij esminec sunulsya...
- My zhe artilleristy, Boris Mitrofanovich, - rasholazhival Pivovarov
Granina. - Nasha vojna - pozicionnaya...
- Znayu, chto ne hlebopeki. - Granin bral bayan, pristraivalsya vozle KP i
zavodil, konechno zhe, "Sama sadik ya sadila...".
Izvestno, chto eto znachilo: kapitan Granin rvetsya v boj...
I Alesha zhdal boya, nastoyashchego, kak on tverdil sebe, dela.
Groza razrazilas' na zapadnom flange, na pogranichnom ostrove Horsen.
Oboronu tam derzhal vzvod soldat. Vzvod pones bol'shie poteri. Nastal chas,
kogda v zhivyh ostalis' ranennyj v golovu serzhant i semero soldat,
zakopchennyh, izmuchennyh boem i bessonnicej. Serzhant rassudil: nado dozhdat'sya
podkreplenij. On zaleg na razvalinah u perepravy k ih ostrovu Starkern, o
chem dolozhil po telefonu na materik. Potom svyaz' oborvalas'. Mysl' ob othode
kazalas' soldatam chudovishchnoj. Nado drat'sya i zaderzhat' vraga. Kogda Kabanovu
dolozhili, chto k Horsenu idet desant, on prikazal artillerii otsech' desant
ognem, a za bojcami poslat' buksir i snyat' ih s ostrova.
V polden' iz Rybach'ej slobodki na zapade Hanko vyshel "Kormilec". Na
polputi ego obstrelyali, no batarei Granina otkryli po pushkam vraga ogon'.
"Kormilec" proskochil k krutoj vysote Horsena, za kotoroj dralis' semero
soldat i serzhant.
- Kak zhe ih syuda vyvesti, poka Granin podavlyaet protivnika?- skazal
SHustrov, vybiraya, kogo poslat' na ostrov.
- YA pomnyu, gde tot dom,-vyzvalsya Alesha.-My tuda pogranichnikam konservy
nosili. Pozvol'te sbegat'?
- Begi, synok. Tol'ko poberegis'. Skazhi, chtob pospeshili...
Alesha peremahnul za bort i po torchashchim iz vody skol'zkim i ostrym
kamnyam dobralsya do sushi. Na greben' vysoty on vybralsya, razodrav v krov'
ruki. Za kazhdym kustom Aleshe mereshchilsya vrag; nikakogo oruzhiya u nego ne bylo,
krome perochinnogo nozhichka, podarennogo Katej. On oglyanulsya na more. Iz rubki
"Kormil'ca" ch'ya-to ruka obodryayushche pomahala emu furazhkoj. "Vasilij Ivanovich
trevozhitsya!" Alesha smelee pobezhal po obratnomu sklonu vysoty vniz.
Na meste znakomogo doma torchala truba, chernaya, prostrelennaya naskvoz'.
A vokrug - voronki, polomannye derev'ya, kirpich i buraya pyl'.
- Stoj!
Aleshu ispugal vnezapnyj okrik.
- Ne strelyajte, tovarishchi, ya s "Kormil'ca", za vami.
Pered Aleshej stoyal ognenno-ryzhij serzhant s perebintovannoj golovoj,
obrosshij gustoj zakopchennoj shchetinoj.
- S kakogo kormil'ca? - grubo sprosil serzhant, razglyadyvaya neznakomogo,
v matrosskoj odezhde parnya.
- S buksira. Prikazano vas snyat' s ostrova.
- Snyat' s ostrova?! - Serzhant smotrel na Aleshu s podozreniem. - Hmara!
Obyskat'!
Ot obidy Aleshu zaznobilo. No on i ne shelohnulsya, kogda iz razvalin
podnyalsya i podoshel boec, takoj zhe zarosshij, kak i serzhant, tol'ko ne ryzhij,
a chernoborodyj. Alesha dal sebya obsharit'.
- Ne tron', ya sam! - Alesha shvatil chernoborodogo za ruku, edva tot
nashchupal pod tel'nikom karmashek s komsomol'skim biletom.
Serzhant vynul svoj bilet i sveril podpis' i pechati, on tozhe vstupal v
komsomol na Hanko. Slichaya lico parnya s fotografiej, on nevol'no glyanul na
svoyu kartochku i mashinal'no provel ladon'yu po shchetine: popadis' on sam s takoj
fizionomiej na proverke, emu by nesdobrovat',
- Znachit, za nami, govorish'? - Serzhant vzdohnul, ne posmev proiznesti
to, o chem gor'ko podumal kazhdyj: "Sdaem ostrov?!"
- Vasil' Ivanych prosil poskoree, a to snaryadami nakroyut.
- Za mnoj! - prikazal serzhant, podhvatyvaya oruzhie, telefonnyj apparat i
ne sprashivaya, kto takoj "Vasil' Ivanych".
A vrag uzhe vysadilsya s zapada na Horsen, vyshel k beregu, gde boltalsya v
drejfe buksir, i na grebne vysoty, gde ran'she probegal Alesha, ustanavlival
pulemet.
SHustrov, riskuya naporot'sya na rif, krutilsya pod pulemetnym ognem i klyal
sebya za to, chto poslal bezoruzhnogo yunoshu na vernuyu gibel'. On ne mog brosit'
soldat i Aleshu, a puli uzhe raznesli vdrebezgi kozyrek nad rubkoj i reshetili
vethie borta.
- Ne dadut Vasil' Ivanychu k beregu podojti! - skazal Alesha, kogda
soldaty vyveli ego drugoj, korotkoj dorogoj k obryvu.
- Derzhi. - Serzhant sunul yunoshe telefon i, rasplastavshis', popolz po
grebnyu vysoty k pulemetu; soldaty za nim.
Alesha ostalsya odin. On pochuvstvoval vsyu gorech' bezoruzhnogo cheloveka v
boyu. Emu pokazalos', chto buksir uhodit.
"My zdes'!" - hotelos' kriknut' vo ves' golos. Alesha vskochil, sorval
beskozyrku i prosemaforil te zhe slova po horosho zauchennoj im flazhnoj azbuke.
"Kormilec" snova povernul k beregu, pod ogon'. Puli svisteli nad Aleshej, on
prizhalsya k staromu dubu. Naverhu vdrug zagremelo, serzhant brosal granaty;
vozle Aleshi prozhuzhzhal i tknulsya v koru duba oskolochek. A pulemet smolk.
Perochinnym nozhom Alesha vykovyryal chernyj rvanyj kusochek metalla i spryatal v
karman. "Podaryu Kate"...
S grebnya vysoty begom spuskalis' soldaty. Serzhant katil pered soboj
pulemet. Potom on s chernoborodym Hmaroj vzyali trofej na plechi i ponesli
cherez otmel' na buksir.
A Kabanov, snyav s Horsena ostatki vzvoda, gotovil sil'nyj kontrudar,
chtoby ustranit' ugrozu flangam. Utrom na KP artillerii uehal Pivovarov, a na
flagmanskij KP vyzvali Granina.
- U vas est' opyt nedavnej vojny, - srazu nachal Kabanov. - Sozdajte
takoj zhe lihoj otryad, kak togda. Lyudej dadim stol'ko, skol'ko vam nuzhno.
Formirovat' budete na hodu. Noch'yu pojdete na Horsen, ottuda dolozhite, mozhno
li tam ustroit' bazu otryada.
Granin na radostyah rasteryalsya i ne ponyal:
- Horsen zhe zahvachen protivnikom!
- Znachit, ego nado otobrat', - spokojno, s edva zametnoj usmeshkoj v
glazah, skazal Kabanov.
Oploshal Granin pered generalom, vek sebe ne prostit.
- Razreshite, tovarishch general, Pivovarovu idti so mnoj?
- Berite. - Kabanov znal ob ih staroj druzhbe. Pozhaluj, takomu goryachemu
komandiru nuzhen trezvyj, spokojnyj shtabist.
V divizion Granin priehal nezadolgo do vozvrashcheniya Pivovarova. Ne znaya
o razgovore Granina s Kabanovym, Pivovarov reshil podraznit' ego:
- Pro desantnyj otryad slyhal?
- Slyhal.
- Komu-to schast'e, da ne nam s toboj.
- A ty ne prosilsya u generala? - bezrazlichno sprosil Granin.
- Prosilsya. - Pivovarov pomrachnel. - Po komande, govorit, obrashchajtes'.
- Pravil'no. V sleduyushchij raz ne lez' cherez golovu komandira. Ladno,
voz'mu, Fedya, i tebya s soboj.
ZHelayushchih pojti v desant zapisalos' mnogo, dobrovol'cev Granin otbiral,
otdavaya predpochtenie takim, kak Bogdanych, uzhe ispytannym v boyu; sam on,
perejdya pod vecher v Rybach'yu slobodku, sformiroval gruppy zahvata Horsena i
sosednego s nim Kughol'ma. Iz slobodki gruppy skrytno perepravlyalis' na
ishodnuyu poziciyu dlya broska. Noch', kak nazlo, byla tihaya, s vysadkoj nado
spravit'sya do togo, kak luna osvetit podhody k ostrovam.
Dal'nobojnye po signalu otkryli ogon'. Zagudeli basy gidrosamoletov,
poslannyh bombit' ostrova. Noch' stala takoj grohochushchej, chto sopenie
"Kormil'ca", speshashchego v proliv mezhdu Horsenom i Kughol'mom, tonulo, kak
komarinyj pisk v bure, i tol'ko desantnikam kazalos', chto mashina buksira
slishkom gromko stuchit. Ih uspokaival Bogdanych, samyj byvalyj v gruppe
zahvata Kughol'ma, on tverdil, chto "Kormilec" - groza Baltiki i nikogda
desantnikov ne podvedet.
Boj za Kughol'm byl nedolog, vrag ne zhdal desanta, vysazhennogo na kamni
eshche na podhodah; kogda "Kormilec" prichalil k pristani, boj zatihal uzhe na
protivopolozhnoj storone.
A na Horsene boj tol'ko razgoralsya. Dve volny desantnikov shli s
flangov, tret'yu Granin sam vel k pristani na "ohotnike". S Hor-sena kater
zametili, nad nim povisla yarkaya raketa. S vysot pri svete raket
rasstrelivali kater. Granin peremahnul za bort, znaya, chto kateru nado
poskoree otojti. Voda zahlestnula ego s golovoj. Kto-to svalilsya emu na
plechi, on ustoyal i brosilsya k beregu. Lyudi, mokrye, vybiralis' na Horsen i
zalegali u pristani. Sverhu, s holmov, bili avtomatchiki, ne davaya podnyat'
golovy. Granin vskochil i uvlek vseh vozglasom: "Za mnoj, orly!"
Vsyu noch' v gustom horsenskom lesu shel boj, zhestokij i, kazalos',
besporyadochnyj. On konchilsya, kak ego zadumal komandir. Razrezav ostrov
popolam, Granin slomil soprotivlenie vraga.
Po krutoj trope Granin podnyalsya v centr Horsena, gde Pivovarov pod
desyatimetrovoj skaloj oblyuboval peshcheru dlya KP.
- Vot nora. Pryamo krotovaya. - Graninu opredelenno nravilos' budushchee
zhilishche. - Zdes' i budem zhit'. Kakoj segodnya na belom svete den'? Iyul'.
Devyatoe. Sreda. Tak i zapomnim, Fedor. Devyatoe iyulya - den' nashego novosel'ya
v Krotovoj nore. Svyaz' uzhe est'? Molodcy. Davajte flagmana. Zdraviya zhelayu,
tovarishch nol' odin! Dokladyvayu: moe mesto - "Grom"!
- Zakreplyajtes' na "Grome" i razvivajte uspeh! - prikazal Kabanov. -
Segodnya zhe prishlyu vam podderzhku.
Rybach'ya slobodka stala bazoj snabzheniya otryada. Eshche nakanune pristan'
vyglyadela tihim ugolkom. A sejchas na nee i na proliv mezhdu neyu i Horsenom s
yarost'yu nabrosilas' artilleriya vraga.
Na rassvete "Kormilec" dostavil syuda ranenyh i desyatka tri plennyh. Na
dymnom, pylayushchem beregu ranenyh zhdala gospital'naya mashina. Komanda tak i ne
uspela posle nochnyh desantov otdohnut'. Alesha pomogal perenosit' ranenyh. On
zaglyanul v kuzov mashiny, v kabinu - kogo iskal, ne bylo. Za poslednie dni
mnogo slyshal o gangutskih devushkah - sanitarkah, donorah, sestrah. Sprosit'
shofera, sluzhit li v gospitale Katya Belous, on postesnyalsya.
Bystro rassvelo. Pogoda stoyala znojnaya. Utro bylo samym svezhim vremenem
sutok, a teper' i utro na beregu stalo nesterpimo dushnym. Solnce, vsplyvaya
nad pristan'yu, meshalo vragu bit' pricel'no, on brosal snaryad za snaryadom v
pozharishche, razmetyvaya goloveshki i zheltyj dym. Udush'e gnalo lyudej v les ili k
vode.
Aleshe hotelos' skoree ujti v more. Noch'yu SHustrov ne doveryal emu
shturval. Sejchas Alesha dremal v rubke; kak tol'ko pogruzili produkty, miny i
patrony, on vzyalsya za shturval. Poveyalo prohladoj, sonlivost' kak rukoj
snyalo. Rubku, polurazbituyu pulemetom, produval vlazhnyj skvoznyachok. Alesha
sbrosil tuzhurku i ostalsya v odnoj tel'nyashke. Opyat' zasvistalo v nebe. Grud',
ruki, lico obdavali volny, podnyatye snaryadami. Alesha chuvstvoval, chto ruki
ego drozhat, serdce kolotitsya: boyalsya, chto SHustrov zaberet rul'. No SHustrov
stoyal ryadom, komandoval to "levo", to "pravo rulya", gotovyj pomoch' Aleshe.
Do samogo Horsena snaryady presledovali buksir, poka on ne skrylsya za
navisshej nad pristan'yu skaloj.
- Razgruzimsya i dotemna otdohnem, - skazal SHustrov.
Komanda ponesla gruzy na bereg, a po krutoj trope speshil k pristani
Granin. On pomanil tuda SHustrova.
Alesha videl, kak Granin polozhil SHustrovu ruku na plecho i otvel v
storonu, no on ne mog slyshat' ih razgovora.
- Nu, staryj boevoj kon', spasaj polozhenie, - vpolgolosa skazal Granin.
- Nas tut malo, a do podhoda sil ostrov nado uderzhat'. CHert ih znaet, mozhet,
vzdumayut vernut' ostrov. Nado sozdat' vpechatlenie, budto my perebrasyvaem
syuda vojska. Po tebe nachnut bit'. Plyun'. Vertis', ne davajsya, no nazad ne
zavorachivaj, poka ne dam tebe znat'...
- Mozhet, gruz poputno perebrasyvat'?
- Ne nado. Vazhnee zaputat' protivnika.
SHustrov pozhal Graninu ruku, vernulsya na buksir i skazal:
- Projdi, Alesha, po sudnu i ob®yasni kazhdomu, chtoby derzhali nagotove
probki, plastyr', pompy. Latat'sya budem na hodu.
Vragi otkryli po buksiru ogon' ne srazu, ne zhdali ego poyavleniya na
farvatere dnem. Zato, kogda nachali strelyat', ne stalo zhit'ya. Buksir shvyryalo,
krutilo, on vzletal s volny na volnu. Mashinisty zadyhalis' pod paluboj.
Vzmok u shturvala Alesha, krutil, vertel, s nadezhdoj smotrel na uzhe blizkij --
teper' zhelannyj - bereg. Vot vidna i nadpis' na dezhurnoj mashine:
"|vakootryad". Bocman prigotovil shvartovy. Alesha primerilsya, kak lovchee,
vpritirku, podvesti k pristani sudno.
No SHustrov otstranil ego, sam povernul sudno nazad, na opasnyj
farvater, pod snaryady, ot kotoryh Alesha uskol'znul.
Snaryady lozhilis' vse blizhe. Matrosy edva uspevali latat' rany,
nanosimye sudnu oskolkami. Korablik, kazalos', stonal ot boli, Alesha boyalsya
- vot-vot vse rassypletsya na kuski. No "Kormilec" skripel, pyhtel, snoval
tuda-syuda i ne rassypalsya. A Granin pod shumok reshil zahvatit' sosednij
Starkern. Serzhant s perebintovannoj golovoj i ego semero soldat s nochi
ozhidali signala na razvalinah u perepravy, otkuda ih vyvel Alesha, i teper'
zavyazali boj na Starkerne.
Podojdya snova k Horsenu, SHustrov uvidel na beregu ranenyh. Dvoih nesli
na nosilkah, odnogo sanitary tashchili pod ruki.
- Naverhu ostav'te, - treboval ranenyj, kogda ego podnyali na palubu. -
Vot tut. - On pritknulsya spinoj k rubke.
Alesha smotrel na iskazhennoe ot boli lico, kogo-to napominayushchee. Iz
rubki vysunulsya SHustrov:
- Gde tebya, bratok, ugorazdilo?
- Na pereprave menya. - Ranenyj podnyal znakomye Aleshe glaza i dobavil: -
My i Horsen, i vtoroj ostrov s serzhantom brali...
Alesha uznal soldata Hmaru, kotoryj obyskival ego na razvalinah. Uznal,
hot' ego i pobrili v Rybach'ej slobodke.
"Kormilec" na etot raz poshel pryamo v Rybach'yu slobodku.
- Vy chto nosites' kak oglashennye? - krichali s pristani.
- ZHivuchest' proveryaem, - otvetil SHustrov, razglazhivaya usy. Na beregu
zhdala sanitarnaya mashina. Po shodnyam vbezhali sestry.
- Ne nado nosilok, ya sam, - skazal Hmara, no idti on ne mog.
Levoj rukoj on obvil sheyu sestry. Alesha podhvatil ego sprava.
- Poshli, - skomandovala sestra. - Tol'ko vedi v nogu. Ne topchis'...
