---------------------------------------------------------------
KNIGA VASXMIRADKOU¬YAU¬
Na belaruskaj i ruskaj movah
MINSK, MASTACKAYA LITARATURA, 1984
OCR i vychitka - Feliks Mar'yanovskij.
---------------------------------------------------------------
VYSAKARODNASCX POGLYADU NA SVET I ZHYCC³
Mne hochacca vykazac' kekal'ki dumak pra adnago z vydatyayh majstrou®
suchasnaj belaruskaj litaratury -- paeta Nila Gilevicha.
Bol'sh yak chverc' stagoddzya pracue £n u litaratury. Za gety chas Nil
Gilevich stvaryu® bol'sh dvaccaci paetychnyh zboryaikau®, kozhny z yakih u toj ci
inshaj mery adlyustravau® na svaih staronkah ne tol'ki paetychnae razvicc£
talentu, ale chas i zhycc£ naroda, dumy i paryvanni gramadzyanina. Naogul treba
skazac', shto u® paezii Nila Gilevicha u® vel'mi vyraznaj forme znajshli
vyyau®lenne gramadzyanskasc', skandensavanaya sacyyal'yaasc', ab chym svedchac' yago
shmatlikiya lirychyayya i lira-epichnyya tvory i asabliva yagonyya satyra i gumar, u
yakih paet mae svoj nepau®torny golas, svoj harakterny smeh i svayu ironiyu.
Sila yagonaj pagardy i vykryccya takaya vyalikaya, a smeh taki z'edlivy, shto
chasam zdziu®lyae yagonaya zdol'nasc' perahodu da vel'mi shchyraj zamilavanasci,
dabryni i pranikn£naga liryzmu u® vershah i paemah inshaga haraktaru, u
lirychnyh tvorah, dze Nil Gilevich pakazvae zusim inshyya grani svajgo talentu.
Getyya dva roznyya baki yago tvorchasci znitou®vayucca adnoj mocnaj, ya skazau®
by, vysakarodnaj yakascyu, yakuyu mozhna vyznachyc' yak fal'klornuyu, vel'mi
narodnuyu, shto idze z samyh vytokau® belaruskaga zhyccya, z yago nacyyanal'naga
haraktaru i yagovaj gistoryi.
Ale paet nikoli ne zamykaecca u® getyh, nyahaj sabe i samyh dabratvornyh
i dabrachynnyh uvogule, mezhah, £n syagae dazi£ka i shyroka, ab chym svedchac' yago
znou® zha besprecedentnyya u® nashaj litaratury suvyazi persh za u®s£ z bratnyaj
balgarskaj litaraturaj, dlya yakoj Nilam Gilevicham zroblena stol'ki, kol'ki,
vidac', ne zroblena u®s£j nashaj nacyyanal'yaaj litaraturaj za u®ves' chas yae
isnavannya. Perakladchycki talent Nila Gilevicha saprau®dy unikal'ny, i cyaper
navat cyazhka skazac', perad kim getayu sva£j dzejnascyu £n mae bolypyya zaslugi
-- perad Belarussyu ci perad Balgaryyaj. Ale, mozha, geta i yayavazhna, u abodvuh
vypadkah use my u® vyjgryshy.
Hochacca adznachyc' i yashche adzin bok dzejnasci Nila Gilevicha -- yago
vykladchyckuyu i navukova-dasledchyckuyu rabotu u® sceyaah Belaruskaga
dzyarzhau®naga universiteta imya U. I. Lenina, kudy bol'sh tryccaci gadou® tamu
nazad £n pryjshou® studentam i dze stau® prafesaram, zasluzhanym dzeyacham
navuki BSSR. Menavita tut z-pad yago pyara vyjshla zvysh dzesyatka navukovyh
managrafij i knig pa litaraturaznau®stvu i fal'kloru, tut £n stau®
kamunistam, ruplivym vyhavau®cam shmatlikih kadrau® belaruskaj nacyyanal'naj
kul'tury.
Talent Nila Gilevicha nadzvychaj £misty i pracavity, chuly da podyhu zhyccya
i da chalavechaga bolyu. Paet shmat vystupae yak publicyst i litaraturny krytyk,
mae yaekal'ki zbornikau® artykulau®. Aposhnim chasam u druku z'yavilisya
dramatychnyya tvory Gilevicha, neu®zabave, mabyc', shto-nishto z ih my u®bachym yaa
scene.
Mozhna tol'ki zdziu®lyacca raznastajyaasci i pl£nu im zdzejsnenaga u®
roznyh litaraturnyh zhanrah, shto u®vasobilasya, mabyc', uzho u® pau®sotni
drukavanyh knig, ale samae vyalikae yago dasyagnenne u®s£ zh bachycca u® galine
paezii, u paemah i liryka-filasofskih vershah, u pryvatnasci, u takim
praca£mkim lirychnym zhanry, yak aktava. Vas'miradkovyya miniyacyury paeta
stanovyac' saboj yak byccam epiceyatr usyae Gilevichavae tvorchasci, yae mastackae
u®zvyshsha. Rau®nuyuchy da rakejshae tvorchasci paeta, yany -- znachny krok naperad
yak z gledzishcha mastackae daskanalasci, tak i u® sense paglyblennya i
zavershanasci idejnae kancepcyi. U skancentravanaj forme aktavy au®tar
zdoleu® vykazac' stol'ki znachnyh, chasam aryginal'nyh i afarystychnyh dumak i
merkavannyau® i zrabiu® geta z takoj daskanalaecyu, shto mozhna, ne bayuchysya
perabol'shannya, nazvac' yago knigu vas'miradkou®yau® etapnaj yak u paetychnaj
tvorchasci samoga Gilevicha, tak i va u®s£j suchasnaj belaruskaj paezii.
Zbornik vas'miradkou®yau®, kozhnae z yakih -- uvasablenne dumki i pachuccya, z
zajzdrosnym lakanizmam davodzic' nam pra samae vazhnae, samae vechnae u® zhycci
chalavectva naogul i kozhnaga chalaveka u®paasobku. Tut au®tar kanchatkova
scverdziu® vysakarodnasc' ulasnaga poglyadu na svet i zhycc£ i abaraniu®
vysakarodny gumanizm va u®sih skladanascyah chalavechyh uzaemaadnosin.
Mozhna shmat gavaryc' pra Nila Gilevicha i pra toe, shto zroblena getym
samabytnym majstram paetychnaga slova, ale, ya dumayu, budze lepsh pachytac' yago
samoga.