- Katya? - Alesha skosil glaza.
- Ostorozhnee vedi, emu bol'no.
- A ya tebya ne uznal!
- YA tozhe, - kolyuche otvetila Katya.
Ranenyj tshchetno staralsya ne visnut' na plechah yunyh sanitarov.
- Nevesta? - stradaya ot boli, grustno ulybnulsya ranenyj.
- Katya. Komsorg nash. - Alesha nahohlilsya.
- Ty, hlopec, ne serchaj na menya. Vojna, sam znaesh'.
Alesha ponyal, chto Hmara vspomnil pro obysk.
- Kakaya obida, chto vy!.. Vse pravil'no.
Ruka Kati drognula na pleche ranenogo.
- Nu, zdravstvuj! - skazala Katya s razdrazheniem, kogda ranenogo oni
vnesli v mashinu. - CHto oznachaet tvoe "pravil'no"?.. Podumaesh', zhenih!
- Da my sovsem pro drugoe. Ty ne tak ponyala, Katya. - Alesha smeshalsya, no
vspominat' pro obysk emu ne hotelos'. - Uzhe sluzhish'? - On kivnul na
matrosskuyu zvezdochku na ee berete.
- Sluzhu. Saninstruktor veemge. - I svysoka, kak neposvyashchennomu,
poyasnila: - Voenno-morskogo gospitalya. A ty?
- Poka na mirnom polozhenii. - Alesha postydilsya skazat' "vol'nonaemnyj".
Vspomniv, on dostal iz karmana oskolok: - Hochesh' na pamyat'? Teplen'kij
byl...
- Podumaesh'! Vozle gospitalya ih polno. Ot fugasnyh, ot bomb.
- |to ot granaty. ("|h, rasskazat' by ej pro boj!..")
- Mozhesh' otdat' svoej neveste, voyaka! - nasmeshlivo skazala Katya. - Tebya
na voennuyu sluzhbu ne berut?
SHofer uzhe zavel motor, iz kabiny zvala starshaya medsestra:
- Belous, v mashinu!
- Sejchas! - otmahnulas' Katya. - Ty hot' napisal materi?
- Tam nemcy. - Alesha opustil golovu. - Uzhe v svodke bylo...
- Belous! - Starshaya vysunulas' iz kabiny. - Skol'ko mozhno!..
- Dobivajsya, Gordenko, nastaivaj! - Katya vskochila v kuzov. - Mozhet, k
nam v sanitary voz'mut...
Mashina tronulas'. Alesha stoyal, poka ona ne skrylas' za bugrom.
Na zemle valyalsya kusochek rvanogo metalla.
Sredi mnogih raportov, podannyh komandiru bazy torpednyh katerov o
naznachenii v desant, byla reshitel'naya pros'ba Ivana SHCHerbakovskogo. Na Hanko
on tol'ko pribyl, nikto ego eshche ne znal, vzyali shoferom polutorki. V proshlom
torgovyj moryak, on oblazil ves' svet, proshel vse - ot palubnogo matrosa do
mehanika. Byl on cheren kak cygan, bystr i rezok v dvizheniyah i razgovore,
rosta srednego, no zhilistost' i hudoba delali ego vysokim. On uveryal, i v
eto netrudno bylo poverit', chto imenno v kotel'noj on naveki pochernel, a
palyashchee solnce tropikov tak vydubilo ego kozhu, chto ni odna pulya ee ne
prob'et. Na etom osnovanii on treboval zachislit' ego k Graninu nemedlenno i
vklyuchit' v spisok dobrovol'cev obyazatel'no pod nomerom odin - tak i napisal
v raporte. Komandir beregovoj bazy, vyslushav ego dovody, skazal, chto spisok
sostavyat po alfavitu:
- Vashe mesto v nem na "SHCH". Ponyatno? Mozhete idti.
SHCHerbakovskij vybezhal iz shtaba, chto-to vspomnil, vernulsya, nashel nuzhnogo
pisarya, uznal, chto vse matrosy na "A" v more, a spisok otkryvaet familiya
Barhatov. On posheptalsya s pisarem i ushel. V naznachennyj chas dobrovol'cy
postroilis' u shtaba v polnom vooruzhenii. Nachal'nik stroevoj chasti razvernul
spisok i vykliknul:
- SHCHerbakovskij Ivan Petrovich!.. - Oseksya, pozhal plechami i zakonchil: -
Glavnyj starshina.
- Est'!-radostno kriknul SHCHerbakovskij, blagodarno zyrknul na pisarya i
tut zhe pod serditym vzglyadom komandira beregovoj bazy vytyanulsya tak, slovno
v nego vognali zherd'.
- Barhatov Boris... Makatahin Mihail... Nikitushkin Nikolaj...
Pereklichka konchilas', nachal'nik politotdela skazal naputstvennoe slovo,
i katerniki stroem dvinulis' v Rybach'yu slobodku, gde ih podzhidal "Kormilec".
Tam opyat' vyklikali po spisku, i SHCHerbakovskij pervym prygnul na buksir.
Uvidev Aleshu bez dela vozle rubki, on protyanul emu avtomat:
- Poderzhi, synok, mashinku. Prigotovimsya nyryat' s vashej shalandy v zaliv.
- SHCHerbakovskij stal zapravlyat' flotskie bryuki v skrytye pod nimi sapogi.
Alesha prostil emu dazhe "shalandu", prinyav na hranenie avtomat.
Sovladav s obmundirovaniem, SHCHerbakovskij vzyal oruzhie.
- Nravitsya? - sprosil on pokrovitel'stvenno.
- Nravitsya, - podtverdil Alesha.
- Ty kakogo goda?
- Tysyacha devyat'sot dvadcat' tret'ego.
- Sosunok eshche. V tvoem vozraste Ivan Petrovich ves' svet oboshel,
isklyuchaya Albaniyu i Kitaj, pobyval dazhe v takom gosudarstve - Tai, gde
imperatorom ego velichestvo Pu I.
Matrosy hohotali, no Alesha ne uderzhalsya, popravil:
- Imperator Pu I v Man'chzhurii. My eto v sed'mom prohodili...
- Ty, synku, s Ivanom Petrovichem ne spor', - nastaival glavstarshina,
poglyadyvaya na desantnikov. - YA, vozmozhno, lichno razgovarival s imperatorom.
- O chem zhe vy besedovali, glavstarshina? - poddel Barhatov.
- Podaril kratkuyu biografiyu Nikolaya Vtorogo s nadpis'yu: "I ty tam
budesh'!", - otrezal SHCHerbakovskij pod smeh matrosov.
- Beregis'! - kriknul iz rubki SHustrov.
Buksir kruto vil'nul ot ocherednogo snaryada; vse priseli, krome
SHCHerbakovskogo, ego obdalo volnoj, no on stoyal, kak vlityj v palubu.
Dovol'nyj soboj, on protyanul Aleshe avtomat:
- Hochesh' takoj imet'?
- Ochen'.
- Tak v chem zhe delo? Plyun' na etu shalandu, idi so mnoj. Voz'mu k sebe v
ad®yutanty. Zavtra zhe razdobudem avtomat, granaty...
- Zachem, glavstarshina, disciplinu podryvaesh'? - vskipel Barhatov. -
Parenek na dolzhnosti, a ty ego sbivaesh' s puti...
- Podumaesh', dolzhnost' - boltat'sya na staroj kaloshe. Ty, synku, ajda za
mnoj. Primu pod svoe komandovanie.
Na pristani Horsena Pivovarov raspredelyal popolnenie - kogo v oboronu,
kogo na Starkern, kogo v rezerv. SHCHerbakovskij predstal pered nim vo vsej
krase. Gde-to on uzhe razzhilsya pulemetnoj lentoj, opoyasalsya eyu, zatknul za
poyas granaty i zalomil michmanku. Pivovarov oglyadel ego s golovy do nog,
pokachal golovoj i skazal:
- Lentu sdat' v boepitanie dlya pulemetchikov. Privesti sebya v poryadok -
i v rezerv.
- Kak v rezerv?! - opeshil SHCHerbakovskij. - YA voevat' prishel, a vy menya v
rezerv!
- Prekratit' razgovory! - odernul ego Pivovarov. - Prinimajte otdelenie
pervogo vzvoda i bystro v rasporyazhenie lejtenanta Fetisova. Kru-u-gom!
Rezervnuyu rotu tol'ko formirovali, ej otveli peshcheru vozle Krotovoj
nory. Sosedstvo s Graninym, hotya SHCHerbakovskij ego eshche ne videl, uteshalo. No
vperedi bylo novoe ogorchenie: rotnyj pisar', nichego ne podozrevaya, vnes
glavstarshinu v spisok po alfavitu na "SHCH". SHCHerbakovskij obidelsya, shumel: "Vse
ravno budu pervyj posle komroty! V boyu dob'yus'!" No poka ego familiya stoyala
pervoj lish' v otdelenii, eshche ne nyuhavshem poroha.
A "Kormilec" tem vremenem privez eshche odnu gruppu dobrovol'cev iz raznyh
chastej. Granin ko vsem priglyadyvalsya, hodil po zemlyankam, sovetoval, kak
ustroit'sya na etoj glavnoj baze budushchih desantov. Iz komandirov rot emu
ochen' ponravilsya Anatolij Fetisov, sud'ba kotorogo slozhilas' neobychno:
lejtenant, vypusknik morskogo uchilishcha, v finskuyu vojnu popal na sushu i s teh
por ne mog vyrvat'sya na korabl'. Priglyanulsya emu i SHCHerbakovskij. "|tot dlya
derzkih udarov v tyl. Esli ne vret!" Granin reshil pri sluchae proverit' ego
udal'. Bogdanycha on opredelil v razvedku, on sam otbiral tuda lyudej lovkih i
otchayannyh, i vse uzhe znali, chto v razvedku popast' ne legko.
...U Krotovoj nory Granin kak-to vstretil stranno odetogo bojca: na
nogah botinki i obmotki, bryuki armejskie, bushlat flotskij, mysikom torchit
tel'nyashka, a na golove furazhka s otorvannym kozyr'kom, povyazannaya lentochkoj
- "Torpednye katera".
- Kto takoj? - rezko sprosil Granin.
- Vasilij Kamolov, byvshij boec zheleznodorozhnogo batal'ona, nyne moryak
otryada kapitana tovarishcha Granina! - otbarabanil soldat, no pod ego belesymi
resnicami ne bylo i doli lihosti, on smotrel na Granina s mol'boj.
- Moryak, - peredraznil Granin. - CHto za garderob na tebe, moryak!
- Tovarishch kapitan, eto katerniki ssudili. Odin dal bushlat, drugoj
tel'nyashku, a pod lentochku prishlos' otorvat' u furazhki kozyrek...
- CHto zh ty delal na zheleznoj doroge? CHerez Finlyandiyu katal?
- Ezdil. Tol'ko ya - po hozyajstvennoj chasti. - Belesyj snik.
- |ge! Intendant, znachit? Na kambuz tebya postavit'?
- CHto vy, tovarishch kapitan! YA zh po special'nosti pulemetchik!
- Pulemetchik, govorish'? - Granin chto-to prikinul v ume. - Na Starkerne
i pulemetchik i kok nuzhny. Pojdesh' na ostrov.
- Mne b formu, ya by kak vse, moryakom, - vzmolilsya belesyj.
- Flotskuyu formu za tak ne dayut. - Granin i vidu ne podal, chto belesyj
emu po dushe. - Vari borshchi, a tam posmotrim.
Na Starkerne belesyj kormil semeryh, chistil pulemety, rubil dzoty i
zhdal chasa dokazat' Graninu, chto on ne men'she Bogdanycha dostoin sluzhit' v
razvedke.
V noch', kogda protivnik nadumal otbit' Starkern, belesyj s tovarishchem
rubil sosny na beregu. Ryadom grohnuli miny, slovno broshennye na stuk topora.
Ot Gunhol'ma v propiv pered bezymyannym bugrom shli shlyupki s soldatami. Byl
boj, belesyj s tovarishchem tozhe pokidali ves' zapas granat. No desant, perebiv
ohranenie, zanyal ostrov. Ostalis' dvoe - belesyj i ego drug, ranennyj
oskolkami min. Prishlos' razorvat' na polosy tel'nyashku, perevyazat' vosem'
ran, ottashchit' druga pod skalu, ukryt' vetkami i zalech' ryadom.
Granin sam poshel otbivat' Starkern, s otdeleniem SHCHerbakovskogo. Tot lez
vpered, Granin ego osazhival, no odobryal. A protivnik pochemu-to ushel s
ostrova. SHCHerbakovskij vse obsharil, podobral na otmeli finskij pulemet,
belesogo i ego naparnika ne nashel i ostalsya vremenno v boevom ohranenii.
Nichego etogo belesyj ne znal. Noch' i den' on provel pod skaloj vozle
ranenogo. Slyshal begotnyu, plesk vesel, potom vse stihlo, no na skale
zastuchal pulemet. Po zvuku chuzhoj. Znachit, krugom chuzhie. Gorel les, stlalsya
edkij dym. Ranenyj teryal soznanie, stonal, prosil pit'. Belesyj sam hotel
est' i pit'. Na vtoruyu noch' vypolz, nabral v bolotce nemnogo vody, napoil
ranenogo. A pod utro vyglyanul i uvidel na skale pulemetchika - na nem chuzhaya
shinel' vnakidku. Belesyj zatailsya vozle ranenogo na ves' den'. Na tret'yu
noch' on sobral moh, ukryl druga, oblozhil kamnyami, poceloval i popolz k
pereprave na Horsen.
Ego zaderzhali tol'ko na Horsene, da tam on i ne tailsya. Bogdanych, ele
uznav voskresshego koka, podtrunival:
- Glyadi-ka, brovi poyavilis'! Ty chto, Vasya, sazhej ih navel?
Belesyj surovo potreboval, chtoby ego veli skoree k Graninu. Granin ot
udivleniya dazhe privstal, kogda etot soldatik, v kopoti, shatayas', yavilsya i
dolozhil, budto na Starkerne vrag, na skale ih pulemet, sam videl shinel' ne
nashu, nado spasat' spryatannogo pod skaloj ranenogo.
- Tak eto zh trofejnyj pulemet, - ob®yasnil Granin. - I shinel' trofejnaya.
Eyu noch'yu glavstarshina ukryvaetsya ot holoda...
Zrya, vyhodit, promuchilsya belesyj dvoe sutok. Granin smotrel na nego
laskovo:
- Kak zhe tebya nashi-to ne nashli? A? Lovko ty ukrylsya. Razvedchik! Ne
goryuj. Obogrejsya i govori, gde lezhit ranenyj...
- Net, tovarishch kapitan, chego uzh obogrevat'sya. Sam za nim pojdu.
Toj zhe noch'yu on dostavil ranenogo pryamo na pristan', sdal medikam, a
sam poshel spat', chuvstvuya sebya krugom vinovatym i boyas' popadat'sya Graninu
na glaza. Otkuda bylo emu znat', chto Granin, otchityvaya SHCHerbakovskogo,
skazal: "Dal zhe ty zevka, Ivan Petrovich. U vraga tozhe mogut najtis' takie
hitrye razvedchiki, kak etot soldatik!"
Granin sam vyzval Kamolova, predupredil, chtoby v drugoj raz tak ne
oploshal, i naznachil v razvedku k Bogdanychu.
- A naschet formy kak? - osmelel Kamolov. - Tel'nyashku prishlos' na binty
pustit'...
- Nado, brat, imet' individual'nyj paket. Pivovarov! Daj emu moyu
tel'nyashku i zachisli na veshchevoe dovol'stvie flota.
Nastupaya, otryad, krome Kughol'ma i Starkerna, vzyal eshche neskol'ko
ostrovov, Granin uzhe rvalsya vpered, na materik, no Kabanov prikazal emu
vzyat' Gunhol'm, chtoby obezopasit' Horsen.
Kamolova poslali na bezymyannyj bugor pered skaloj, chtoby ottuda
terpelivo vysmotret', chto delaetsya na Gunhol'me. Kak on pronik na etot bugor
- po otmeli ili pod vodoj, kak zabralsya na verhushku, - kuda on sginul do
utra, nikto ne videl, ne znal, hotya na Starkerne pomnili, chto glavstarshine
dostalos' iz-za etogo parnya. A tot, okazyvaetsya, uglyadel na bugre shchel',
ukrylsya v nej, vsyu noch' slushal, nablyudal i uchuyal ryadom soseda - tot poyavilsya
s Gunhol'ma, zaleg, ne zamechaya Kamolova, i stal vysmatrivat' Starkern.
Kogda shpion, dovol'nyj uspehom, upolz, zasloniv na mig podoshvami obzor,
Kamolov vysledil ego put', pereschital u pristanej Gunhol'ma shlyupki i katera,
godnye dlya desanta, vernulsya k Graninu i vse v podrobnosti dolozhil.
Pohvala pohvaloj, a Kamolov snova napomnil pro obmundirovku.
- Fedor, pochemu do sih por ne pereodeli razvedchika?!
Na Kamolove byli vse te zhe armejskie obmotki, potertye na skalah, no
chistye i zatyanuty krepko. Pivovarov skazal:
- Bryuki vydam iz rezerva, to est' svoi. A za obmundirovaniem poshlyu
kater, kogda voz'mem Gunhol'm. Poka otdyhajte.
Ne prishlos' Kamolovu otdyhat'. Kabanov ocenil ego donesenie i prikazal
k nochi podgotovit' desant. Vse razrabotali bystro: Pivovarov s SHCHerbakovskim
pojdet s tyla; Fetisov - na holmistuyu Vos'merku v centre ostrova; Bogdanych s
razvedchikami - cherez otmel' i putem togo shpiona. A Kamolov dolzhen iz stana
vraga dat' v udobnuyu dlya vysadki minutu signal krasnoj raketoj i ne upustit'
momenta, esli soberetsya vstrechnyj desant.
Opyat' on proskol'znul na bugor, ottuda po puti shpiona na Gunhol'm,
promok, no raketnica byla suhoj, u lesa pered Vos'merkoj ego okliknuli, no
propustili, uslyhav krepkij otvet na svoem yazyke - poduchilsya on v poezdkah
ot hozchasti cherez chuzhuyu stranu. Slovom, on osmotrelsya i po mnogim priznakam
ustanovil, chto my sobralis' k nim, oni - k nam: s signalom nado pospeshit'.
Podnyav po trevoge otryad, Granin u polevogo telefona nad Krotovoj noroj
zhdal etogo signala. U podnozhiya skaly pokachivalsya "Kormilec". V teni buhtochek
zatailis' shlyupki s matrosami.
Bryznula i bagrovoj zarej okrasila vse nebo nad Gunhol'mom raketa.
Budto kto-to sorval kryshku s kipyashchego kotla. Zaklokotalo, zashumelo v nochi.
Krasnuyu raketu rastvorila belaya. Beluyu zatmila zelenaya. Zrimo, kak na karte,
Granin oshchutil vse, chto proishodilo tam, na pristanyah, i na holmistoj
Vos'merke.
"Ogon' sprava - Fetisov zacepilsya... Tak. Granatnyj boj... Pulemetami
zhmut, ploho... Aga! Tak, tak ih! Ah ty, belobrysen'kij!.. Gde tam Fedor
zastryal?.. Staraya cherepaha ne pospeet, ugol' ej vozit', a ne matrosov. Esli
eta kalosha cherez desyat' minut ne dotopaet, poproshu u Kabanova "ohotnik"..."
"Kormilec" vybivalsya iz sil. Korpus ego lihoradilo, a bol'she polozhennyh
uzlov on vyzhat' ne mog. Pivovarov poglyadyval na chasy: tol'ko by rodnaya
artilleriya ne operedila i ne zapozdala. Opozdaet - upustish', operedit -
ugodish' pod ogon' svoih.
- Nazhmi, Vasilij Ivanovich, nazhmi, milyj!..
V vyazanyh podshlemnikah, v chernyh bushlatah i kleshah, zapravlennyh v
sapogi, matrosy stoyali vdol' bortov, gotovye zanesti nogu dlya pryzhka. Kaski
oni snyali i slozhili vozle rubki gorkoj.
K Aleshe sklonilsya SHCHerbakovskij. ZHarko nasheptyval:
- Kogda nastupaesh' - vsegda rubashku s granaty doloj. Ubojnaya sila
pomen'she. Zato tebya ne poranit, esli srazu pridetsya vrukopashnuyu. Neploha i
efka. Pravda, slishkom mnogo oskolkov daet. Vidish', malen'kaya, kak limon. A
po-moemu, kak kedrovaya shishka. CHeku vysvobodil. Krepko derzhi, otpustish',
tol'ko brosaya. Brosaj naotmash', kak shishkami kidalsya. Snezhkami stekla bil?
Vresh', vse bili. Brosil - i srazu v storonu, nazem', plastom, a potom
vskakivaj - i dal'she.
Alesha vnimal vsem sushchestvom. SHustrov - u rulya. Alesha reshil sbezhat'.
Nehorosho brosat' starika. No ved' v boj - prostit. Muzhskoe delo - voevat'. I
avtomat emu Ivan Petrovich dal.
Kogda za Gunhol'mom vzmetnulas' fontanami voda, buksir shel pod razryvy.
SHustrov otvernul, no naskochil na pustye shlyupki ryadkom u pristani. Povis
shipyashchij fonar' nad paluboj, shlepali puli, no paluba uzhe opustela. Matrosy
prygali iz shlyupki v shlyupku k beregu. Alesha upal na dnishche, kogo-to pridavil.
On rasteryalsya. Kto gde, on ne ponimal. Videl, kak upal Pivovarov, no
tut zhe vskochil. Potom vse zaslonil verzila-finn. Nado strelyat'. No
vystrelit' v upor Alesha ne smog.
- Za mnoj, synku, - dyhnul emu v lico SHCHerbakovskij...
I Alesha edva ne ucepilsya za ego bushlat.
SHCHerbakovskij na hodu strelyal. Alesha poproboval, no pochuvstvoval bol' v
pleche. On vse zhe strelyal, i s kazhdoj minutoj zlee. SHCHerbakovskij zamechal,
kazalos', vse.
- Davaj, disk smenyu. Ty korotkimi bej.
Oni bezhali vpered, spotykayas'. Korotko u Aleshi ne poluchalos', ochered' -
tak na ves' disk.
- Tishe, dura, tam nashi! - SHCHerbakovskij szhal Aleshe kist'.
Svetalo. Rvalis' miny. Protivnik s drugih ostrovov bil po Gunhol'mu, ne
razbiraya, gde russkie, gde svoi. Na pristani dralis' vrukopashnuyu. Tot zhe
verzila ili drugoj svalil glavstarshinu. Alesha vsadil v verzilu vse, chto
ostalos' v diske.
Neuzheli Ivan Petrovich pogib? Alesha podnyal ego i povolok k moryu.
SHCHerbakovskij otkryl glaza i smutno smotrel na Aleshu.
- S-sbili, og-glushili, g-gady, - sheptal on. - ZH-zhivoj...
Alesha tashchil ego na "Kormilec".
- P-pusti, ya sam. - SHCHerbakovskij, shatayas', lez po shodne.
A na drugoj storone dralis' razvedchiki. Putem Kamolova oni proshli
otmel' i popali pod pulemet. Oni slyshali, kak otbivaetsya Kamolov, kak krichit
on, okruzhennyj vragami: "Baltijcy v plen ne sdayutsya!", - no kogda probilis'
k nemu, on uzhe pogib.
Misha Makatahin pripodnyal ego i otnes v storonu. Razvedchiki snyali
beskozyrki. Bogdanych polozhil svoyu na grud' soldata. I kazhdyj prodelal to zhe.
"Poshli!" - prikazal Bogdanych.
Kogda vse konchilos', oni vernulis' tuda, gde lezhal Kamolov.
Bogdanych vzyal svoyu beskozyrku, no ne nadel. Podoshel Makatahin.
Podhodili drugie - kazhdyj bral svoyu beskozyrku, ne nadevaya. Tri tak i
ostalis' na grudi soldata, nikem ne vzyatye.
SHCHerbakovskogo tak kontuzilo, chto on stal zaikat'sya. Dostavlennyj Aleshej
v lazaret - v podval razbitogo doma na Horsene, - on prolezhal chasa dva,
ochnulsya, uvidel sebya v polozhenii bol'nogo, vozmutilsya, edva ne raznes vse
medicinskoe hozyajstvo otryadnogo vracha, trebuya vernut' avtomat, odezhdu, vse
boevye dospehi, i sbezhal v rotu. Vrach poshel zhalovat'sya Pivovarovu, no tot,
tozhe kontuzhennyj, otlezhivalsya v Krotovoj nore i sam naotrez otkazalsya ujti
na Hanko v gospital'. Vrach poshel k Graninu. Granin vyzval SHCHerbakovskogo.
- Vy chto, glavnyj starshina, anarhiyu v moem otryade razvodite? Siloj
prikazhete ukladyvat' vas v postel'?
- T-ovarishch kapitan! YA zh ne yaz-ykom d-olzhen strelyat', avtomatom...
- Ne nashego uma delo. Vrach ne puskaet - i tochka.
- Tak on zhe hirurg, ego d-delo rezat'. P-ust' yazyk ot-trezhet, a
v-oevat' dast.
- YAzyk vam podrezat' ne meshaet. Da!-Granin vspomnil i zagovoril grozno:
- CHto za volontera vy k sebe vzyali?
- D-dobrovolec, tovarishch kapitan. M-ne zhizn' spas. Otec g-geroj, pogib v
finskuyu. M-at' v ok-kupacii. S-sirota... Hrabryj...
Granin ne preryval krasnorechiya SHCHerbakovskogo. "|h, bezotcovshchina!" -
vspominal on i svoi skitaniya v grazhdanskuyu vojnu.
- Pasport u nego est'?
- D-azhe komsomol'skij b-bilet! - obradovalsya SHCHerbakovskij. - Orel
h-lopec. Rulevym na b-buksire sluzhil.
- Poezzhajte na Hanko. Oformite tam parnya, kak polozheno.
- Raz-reshite id-ti?
- Idite. Tol'ko mal'chonku, chur, berech'. Kak ego zvat'?
- G-ordenko Aleksej.
Granin mahnul rukoj, i schastlivyj SHCHerbakovskij vybezhal iz Krotovoj
nory.
Iz vsego Horsenskogo arhipelaga - tak matrosy prozvali svoi vladeniya -
u protivnika ostalis' dva ostrova: |l'mhol'm i Furuen. Nel'zya bylo schitat'
zashchitu zapadnogo flanga nadezhnoj, poka ne zahvacheny eti dva ostrova. Kabanov
prikazal Graninu vzyat' poslednie zven'ya, zamykayushchie front arhipelaga.
Furuen trudno nazvat' ostrovom. Uzkaya, vytyanutaya s yugo-vostoka na
severo-zapad skala v shtorm pohodit na poluzatonuvshij korabl'. Krugom
skladchatye shhery, ostrye oblomki granita torchat iz vody; pod vodoj peschanye
meli, kamenistye banki. Trudno plavat' dazhe na shlyupkah. Granin prikazal
Bogdanychu proverit', kakie sily protivnik derzhit na Furuene.
Pod utro Misha Makatahin, pomoshchnik i pravaya ruka Bogdanycha, podgreb
vmeste s nim na shlyupochke k shheram s severo-vostoka i vysadil tovarishcha na
granitnyj valun, oblyubovannyj eshche dnem. Zdes' Bogdanych dolzhen byl provesti
den', nablyudaya za Furuenom.
- Trudno budet - ty tihon'ko perebirajsya s kamnya na kamen' ili vplav',
ya budu zhdat' tebya za toj skaloj, - sheptal Makatakin. - A vyderzhish' -
vecherkom podgrebu. - On ostorozhno opustil zabintovannye tryap'em vesla v
vodu, ottolknulsya ot valuna i ischez; Bogdanych ostalsya odin.
Pravee dolzhna byt' skladka, izdaleka kak chernaya borozda, morshchinka na
serom granite. A nashel ee v polut'me - obradovalsya: da tut celoe ushchel'e s
navisshim nad vodoj karnizom, dostatochnoe dlya matrosa takogo malogo
vodoizmeshcheniya, kak on. V shtorm, pozhaluj, zal'et s golovoj. Horosho, esli
tihij budet denek. Bogdanych vzhalsya pod karniz. Stalo zyabko. SHtany i seryj
halat poverh bushlata namokli. Syrost' pronizala vse telo. Spasali ogromnye
bolotnye sapogi, podarennye Graninym, a Graninu, govoryat, Kabanovym, -
general nosil sorok pyatogo razmera obuv'.
Na Furuene prosnulis' - otchetlivo slyshny golosa, Bogdanych posmotrel v
storonu: spokojnaya glad' vody vnezapno vzdulas' okruglym holmom. Holm ros,
priblizhalsya, perelivayas' i stanovyas' kruche. Bogdanych nabral pobol'she
vozduhu, szhal guby, zakryl glaza. Volna proglotila i ego, i valun,
rassypalas', no nabezhala drugaya. Ona opala, i svet zatmilo chto-to zelenoe.
Razobral ne srazu: bort shlyupki. Zelenyj bort uhodil, otkrylas' vsya shlyupka. V
profil' vidny zarosshie lica grebcov; horosho, chto ne sharyat glazami po vode.
Volny teper' ne pugali Bogdanycha: on znal, chto eto ot shlyupok. On vglyadyvalsya
v Furuen. Gde tam zhivut oni? Mnogo li ih?.. Snova - zelenaya volna, potom eshche
i eshche: idut shlyupki. Bogdanych osmelel, vysunulsya: da, tri shlyupki polny
soldat.
"Furuen dlya nih perevalochnaya baza!"
CHas, drugoj, tretij lezhal Bogdanych, vse yasnee predstavlyaya sebe, chto
delaetsya na Furuene. Doneslos' brenchanie kotelkov. U nih uzhe obed. I na
Horsene, naverno, dezhurnyj po kambuzu raskladyvaet po bachkam kashu iz
grechnevogo koncentrata, a Ivan Petrovich trebuet osobo namaslivat' i bez togo
zhirnuyu i vkusnuyu kashu dlya Aleshi, poskol'ku tot eshche ptenec.
Kogda na zaliv opustilsya tuman, Bogdanych s trudom sdvinulsya s mesta. No
vypolz on iz-pod karniza svobodnee, chem vpolz: vozmozhno, pohudel za eti
chasy. On vstal, postoyal, kachayas', shagnul v vodu i opustilsya na kamni: nado
skinut' sapogi, vatnye shtany i ponesti v rukah.
Kogda on vylez na suhoj i zhguchij ot holoda kamen', gde ego zhdal
Makatahin, to skosil v krivoj ulybke rot i skazal:
- A vse zhe udobno, Misha, imet' maloe vodoizmeshchenie...
Vyslushav donesenie Bogdanycha, Granin pozvonil Kabanovu i poprosil
razresheniya nemedlenno zahvatit' Furuen. Kabanov razreshil, i Granin tut zhe
otpravil k Furuenu SHCHerbakovskogo i ego matrosov, prikazav dejstvovat'
vnezapno i, glavnoe, bez shuma. Bogdanych i Makatahin poshli provozhatymi.
V ozhidanii rezul'tatov opasnoj vylazki prohodila noch'. Granin neskol'ko
raz vylezal iz Krotovoj nory i vzbiralsya po kamenistoj trope na horosho
zamaskirovannuyu vyshku, gde stoyali stereotruby i telefony. To zdes', to tam
vzdragivali i mel'teshili ogon'ki, donosilsya nedolgij, no chastyj stuk
pulemetov. Vahtennyj nablyudatel' totchas dokladyval, gde i kto vedet ogon'.
Granin vpoluha slushal doklady nablyudatelej, on smotrel v tu storonu, gde
nahodilsya etot chertov Furuen i gde dolzhen byl dejstvovat' SHCHerbakovskij.
Svyaznoj s Furuena prishel pered rassvetom, kogda Granin sobralsya
posylat' tuda na vyruchku lejtenanta Fetisova. V Krotovuyu noru prolez, eshche ne
otdyshavshis' ot bega, yunosha v kirzovyh sapogah, v perepachkannyh glinoj bryukah
i v akkuratnom bushlatike, kotoryj on uspel, prezhde chem vojti, otryahnut'.
Nizkij potolok vynudil ego prignut' golovu, hotya emu ochen' hotelos' stoyat'
pered Graninym pryamo. Lentochki s yakor'kami na koncah svesilis' vpered,
zolotaya nadpis' na lentochke pri svete koptilki vyglyadela tusklo, s trudom
prochtesh' stertye vremenem i morskoj vodoj bukvy: "Sil'nyj". A litye,
nadraennye latunnye pugovicy goreli dazhe vo t'me, ih podaril Tereshchenko.
Minut desyat' nazad Alesha vyskochil iz shlyupki i pustilsya bezhat' k Graninu
s doneseniem ot SHCHerbakovskogo. Vsya gruppa SHCHerbakovskogo - desyat' chelovek -
besshumno dobralas' na dvuh shlyupkah do Furuena i pristala s tyla. Tam ohrany
ne bylo. SHCHerbakovskij prikazal kazhdomu dejstvovat' samostoyatel'no i tiho,
chtoby do sroka ne privlech' vnimaniya protivnika. "N-ozhi v zuby, p-polzkom, ne
strelyat'". Aleshe on skazal: "Ty, synku, ostavajsya v shlyupke. T-ri raza mignu
f-onarikom, zhmi na H-orsen, dokladyvaj k-apitanu, chto I-van Petrovich F-uruen
vzyal!" I Alesha zhdal v shlyupke chas, zhdal dva, slushaya, kak stonut nadlomlennye
sosny, i vzdragivaya pri kazhdom dalekom vystrele. Naverhu nakonec trizhdy
mignul fonarik, i Alesha ponyal, chto vse horosho, ottolknul shlyupku i vzyalsya za
vesla. On greb dolgo, plutal vo t'me sredi kamnej, natykalsya na banki,
pereimenovannye im v rify. Rif - eto zvuchalo romantichnee, hotya SHCHerbakovskij,
pokazyvaya svoyu uchenost', odnazhdy zasporil: "U vas, mozhet byt', v d-devyatom
etogo ne p-prohodili, a ya eti rify lichno izuchal v okeane. R-ify byvayut
t-ol'ko iz korallov i vstrechayutsya v t-ropicheskih moryah..." Iz korallov li
rify ili, kak tut, u beregov Finlyandii, iz granita i peschanyh nasloenij, no
Aleshe oni v etu noch' prichinili mnogo zla. On pominutno vylezal iz shlyupki,
stalkival ee s meli, poka nakonec ne dobralsya do Horsena.
- Poteri est'? - sprosil Granin, vyslushav raport Aleshi, konechno zhe, bez
vseh podrobnostej.
- Vse bylo tiho, tovarishch kapitan. Ivan Petrovich prikazal voevat'
nozhami. YA dolgo plutal. Temno, ne privyk. Razreshite vozvrashchat'sya?
- Peredaj SHCHerbakovskomu: derzhat' Furuen do smeny. Ukryt'sya ot min i
blizhnego ognya. Podgotovit' poziciyu dlya snajpera. Prishlyu ego s popolneniem.
Povtori!
Granin laskovo smotrel na Aleshu, povtoryayushchego prikaz.
- Molodec! - odobril on. - A teper' zajdi k starshine, voz'mi podarki
kazhdomu iz vas. Devushki iz gospitalya prislali dlya samyh luchshih bojcov
otryada. Idi.