Vasil' Bykau®
Moj sini bor, moj rodny bor zyal£ny!..
En £sc' u kozhnaga -- svoj bor, shto vabic',
Svoj mily kut, svae byarozy j kl£ny,
I £sc' svaya lyasnaya tajna, mabyc'...
Dyk budz' zha ty navek blagaslau®l£ny!
Adzin ty znaesh, druzha moj mau®klivy,
YAki byu® ya u® cyabe u® gascyah shchaslivy,
Moj sini bor, moj rodny bor zyal£ny!..
U tym syale, dze ya ne byu® nikrli
I navat dze yago shukac' -- ne znayu,
Esc' hata u® yablynyah, parog yakoe
YA tol'ki u® sne paroj perastupayu.
I znou® i znou® tam, ledz' scyamnee u® poli,
Hadzhu, yak pryvid, z vechara da ranku --
U¬s£ zapavetnuyu shukayu bramku
U tym syale, dze ya ne byu® nikoli.
Ne pakidaj myane, moj svetly sum,
3 taboj mne horasha na advyachorku
Hadzic' i sluhac' lesu cihi shum,
Pakul' sucemak ne zapalic' zorku.
U nebe hmarki, yak abryu®ki dum,
Plyvuc' tudy, dze sonca syadze hutka.
Gusceyuc' ceni u lyasnyh zakutkah...
Ne pakidaj myane, moj svetly sum.
Lyublyu cyabe, zhycc£, lyubou®yu krou®naj.
YA ne nahlebnik tvoj. YA na zyamlyu
Ne dlya tago pryjshou®, kab zhmenyaj pou®naj
Ucehi brac'. YA -- addavac' lyublyu.
Tym, shto zrabiu®, lyubou® ya vymyarayu.
I kali moj aposhni chas prab'e,
Pavinen vedac' ya, shto pamirayu,
Addau®shy u®s£ da kropel'ki -- tabe.
YA hadzhu, zakahany u tvae krayavidy,
I shapchu, yak pryznanne: o moj kraj daragi!
Znou® nyasu tabe u® spovedz' i tryvogi, i kryu®dy,
I nadzei, i u®cehi, i lyubou®, i grahi...
Kol'ki dolya ni sudzic' mne dal£kih vandrovak --
YA vyarnusya navechna u® zasen' kl£nau® tvaih.
Tol'ki z rodnaga dolu, tol'ki u® rodnaj dubrove --
YAk ne drevam, hoc' z£lkaj prarastu dlya zhyvyh.
Cishy spyakotnaj ne veru.
Znayu, shto toicca u® £j.
Mozha z maloga pavevu
Bura u®zlyacec' nad zyaml£j.
Grymne -- nachysta zlamlyusya,
Ruhnu -- yak dreva, na dol.
Dumaesh: bury bayusya?
Cishy, napyataj vakol.
Ne gamanice, verby, ne budzice,
Ne grajce, vetry, u zyal£nym vecci:
YAna u®syu noch prakaratala z dzicem
I zadramala tol'ki na dasvecci.
Nyahaj prysnicca £j lyasnaya kazka:
Palyanka u® pushchy, cihi gud chmyaliny,
Byazhyc' hlapchuk, a u® kulachkah -- maliny.
Ne gamanice zh, verby, kali laska.
YAk hachu ya vyarnucca u® toj vechar lipn£vy na Vicebshchyne,
U toj vodsvet malanak, pad gulki zahl£bisty liven',
U toj vodar sadou®, da liscinki abmytyh i vychyshchanyh,
U abdymki tyh ruk, i daverlivyh i palahlivyh!
Ne, ne scihli u® dushy naval'nicy dal£kaj grymoty,
I ne zvyanula u®s£, shto z takimi pakutami vypeshchana...
O, kab vedala ty, yak hvilinayu gorkaj samoty
Znou® hachu ya vyarnucca u® toj vechar lipn£vy na Vicebshchyne!
ZHniven', arehi i zhou®tyya vosy,
SHto zaminali cyabe calavac'.
Pershy matok pavuciny byal£sy.
Pah peraspelaj travy u® galavah.
Nedze na pozhni rypeli kal£sy.
Nedze natuzhna matory guli...
Greshnae shchasce na greshnaj zyamli.
ZHniven'... Arehi... I zhou®tyya vosy...
Belyya syplyucca dolu kryshtaliki,
Belyya kryshacca hmarki u®gary.
Sosny zahutany u® belyya shaliki.
Belaya mitus' u belym bary.
Belaya, myakkaya cisha nyahrustkaya,
Belaj drymotaj spavity kusty.
Belaya kazka... Zima belaruskaya...
SHto zh mne ne dorysh snyagurachku ty?..
"Padymisya nad byadoj i bolem,
Kali ty ne kvoly chalavek... "
YA -- ne volat. YA byvayu kvolym.
CHasam sl£zy blisnuc' z-pad pavek.
Nad sva£j byadoj, sva£j zagubaj
YA u®zdymusya... Dy ne daj ty bog,
Kab nad bolem Bac'kau®shchyny lyubaj
YA padnyacca kali-nebudz' mog!
Guki syala, shto pavoli u®kladaecca spac':
Goman, i voklichy, i vurkatnya matacykla,
Brazganne v£dzer, i nejkaga rumzaly plach,
Golas sabachy -- us£ tak zna£ma i zvykla.
Tut, dze stayu na pagorku, tak dobra chuvac',
YAk uzdymayucca, padayuc', znou® uzlyatayuc'
I ne u® daline, a u® sercy maim zamirayuc' --
Guki syala, shto pavoli u®kladaecca spac'.
Bomy zhau®rankau® u zvecharelym poli,
Tam, dze studzic' c£ply dol rasa,
Dze z zhytn£vyh kalasou® pavoli
Vyplyvae bozhaya krasa.
Dlya nyapragnyh -- getaga davoli:
U var'yata-veka vyrvac' mig
I pasluhac' mou®chki, udvaih,
Bomy zhau®rankau® u zvecharelym poli.
Pashkaduem, i mocna yashche pashkaduem,
YAk da rozumu pryjdzem (a pryjdzem, vidac'!),
SHto, pra buduchnasc' dbayuchy, getak byazdumna
Zavihalisya pamyac' svayu abkradac'.