Starshina, on zhe nachal'nik pristani, on zhe nachprod, on zhe nachhoz otryada,
prozvannyj "Golova-nogi" za vechnye ohi i zhaloby na zanyatost', - "Golova-nogi
vertyatsya ot stol'kih del", - predostavil Aleshe pravo vybora.
- Desyat' podarkov na vas. Devyat' na ostrov, odin, lyuboj, beri sebe.
Zavernutye v cellofan tainstvennye korobki, meshochki s motkami surovyh
nitok, igolkami, naborom formennyh, bol'shih i malyh, morskih pugovic.
Rasshitye krestikom kisety. Kuritel'nye nabory - tabak, spichki, list tonkoj
papirosnoj bumagi, mylo "Krymskaya roza", varezhki, svyazannye ch'ej-to
zabotlivoj rukoj. Vse eti dary byli svaleny grudoj v yashchik iz-pod patronov.
Alesha otkladyval kakoj-nibud' podarok, peredumav, vozvrashchal, zamenyal
drugim. Za britvu spasibo skazhet Ivan Petrovich. V blestyashchem lezvii britvy
Alesha, kak v zerkale, uvidel svoj podborodok, pokrytyj pushkom. Pora uzhe
brit'sya. SHerstyanye noski - Bogdanychu: emu v razvedku hodit'. Zapisnaya knizhka
prigoditsya Nikitushkinu, tot davno izbral Aleshu terpelivym slushatelem svoih
stihotvornyh uprazhnenij. Kurevo pojdet po zhrebiyu, hotya kurit' vse ravno
budut soobshcha. Byla by trubka, i Alesha ne proch' zakurit': krasivo s trubkoj,
zazhatoj v ugolke rta, projtis' mimo VMG, gde sluzhat nekotorye, mnogo o sebe
dumayushchie devushki... Alesha oshchupyval kisety, nadeyas' najti trubku. Ne
prosten'kuyu, kak u Bogdanycha, a nastoyashchuyu morskuyu, kakuyu on videl u
SHustrova. Lyul'ka - kak golova gollandskogo matrosa, a SHustrov uveryal, chto
eto ne gollandskij matros, a vylityj Mefistofel'. V kisetah, shelkovyh,
barhatnyh, iz satina, iz chertovoj kozhi, mozhno bylo najti vse, chto ugodno,
tol'ko ne trubku. Vnimanie Aleshi privlek plotnyj sinij kiset. |tot navernyaka
v vode ne promoknet. I yakorek na nem krasiv. Takoj zolotistyj yakorek horosho
nosit' na grudi, hotya po forme ne polozheno. Kiset byl legok. Alesha nashchupal v
nem chto-to tverdoe. Razvyazal tugo zatyanutuyu tesemku i izvlek veshch'
neobychajnoj cennosti.
V otryade ne bylo spichek, da i chto v nih tolku, kogda kazhdyj den'
prihoditsya lezt' v vodu, spat' v syrosti, pod dozhdem - ni tabak, ni spichki
suhimi ne sohranish'. Drugoe delo lupa velichinoj s blyudechko, eyu vladel
matros, obizhennyj na roditelej za neblagozvuchnuyu familiyu: Moshennikov. Emu
naslazhdenie, kogda zaiskivayushche prosyat: "Fedya, dorogoj, daj prikurit'!", on
tak zdorovo lovil solnechnyj zajchik, kak chudo izvlekaya iz konchika samokrutki
sizyj dymok, chto zarabotal slavu zaveduyushchego solnechnoj energiej, pravda,
chudo konchalos' noch'yu i v pasmurnye dni. I vot Alesha nashel v kisete
zazhigalku. Nastoyashchuyu, nikelirovannuyu, zapravlennuyu benzinom, kremnem i
fitilem; fitil' odelsya ostrokonechnoj golubovatoj shapochkoj plameni, kak
tol'ko Alesha szhal pal'cami ee hitroumnyj korpus. Za takoj podarok kazhdyj
skazhet spasibo, a SHCHerbakovskij dazhe rasceluet, ocarapav svoej shchetinoj. Alesha
zaglyanul v kiset i vytyanul konvert - v nem byli dva zapasnyh kameshka dlya
zazhigalki i fotokartochka razmerom 9h12. On glyanul na kartochku i zabyl pro
zazhigalku, pro eti kamni, dazhe pro starshinu "Golova-nogi", kotoryj s
neterpeniem zhdal, kogda nakonec Alesha vyberet podarki.
Strogie, gluboko zapavshie glaza smotreli v upor, budto s ukorom i
nasmeshkoj: "Tak chto ty hotel skazat' etim "pravil'no", zhenih?"
"ZHenih!", "Voyaka!" Skol'ko yada vlozhila Katya v eti slova! Kakaya ona tut
vzroslaya, krasivaya. Glaza, kazhetsya, pominutno menyayut vyrazhenie. V nih i um,
i nasmeshlivost', i tverdost'. CHto-to novoe i neponyatno volnuyushchee videl Alesha
v milom lice. Vmesto nepokornyh kashtanovyh pryadej - chelochka na otkrytom lbu.
I pyshnyh kos net, "Da ona postriglas'. Katyusha, takie kosy ne pozhalela, lish'
by vyglyadet' postarshe! Nastoyashchij saninstruktor VMP"
"Golova-nogi", chelovek uzhe v letah, posmotrel na yunoshu, zamershego nad
kartochkoj, pojmal ego vzglyad i skazal:
- Tak voz'mi, synok, ee sebe. Polozhen tebe podarok - beri. Raz ona tebe
nravitsya. A poedesh' na Hanko - kto znaet, mozhet, i razyshchesh', s kogo snyato.
Krasavica devushka!
Alesha molchal, ne dogadyvayas' perevernut' kartochku, prochitat', chto tam
napisano Katinoj rukoj. Vidya, chto Alesha ne toropitsya, starshina skazal
surovo:
- Nu davaj, Gordenko, davaj. U menya eshche del nevprovorot. Nado
popolnenie na vshivost' proverit' i k vam na Furuei snaryadit'. Golova-nogi
krugom idut, a ty tut so svoej lirikoj krutish'sya...
Alesha spryatal kartochku i kiset v karman, sgreb podarki v plashchpalatku i
pobezhal k podnozhiyu vysoty, gde volna lenivo laskala ego shlyupochku, chut'
vytyanutuyu na bereg.
Na Furuene volnovalis', ozhidaya vozvrashcheniya Aleshi. Protivnik ryadom,
naverno, eshche ne znal, v ch'ih rukah Furuen, i molchal.
Uzhe svetalo. Zaliv zatyagivalo klochkovatym tumanom. Takoj tuman opasen,
vovremya ne razglyadish' chuzhuyu shlyupku. Matrosy poglyadyvali i zhdali. Kogda iz
tumana vynyrnula shlyupka, stvoly pulemetov i avtomatov nacelilis' na nee.
- SH-ary na stop! - svirepo kriknul SHCHerbakovskij. - |to G-ordenko!
SHlyupka pritknulas' k ostrovu, i Alesha, podhvativ avtomat, begom
podnyalsya po skale. Plashch-palatka s podarkami ostalas' v shlyupke.
- Nu, synku, chto skazal komandir? - oglushil ego SHCHerbakovskij, vnezapno
vyrastaya iz skaly i obnimaya Aleshu.
Alesha uvidel ukrytie, dazhe ne ukrytie, a gnezdo v kamnyah pod sen'yu
krivoj berezki, neponyatno kuda pustivshej svoj korni. V gnezde edva umeshchalis'
dvoe, da i to vtorym byl Bogdanych. SHCHerbakovskij vtyanul i tret'ego. Alesha,
dysha tovarishcham pryamo v lico, rasskazal, chto velel peredat' Granin.
- Bogdanych, najdi shchel' dlya s-najpera. A ty, synku, b-ud' pri mne
s-vyaznym.
- Tam, v shlyupke, podarki, Ivan Petrovich, - vspomnil Alesha. - Sejchas
prinesu.
- P-odarki podozhdut! - SHCHerbakovskij uvidel trassiruyushchie svetlyachki so
vseh storon, stalo shumno, trassy sverkali na izlete, puli cokali o granit,
vysekaya kamennuyu kroshku i ogon'ki. - D-der-zhis' teper', synku. M-an-nergejm
s cepi sorvalsya...
Proshel pod ognem den', proshla noch', smena ne prihodila. Matrosy lezhali
vkrugovuyu, na ogon' ne otvechali, no videli i rasstrelivali lyubuyu shlyupku v
prolivah, otrezaya so skaly svoej zazhatyj v kleshchi |l'mhol'm. A Granin reshil
ispol'zovat' polozhenie i silami rezervnoj roty ovladet' |l'mhol'mom bystro,
kak Furuenom.
- Razreshite i SHCHerbakovskogo vyzvat'? - skazal lejtenant Fetisov,
prinimaya zadanie i, kak vsegda, ulybayas'.
- Vyzyvat' ne nado, - podumav, reshil Granin. - Smenim ego v poslednyuyu
minutu, on udarit s Furuena. Glavnoe-bystrota!
- |to nam po plechu! - opyat' zaulybalsya Fetisov.
Granin dolgo ne mog privyknut' k fetisovskoj ulybke, neizmennoj pri
samyh ser'eznyh razgovorah. Vnachale ego trevozhilo: ne legkomyslenno li
otnositsya k boyu chelovek, kotoromu dovereny desyatki zhiznej? Potom ubedilsya,
chto imenno v rezervnoj rote men'she vsego poter', hotya samomu Fetisovu i
kazhdomu iz ego bojcov prihodilos' riskovat' zhizn'yu bol'she, chem komu-libo v
otryade, ne schitaya, konechno, razvedchikov. Granin ponyal, chto Fetisov chelovek
smelyj, slegka vostorzhennyj i ego molodaya ulybka oznachala uverennost' v
udache.
Rezervnaya rota probralas' k |l'mhol'mu vo t'me avgustovskoj nochi, kto
vplav', kto na shlyupkah, grebya veslami, ukutannymi vetosh'yu. Fetisov sam snyal
s Furuena SHCHerbakovskogo, zameniv ego otdelenie drugimi bojcami, i povel na
vraga s tyla. No protivnik sdal |l'mhol'm bez boya, prosto ushel s nego.
Pobeda dalas' slishkom legko, chtoby poznavshie liho vojny lyudi ne
vstrevozhilis'. I dejstvitel'no: glubokoj noch'yu razlilos' zarevo zalpov na
materike vraga. Trassiruyushchie snaryady prozhigali noch', padaya na |l'mhol'm.
Matrosy lezhali na toj storone, gde ne bylo okopov. Ogon' vynuzhdal lyudej
dolbit' kamenistuyu zemlyu nozhami i edinstvennoj sapernoj lopatkoj, vgryzayas'
v skaly. SHCHerbakovskij i ego druz'ya vyryli pod dvumya glybami noru i ukrylis'
v nej ot oskolkov. Toj zhe noch'yu podgreb na shlyupke telefonist s katushkoj
provoda ot Horsena i ustanovil svyaz' so shtabom. Na |l'mhol'me uslyshali
obodryayushchij golos Granina. On prikazal Fetisovu derzhat'sya do sleduyushchej nochi,
kogda na smenu prishlyut novyj garnizon.
Sed'mye sutki nahodilis' lyudi SHCHerbakovskogo v desante. Utrom, kogda
chut' stih obstrel, SHCHerbakovskij prikazal Aleshe prinesti podarki. Oni vse eshche
lezhali v shlyupke, stoyavshej teper' ne u Furuena, a v odnoj iz buhtochek
|l'mhol'ma.
Nikitushkin, poet rezervnoj roty, zavidev prinesennuyu Aleshej
plashch-palatku s podarkami, zapel pro korobejnikov:
Pozhalej, moya zaznobushka,
Molodeckogo plecha!
Alesha nastorozhilsya: sluchajno ili narochno pro zaznobushku?
- SH-ary! - proshipel SHCHerbakovskij, potomu chto protivnik, uslyshav pesnyu,
perenes ogon' na noru pod glyboj. - T-ak pridetsya raspredelyat' podarki sredi
p-okojnikov. B-ogdanych, podhodi. Ty p-ervyj geroj. Tvoj vybor.
Bogdanych sporit' ne stal i, k velikomu udovol'stviyu Aleshi, vybral
sherstyanye noski, emu i prednaznachennye. Makatahinu SHCHerbakovskij predlozhil
flyagu v malinovom futlyare. No skromnyj Misha otkazalsya:
- Vy uzh sebe voz'mite, Ivan Petrovich. Flyaga-to ne pustaya.
- Ne vozrazhayu. A dlya tebya otlichnaya sh-tuka est'. - I propel: "Sinen'kij
t-onkij pla-tochek..." Dvumya pal'cami, ostorozhno, on izvlek iz korobki
goluboj batistovyj platochek s pronzennym streloj serdechkom, vyshitym zheltymi
nitkami v ugolke.
Matrosy hohotali:
- Smotri, Misha, nosik ne pocarapaj!
SHCHerbakovskij dobralsya nakonec do zazhigalki.
- Nu, molodec! - vostorgalsya on nevedomym blagodetelem. - T-akuyu
p-prelest' prislat'. Znal by, kto prislal, rasceloval by.
Ryadom erzal "zaveduyushchij solnechnoj energiej", eh, emu by!.. I Alesha
volnovalsya, vspomniv pro konvert s kartochkoj na grudi.
- K-onkurenciya - vrag s-oglasiya! - oceniv vse po-svoemu, izrek
SHCHerbakovskij. - Byt' tebe, Fedya, b-ogom solnca i z-azhigalki. D-derzhi.
Naznachayu k-omendorom etogo orudiya. Tol'ko boezapas zrya ne perevodi. K-ogda
solnce - lovi zajca lupoj!..
Doshla ochered' do futlyara s britvoj. SHCHerbakovskij otkryl futlyar, vytashchil
britvu, provel lezviem po nogtyu bol'shogo pal'ca, ostorozhno konchikom britvy
dotronulsya do svoej shchetiny, prishchelknul ot udovol'stviya yazykom i skazal vdrug
Aleshe:
- A tebya pora zhenit'. Britvu daryu tebe zdes', a nevestu podberu na
Hanko.
- Ivan Petrovich, vam britva nuzhnee...
- S Iv-anom Petrovichem ne sp-or'. Skazal - britva, beri. I zhenit'
z-ahochu - ne spor'!
Obozhdav, kogda uspokoyatsya veselye matrosy, SHCHerbakovskij prodolzhal:
- Mne b-ritva ne trebuetsya, poka kapitan Granin hodit s borodoj.
K-apitan borodu sbreet - ya p-arikmaherskuyu najdu.
Opustiv glaza, Alesha tiho skazal:
- U menya podarok uzhe est'.
- Ka-ak est'? Vse desyat' na meste.
- V kisete, gde byla zazhigalka, lezhala eshche kartochka.
- A nu, p-okazhi kartochku.
Vse potyanulis' k fotografii, razglyadyvaya ee i divyas': vot eto da!
SHCHerbakovskij perevernul fotografiyu i vsluh prochital nadpis':
- "Samomu otvazhnomu"? - On strogo vzglyanul na Aleshu i gnevno povtoril:
- S-amomu otvazhnomu! A p-ochemu ty reshil, chto sredi orlov Iv-vana Petrovicha
ty samyj hrabryj? A Moshennikov chto - t-rus?
Alesha vskinul golovu i posmotrel SHCHerbakovskomu v glaza.
- YA, Ivan Petrovich, nadpis' ne chital.
- Tak t-ty samovol'no? Bez tovarishchej rasporyadilsya?
- Mne starshina velel vzyat'. YA s razresheniya.
- A kto tvoj komandir? - SHCHerbakovskij tak gromko kriknul, chto protivnik
perenes ogon' k peshchere. - "Golova-nogi" ili Ivan Petrovich SHCHerbakovskij?..
- CHto vy tut mitinguete?! - Lejtenant Fetisov pribezhal na shum.
- Gordenko! - SHCHerbakovskij spryatal fotografiyu v karman. - Ostavlyayu
d-evicu do vyyasneniya pri sebe. A ty spryach' britvu i lozhis' otdyhat'!
Alesha opustilsya v rasshchelinu v skale, na dne kotoroj protekal rucheek. On
srubil nozhom dve tonkie elochki, polozhil poperek ruchejka i na etom mostike
leg navznich', podlozhiv pod golovu kulak na kulak. Vysoko nad nim kachalis'
rastrepannye berezki, a skvoz' ih listvu proglyadyvalo goluboe nebo. Alesha
zasnul.
Ochnuvshis', on ne srazu ponyal, chto s nim proizoshlo: leg spat' dnem, a
teper' byla zvezdnaya noch'. Alesha uslyshal golos SHCHerbakove kogo;
- G-ordenko, G-ordenko! Kuda zhe ty propal?! Smena prishla. S-korej v
shlyupku!..
Noch' na Horsene byla tyazheloj. Finskie batarei perebrasyvali ogon' s
kvadrata na kvadrat, na buhty, na pristani. Protivnik stremilsya izolirovat'
peredovye garnizony ot Horsena. Gar' pozharov, pronikshaya v Krotovuyu noru,
peremeshalas' s dymom mahorki. Soveshchalis' komandiry.
Vozle Krotovoj nory bespokojno slonyalsya Alesha. On dozhdalsya Fetisova i
politruka roty, poshel za nimi sledom.
- Tovarishch politruk, na |l'mhol'm pojdem? - robko, polushepotom sprosil
Alesha.
- Budete pristavat', - suho oborval politruk, - ostavim v rezerve.
Alesha zabezhal v peshcheru, v kotoroj zhila rota, vzyal svoj avtomat, nadel
sherstyanuyu shapochku - takie shapochki matrosy nadevali vo vremya boya pod
beskozyrku - i v polnom vooruzhenii prisoedinilsya k tovarishcham, ozhidayushchim
prikaza.
V rote uzhe znali, chto vrag pod prikrytiem moshchnoj artillerii vytesnil
nashih s |l'mhol'ma. Komandiry tiho sporili, komu dostanetsya idti na
|l'mhol'm pervym.
- V-ot uvidite, - zadiraya chernuyu borodku, skazal SHCHerbakovskij, - delo
reshit moe o-otdelenie. Kapitan Granin tak i skazal: "Poruchit' I-vanu
Petrovichu - i k-ryshka!"
- Bros' travit', Ivan Petrovich, - perechil Barhatov. - Odno otdelenie v
takom dele ne reshaet.
- Smotrya k-akoe otdelenie. Otdelenie SHCH-erbakovskogo roty stoit. U m-enya
odin tol'ko G-ordenko vseh vas za poyas zatknet! - Podmignuv Aleshe, on
prodolzhal: - Tem bolee, chto Gordenko k-oe-chto n-ado zarabatyvat'! -
SHCHerbakovskij pohlopal sebya po karmanu.
Alesha v spor ne vmeshivalsya, ugryumo razmyshlyaya nad ugrozoj politruka:
neuzheli ego ostavyat v rezerve?.. To politruk ne puskaet v boj, to
SHCHerbakovskij otstranyaet ot dela i naznachaet svyaznym, kogda vse matrosy
riskuyut zhizn'yu i zahvatyvayut ostrov. Alesha uzhe ne mal'chik, ne beglec s
katera, iz milosti ostavlennyj pri rote. On polnopravnyj matros Sovetskogo
Voenno-Morskogo Flota!
Svyaznoj prines prikaz Granina vystupat'. Rota postroilas' povzvodno.
Vyshel Fetisov - v sapogah, v armejskih bryukah, v vatnike, perepoyasannom
shirokim remnem, v chernoj flotskoj furazhke s pozelenevshej zolotoj emblemoj.
On raspredelil bojcov na tri gruppy.
- So mnoj pojdut razvedchiki i tretij vzvod. Vtoroj vzvod pozzhe, s
politrukom. Ostal'nye ostayutsya v rezerve.
SHCHerbakovskij, obizhennyj, chto ostaetsya v rezerve, ne bez vyzova
voskliknul:
- SHary! SHCH-erbakovskij ostaetsya dlya os-obogo zadaniya. Synku! Za mnoj! -
i vazhno udalilsya v kaponir roty.
Alesha nehotya pobrel za SHCHerbakovskim. No ego ostanovil politruk:
- Gordenko! Pojdete so mnoj. Svyaznym!
Svetalo medlenno. Solnce edva probivalo hmuroe nebo, i v eto utro nad
morem tyanulsya mrachnyj tuman. Kater Fetisova shel peregruzhennyj. Pod navesom
granita on slivalsya s morem, zloveshche-svincovym, pochti chernym, i tol'ko
shineli matrosov, plotno stoyashchih v korme, byli temnee voln. Nad kormoj
torchali shtyki, kogda kater krenilo na bort, kazalos', stal' vot-vot vonzitsya
v bereg. Na nosu, na samom vetru stoyali bushlat k bushlatu razvedchiki
Bogdanycha, vooruzhennye avtomatami.
Fetisov vysadilsya v buhte Borshchovoj, u loshchiny, kuda noch'yu dostavlyali s
Horsena borshch v termose. Ot berega do berega cep'yu legli moryaki, zanyav loshchinu
pered skaloj. Fetisov vybral dlya KP mesto opasnoe, zato obzor krugovoj: s
ego vershiny vidny i loshchina s razvedchikami Bogdanycha, i more. Vo ves' rost ne
vstanesh' - s sosen za loshchinoj strekotali "kukushki". No lezhat' i dazhe sidet'
sognuvshis' mozhno. Ryadom s Fetisovym leg sanitar, blednyj, vida hilogo, emu
tverdili: "Sebya polechi, Paramoshkov, potom za drugih beris'". On byl vynosliv
i dolg svoj ispolnyal bez zhalob. A dolg on videl v tom, chtoby prezhde vsego
osteregat', berech' lyudej. Sejchas on proboval ukryt' komandira - kovyryal
nozhom zemlyu, vykovyrival kamni, skladyval ih v brustverchik.
- Barkaz idet!-uglyadel na more nablyudatel'.
Prostupili serye kontury Horsenskogo arhipelaga. Nizko plyli oblaka. Na
chernoj gryade voln mel'kal barkaz. Kogda shtorm podnimal ego i chetyrnadcat'
grebcov vzmahivali dlinnymi veslami, kazalos', gigantskaya ptica b'et
krylami, norovya zacepit' nebo.
Zagrebnym, naverno, Barhatov. Fetisov predstavil sebe prizemistuyu
figuru svoego lyubimca - v chernom bushlate, v chistoj, bez edinogo pyatnyshka,
beskozyrke, chut' sdvinutoj na vysokij lob, vspomnil ego zelenovatye glaza,
cepkie, nasmeshlivye, rezkij golos, to yazvitel'no ostuzhayushchij SHCHerbakovskogo:
"Bros' yakat', Ivan Petrovich!", to besposhchadnyj k malodushiyu inogo matrosa:
"Tebe strashno, a mne net? U tebya mama, a menya koshka rodila?!" Podumav o
Barhatove, Fetisov slovno priblizil k sebe shvyryaemyj volnami barkaz,
zaglyanul kazhdomu v lico: i yunomu Aleshe - vechno zhdet on boya, i gruznomu
politruku - uzh on-to sidit na rule...
Zametili, podlyugi, barkaz! Dym, ogon', fontany vzmetnulis' vokrug nego,
vse - i razryvy, i shtorm - somknulos' protiv nichtozhno maloj, bespomoshchnoj
skorlupki. Tverd, lovok, znaet manevr rulevoj. Iz puchiny, iz ada kromeshnogo
barkaz vyskakival nevredimyj, i chetyrnadcat' grebcov vse tak zhe slitno i
razmerenno vzmahivali dlinnymi veslami, edva ne zadevaya oblaka.
CHto zhe oni ne svorachivayut k buhte? Ne razbilis' by o skaly! Kogda
barkaz povernul nakonec vpravo, Fetisov ulybnulsya s oblegcheniem. I tut zhe
kto-to tronul ego plecho - nad nim stoyal Makatahin, poslannyj iz loshchiny
Bogdanychem.
- Tovarishch lejtenant! V buhte zasada. Na derev'yah avtomatchiki!
- Lozhis'! - Sanitar dernul Makatahina za bushlat, i vovremya: pered
razvedchikom veerom shlepalis' puli.
A barkaz shel vpravo, Fetisov slozhil ruporom ladoni, kricha:
- Zasada-a-a! Krichi, Paramoshkov, krichite: "Zasada-a-a!"
No razve perekrichish' shtorm. Barkaz podnazhal. Fetisov vskochil, sanitar
shvatil ego za ruku.
- Nel'zya, tovarishch komandir!
- Ne meshaj! - Fetisov sorval furazhku, vyhvatil iz karmana platok,
vypryamilsya i chasto zamahal furazhkoj nad golovoj.
On prizyval barkaz k vnimaniyu: chitajte semafor.
Alesha na nosu barkaza vycherpyval ch'ej-to kaskoj vodu. On uvidel signal
nad obryvom i mashinal'no vzmahnul pered soboj rukami: znak otveta. CHto-to
sluchilos', esli chelovek tak smelo, tak bezrassudno vstal na vidu u vraga pod
ognem i pishet semafornoj azbukoj signal. Vskochili i drugie. Politruk
skomandoval:
- Vsem sest'. Legche gresti. Gordenko, chitaj semafor.
Barkazu ostanavlivat'sya nel'zya - stanet mishen'yu. Grebcy, sidya spinoj k
vershine, tiho grebli i zhdali.
Pravaya - koso vverh. Levaya - koso vniz.
- "L", - chital Alesha.
I vse vsluh povtoryali: "L".
Pravaya koso vverh. Levaya po shvu.
- "E"... Le...
Pravaya - pryamo naotmash'. Levaya - po shvu.
- "V"... Lev...
Pravaya s trudom podnyalas' do urovnya plecha. A levaya... Levaya prizhalas'
bylo po shvu, budto chelovek povtoryal bukvu "V". No vot levaya vyronila furazhku
i, podhvativ pravuyu ruku za lokot', koso podnyala ee do urovnya - "E".
- Leve... - povtoril Alesha vsluh.
I odnovremenno politruk, ponyav, chto v buhte opasnost' i nado idti
levee, skomandoval grebcam:
- Pravoe - na vodu, levoe - taban'!
Barkaz rezko povernul vlevo. Alesha ustoyal na nogah, ne otryvaya glaz ot
figury na skale. Platok, zazhatyj v pravoj ruke, eshche dolyu sekundy belel na
vetru, i chelovek upal.
Barkaz pristal k poluobgoreloj sosne, vzryvom ili uraganom oprokinutoj
k podnozhiyu skaly krivymi kornyami vverh. Makushka byla v vode, matrosy
uhvatilis' za kolyuchie lapy i podtyanuli pod nih barkaz, kak v ukrytuyu gavan'.
Po chernomu, obuglennomu stvolu, kak po korabel'nomu trapu, oni podnyalis' do
krivyh, zabityh zemlej i kamnyami kornej i, raskachivayas', kak na turnike,
odin za drugim prygali na bereg.
Alesha podbezhal k obryvu, gde valyalas' chernaya morskaya furazhka s
pozelenevshej emblemoj. Zazhav rukoj platok, lezhal lejtenant Fetisov.
Nevozmozhno bylo poverit', chto lejtenant ne chuvstvuet drozhi Aleshinyh ruk, ne
vidit, kak Alesha kladet emu na vatnik furazhku, ne slyshit reva buri i grohota
vojny, chto uzhe ne skazhet s ulybkoj, sobirayas' v desant: "|to nam po
plechu..." Alesha, shiroko raskryv glaza, smotrel na zatihshee spokojnoe lico, i
emu kazalos', chto lejtenant i teper' svetitsya svoej obychnoj dobroj ulybkoj,
ulybaetsya tovarishcham, radi kotoryh pozhertvoval zhizn'yu.
Fetisova otnesli na barkaz, i ego mesto na skale zanyal politruk. Ryadom
lezhal sanitar. Glotaya slezy, on yarostno dolbil kamenistuyu zemlyu nozhom.
"Ostrov nado uderzhat'!" - myslenno tverdil politruk, emu, kak i vsem na
|l'mhol'me, bylo nevterpezh lezhat' na meste, skoree by stolknut' vraga v
zaliv. No Granin nastrogo zapretil nastupat'. Politruk pomnil ego nakaz:
"Derzhi placdarm!" Gromkoe slovo: "placdarm". Ne placdarm, a pyatachok, vsego
tridcat' metrov na dvesti pyat'desyat. No nado derzhat', zubami derzhat' kazhdyj
metr.
Posle poludnya iz loshchiny ot Bogdanycha pribezhal Makatahin. On dolozhil: v
lesochke pered loshchinoj nakaplivayutsya soldaty. Ih tam tak mnogo, chto sosny
kolyshutsya, kak ot sil'nogo vetra. Bogdanych prislal skazat', chto dlya
artillerii lesochek - vernaya cel': kuda ni polozhi snaryad - nakroet.
Nado dat' znat' shtabu otryada. No svyazi s Horsenom net. Byla by svyaz',
politruk vyzval by po lesochku ogon'. Nado by derzhat' protivnika na meste,
prizhat', ne dat' podnyat'sya v kontrataku. No kak peredat' eto Graninu?
Poslat' svyaznogo. Na chem?..
- Gordenko ko mne, - tiho prikazal politruk.
- YA zdes', - otkliknulsya on.
- Plavat' umeesh'?
- Da. Sdaval na razryad.
- Nyryaesh'?
- Kak ryba.
Politruk pomorshchilsya: "Hvastliv?" No vspomnil, kak on rvalsya v desant.
- Volna krutaya, uchti. Nado plyt' do Horsena. Luchshe cherez Starkern.
Vidish', kak b'yut po zalivu?.. Makatahin, otpravlyajtes' vniz, peredajte
Bogdanychu, chtoby prikryl plovca. Bejte po "kukushkam". A ty, Alesha, pomni: do
Granina ty dolzhen dobrat'sya zhivym. ZHivym, ponyal?!
Alesha uzhe razdevalsya.
- Snimi tel'nyashku - lishnyaya nagruzka v vode.
On slozhil na skale odezhdu i sverhu polozhil beskozyrku s otcovskoj
lentochkoj. Iz bushlata dostal komsomol'skij bilet, otdal politruku i popolz
vniz. Politruk okliknul ego hriplo:
- Idi syuda. - On prityanul Aleshu k sebe, rasceloval krepko, mahnul
rukoj: "Sovsem eshche yunec".
Alesha spustilsya k obgoreloj sosne. Volna za volnoj obdavala ee chernyj
stvol. Sosna stala skol'zkaya. Alesha postoyal na nej, perezhdal, poka opala
volna, prikinul vysotu i, vytyanuv ruki, prygnul v more. Vynyrnuv, oglyanulsya
- sverhu za nim sledili sanitar i politruk. S takoj vyshki emu eshche ne
sluchalos' prygat'. On osmotrelsya, vzyal napravlenie i poplyl.
Plyl trudno. Poroj kazalos', chto more derzhit ego na meste. More
vertelo, krutilo ego, on zaryvalsya s golovoj, glotal gorechi do toshnoty,
otplevyvalsya, vse sil'nee zagrebal dlinnymi, krepkimi rukami, norovil
oglyanut'sya, daleko li otplyl, no skalu uzhe ne videl. Ne za chto bylo
zacepit'sya vzglyadom ni pozadi, ni vperedi. Vsyudu tol'ko voda, gory revushchej
vody i vodyanye propasti, obvaly.
Kogda shtorm vynes Aleshu na vershinu vala, on uvidel vokrug sebya plyashushchie
fontanchiki, mnozhestvo fontanchikov, vskipayushchih ot pul'; a vperedi makushki
sosen, znakomyh sosen Horsena. I on podumal s mal'chisheskim azartom: "Leg na
kurs!"
Stanovilos' ne po sebe, kogda puli vblizi neslyshno vzbivali vodu.
Kazalos', ne raznye, a vse te zhe puli skachut sledom. Za nim ohotyatsya. Stalo
strashno ot mysli, chto ego mogut ubit'. ZHivym, zhivym nado dobrat'sya. Alesha
nabral vozduhu, nyrnul, poplyl, otschityvaya sekundy; plyl, poka hvatilo
dyhaniya, vynyrnul daleko vperedi fontanchikov, plyashushchih na volne, i zakrichal,
hotya nikto ne slyshal ego ozornogo krika:
- |ge-gej! Dogonyaj!..
Lezha v loshchine, Bogdanych ne videl Aleshu, no zametil, chto "kukushki"
perenesli ogon' na more. Perepolzaya ot matrosa k matrosu, Bogdanych sheptal:
"Po derev'yam, po derev'yam bej! Ne davaj im strelyat' v Gordenko!.."
A sverhu, s obryva, za Aleshej sledil politruk. Vozle nego ros
brustverchik iz kamnej, sanitar dolbil i dolbil kamen', tol'ko i slysha
strel'bu; skol'ko sil, skol'ko metalla protiv odnogo mal'chonki; vot i pushki
vraga udarili s dal'nih ostrovov. Razryvy meshali sledit' za plovcom.
- Dajte binokl'! - nervnichal politruk. On vzyal binokl', uvidel: Alesha u
Starkerna!
- Vot chertenok! - obradovalsya sanitar.
- Ne chertenok, orlenok on, tovarishch Paramoshkov! - skazal politruk. -
Orlenok Baltiki! - I vdrug zakrichal: - Sbili! Ubit!
Ne u Starkerna, u bezymyannogo bugra pered nim uvidel politruk Aleshu,
kogda tot vyplyl u etoj skaly, gde lezhal kogda-to Kamolov. Tam gluboko, ne
vstanesh'. A ucepit'sya ne za chto - ruka skol'zila po gladkomu, oslizlomu
granitu. Iz poslednih sil on otplyl v storonu, otyskal treshchinu v granite,
podtyanulsya na rukah, vykarabkalsya na bugor, tut sily ego pokinuli, i on
upal. No zastavil sebya vskochit' i dobezhat' do otmeli. CHetyresta metrov
projdeno vplav'. Puli syuda ne doletali, Alesha pochuvstvoval sebya v
bezopasnosti.
Na bereg Horsena on vylez v oznobe, poshel po tropinke mimo lazareta -
ranenye molchalivo smotreli vsled polugolomu Aleshe.
Sinij ot holoda, v odnih trusah, s izranennymi na ostryh kamnyah bosymi
nogami on predstal pered Graninym. Granin vytashchil iz-pod kojki sunduchok,
dostal bryuki, tel'nyashku, botinki, bol'shie, no drugih izodrannym nogam i ne
nado.
- Nadevaj. - Granin nalil iz flyagi v stakanchik spirtu. - Glotni dlya
zdorov'ya.
Alesha vpervye v zhizni vypil spirtu, sogrelsya. On dolozhil, chto politruk
prosit ognya artillerii za loshchinu, zhmet ottuda vrag, noch'yu mozhet atakovat'. I
dobavil:
- Matrosy sprashivayut eshche: nel'zya li nam samim udarit'?
- A tebya kto posylal - matrosy ili politruk?
- Vinovat, tovarishch kapitan. Politruk tovarishch Goncharov.
- Togda ne zadavaj lishnih voprosov. Na karte mozhesh' pokazat'?
- Mogu.
- Gde pogib Fetisov?
- Vot zdes'. V buhtu zahodit' nel'zya. On nas predupredil semaforom. Vot
tut obgorevshaya sosna. Tut mozhno vysazhivat'sya.
- Pivovarov, svyaz' nado skoree tyanut'. Komandiruj telefonista
pohrabree. CHtoby obyazatel'no dotyanul.
- Razreshite vozvrashchat'sya, tovarishch kapitan?
- Nikuda tebya bol'she ne pushchu. Marsh v rotu. Spat'.