Ni tau®scejshayu lustaj, ni bol'shaj kapejkaj
Aprau®dac' getu "chynnasc'" ne zmozham pavek,
Bo yak pravil'na u® knize napisana nejkaj:
Ne adnym tol'ki hlebam zhyve chalavek.
Tut, mizh getyh pagorkau®, u getyh barah i dubrovah,
Kalya getyh az£rau® i rek, kalya getyh krynic,
Uzyshla i u®zrasla na vyaki nasha rodnaya mova --
I niyakaj inakshaj yae nemagchyma u®yavic'.
Kozhnym gukam i slovam -- pa kaliu®cu -- tut prarastala
Razam z kozhnaj travinkaj i z£lkaj -- najmennyami ih.
SHto zh za dziva, shto nashaj dushoj neu®miruchayu stala?
My zh i sami u®zyshli i u®zrasli tut z glybin' vekavyh!
Uglyadajsya, moj syne, pil'nej uglyadajsya
U svyatyya abrysy bac'kou®skaj zyamli.
Na chuzhyya spakusy dushoj ne paddajsya,
Kab nashchadki myane za svoj l£s ne klyali.
Kab ne u®spomnila gorkim dakoram kraina:
"I chago £n byu® vart, i nashto bylo zhyc':
Navat syna svajgo, navat rodnaga syna
Ne u®razumiu®, chym treba u® zhycci darazhyc'!.."
Tut ne hochacca ni gavaryc', ni pec' --
Niby k vechnasci pryjshou® u gosci.
Mozha, geta toj kurgan-kapec,
Dze lyazhac' paetau® dau®nih kosci.
Kab zhycc£ u®pustuyu ne pralahac',
Kozhny music' nejki hram svoj mec',
Dze ne hochacca ni gavaryc', ni pec'
Tol'ki mou®chki, bezgalosa plakac'.
YAk sumna-tuzhliva zyazyulya kukue u® bary,
Na poznim zmyarkanni, nasuprac' myadunkavaj nochy!
Adkul' geta zhal'ba -- u roskvit ma£vaj pary?
Adkul' gety smutak -- taki neprytvorna sirochy?
Vyacherajce u® hace, a ya pastayu na dvary.
Pa mne ne turbujcesya -- pice, gulyajce shchasliva.
Pavinen zha nehta pasluhac', yak sumna-tuzhliva
Zyazyulya kukue na poznim zmyarkanni u® bary.
Darujce, rodnyya bary i pushchy,
Zyamli bac'kou®skaj neacenny skarb,
SHto -- ne gluhi i ne slyapy -- vidushchy --
Ne chuu®, ne bachyu® vashyh sl£znyh skarg.
Lamau® vam ruki varvar, rebry trushchyu®,
Smaliu® agn£m, zhalezami kramsau®...
Darujce, rodnyya bary i pushchy:
Ne vedau® ya, shto z vami ginu sam.
Ivanu Melezhu
YAk charau®nica na nyabachnyh krosnah,
Noch tche nad lesam c£mny polag svoj.
Vo -- chucen shorgat palazou® maroznyh,
Vo -- zarypeu® prastudzhana navoj.
U kraj malenstva pamyac' adbyagae.
I tche i tche staruyu kazku noch,
I u® mutnyh hmarkah mesyachyk mil'gae,
YAk pamizh nicyau® srebrany chau®nok.
Ceraz zarasnik ineyu u® ranishnim lese
Prabiraecca sonca -- cihusen'ka tak,
Zataiu®shy dyhanne: hacya b ne atresci
Gety cud, shto stvaryu® najvyalikshy mastak.
I u®s£ zh nejkuyu nitachku dzes' zachapila:
Skalyhnulasya golka -- pyl srebny kuryc'.
Nu i nu! Navat dotyku promnya hapila,
Kab, parushyu®shy chary, krasu razburyc'!
Besturbotnym i neazadachanym,
Na pachatku dnya, prad yasnym pou®dnem,
Ceshachysya drobyaznymi u®dachami,
Letuceniu® ya ab vekapomnym.
I U¬ dau®gu zastau®sya neaplatnym,
I prad vecharam nedarastrachanym --
YAk paveru ya, shto stanu raptam
Besturbotnym i neazadachanym?
Aptymisty my, vidac', pa duhu,
Kali u® vechnaj z l£sam barac'be
Uhitraemsya svoj sum i skruhu
Abyarnuc' u radasc' dlya syabe.
Neraspeshchanyya u®shchent darami,
CHasam navat i balyuchy u®dar
My prymaem ne yak pakaranne,
Ne yak pomstu l£su, a yak dar.
Iscina, advechnaya, yak svet:
SHchasce hodzic' tol'ki u® pary z goram.
Za nadzeyaj -- bol' znyaveru u®sled.
Za pashanaj -- prynizhennya soram.
Za svyatlom znahodki -- gorych straty,
Za agya£m lyubvi -- razluki sneg.
Za abdymkami-- padnozhka zdraly...
Iscina, advechnaya, yak svet.
U pushchy ptah lyasny lyatae nizam,
Dze prastarnej, nyama sukou®-galin,
Dze, ne zabity drabnaroslym hmyzam,
Les kamyali pa pahi agaliu®.
O, druzha-brace, ne rabi devizam,
Ale zapomni -- geta varta znac':
U pushchy ptah lyasny lyatae nizam,
Kab kryly ab suki ne palamac'.
Malen'ki ptashachak, yak verabej.
Na dozhdzh i holad znou® varozhyc' zvechara.
I ya ne rad yagonaj varazhbe
U shygalli staroj sasny znyavechanaj.
Mne dozhdzh i holad zbrydzeli dau®no:
Nidze ne vyjsci -- skroz' cyache i cedzicca.
Glyadzhu na shlyah, a mutnae akno --
Ci ty, ci ne? -- mne ne dae prygledzecca.
Uslau®lyali yago, zaplyatali u® vyanki,
Potym kpili z yago, abzyvali u®syalyak,
A £n mou®chki cvice, yak i cviu® praz vyaki,
I pryznajcesya shchyra, nashchadki syalyan:
Ci zh ne sumna bylo b getaj scezhkaj isci
Mizh gustoj zbazhyny, kab hoc' redka zdal£k
Sinim vokam svaim ne glyadzeu®, ne svyaciu®,
Ne tryvozhyu® shchymliva dushu vasil£k?
Nochchu letnyaj, chujnayu, yak zvon,
Dzes'ci pamizh Besyaddzyu i Bugam,
Dze ad rodnyh pahau® -- golau® krugam,
Dze ad rodnyh gukau® -- sl£zy z voch,--
Znou® i znou® ya dumayu pra tyh,
Hto adsyul' dal£ka z'ehac' musiu®:
I u® hvilinu getuyu chamus'ci
Tak mne gorka, tak shkada mne ih.
Znou® u spadchynu pradzeda lezu,
Kab yashche raz dushoyu dapasci,
YAk pad vechnyya poshumy lesu
Gneu® spyaliu® £n u dumah ab shchasci.
YAk £n pragnuu® z nyadolyaj rasstacca,
YAk £n maryu® ab bratnyaj supolcy,
Kab ne chucca abkradzenym starcam
I ne plakac' slyazami prapojcy!
U gety vek, shto advuchyu® mau®chac',
U kozhnym abudziu®shy sverb razmovy,
YA veru u nyaskazanyya slovy,
YAkim, magchyma, i ne praguchac'.
Dzivak, naiu®ny, smeshny, yak dzicya,
YA veru u® ih, yak veruyuchy -- u® dogmy.
I getaj very hopic' mne nadou®ga.
Va u®syakim raze -- da kanca zhyccya.
Za tysyachy v£rstau® ad domu, ad rodnaga krayu
Lyubuyusya vesnyaj zaroyu nad stromami gor:
Tam sonca u®zyhodzic' -- pa im ya dakladna zvyarayu
3 napramkam Radzimy napramak byassonnya majgo.
Mizh belyh akacyj na chornym asfal'ce namoklym
Darozhka ad sonca -- yak kazachny pas zalaty.
Kali pa £j begchy i begchy -- tam nedze, dal£ka,
U samym pachatku,-- nasustrach spyashaeshsya ty.
I u® lugah belaruskih, napeu®na, cyaper uzho vechar:
Dremlyuc' soladka travy, pasnuli kusty nad krynicayu.
Spi i ty, yak travinka, a ya za cyabe pa-yazychnicku
Pamalyusya na neba, na zorak mau®klivae vecha.
Pra cyabe dy radzimu -- adna u® myane duma i dumachka,
Hoc' malitvy ma£j ty za dallyu dal£kaj ne chuesh
I ne znaesh, yak goracha, yak apantana shapchu ya:
"Spi, maya lugavaya, maya zalataya myadunachka!"
Na kryle samal£ta -- vyas£lkavym adlyustravannem --
Zzyae promen' nyabachnaga sonca, zlamayay nau®skos,
Ruzhavatyya voblaki u®nize plyvuc' astravami
Pa scyamnelym uzho akiyane vyacheryaih nyab£s.
Niby ptushki, shto z pou®dnya lyacyac', mae dumki na momant
Prypynyayucca dyh peravesci na tyh astravah.
Na kryle samal£ta -- aposhni vyas£lkavy promen'...
Skora u®bachu yago u tvaih vecharovyh vachah.
Znayu: mne ne vyartacca getym shlyaham nikoli --
Na aposhnyuyu rostan', na spatkanne z bylym.
Belaj stuzhkaj daroga raskacilasya u® poli,
A pa u®zbochchy darogi -- tol'ki shyzy palyn.
Dzivakam neabachnym -- l£s kladze zascyarogi.
Dzivakam zastaecca sumna-gorki u®spamin...
Soncam plavicca dalech, dzen' samleu® ad znyamogi,
A pa u®zbochchy darogi -- tol'ki shyzy palyn.
Paklon tabe, moj belaruski krayu!
Ty -- moj, ya -- tvoj: ad rodu i navek.
YA znou® i znou® da serca prykladayu
Tvoj list dubovy -- yak charou®ny lek.
Za hleb, shto em, za pesni, shto spyavayu,
Za shchasce zvacca imenem tvaim --
Paklon, paklon tabe, moj rodny krayu!
Ty -- moj, ya -- tvoj: usyudy i va u®sim!
Tut, dze vuchyu®sya 1 arac' i seyac',
Adkul' pan£s i pesnyu u® svet svayu,
YA z pasivelaj galavoj stayu
I sluhayu asin zhurbotny shelest.
I neadchepna u® cihaj move liscya
Adno pytanne lovic' pragny slyh:
"Skazhy, ty shchaslivejshy stau® za tyh,
SHto tut arac' i seyac' zastalisya?"
ZHanchyny v£sak belaruskih, vam
YA klanyayusya u®klonam samym nizkim --
Za kozhnuyu iskrynku harastva,
SHto zzyae u® slove, ad kalyski blizkim.
Pachuesh vas, ne zmanenyh manoj, --
I vesyalej glyadzish u tvar epohi.
Dyk pasyadzice zh, lyubyya, sa mnoj,
Pagamanice, pagukajce trohi...
Scyudz£naga kvasu mne glyak padala,
Skazala: "Prabujce, pitvo neblagoe..."
A dole -- bliznyaty: adno i drugoe
Lyapechuc' i tuzayuc' kraj padala.
Na ruki shapila abodvuh zaraz --
Calue i kruzhycca z imi pa hace...
SHchaslivyya dzeci. SHchaslivaya maci.
I smachny nadziva byarozavy kvas!
Us£ u® chalaveku, shto robic' yago CHalavekam:
I pamyac', i klopat nadz£nny, i marau® razbeg.
Tamu i ne prosta yago zrazumec', shto u® sabe
Suchasnasc' £n luchyc' z minulym i buduchym vekam.
YAk dreva karennem u dole, u shovah nyabachnyh,
Listotaj u soncy, nasennem -- u zau®trashnim dni, --
Taksama i £n: da zhyccya pau®stae z glybini,
Kab scverdzic' syabe i zastacca u® nashchadkah udzyachnyh.
YAgo chakali my na kozhnym dni,
I u®s£ zh uraziu® £n, yak nechakanasc':
Gusty i c£ply, hlynuu® z vyshyni --
Zmyvac' pazim'e, razganyac' zaspanasc'.
I ty, pad muzyku mil'£nau® strun,
SHchaslivy, shepchash: "Verce, lyudzi, verce --
U druzhny rost ushodau® i zadum,
U dobry pl£n na nive i na sercy!"
Les achnuu®sya, les vyalikadne svyatkue --
Vuya' yak vesela u® zyal£naj gramadze!
Tol'ki dub adzin vyasny yak by j ne chue --
Navat letashnim listom ne pavyadze.