V graninskoj odezhde, bez bushlata, Alesha vyshel iz Krotovoj nory.
Kruzhilas' golova. On dobrel do peshchery i leg.
Spal on bespokojno, vshlipyval, zovya Fetisova, prosypalsya i snova
zabyvalsya v trevoge. Podnyalsya, kogda v ambrazuru uzhe ne padal svet. Kto-to
koposhilsya vo t'me.
- |to kto? Otdelennyj? - Alesha razglyadel SHCHerbakovskogo, tot nabival
patronami disk dlya avtomata.
- B-arhatov teper' tvoj ot-delennyJ. Iv-an Petrovich SHCHerbakovskij v
d-evyatnadcat' nol'-nol' naznachen k-omandirom osobogo vzvoda!
- Vy kuda, tovarishch komandir vzvoda? - obespokoilsya Alesha.
- Os-soboe zadanie! - s gordost'yu proiznes SHCHerbakovskij. - Ne zrya
kapitan derzhal nas v rezerve. P-ojdem tuda s tyla.
Alesha, poluodetyj, v shirokih graninskih shtanah, v botinkah s ego
bol'shoj nogi, vyskochil i pobezhal v Krotovuyu noru.
Granin ne razreshil idti vtorichno v desant. No na |l'mhol'me ego
komsomol'skij bilet, avtomat, forma, on dolzhen tuda pojti. Alesha reshilsya
narushit' zapret Granina i vskochil v pervuyu zhe shlyupku, naznachennuyu vezti na
ostrov matrosam meshok s suharyami.
Vnezapno vsem prikazali perejti iz shlyupki v katerok, tol'ko chto
dostavivshij ranenyh s |l'mhol'ma. Alesha podhvatil meshok s suharyami i
"zajcem" vbezhal za shturmovoj gruppoj na katerok. On ne znal, chto vse tam
izmenilos': byl boj, ranili politruka, komandirom stal Barhatov, Barhatov
otpravil politruka na Horsen, po vosstanovlennoj svyazi dokladyval Graninu:
"Derzhimsya!", a Granin toropil otpravku shturmovyh grupp; no "zayac" ne boec,
tem bolee bez oruzhiya, a tol'ko s meshkom suharej, kotoryj on ne vypuskal iz
ruk, kak propusk - "zayac" ne znaet voennoj obstanovki, u nego na ume odno;
tol'ko by ne ssadili. Ne znal Alesha, chto na drugoj storone Horsena, bliz
pristani, pod dozhdem, lezhit na kamnyah i politruk roty, sredi ranenyh,
otpravlyaemyh na Hanko.
Sanitary perenosili ranenyh na "Kormilec", Politruk bezuchastno zhdal
svoej ocheredi. Nogi perebintovany. Krov' prostupala skvoz' binty. K nemu
podoshel komissar otryada, nagnulsya, sprosil: "Uznaesh'?" Politruk zashevelil
gubami, komissar nagnulsya blizhe.
- Voz'mi v levom karmane... - prosheptal politruk.
Komissar dostal iz karmana syrogo - ot dozhdya ili ot krovi - kitelya
knizhechku, zazheg fonarik i prochel: "Gordenko Aleksej Konstantinovich. God
rozhdeniya - 1923. Vremya vstupleniya v VLKSM - noyabr' 1940 goda. Politotdel VMB
Hanko".
- Otdaj orlenku, - skazal politruk. - Skazhi: kogda budet vstupat' v
partiyu, dam rekomendaciyu. Iz gospitalya prishlyu...
V uslovlennyj chas orudiya Hanko otkryli ogon' po lesochku nad loshchinoj i
po ostrovam protivnika. Pozadi |l'mhol'ma, v prolive, poyavilsya kater "MO" s
gruppoj SHCHerbakovskogo. SHCHerbakovskij, kak vsegda, vnachale kraduchis', a potom
s gikom i svistom, vysadil svoj vzvod vragu v tyl. Ego podderzhali ognem s
Furuena. A v lob, k chernoj obgoreloj sosne, katerok mchal shturmovuyu gruppu, v
nej i Alesha. Dnem, kogda Alesha plyl k Horsenu, on ne srazu razobralsya, gde
plyvet, otkuda po nemu b'yut i kakoe mesto samoe opasnoe. A sejchas, noch'yu,
vse ponimal, kak na karte u Granina. |tim putem shel na rassvete Fetisov.
|tim putem vel barkaz Goncharov. Put' katerku osveshchali chastye razryvy. Raketa
za raketoj razlivali sinevatyj svet. Tam, gde zagraditel'nyj ogon' mog byt'
plotnee, Alesha dal znak matrosam lech' na palubu. On otstranil rulevogo, sam
leg i lezha derzhal rul', napravlyaya kater k obgoreloj sosne. Nad katerom
povisla raketa, kazalos', on idet bez lyudej.
- Smotri, Barhatov, kak podvodnaya lodka! - voskliknul sanitar na skale.
- Vslepuyu vedet, dobryj moryachok, - skazal Barhatov. - Peredaj vsem, kto
zhivoj: kak vysadyatsya, idem v ataku.
Ataka cherez loshchinu nachalas' cherez neskol'ko minut.
Alesha podhvatil meshok s suharyami i vysypal ih pryamo vozle brustvera,
sooruzhennogo vse zhe upornym sanitarom. No nikto sejchas suharyami ne
interesovalsya, hotya vse byli golodny. Odezhdu Alesha nashel na meste, podnyal
avtomat, beskozyrku. Sobralsya smenit' shirokie graninskie bryuki, nadet'
bushlat. No ne uspel.
- Vpered, Baltika! - podnimayas' vo ves' rost, zval Barhatov.
I Alesha pobezhal za nim kak byl - v odnoj graninskoj tel'nyashke bez
bushlata, v beskozyrke s nadpis'yu: "Sil'nyj" - on uspel sbit' ee na lob,
chtoby ne sletela na begu.
Stremitel'naya ataka s treh storon reshila delo. Ostrov otbili, i na
smenu ustalym bojcam s Horsena prishel novyj garnizon.
K dvum chasam nochi rezervnaya rota vernulas' na Horsen. V polutemnoj
peshchere na doshchatyh narah otdyhali matrosy. Posle perezhitogo, posle kamnej
|l'mhol'ma, raem kazalsya Horsen. Kak spokojno! Hochesh' - lezhi, hochesh' - stoj,
mozhno gromko razgovarivat', mozhno pet', mozhno pospat' vvolyu. No ne spalos'.
Alesha dumal o Kate. Ee kartochka eshche u SHCHerbakovskogo. Derzhit, muchaet ili
zhdet udobnogo sluchaya otdat'?
- Rezervnaya rota na otdyhe! - dolozhil u vhoda dneval'nyj, no komissar
otryada, vhodya v tambur, dal dneval'nomu znak: "Otstavit'!" Nikto ne zametil,
kak voshel komissar.
- S takim komandirom, kak Granin, - uslyshal on mechtatel'nyj golos, - ya
by vsyu zhizn' hotel sluzhit'. My emu kak rodnye deti!
- Deti k-apitana Granina! - podderzhal Aleshu SHCHerbakovskij.
Alesha robko popravil:
- Deti kapitana Granta, Ivan Petrovich.
- S-osunok! Iv-vanu Petrovichu vozrazhaesh'? I-van P-etrovich znaet, chto
govorit: ne Granta, a G-ranina, B-orisa Mitrofanovicha. Mozhet byt', k-to
nedovolen?
- Otdyhat', tovarishchi, otdyhat'? - reshitel'no prerval sporshchikov
komissar.
- Smirno! - garknul SHCHerbakovskij, vskakivaya s kojki.
- Vol'no. Lezhite, nabirajtes' sil.
- Kakaya-nibud' operaciya namechaetsya? - nastorozhilsya Alesha.
- A vam, Gordenko, - kruto povernulsya k nemu komissar, - kto razreshil
vtorichno idti na |l'mhol'm?
Alesha vinovato molchal.
- V sleduyushchij raz kapitan Granin nakazhet vas za samovol'stvo. CHtoby
partizanshchiny bol'she ne bylo. Ponyali, tovarishch Gordenko?
- Ponyal, tovarishch komissar.
- Vot Goncharov prosil vernut' vam, - skazal komissar otryada i protyanul
Aleshe komsomol'skij bilet. - Obeshchal rekomendovat' v partiyu. Razumeetsya,
kogda podtyanete disciplinu...
Komissar vyshel, emu vdogonku donessya golos:
- H-otel vruchit' tebe nagradu. A ty f-itil' zarabotal...
K prichalu Horsena "Kormilec" dostavil popolnenie. Pribyl i Sergej
Dumichev, komsorg saperov, izvestnyj na pereshejke kak znatok perednego kraya,
stroitel' dzotov i lovkij razvedchik: on tak peretasovyval hitrye lovushki u
finnov, chto te potom nedelyu razbirali, gde svoe minnoe pole, gde chuzhoe.
Dumichev vyglyadel frantom, hotya na perehode ego poryadkom potrepalo.
Komandir saperov priuchil svoego pitomca brit'sya i chistit'sya v lyubyh
usloviyah. V soldatskoj forme on vydelyalsya sredi matrosov. Forma na nem
sidela obrazcovo: vidno, Dumichev gordilsya eyu i ne sobiralsya menyat' na
flotskuyu, hotya shel v rasporyazhenie Granina s udovol'stviem i mechtal poskoree
uvidet' proslavlennogo komandira.
Pomnya, chto Granin nosit borodu, Dumichev ostanovil pervogo zhe borodatogo
cheloveka, lica ego v sumerkah ne razglyadel:
- Razreshite obratit'sya: vy budete tovarishch kapitan Granin?
- Pehota! - vozmutilsya sproshennyj. - Granina ne znaesh'!..
Dumichev, skonfuzhennyj oshibkoj, shel dal'she. Na kazhdom shagu on vstrechal
borodatyh matrosov; oni - nol' vnimaniya na soldata, na znamenitogo v gorodke
bayanista, na ego shchegol'skoj vid. Uvidev na kamne vozle vhoda v komandnyj
punkt moryaka v tel'nyashke, napevayushchego pod sobstvennyj akkompanement "Sama
sadik ya sadila", Dumichev podoshel k nemu i, chtoby snova ne popast' vprosak,
hlopnul po plechu:
- Bratok, kak mne tut do Granina dobrat'sya?
Granin, kak doshel do verhnego mi, dal takogo petuha, chto nachshtaba i
komissar, stoyashchie v storone, s udivleniem oglyanulis'. Granin kivnul na
Pivovarova:
- Von, sprosi u kapitana.
Dumichev povernulsya, uvidel ladnogo, podtyanutogo kapitana s zolotymi
nashivkami na sinem kitele, vid u kapitana pod stat' tomu obrazu, kotoryj za
eti mesyacy vynosil v svoem serdce Serega Dumichev. Znachit, Granin sbril
borodu.
- Razreshite obratit'sya, tovarishch kapitan? - bravo proiznes Dumichev.
- Obrashchajtes'.
- Pribyl do kapitana Granina v desantnyj otryad. Saper Dumichev iz roty
lejtenanta Repnina.
- Do kapitana Granina, znachit? - smakoval Pivovarov. - Horosho. Kapitan
Granin lyubit podtyanutyh i lihih bojcov. - Pivovarov pomedlil, oglyadyvaya
sapera s nog do golovy. - Tol'ko kapitan Granin ochen' zanyat. Ne znayu, smozhet
li on otorvat'sya ot del i prinyat' vas. Obozhdite zdes', sejchas dolozhu. - I ne
glyadya na Granina, skrylsya vmeste s komissarom v Krotovoj nore.
Dumichev obomlel: opyat' ne tot! On snova podoshel k garmonistu:
- Tak eto byl ne Granin?
- Kakoj ty prytkij. |tak - raz-dva! - i do samogo Granina hochesh'
dobrat'sya. A vdrug Granin ne stanet s toboj razgovarivat'?
- Stanet. Mne komandir prikazal peredat' Graninu lichnyj poklon. A
znaesh' moego komandira: on hot' zvaniem i nizhe Granina, no znamenit na ves'
Gangut. Slyhal pro lejtenanta Repnina?
- Okopchiki, chto li?
- Okopchiki! - fyrknul Dumichev. - Kaby ne eti okopchiki, tebe by tut ne
razgulivat' i ne raspevat'...
Granin metnul serdityj vzglyad na chasovogo: tot pytalsya podat' Dumichevu
znak. CHasovoj tut zhe otoshel.
- Oh, boyus', ne voz'met tebya Granin k sebe v otryad, - v serdcah
proiznes Granin.
- Pochemu ne voz'met, raz ya komandirovannyj?
- Malo chto komandirovannyj. On u nas takoj: on snachala hrabrost' i silu
u vseh proveryaet.
- A Granin sam silen?
- Tak sebe... - K Graninu vernulos' veseloe nastroenie. - Takoj, kak
ty, nevzrachnyj...
- Ty, brat, polegche, - obidelsya Dumichev. - Sam-to ty ne takoj uzh
vidnyj, a pro komandira smeesh' tak neuvazhitel'no govorit'. - I, ne znaya, chem
by uyazvit' garmonista, dobavil: - U tebya von i bayan na basah fal'shivit.
- Da nu?
- Vot tebe i da nu! YA eshche ne sovsem ogloh na fronte: tyshchu bayanov za
svoyu zhizn' nastroil, a takogo fal'shivogo ne slyhal,
- Tak ty ne saper? Ty nastrojshchik?
- Malo li kto kem byl do sluzhby. Vot ty, naprimer, kem byl?
- YA? Gm... pechnikom...
- Ono i vidno. A nash lejtenant Repnin byl uchenyj, istorik.
- Byl? Znachit, teper' on ne uchenyj? - rassmeyalsya Granin.
- Mnogo ty na sebya beresh'! Esli hochesh' znat', on takoj kul'turnyj
komandir, chto vot nikogda ne pozvolit vozle komandnogo punkta rassizhivat'sya
da na fal'shivom bayane igrat'.
- Togda i ya, pozhaluj, ne budu. - Granin podnyalsya. - A to vyjdet sam
Granin i otpravit menya pod arest. On u nas zlyushchij...
V Krotovoj nore Granina podzhidali nachshtaba s komissarom.
- Nu i umora! - hohotal Granin. - Mnogo, govorit, na sebya beresh'! Skazhi
na milost', mnogo na sebya beru, a? Oh i narod, eti sapery!.. Nu chto vy
ustavilis', chto? Zakusit' i to ne ostavili, vse smololi, cherti... - Granin
prisel za stol, vygreb ostatki rybnyh konservov iz banki, vzglyanul
ispodlob'ya na Pivovarova i skazal: - Fedor, pojdi skazhi emu, chto kapitan
Granin prikazal sejchas otdyhat', noch'yu rubit' dzoty, a utrom pust' nastroit
moj bayan. Na, vynesi emu, Fedya, bayan, pust' voz'met s soboj... A ty,
Tomilov, chto molchish'?
- Dumayu, - skazal komissar. - Obdumyvayu. Samogo Granina ne priznayut.
Znamenitogo kapitana Granina hlopayut po plechu i prinimayut za ryadovogo. Ne
prishlo li vremya podtyanut'sya i nam? Ne poduchit'sya li u saperov i ukreplyat'
ostrova, dobytye krov'yu, i voinskoj discipline?..
Na drugoj den' komandirov sozvali na razbor el'mhol'mskogo boya.
Priglasili i SHCHerbakovskogo, uzhe michmana, komandira rezervnoj roty, vremenno,
poka ne prishlyut na mesto Fetisova drugogo. On shel v shtab, sdvinuv vyazanuyu
shapochku nabekren' i vsem svoim vidom pokazyvaya: hotya Ivan Petrovich i pervyj
teper' v rote, no kakim on byl, takoj i ostalsya - razudalyj gerojskij moryak.
V shtabnoj kayutke on uvidel karty, shemy, razveshannye po stenam,
Pivovarov slovno ego ne zamechal, a Granin - SHCHerbakovskij perehvatil ego
hmuryj vzglyad i vyshel. Vyazanaya shapochka byla tut zhe ubrana v karman. Nevest'
otkuda poyavilas' michmanka. Bryuki iz sapog on vypustil naruzhu. Poslyunyavil
pal'cy i chto est' sily proutyuzhil morskuyu skladochku. Snova vojdya na porog
shtaba, on chin chinom poprosil razresheniya prisutstvovat'.
Komandiry pereglyanulis'. A Granin poveselel: ne podvel ego michman!..
A eshche cherez den' bylo otkrytoe partijnoe sobranie. Korotki sobraniya na
vojne: i nekogda, i opasno. Mezhdu dvumya skalami Horsena uselis' kto gde. Vel
sobranie Bogdanych, posle |l'mhol'ma - priznannyj politruk. Glavnoe v
povestke dnya - vystoyat'. Kak vystoyat' na vzyatyh desantami ostrovkah. No, kak
polozheno, snachala priem v partiyu. Zayavlenij dva - SHCHerbakovskogo i Gordenko.
Aleshu v tot den' ranilo v nogu, ego otpravili na Hanko. Kolebalis',
razbirat' zaglazno ili ne razbirat'?
- Razreshite skazat', - blednyj ot volneniya, podnyalsya SHCHerbakovskij. -
Pri m-ne orlenka ranilo. Utrom hodili my na shlyupke miny s-tavit'. Na
obratnom p-uti i ranilo. P-rovozhal ego, p-lachet: a kak zhe, govorit,
s-obranie?! Nikogda on ne plakal, d-azhe kogda k-artochku ya otobral... Ty ne
st-roj r-ozhu, B-arhatov!-SHCHerbakovskomu pokazalos', chto Barhatov
grimasnichaet. - YA emu f-otografiyu v bushlat vlozhil, h-ot' on i ne videl.
S-amomu otvazhnomu...
Bogdanych chuyal, kogda nado ostanovit' SHCHerbakovskogo, chtoby ne nagovoril
lishnego. On strogo sprosil;
- U tebya vse, Ivan Petrovich?