Ne da tvaru dubu u® gurce mitusicca
I vitac' agul'nym shumam naviznu.
En pazkej za u®sih pavinen zayavicca
Na u®rachystasc' -- i skazac': "Pachn£m vyasnu".
YA -- za pragres. I sercam i dushoyu.
Dy i chamu mne ne vitac' pragres?
Kudy ni glyan' -- moj kraj, yak sad vyasnoyu,
Nepaznaval'na abnaviu®sya spres.
Adnu nadzeyu tol'ki u® sercy mayu
(Pra geta skazha nehta, yak pra greh),
SHto rodny kraj i praz vyaki paznayu
Pa pesni matchynaj... YA -- za pragres.
I zhenicca i rodzic' v£ska slaba.
Gistoryk z chasam zyaojdze veku shtryh:
U kozhnaj hace -- tol'ki dzed dy baba,
U kozhnym klase -- tol'ki sem malyh.
A pomnicca: na shkol'ny plyac-padvorak
Z adnoj syam'i nas begla semyaryh...
Ci zrazumee buduchy gistoryk,
YAk mne u®pivau®sya u® serca "veku shtryh"?
Pimenu Panchanku
Vyaskovy ranak na pachatku chervenya,
Z pary malenstva vyklikany pamyaccyu:
Karovy pasvyacca pa rosnaj sherani,
Z syalib dymkami cyagne -- pechy palyacca.
A rosy kolkiya -- azh begchy hochacca,
A neba sinyae -- azh perasinena...
Vyaskovy ranak -- yak malenstva, sonechny,
I belaruski -- yak usmeshka Pimena.
Balyucha -- byc' ahvyaraj nechaj,
Padsudnym zlydnem byc' -- ganebna,
Nyal£gka -- meraj chalavechaj
Karac' vinu, hoc' i patrebna.
YAki zh cyazhar, yakaya kara,
Kali, spascigshy l£s svoj trudny,
Ty sam -- suddzya, i sam -- padsudny,
I sam -- padsudnaga ahvyara!
Vyasna -- i svezhy pen' zaplyu® slyaz'mi:
YAk gorka placha rodny dol pa dreve!
Murashki chornyya, azhyu®shy na prygreve,
Uzho sprau®lyac' paminki napau®zli.
Byu® gustalistym kl£nam gety pen' --
I my z £j liven' tut perachakali...
Ne, vy ne dreva, lyudzi, spilavali --
Vy spilavali moj shchaslivy dzen'!
U zvecharelym sadze, shto, cyamneyuchy,
Tuliu®sya u® pershaj vosen'skaj zhurbe,
YA prygarnuu® tvoj cen'ki stan, ne u®meyuchy,
I u®pershynyu pacalavau® cyabe.
Paslya... pakul' z vachej ne znikla u® zaseni --
Stayau® adzin na gulkaj palase...
Ah, yak zha tahkali tvae abcasiki!
Ad stuku -- grudzi, dumau®, raznyase!
Ne budzem, lyubaya maya, ne budzem
Nau®zahap shchasce kou®zkae lavic'.
Z tago, shto sudzhana na svece lyudzyam,
Haj neba nas adnym blagaslavic':
Dusheu®naj zgodaj azh da dz£n aposhnih,
Kab na krutyh zalomah zim i let --
Ni u®dar zlaby, ni l£su gorki posmeh
Ne razdvaiu® nash nepadzel'ny svet.
Gady prad saboyu raskinu nau®scyazh --
I bachu: ne raz i ne dvojchy
Mne radasc' mil'gnula, yak gryb-zvadyyash,
Vuzhau®ka, inachaj, ci "vou®chy".
Ugledzish -- i shchascem asvecicca bor!
Ale praz sekundu-druguyu --
Z usmeshkayu gorkaj sab'esh muhamor
Ci porhau®ku stopchash ruduyu.
Pakul' ya dou®ga ehau® na kirmash,
Z ushodam vybrau®shysya z haty, --
Bylo u® myane nadzej svyatochnyh shmat,
CHakannem radasci ya byu® bagaty.
Cyaper ya edu z kirmashu nazad,
I u®sih nadzej -- shto pa daroze u® v£scy
Myane parejme shvager abo svat
I, dobraya dusha, zacyagne u® gosci.
"Nashto trymacca tak za pamyac' prodkau®?!"
Skryviu®sya krytyk, prachytau®shy vershy.
O, tonki majstar kaverznyh paprokau®,
Shavaj kapusny hrapak, shto zhuesh ty!
Parazumecca nam ne u®dasca, music':
Myane -- radzila u® cyazhkih mukah maci,
Cyabe -- gatovaga znajshli u® kapusce:
Tabe -- davoli za kachan trymacca!
Tol'ki b vedac', a shchaslivy byu® by,
SHto moj sciply pl£n ne prapadze
I na rodnaj matchynaj syalibe
Hoc' kamus'ci u® serca zapadze.
Hoc' adzinym parastkam uzydze,
Prarasce, prab'ecca da svyatla...
Tol'ki b vedac', a ne byu® by u® kryu®dze,
SHto nyamnoga dolya mne dala.
Pamyaci Maksima Gareckaga
Dze vy, dbajnyya rupliu®cy pesen' rodnyh?
My syagonnya u® pracy pobach byc' magli b.
Maladyh yashche skasili vas nyagody,
Adarvau®shy ad bac'kou®skih gn£zd-syalib.
Ale vera, shto kalis'ci vas nathnyala
U vyalikasnaj syau®be i na zhnive, --
Taya vera ne pamerla, ne skanala:
Taya vera, taya moc u nas zhyve!
Hachu u®yavic' -- i ne magu u®yavic'
Usmeshku u® vusnah c£tki Mihaliny,
SHto addala vajne dachku i syna
I u®zho dau®no sama na u®zgorku spic'.
Nyau®zho ne zau®smihalasya nikoli?
Ne mozha byc': hoc' zredku, hoc' nyau®znak
YAe dusha adhodzila ad bolyu...
Ale prypomnic' -- ne magu niyak.
Ne dachakau®shysya synou® a d t u l ' --
Z vajny vyalikaj, z prorvy aprametnaj,
Syshli u® magilu tysyachy matul' --
Maryl', Parasak, Kacyaryn, Nastul' --
Syshli zvychajna, ciha, neprykmetna,
YAk i zhyli pad zorkaj prakavetnaj...
SHto u® mig aposhni dumali yany?
SHto ih dzyacej ne budze lya truny.
Mozha, i myane vajna dagonic',
Adarve navek ad sprau®-turbot:
Neshta u®s£ chascej pachau® u skroni
Azyvacca sorak treci god.
Mozha, upadu na toj zha scezhcy,
Dze lyazhau® -- skryvau®leny hlapchuk...
Hoc' by vedac', shto aposhni u®reshce
Pa yae rahunku zaplachu.
Gavaryce z chalavekam, pokul' £n mizh vas, zhyvy.
Ne lichyce marnaj spravaj -- pacikavicca, spytacca,
SHto £n dumae, napryklad, pra svabodu, rou®nasc', bractva?
Abo -- yak £n razumee abavyazki i pravy?
Vos' £n z vami razvitau®sya, a ne vedaece vy,
SHto dusha zihcela rossypami dum, yak lug rasoyu:
Mog by shchodra padzyalicca -- a zabrau® us£ z saboyu...
Gavaryce z chalavekam, pokul' £n mizh vas, zhyvy.
Zdarou® tabe, lyasnaya azyaryna!
U sitnyagova-sonechnaj kajme
Ty zau®smihalasya tak svetla mne,
SHto u®syu dushu raptou®na azaryla.
I moj budz£nny, moj zgryzotny klopat,
SHto ne davau® zirnuc' ushyr i u®vys',
Sarvau®sya u®mig i adlyaceu® kudys',
YAk spudzhanyh nyau®mysna kryllyau® lopat.
Tvae shchymlivyya navek melodyi,
SHto vyvarachvayuc' tabe dushu,
Dushoj dzyacej tvaih ne zavalodali --
Skrygochuc' rytmy dzikiya u®vushshu.
Zanosyac' sercy, yak pyaski byasplodnyya.
I strashna mne padumac' -- ne hlushu:
Nyau®zho ne dojduc' da dzyacej melodyi,
SHto vyvarachvayuc' tabe dushu?
YA stol'ki pamylak zrabiu® u zhycci
(A geta zh -- grahi perad bogam!),
SHto, musibyc', yak ni kruci ni vyarci --
U pekla mne lyazha daroga.
Ale kab bog vedau®, shto ya perazhyu®
Sam-nasam za tyya pamylki --
Napeu®na, skazau® by: "Ty raj zasluzhyu®.
An£l cyabe pryme u® abdymki".
Nad belym svetam sumavala tanga.
I znou® i znou® u pesen'cy staroj
Mne chuu®sya sum aposhnyaga rasstannya --
Dy ne chyjgos'ci, a majgo z taboj.
Majgo z taboj!.. I znou® i znou® ad bolyu
Scinala serca, kroila, pyaklo, --
Hacya na belym svece u® nas z taboyu
YAshche i pershaj strechy ne bylo.
Svyatochny, starazhytny duh kalyadny,
Magichny duh yazychnickih akras,
Smalennya duh, duh kmenu i kalyandry,
Duh na shasce padveshanyh kau®bas,
Kalis'ci u®semagutny, useu®ladny,
SHto zh na "kuccyu" ty ne zbiraesh nas?
YAk neu®prykmet ty vyvetryu®sya, duh,
I z nashyh hat, i z nashyh pesen'-dum.
Straciu® slova, straciu® spadchynnae slova --
SHtos'ci straciu® u dushy abavyazkova!
Mozha -- godnasci hoc' kropel'ku maluyu?
Mozha -- mudrasci hoc' drobachku yakuyu?
Mozha -- pamyaci hoc' zernetka --iskrynku?
Mozha -- prau®dy hoc' pylinku-parushynku?
YA ne vedayu dakladna, shto ty straciu®.
Zapytajsya -- ci ne skazha tabe maci...
Vechna spyashaemsya, vechna nyama nam kali:
Peshshu dau®no u®zho ne hodzim pa greshnaj zyamli
YAk na pazhar us£ rou®na, nas koly nyasuc'
Mima byaroz na prygorku -- cnatlivyh krasun',
Mima krynichki, shto ciha z-pad kamenya b'e,
Mima salou®ki, shto u® kusce al'hovym pyae...
Tak i imchymsya, lyacim mima shchascya svajgo.
SHto nas prymusic' zadumacca: a dlya chago?
Ah, valoshka, valoshka, syastryca ramonka!
Znou® vy pobach na u®cehu dushy zacvili.
YAk zha u® vashyh im£nah pyashchotna i zvonka
Mova maci guchyc' -- golas rodnaj zyamli!
Ah, valoshka, ramon, ne dazhyc' by da muki,
Kab zraklisya im£n vy, shto maci dala,
Kab, ubachyu®shy vas, gavaryli mne u®nuki:
"Glyan', vun' pobach z arturam iren zacvila!"
Vyasnovy vechar. Na nagah maih
Za dou®gi dzen', yak zory, cypki vyspeli.
Apanavanaya yakimis' myslyami,
Na u®shodkah ganka mama goic' ih.
Vyarshynkaj mazha mou®chki, ne u®shchuvayuchy,
Pryemny, myakki haladok kladze.
I raptam kazha: "CHuesh, u gnyazdze --
SHchabechuc' lastavachki, zasynayuchy..."
Nam razam tryccac'. My staim na kladcy.
YAna svavol'na tufel'ki znyala,
Padau®shy mne dalon', kab ne sarvacca,
Scyudz£naj hvalyaj nogi abdala.
Paslya... Paslya: "SHchasliva zastavacca!"
I bez myane da beraga pajshla.
Na belaj kladcy mokryya slyadki --
YAk pershaj pesni milyya radki.
Adnojchy u®bachu ya cyabe -- ty z'yavishsya.
I budze geta u® cihi chas zmyarkannya,
Kali u® nyascerpnaj slodychy chakannya
Usya zyamlya zamre pad zornaj zavissyu.
U poli dzes', a mozha, na aselicy --
Ty mil'ganesh i zgasnesh, niby znichka,
Dy ya razgledzhu u®s£ zh tva£ ablichcha...
Hto znae, shto u® dushy ma£j paselicca?..
Kazhuc': nedze laskaj abyshli
I tym samym skryu®dzili paeta.
SHtos'ci yazyki tut naplyali:
Ne maglo yago pakryu®dzic' geta.
Kali £n ne blazen, a paet --
To u® charze za laskaj mlec' ne budze.
Laska prau®dze zaslanyae svet.
Ad yago zh chakayuc' prau®dy lyudzi.