- P-uskaj vse, - mahnul rukoj SHCHerbakovskij i plyuhnulsya ryadom s
Barhatovym na oprokinutuyu rzhavym kilem vverh shlyupku.
Reshili razbirat'. Prinyali Gordenko.
Doshel chered SHCHerbakovskogo. On pritih, s opaskoj poglyadyvaya na
Barhatova: chto zhe skazhet etot strogo principial'nyj tovarishch? Govorili raznoe
- hvalili, kritikovali. No Barhatov, imenno Barhatov dal emu takuyu
harakteristiku, chto SHCHerbakovskij slushal, shiroko raskryv glaza: neuzhto
Barhatov ego tak odobryaet? Kogda Barhatov skazal emu, chto uharstvo horosho v
desante, kogda idesh' v tyl protivnika, naprolom, a teper' nado, mol, sobrat'
sebya v kulak i s nekotorymi privychkami rasproshchat'sya, on vyslushal eto ne s
obidoj, a s bol'yu i stydom.
Bogdanych, mozhet, on hotel podbodrit' Ivana Petrovicha, skazal, chto bez
nego rota ne rota. SHCHerbakovskij umeet razveselit' lyudej, kogda, kazhetsya,
sovsem ne do vesel'ya. No, vidya s kakim udovol'stviem SHCHerbakovskij zadral
svoyu borodu, Bogdanych vyskazal to, chto i bylo glavnym v eti dni dlya vseh:
- Pret fashist vpered. Nam trudno. Na Hanko pod bombami i snaryadami ne
legche. A vsej strane eshche trudnee. Glavnaya zadacha - vystoyat'. A vystoyat'
trudnee, chem v ataku idti. Vy znaete - nam legche bylo ostrov shturmovat', chem
sutki lezhat' na skale. Nado vgryzat'sya v granit, kak Paramoshkov, no
vystoyat'! CHlen VKP(b) ne chin, - obyazannost'. Obyazannost' zhit', kak Fetisov
zhil.
Prinyali i SHCHerbakovskogo kandidatom v chleny VKP(b).
Alesha lezhal v gospitale tret'yu nedelyu. Pered raneniem v otryade proshel
sluh, budto Granin otbiraet smel'chakov dlya rejda v tyl vraga. I vdrug etot
proklyatyj oskolok. Ego provodil Ivan Petrovich, i Alesha tol'ko zapomnil, chto
oba oni plakali. Na "Kormil'ce" vsya komanda pobyvala vozle nego. SHustrov
gladil ego golovu, a on - kak vo sne. To li bylo, to li net. V sanitarnuyu
mashinu, govoryat, nes ego sam kapitan buksira. Alesha tol'ko pomnil, chto Kati
tam ne bylo. Vse sputalos', smeshalos': Ivan Petrovich, SHustrov, Granin. Emu
kazalos', budto on vseh slyshit i k nemu uzhe ne raz prihodil otec. Prihodil
kak prezhde, doma-v michmanke, v sinem kitele s nachishchennymi pugovicami, s
dvumya shevronami sverhsrochnika na rukave. Veselyj, chisto vybrityj, durashlivo
dokladyval materi: "Michman Gordenko pribyl v vashe rasporyazhenie", celoval ee
i prinimalsya za Aleshu: "CHto u vas za vid, yunga Gordenko? Formu odezhdy za vas
budut soblyudat' Minin i Pozharskij? SHtany zadraeny na odnu pugovicu. Na korme
proboina. Po zaboram lazil, vizhu. Na polubake sopli! A nu, migom proizvesti
bol'shuyu priborku!" I utiral Aleshe ogromnym platkom nos, potom na vse
pugovicy "zadraival" shtany i treboval, chtoby mat' "zavela plastyr' na
proboinu" v shtanah, razodrannyh v ulichnom boyu...
Pri kazhdom vrachebnom obhode on prosil o vypiske. A ego ne otpuskali.
Nado eshche sest' v posteli. Nado vstat'. Nado s kostylem nauchit'sya hodit'. On
kostyl' otbrosil i vyprosil mozhzhevelovuyu palku, tolstuyu, u nee suk, kak
ruchka.
Alesha uprosil vrachej otpustit' ego na nedelyu v dom otdyha, ustroennyj
Graninym v lesochke Utinogo mysa dlya vyzdoravlivayushchih desantnikov - ottuda
legche sbezhat' v chast'.
V kancelyarii podzemnogo gospitalya pisar', vozvrashchaya emu po opisi veshchi i
dokumenty, doshel do fotokartochki, prochel na oborote nadpis' "Samomu
otvazhnomu" i osklabilsya:
- Ish', sestrenka nasha, znala, komu darit'!..
Alesha, nichego ne ponimaya, vzyal fotografiyu. On rassmatrival ee tak,
budto vpervye videl. Kak ona syuda popala? Ivan Petrovich prislal, chto li?
- Mozhet, chuzhaya v reestr popala? - ulybalsya pisar'.
- Moya, moya, - zaveril Alesha. - Davaj, gde tut raspisat'sya.
Hromaya i opirayas' na palku, Alesha shagal v gorod. Bylo pasmurno,
nakrapyval dozhd'. Uhali razryvy dal'nobojnyh. Vse pobito, pozhzheno, vsyudu
voronki; vse zhivoe pod zemlej. Do samogo Doma flota naprotiv l'vov i serogo
obeliska, svalennogo eshche v nachale vojny, Alesha nikogo ne vstretil. Dom
flota, shcherbatyj ot oskolkov, s ulicy zakolochennyj, kazalos', pokinut, no
okna zamurovany kirpichami, raz ukreplen - zhivet.
Alesha proshel dvorom v kinozal. Pokazyvali "My iz Kronshtadta". On
pritulilsya u steny, glyadya na ekran. "Ty kto?" - sprashival belogvardejskij
polkovnik svyazannogo matrosa. "Al'batros. Skitalec morej. V ochkah, a ne
vidish'?.." Alesha uzhe znal, chto sejchas prozvuchit gordyj otvet yungi belyaku:
"Krasnyj baltijskij moryak!.." No edva yunga brosil eti slova, v zale razdalsya
golos Barhatova:
- Kak nash orlenok!
"Nashi zdes'!" - obradovalsya Alesha.
- CHto zhe ty smotrish', Ivan Petrovich?! - kriknuli v zale, kogda belyak
sbrosil s obryva poslednego iz matrosov.
- P-ust' zhivet do konca seansa!
Sognuvshis', Alesha pobezhal po prohodu mezhdu ryadami.
- Tovarishch michman, eto ya, Gordenko...
- P-odlechilsya?
- V dom otdyha otpustili. Na sem' sutok.
- Vot i zhmi v d-om ot-dyha.
- A vy kuda? V rejd po tylam? YA s vami. YA zdorov.
- T-y ne yakaj i ne p-artizan'...
...V slabo osveshchennoj svodchatoj komnate starinnogo podzemel'ya gruppa
SHCHerbakovskogo, special'no vyzvannaya s Horsena, chtoby vzyat' "yazyka" na
vostochnom flange Ganguta, otdyhala, ne rasstavayas' s oruzhiem. ZHdali signala
posadki na kater. Na odnoj iz koek lezhal Alesha. On utknulsya v podushku,
boyas', chto ego obnaruzhat. SHCHerbakovskij posmeivalsya: on uzhe dolozhil komandiru
o begstve Gordenko ot medikov, no Aleshe nichego ne skazal.
V svodchatuyu komnatu zaglyanul kapitan, v ch'em vedenii nahodilis'
vostochnye ostrova. On sprosil s poroga:
- A nu, vojsko, soznavajsya - kto tut "zajcy"?
Nikto ne otvetil. Kapitan pokachal golovoj i ushel.
- SH-ary na stop! - skomandoval SHCHerbakovskij. - Orlenok, m-ozhesh'
perevernut' fotografiyu.
Alesha podnyal golovu i sel. SHCHerbakovskij naslazhdalsya:
- Ivan P-etrovich, esli zahochet, rotu spryachet. Sam m-alajskij
g-ubernator ostalsya v d-urakah pered SHCHerbakovskim.
Nikto uzhe ne spal. Granincy gordo posmatrivali na novichkov, eshche ne
znayushchih fantazij michmana i zhdavshih podrobnostej ego vzaimootnoshenij s
malajskim gubernatorom. Alesha zhe byl dovolen. Gospital'naya palka ostalas' na
materike. On zazhal mezh kolen noven'kij avtomat, chuvstvuya sebya velikolepno v
rodnoj sem'e "detej kapitana Granina".
No "yazyka" v etot raz ne vzyali. Michman, vyzvannyj k samomu Kabanovu,
opravdyvalsya:
- Hlipkie oni, tovarishch g-eneral. Ego t-ronesh', on s kopyt doloj!
Kabanov lyubil shutku, no tut ne do shutok. Gangut v osade. Do
blokirovannogo Leningrada sotni mil'. Iz Kronshtadta po minnym polyam
prorvalsya tral'shchik i dostavil dannye Lenfronta: Gitler otvodit s pereshejka
diviziyu, ee smenyayut chasti soyuznika fashistov marshala Mannergejma. Neobhodima
proverka. Nuzhen "yazyk".
- Voz'mete ego za pereshejkom,-prikazal Kabanov.-ZHivogo. A svoj kulak
poberegite dlya drugogo raza...
O surovosti generala Ivan Petrovich umolchal. Skazal, chto horosho
pogovorili i dazhe raspivali chai.
Vypal i rastayal pervyj snezhok. Po oktyabr'skoj slyakoti matrosy hmuro shli
k pereshejku. Zemlekopy v protivotankovom rvu brosili rabotu: moryaki idut na
perednij kraj - budet delo.
Metrah v pyatidesyati ot zemlyanki chetvertoj roty SHCHerbakovskij ostanovil
svoe vojsko i skazal rech':
- CHtoby vse b-yli na vysote p-olozheniya! Vesti sebya sredi pehoty chinno,
b-lagorodno. K-omu polozheno - k-ozyryat'. D-azhe nachprodu. U tebya est'
d-obavleniya, komissar?
- Net, tovarishch michman, - skazal Bogdanych. - Podderzhivayu.
V zemlyanke zhdali gostej. Kabanov predupredil shtab brigady, chtoby k
razvedchikam strogo ne otnosilis'. Kogda SHCHerbakovskij, vojdya v zemlyanku,
vezhlivo pozdorovalsya, emu druzhno otvetili vse, a komandir roty pokazal ego
vojsku na plyushevyj divan: raspolagajtes', mol.
- K-rasivo zhivete. - SHCHerbakovskij s zavist'yu shchupal plyush.
- Kak doma, - otvetil komandir roty.
Prishel i komandir saperov Repnin. SHCHerbakovskij s udovol'stviem pozhal
protyanutuyu lejtenantom ruku i tut zhe sprosil, zachem Dumicheva iz otryada
zabrali, on teper' graninec, ego hoteli pereodet' v matrosskuyu formu. Repnin
vezhlivo skazal:
- Dumichev moj vernyj saper. Nashu formu on ne smenit. Segodnya on budet
vam pomogat'. Lyubopytno: dumaete v poisk v bushlatah idti?
- A kak zhe moryaku idti v boj? - SHCHerbakovskij pohlopal sebya po grudi -
shchegol'skoj bushlat siyal nachishchennymi pugovicami.
- Perestrelyayut, - otrubil Repnin. - Perednij kraj vsyu noch' osveshchen
raketami. Svet - kak na Nevskom do vojny. Ves' peresheek dva kilometra
shirinoj, na dvuh kilometrah u nih napihany sotni soldat i desyatki
nablyudatelej.
- YA uzhe prikazal prinesti shineli, - vmeshalsya komandir roty.
Vecherom priehal major iz polkovoj razvedki. Skepticheski oglyadel
borodatogo michmana i stal instruktirovat'. SHCHerbakovskij divilsya, kak armejcy
gotovyat poisk - solidno, spokojno. Bol'shoj u nih opyt. Vse horosho: i
prikrytie, i svyaz'; dazhe batarei otsekut vraga artognem. Tol'ko "yazykov" u
nih pochemu-to net... Major predlozhil emu dojti s bojcami do okopa snajpera
Sokura i tam dozhidat'sya vozvrashcheniya razvedchikov.
- A g-de ya? - ne ponimaya, michman tykal pal'cem v kartu.
- Vot zdes', za provolokoj, - terpelivo ob®yasnyal major,
- A oni? - SHCHerbakovskij, bledneya, oglyanulsya na matrosov.
- CHerez prohod v minnyh polyah i v provoloke oni prodvinutsya vot syuda i
tut perehvatyat dozor protivnika.
- Michman SHCHerbakovskij vsegda idet v-peredi svoih matrosov!
Major pomnil prikaz svoego komandira - ne meshat' iniciative moryakov. On
snishoditel'no ulybnulsya:
- Ne sovsem gramotno, no smelo.
Putayas' v dlinnoj shineli i chertyhayas', SHCHerbakovskij shel za provozhatym k
perednemu krayu. Za nim - Bogdanych, Barhatov, Alesha i ostal'nye matrosy. Na
pereshejke ne ostalos' zhivogo mesta. Ne stronuty tol'ko ogromnye granitnye
valuny, shcherbatye ot chastyh udarov stali. Pod odnim iz takih valunov
nahodilsya sekretnyj okop- blindazhik snajpera, na udivlenie prostornyj, dazhe
osveshchennyj koptilochkoj. Na opushke lesa provozhatyj sprygnul v transheyu,
nakrytuyu sverhu brevnami i zemlej i, osveshchaya fonarikom tunnel', poshel
sognuvshis' vpered. Moryaki, oshelomlennye takoj roskosh'yu, shli po tunnelyu ne
dysha. U vhoda v blindazhik provozhatyj ostanovilsya, zhestom pokazal-vsem
vylezat' naverh, pogasil fonarik i ostorozhno otkryl laz. Matrosy po odnomu
vyskakivali i zalegali za kamnyami. SHCHerbakovskij sledil za ih ischeznoveniem s
trevogoj.
- Zdes' perezhdem do nochi, - skazal provozhatyj. Zametiv nereshitel'nost'
michmana, on rassmeyalsya: - Ne bespokojsya. Bez tebya matrosy ne ujdut. Idem.
Pust' poka lezhat i prismatrivayutsya k toj storone...
CHerez korotkoe vremya donessya hrip vklyuchennogo reproduktora. Nerusskij
golos s akcentom zagovoril: "Vnimanie! Peredaem prikaz marshala Finlyandii
barona Mannergejma garnizonu Hanko..."
- Sejchas samoe vremya perehodit' front, - skazal snajper.
SHCHerbakovskij molcha soglasilsya i vyshel iz blindazhika.
Matrosy perepolzali proseku. Nad pereshejkom povisli desyatki
osvetitel'nyh raket. Noch' tut bespokojnee, chem na ostrovah; ona rascvechena
zelenym i belym mercaniem, prostrochena krasnymi trassami, a pod konec
vspyhnula zheltym plamenem kanonady.
- Tiho. K-to tam rzhet? Ne dyshat'!
- Ivan Petrovich, vot syuda, - sheptal kto-to.
- CHto eshche? I t-tut znakomye?
- |to ya, Dumichev, - neozhidanno poyavilsya saper. On povel razvedchikov
cherez otkrytyj im prohod v provoloke protivnika.
- Ostavajsya zdes' i steregi, - shepnul emu SHCHerbakovskij.
U transhej, gde polagalos' perehvatit' dozor, on shepnul:
- Z-des' ne dozhdesh'sya do skonchaniya veka. A g-eneral prikazal: umri, a
"yazyka" vzyat'... Alesha, zhivo beri moyu shinel', duj k lejtenantu. S-kazhesh', my
p-oshli k d-dotu, kotoryj pomechen na karte. P-ust' p-erenesut ogon' batarej
za d-ot.
Aleshe gore - opyat' svyaznoj. On podhvatil shinel' i povernul k okopu
snajpera, nadeyas' vse zhe vernut'sya i dognat' tovarishchej. A SHCHerbakovskij povel
vojsko v napravlenii, kuda n.ashi batarei brosali oskolochnye snaryady.
Serye sukonnye bugorki oboznachali put' vojska po vrazheskoj zemle: po
primeru michmana to odin, to drugoj boec sbrasyval soldatskuyu shinel'. U dota
zalegli. Obozhdali, kogda blizhe podojdet chasovoj. Gruznyj, s odyshkoj.
Postoit, prokashlyaetsya, opyat' projdetsya.
Na nego navalilis' skopom. Kucha tel, svalka, v rot - klyap za klyapom, da
eshche svyazali. I vdrug - istoshnyj krik:
- K-to menya stuknul? Ty, B-arhatov?.. Ty, M-oshennikov?
Kto-to v svalke stuknul michmana, da tak, chto na lbu - shishka. On zabyl
vse: ryadom dot, u nog svyazannyj "yazyk", tri individual'nyh paketa v glotke,
nado tashchit' ego k sebe, poka dyshit.
- YA tebya stuknul, - skazal Bogdanych tiho. - I zatknis'. Vernemsya - dash'
sdachi. A sejchas - skorej. Potashchim ego...
Iz dota vyskochil soldat, dal ochered' i skrylsya. Nachalas' perestrelka.
Vsyudu shum, rakety. Na raznyh uchastkah byli v poiske armejskie gruppy. A iz
dota cherez ambrazuru uzhe bil pulemet.
Alesha davno vypolnil prikazanie michmana i vozvrashchalsya po vrazheskoj
zemle ot bugorka k bugorku - vdol' broshennyh seryh shinelej. "Kak mal'chik s
pal'chik domoj", - podumal on i ustydilsya, No vot poslednyaya shinel'. Kuda
dal'she?.. Po privychke, vyrabotannoj za mesyacy, kogda iz mal'chika on stal
bojcom, Alesha oshchupal avtomat, granaty za pazuhoj i poshel vpered, hotya ne byl
uveren, chto pravil'no idet. Plutaya po chuzhoj zemle, on zabrel za tot samyj
dot; pri vykrike SHCHerbakovskogo rvanulsya v storonu i chut' ne stolknulsya s
soldatom, beglecom iz dota. Udarom priklada Alesha sbil ego, podskochil sboku
k strelyayushchej ambrazure i brosil v nee odnu za drugoj dve granaty. Dot smolk,
Alesha upal.