O tak, paet -- vyaliki vydumlyaka,
Ale ne hlus, ne c£mny zvadyyash.
U vydumkah yago -- byady niyakaj:
Za prau®du £n ne vydae mirazh.
Ab shchasci letucenyachy zamnoga,
Grymasam fal'shu verachy paroj, --
Kali j ashukvae -- dyk syabe samoga,
Kali j smyaecca -- dyk z byady sva£j.
Gylya, gylya vershanyaty, vershanyaty-ptushanyaty!
Godze pescicda, tulicca u dushy, yak u gnyazdze!
Hoc' i strashna -- blaslau®lyayu vol'ny vyraj vash krylaty:
Haj vam dobra budze u® nebe, na zyamli i na vadze!
Tol'ki vy hutchej duzhejce -- kvolym vyzhyc' budze cyazhka:
Ci karshun u kipci shopic', ci padstrelic' brakan'er.
YA zh pachuyu i zaplachu: "Vershan£ ma£, dzicyatka.
I nashto cyabe radziu® ya, kab pakutavac' cyaper?.."
I ya stayau® nad prorvaj rospachy,
I noch myae cemryla dushu,
I dumau®, list slyazoyu rosyachy:
Nichoga bol'sh ne napishu.
Ale vyartau®sya promen' strachany,
U sercy plaviu®sya lyadzen',
I znou®ku vera u® slova matchyna
Svyacila myae, yak bely dzev'!
Paet i fizik-atamnik u nechym
Us£-taki padobny mizh saboyu.
Dusha paeta -- to zh reaktar vechny,
SHto vypramen'vae chascicy bolyu
I sotni tysyach sercau® chalavechyh
Bambardzirue imi bez adboyu,
Kab shlyaham yadzernaga rasshchaplennya
Pryvesci u® ruh energiyu sumlennya.
Druzha, ne budz' da abludnyh byazlitasna strogi:
To ne vina, a byada ih; byadu -- ne karaj.
Kryu®dna, vyadoma, shto zbilisya lyudzi z darogi
I ne shanuyuc' yak treba bac'kou®ski svoj kraj,
Hoc' gavaryli yashche mudracy-skamarohi:
"Pomni: na rodnaj zyamli -- i pad elkayu raj".
Prostyya isciny chasam tak cyazhka dayucca:
Pokul' adoleesh -- sl£z ruchainy pral'yucca.
Ci dzen', a ci vechar -- zhycc£ nam nagadvae,
Ne tracyachy muzhnasci tonu svajgo:
u svece, glabal'na raskolatym nadvae,
Ad slova da bomby -- pau®kroka u®syago.
I yak ni spakusna zacishsham nastroicca --
Pra geta, noj druzha, ty musish zabyc'.
Ad polymya slova da polymya stroncyya
Adleglasc' byaskoncaj nam treba zrabic'!
Kudy ni glyan' -- nad daham stroj anten,
Va u®sih kvaterah svecyacca ekrany.
Syadzi sabe u® cyaple, mizh rodnyh scen,
YAk vyazen', sam saboyu pakarany, --
Gadaj pra sens pachutyh peramen,
Perazhyvaj krain dal£kih dramy...
Tabe zrabiu®sya blizkim cely svet!
A ci blizhejshym stau® tabe sused?
Z pal£u® i z lugavin, z lyasou® bez konca-krayu,
Pa tysyachah ryshtkou®, kanavak i kanau®
Byazhyc' vada, byazhyc' -- ne m£rtvaya -- zhyvaya,
Nasustrach smerci -- u sal£ny akiyan.
A shto tabe? CHago shapiu®sya ty za serca?
Perahapila tam -- i ne dyhnuc' niyak...
To krou® zhyccya, to krou® zyamli zhyvaya l'ecca
Va u®lonne smerci -- u susvetny akiyan.
Atuli nas cishyn£yu, ahini spagadaj, vechar,
Kab nihto ne mog spalohac' ptushku radasci zhyvoj.
Geta ptushka u® moj zakutak zalyacela ne navechna:
Mozha, tol'ki da spau®nochy, da zaranki svetavoj...
Mozha, zau®tra budu dumac': "Dze cyaper yana trapecha
Maladym garachym kryllem u salodkim zabycci?.."
Atuli zh nas cishyn£yu, ahini spagadaj, vechar:
Navat znichki vypadkova z nebashilu ne skaci...
Zdziu®lyaeshsya: za shto tabe ya u®dzyachny?
Za toj prasvet u zorkah zalatyh,
SHto u® cemry lesu nam darogu znachyu®,
Za scezhku tuyu, shto u® kustah gustyh
Zbludzila raptam p'yanaya, nyajnachaj,
Za vostry haladok rasinak tyh,
SHto i cyaper byaguc' pa tvary, kocyacca,
I vycirac' ih mne chamus' ne hochacca.
Ne gavaryce kepskaga pra tuyu,
YAkoj ne vedaece i ne znaece:
Pra yasnavokuyu i maladuyu --
U parushynkah pershaj snezhnaj zameci.
Ne gavaryce brydkaga, kryj bozha!
Vy san zhanochy nizashto zaplyamice.
Ej vypau® redki l£s -- kahac' prygozha.
Kahac' da smerci. A ne da "bez pamyaci".
CHarnej, charnej, syastra maya dubrovan'ka,
Aboe my naproc' zimy u®charneli:
Ty pa svaim lisci, syastra-dubrovan'ka,
A ya -- pa lecejkah, shto adshumeli.
Tva£ lisc£, syastra maya dubrovan'ka,
Zazelyanee znou®ku na razdolli.
A mae lecejki, syastra-dubrovan'ka,
U¬zho da myane ne vernucca nikoli.
SHkaduesh, shto na pamyac' navat drobyazi
Ab tym, dal£kim, u cyabe nyama?
Kali z bylym niyakaj inshaj povyazi --
To i ab getkaj shkadavac' darma.
Kali zh hoc' neshta u® sercy azyvaecca
SHchymlivym bolem, svetlayu zhurboj,.---
Dyk, znachyc', toe u®s£, shto varta pamyaci,
Tabe padorana -- yano z taboj.
Nyama agidnyh pesen' u pryrodze.
Nashto u®zho ne pyayun krumkach stary --
A u® pershuyu adligu u® novym godze
YAk £n pyashchotna krumkae u® bary!
YAki pryvabny klich yago ptushyny
U pradchuvanni gnezdavyh uceh!..