On ochnulsya, kogda SHCHerbakovskij i Bogdanych nesli ego uzhe k blindazhiku
snajpera. Pozadi tashchili svyazannogo "yazyka".
U blindazhika ih vstretil major iz polkovoj razvedki.
- Nu i molodcy! S shumom, no delo sdelali. Spasibo, Ivan Petrovich,
spasibo. A plennogo - ko mne. Vynut' klyap. Razvyazat' emu ruki, nogi, on i
tak ne sbezhit.
SHCHerbakovskij obernulsya na "yazyka" i yarostno potreboval:
- Uberite etogo M-annergejma s glaz doloj. Ruk ne razvyazyvat', p-ust'
tak idet... D-oktor u vas est' v p-ehote?
- CHto sluchilos'?
- Orlenka r-anili. - I popravilsya: - M-atrosa G-ordenko.
- ZHivo k mashine! - prikazal major. - Vozle KP roty dezhurit mashina iz
voenno-morskogo gospitalya...
SHCHerbakovskij i ego tovarishchi donesli Aleshu do komandnogo punkta i
peredali sanitaram. Sanitary vnesli Aleshu v evakomashinu. V temnom kuzove
suetilas' moloden'kaya medsestra.
SHCHerbakovskij nedoverchivo glyanul na nee: "Kuda takoj devchonke
spravit'sya!" Vse emu kazalos' neladnym: i sestra moloda, i mashina - telega,
tryaskaya, skripuchaya, i shofer - rastyapa, bez godu nedelya prava zaimel, ugodit,
chego dobrogo, v voronku...
- S-am povedu. - SHCHerbakovskij otstranil shofera. - S-adis' v kuzov. YA
p-pervogo klassa shofer.
- Da vy chto, tovarishch, v svoem ume? - Iz mashiny vyskochila i podbezhala k
kabine medsestra. - Ranenogo nado srochno dostavit' v gospital'.
- Nu, sm-otri, shofer, - sdalsya SHCHerbakovskij. - G-olovoj otvechaesh'. A
ty, sestrica, b-eregi orlenka!
- Orlenka? - Golos medsestry drognul. -Kak ego familiya?
- G-ordenko Aleksej. Samyj hrabryj razvedchik iz roty michmana
SHCH-erbakovskogo, otryada kapitana Granina. P-onyatno?
- Sadites', tovarishchi, sadites' v mashinu, do gospitalya dovezu, -
zavolnovalas' Katya. - Vy v kabinu, tovarishch michman. A ya v kuzove poedu. YA
luchshe v kuzove...
V gospitale SHCHerbakovskij vylozhil dezhurnomu vrachu vse zaslugi ranenogo,
nastojchivo trebuya garantij: kogda Gordenko vernetsya v otryad? Vrach na eto ne
otvetil, tol'ko skazal, chto vseh tyazhelo ranennyh prikazano otpravit' v
Kronshtadt. Esli uspeyut, otpravyat s temi tral'shchikami, kotorye probilis' k
Gangutu cherez minnye polya. Tol'ko ne nado shumet' i meshat'...
- Vy mne pro t-ral'cy ne ob®yasnyajte! - zashumel Ivan Petrovich. - Mne
G-ordenko tut nuzhen, ne p-ozvolyu ego s G-anguta vyprovazhivat'!..
Vrach ushel, eshche raz poprosiv ne shumet' i ne meshat'.
Pribezhala Katya, skazala, chto rana tyazhelaya - Aleshu vzyali v operacionnuyu.
SHCHerbakovskij i ego tovarishchi vyshli iz podzemel'ya, priseli, zakurili, ozhidaya
ishoda operacii.
Snova pribezhala zaplakannaya Katya. SHCHerbakovskij davno uznal ee. Matrosy
okruzhili Katyu, ona skazala:
- Doktor skazal, chto zhit' budet. Operaciya proshla horosho. Tol'ko ploho,
chto vtoraya rana podryad, - i rasplakalas'.
- Tak zhit' b-udet? - serdito sprosil SHCHerbakovskij.
- Segodnya otpravyat v Kronshtadt, - skazala Katya. -I ya s nim pojdu.
|vakuiruemyh budut soprovozhdat'...
- S-pasibo, devushka. - SHCHerbakovskij, zhelaya ee uteshit', dobavil: - On
vashu k-artochku t-rizhdy zasluzhil...
Kogda Katya privezla Aleshu v port, na prichalah tvorilos' chto-to
neponyatnoe. S tral'shchikov sgruzhali ranenyh, kogo na nosilkah, kogo v obnimku;
spolzali po shodnyam invalidy; po drugim shodnyam shel vstrechnyj potok bojcov s
vintovkami, pulemetami, v noven'kom, tochno na parad vydannom obmundirovanii.
Katya iskala znakomyh, no vse byli zanyaty i chem-to obozleny.
Pronikshis' trevogoj, ona brosilas' k prichalam iskat' kogo-libo iz
medicinskogo nachal'stva. Na prichale stoyal general Kabanov, obychno spokojnyj,
a sejchas do togo zloj, chto ona ne reshilas' k nemu podojti. Katya vernulas' v
mashinu, gde spal v bespamyatstve Alesha, i poprosila shofera ot®ehat' v
storonku, k pobitym pakgauzam, ona verila - snaryad vtoroj raz tuda ne
upadet. SHofer ob®yasnil ej, chto pered samym uhodom korablej vsem passazhiram
bylo prikazano sojti na bereg, chto sluchilos' - on ne znaet, no vmesto
ranenyh gruzyat voinskuyu chast'.
Noch'yu Kabanov poluchil radiogrammu komflota: pogruzit' boesposobnyj
batal'on i tut zhe otpravit' konvoj v Kronshtadt. Kabanov reshil: i batal'on
otpravit', i samyh tyazhelo ranennyh. On prikazal dlya etogo vyzvat' k prichalam
iz buht Gustavsverna pogranichnye katera.
Tral'shchiki i katera ushli na vostok. Finskie snaryady neslis' im vsled.
Otkryli ogon' batarei Ganguta, i finny zamolchali.
V kayut-kompanii "Dvesti tridcat' devyatogo", na uzkom divanchike pod
portretom Il'icha, v polut'me lezhal Alesha. Ryadom, na kraeshke divana, sidela
Katya - v belom halate poverh chernoj shineli, v sinem berete, pod kotoryj
ubrala strizhenye volosy. Kater nabiral hod, i volny gulko bilis' o borta,
mnogo raz latannye v poslednem boyu, v kotorom pogib komandir. Bronekryshki
illyuminatorov byli po-boevomu zadraeny, i Katya ne videla uhodyashchih nazad
beregov Ganguta. Dvercy v koridorchik byli raskryty, tam tozhe stoyali nosilki.
Kto-to otkryl lyuk s paluby, sverhu zastruilsya svet pasmurnogo dnya.
Pokazalis' nogi v grubyh botinkah; eto spuskalsya po trapiku signal'shchik
Salomatin.
- Belous, - tiho pozval on, - komandir prikazal peredat': otec
provozhaet.
Katya vskochila, podbezhala k trapiku, vyglyanula v lyuk. V nebe bezzvuchno
parili dva istrebitelya, i ona ne znala, na kakom iz nih otec. A Salomatin
nagnulsya k Aleshe, tot tiho sprosil:
- Komandir?.. Gde komandir?..
- Drugoj u nas komandir, Alesha. - Salomatin otvernulsya i pobezhal, on
zadrail za soboj lyuk, i Katya sela k Aleshe.
- Otec obeshchal i provodil... - Katya posidela molcha, slushaya, ne donesetsya
li sverhu znakomyj gul.
- Znaesh', Alesha, ya tol'ko raz videla, kak plachet otec, - tiho
zagovorila Katya.-|to v tu vojnu, kogda on obgorel. My zhili vozle aerodroma.
YA shla pozdno iz shkoly. Sani edut, loshad'yu pravit motorist. Iz-pod pologa
torchat nogi v untah. YA hotela vskochit' v sani, a on zamahnulsya na menya
hvorostinoj. YA ne ponyala. Menya nikogda ne obizhali na aerodrome. Dazhe v
samolet zalezala. Dobezhala do doma, vizhu - sani u sanchasti, a motorist s
vintovkoj na nashem kryl'ce i nikogo ne puskaet.
- CHtoby mat' ne znala, - podskazal kto-to iz ranenyh.
- Nu da. Mama nichego ne znala. Ona v okno smotrela na aerodrom, zhdala
otca... Potom prishli za mamoj. A menya, kogda pozvali, doktor, nyani - vse
preduprezhdali: "Ty v ruku celuj, v plecho". YA nichego ne ponimala. YA videla
tol'ko binty na podushke i slezy na ego glazah... Kogda ya byla malen'koj, on
ne vynosil slez. Emu hotelos', chtoby ya byla kak mal'chishka. Kogda ya rodilas',
mne igrushki prigotovili - toporiki, molotochki... Mama serdilas'. Mama lyubit
pet', tancevat'. Kogda ya podrosla, mama vodila menya v baletnyj kruzhok. A
otec priuchal hodit' v shtanah. Pomnish', v shkole fyrkali, kogda ya prihodila v
shtanah? |to vse otec. On uchil menya strelyat' iz nagana, na motocikle ezdit'.
Tverdil, chto vremya takoe, eto i devochke prigoditsya...
Zavyl samolet, nizko letyashchij nad katerom. Ranenye zaerzali, zastonali.
Katya uspokaivala:
- |to nash, "ishachok"...
Kto-to nasmeshlivo brosil:
- Nash-to nash, da lez' v blindazh...
A Katya slushala shum motora i radovalas': ona znala, chej eto motor. Alesha
slushal Katyu i dumal: mozhet byt', na etom vot divanchike, na kotorom on lezhit,
sidel pered boem otec s lejtenantom Tereshchenko. Znachit, i on pogib... Pered
Aleshej vsplyvali lica ego boevyh druzej. Vasilij Ivanovich, kotoryj vzyal ego
na "Kormilec". Ivan Petrovich, veselyj i besstrashnyj. Bogdanych, malogo
vodoizmeshcheniya, belesyj geroj Kamolov, Fetisov, spasshij matrosov, politruk,
kotoryj rasceloval Aleshu na skale |l'mhol'ma, Boris Mitrofanovich, rodnoj dlya
vseh, kto nazyval sebya ego det'mi. On dumal o nih, i u nego pribyvali
sily...
Alesha protyanul ruku, no ruku Kati ne nashel: ona ushla v kayutu, gde v ee
pomoshchi nuzhdalsya ranenyj. Alesha zhdal ee.
A ranenye mezhdu soboj tiho govorili:
- Deti, a voyuyut...
V konce oktyabrya sorok pervogo goda v Kronshtadte, v podzemel'e u
Zapadnyh vorot, gde obosnovalsya flagmanskij komandnyj punkt Krasnoznamennogo
Baltijskogo flota, reshalas' sud'ba Ganguta i gangutskogo garnizona. Tam, pod
zemlej, na stene visela glavnaya karta operacionnoj zony - ot Ladozhskogo
ozera do Goglanda i Lavensaari. Gangut ostalsya daleko za chertoj, gde uzhe ne
bylo drugih garnizonov i baz; karty teh, pokinutyh rajonov lezhali na stolah,
to byli karty minnyh polej - nashih i vrazheskih, karty fashistskih
kommunikacij, batarej, glubokogo vrazheskogo tyla, no v nem stoyal Gangut, tak
i ne propustiv v zaliv k Leningradu germanskuyu eskadru s linkorom "Tirpic"
vo glave. I finskij flot, skovannyj Gangutom, poteryal na ego minah
bronenosec, a ot ognya ego batarej i samoletov - ne odin boevoj korabl'. No
kak byt' teper', kogda blizok ledostav, zima i geroicheskomu garnizonu grozit
polnaya izolyaciya, polnoe okruzhenie? Svoyu strategicheskuyu zadachu on reshil, a
centr bor'by peremestilsya v Leningrad. Tot batal'on, dostavlennyj
tral'shchikami, nuzhen byl Oranienbaumu v reshayushchuyu dlya Leningrada minutu.
Glavnaya Stavka v Moskve i Voennyj sovet Baltflota reshili snyat' s
Ganguta garnizon i perebrosit' ego v zazhatyj blokadoj Leningrad s
vooruzheniem i maksimal'no vozmozhnym kolichestvom prodovol'stviya. Golodayushchemu
gorodu vazhen kazhdyj gramm.
|skadre prikazano eshelonami proryvat'sya cherez minnye polya i vyvozit'
vojska po planu, ne oslablyaya oborony. No kak otorvat'sya ot protivnika, esli
tayut vojska?
V zaslone ostavalis' samye stojkie. Na ostrovah - granincy, na
suhoput'e - armejcy, pogranichniki i sapery. Sapery pridumali chasovye
mehanizmy k pulemetam, chtoby s opredelennym intervalom kazhdyj pulemet daval
ochered', dazhe kogda vse ujdut.
Komanduyushchij eskadroj peredal Kabanovu prikaz ujti s pervym eshelonom.
Kabanov skazal; ujdu s Ganguta poslednim. Tak po morskomu ustavu uhodit s
korablya komandir,
Pervogo dekabrya na Horsene granincy zaminirovali Krotovuyu noru i kazhduyu
pyad' na puti k prichalu i pered posadkoj na "Kormilec" ustanovili na vysotke
shchit: "Uhodim nepobezhdennymi. Vernemsya pobeditelyami. Deti kapitana Granina".
Na poluostrove oni voshli v gruppu prikrytiya pod komandoj kapitana
Granina.
Kogda vse byli pogruzheny na korabli poslednego eshelona. Kabanov i ego
shtab pereshli na Gustavsvern. V tesnom grote za pologom derzhal vahtu radist.
Kabanov prikazal:
- Kodirujte radiogrammu. "Vtoroe dekabrya. 18 chasov. Kronshtadt. Voennomu
sovetu flota. Vse pogruzheny. Baza Hanko ne sushchestvuet. Vahtu Ganguta
zakryvayu..." Vse. Peredali?..
Kronshtadt podtverdil, chto vse ponyato. Dva roslyh matrosa stoyali
nagotove s tyazhelymi kuvaldami v rukah.
- Konchajte! - prikazal Kabanov i otoshel v storonu.
Matrosy zamahnulis' i s siloj opustili kuvaldy na raciyu. Hrust. Tresk
metalla. Zvon stekla. Kabanov otvernulsya i vyshel. Vahta Ganguta zakryta. Ona
dlilas' sto shest'desyat chetyre dnya.
Tyazhkie ispytaniya zhdali eskadru v shtormovuyu noch' na tret'e dekabrya, Ne
vse korabli doshli blagopoluchno do Kronshtadta. Miny, ogon' tyazhelyh batarej s
finskogo berega, l'dy, skvoz' kotorye probival put' eskadre "Ermak", - vse
meshalo v tu noch'. |ta evakuaciya, proryv stali muzhestvennoj i surovoj
stranicej v trudnoj i geroicheskoj istorii Baltijskogo flota.
Koncevym v karavane shel "Kormilec". Trudyaga Horsenskogo arhipelaga
snova topal poslednim, kak poltora goda nazad, kogda shli na nem na Hanko
Bogdanych, Vasya Kamolov i yunga Gordenko.
More neshchadno trepalo staryj, iskalechennyj i mnogo perenesshij korpus.
Volna podnimala buksir na skol'zkuyu, iz zhidkogo l'da, vershinu. On letel
ottuda vniz, propadal, poka novaya volna ne vytolknet vverh otyazhelevshij
korablik. Styloj lavoj voda tekla v lyuki, gorloviny, v ugol'nye bunkera,
namerzaya bugristym l'dom. Komanda vycherpyvala vodu iz mashin, otkachivala, no
ona zamerzala pryamo v pompah.
Vperedsmotryashchie stoyali na nosu. Nogi ih primerzali k palube, rukavicy k
leeram.
V rubke, pokrytoj naled'yu, noch' i den' stoyal SHustrov. On ne mog vyjti
iz rubki - primerzli, obrosli pancirem dveri.
S kazhdoj milej buksir gruznel i pod svoej tyazhest'yu osedal v ledyanom
sale. On i bez togo byl nagruzhen do otkaza - mukoj i saharom dlya golodayushchego
Leningrada. SHel vse tishe, otstaval ot bol'shih i malyh korablej. Komanda
vybrasyvala vse lishnee: sunduchki, chemodany, nenuzhnyj i ochen' nuzhnyj
instrument, dazhe buksirnye dugi obrubili s kormy i vykinuli v more, i vse
rubili i kroshili led. Tol'ko odin gruz byl neprikosnovenen - prodovol'stvie.
Nastal chas, kogda "Kormilec" ne smog dvigat'sya, SHustrov znakami
podozval matrosov. Toporami oni skololi led s dverej i osvobodili kapitana
iz rubki. Sahar i muku peregruzili na ledokol, buksir zatopili, sojdya na
ostrov Gogland.
S berega komanda sledila za sudnom. SHustrov derzhal v rukah tri
vahtennyh zhurnala, v kazhdom po sto listov hroniki boevoj sluzhby - s 22 iyunya
po 2 dekabrya. Na Gangute "PH-1" prozvali "Kormil'cem". Kormil'cem on ostalsya
do poslednego chasa - kormil'cem Leningrada.
Pehota Ganguta vstala na zashchitu Pulkovskih vysot, a deti kapitana
Granina na l'du zaliva oboronyali Leningrad i Kronshtadt s morya.
Last-modified: Thu, 15 Aug 2002 13:30:20 GMT