Agidny speu® zau®s£dy -- speu® falypyvy.
Pryrodze zh nevyadomy getki greh.
Padlesak cyarebyac' u lese gustym --
Bazladna paroslyya sosny i elki.
Ad vognishcha dolkami scelecca edki,
Prapahly u®spaminami dau®nimi, dym.
Pa planu -- u park peratvorycca les,
En budze dagledzhany, chysty i rzdki,
Naskroz' £n pragledziety budze, i getki
Kamus'ci, vidac', spadabaecca lepsh.
Znou® na u®zlesku cvituc'-dacvitayuc' areshyny --
U zhau®tlyavyh padveskah katkou®-zavushnic.
Dub nad imi, us£j getaj pushchy starejshyna,
Dremle u® dumkah ab blizkaj pary naval'nic.
Tut, u gushchy kustou®, u kudlatym lyashcheu®niku,
Za dau®zhezny svoj vek, kozhnym letam, yak zhnuc',
Kol'ki chuu® £n dzicyachaga gomanu-shchebetu!..
I yashche, i yashche raz haceu® by pachuc'...
Stometrou®ki, stometrou®ki, stometrou®ki...
Vos' dze rvucca da rekordau® beguny!
Ih im£ny stavic' presa u® zagalou®ki.
Pryznayusya:ne cikavy mne yany.
Marafoncy mne cikavy, marafoncy!
Ne yakis'ci tam malankavy ryvok,
A pracyagly, navat, mozha byc', byaskoncy
Beg, -- a navat i ne beg: spakojny krok!
Vyasna pyae, i svishcha, i shchabecha,-
Na paplavah, na nivah, u lyasah, --
I u®syudy pros'ba chutna: "CHalavecha!
Pachuj syabe u® shchaslivyh galasah!"
Vyasna gudze, i zumkae, i krehcha --
Na dole, u pavetry, na vadze, --
I u®syudy taya zh pros'ba: "CHalavecha!
Pachuj syabe u® nas! A to -- byc' byadze!.."
I yaashy pesni dau®niya, i skoki
Stvarali prodki dlya syabe samih.
YAny zh nyasuc' i s£nnya u® svet shyroki
Imya zyamli, shto akrylila ih.
Kali tabe, pyasnyar, patrebny u®roki --
Dyk vos' adzin: starajsya getak pec',
Kab dom svoj rodny pesnyami sagrec',-
Tady pachue ih i svet shyroki!
Za dalinaj -- rukoyu padac' --
Ararat belasnezhna-pramenny.
Ty glyadzish na yago, zadumenny.
O, yak shmat tabe, bachu, vidac'!
Azh ne scerpeu® -- na mig dalaya£j
Zaslaniu®sya, prav£u® pa mizhbrou®yu...
A ya dumau®: adkul' stol'ki bolyu
U vachah u matuli tva£j?..
YAk strashny letapis -- tvae kamenni ya
CHytau® uzboch usih darog... Ale
Najlepej zrazumeu® tvoj l£s, Armeniya,
U hrame, vydau®banym u skale.
YAkaya zh volya treba! YAk hacelasa
Samim saboj tvajmu narodu byc',
Kab u gary, u® kamennaj glybe celasnaj
Taki prytulak dlya dushy zrabic'!
DYYALOG PA DAROZE NA SEVAN
-- Z chago vashy haty, masty, garady?
-- Z kamennya, moj brace, z kamennya.
-- A skul' gety smak vashaj cuda-vady?
-- Z kamennya, moj brace, z kamennya,
-- Adkul' u vas soki byare vinagrad?
-- Z kamennya, moj brace, z kamennya.
-- A skul' geta vera, shto ya tabe brat?
-- Sa spadchyny: z muk i cyarpennya.
Sorak treci. Vihura smyarotnaya.
³j -- ni krayu yashche, ni kanca.
YAk ty bachna, byada u®senarodnaya,
U paglyadze padletka bajca!..
Mne hapila b svajgo nezabytaga.
Tol'ki yak ya pra tyh pramau®chu? --
SHynyal£k i pilotachka Bykava
Neadstupna stayac' uvachchu.
Na u®zgorku pyaschanym cvice zhau®tazel' --
Na brackaj magile dzyacej partyzanskih.
Stayu i glyadzhu, yak pa kvetkah zirkastyh
Blukae malenstva dal£kaga chmel'.
My razam rasli tut -- pad nebam adnym:
Smyayalisya, plakali, pesni spyavali...
Toj smeh spapyalili, toj speu® rasstralyali,
A plach -- ucaleu®: £n u sercy maim.
Scyablinka zhytnyaya -- nesamavity
Muzychny instrument... Persh chym zapec',
Trymala kolas nad zyaml£j, nality,
Kab £n, na radasc' lyudzyam, mog daspec'.
Filosafy, paety, zaprykmec'ce,
Dasleduyuchy zmest lyudskih patreb:
Radnejshaga nyama nichoga u® svece,
YAk hleb i muzyka, yak muzyka i hleb!
Z darozhnaga cykla, yakoga ne budze
Paryzh? A yak zha! O, kaneshna!
Uraziu® mocna -- shto j kazac'.
Paslya takoj paezdki -- greshna
Hoc' kol'ki ryfmau® ne zvyazac'.
Tamu j pishu -- u lad z naturaj:
"SHtonoch u sne, bratki, shtonoch
Glyadzhu na... Polack i na Turau®
I ne magu advesci voch!.."
Vy dumali, shto ya sabrau®sya u® skachkah
Prymac' udzel? Kab verny mne moj kon'
Syhodziu®, zacuglyany, nenaj-zhvachkaj, --
Lyaceu® za nekim shustrym nau®zdagon?
Nu, shto vy, shto vy! Hiba ya -- naeznik?
I hiba kon' dlya skachak u myane?
YAgo pryzvanne -- plug cyagnuc' zhalezny,
Ma£ -- stupac' usled pa barazne.
Kali £sc' ty, l£s moj, nada mnoyu,
Ab adnym prashu ya: ne dazvol'
U miry z nyaprau®daj i hlusn£yu
Dazhyvac' mne vek na svece svoj.
Ne addaj dushu u rabstva gnomam --
Uzbuntuj, rasturzaj, raspali, --
Kab u £j agni-malanki z gromam
ZHyhali ad neba da zyamli!
1983
Last-modified: Sun, 11 Sep 2005 23:18:06 GMT