Uil'yam SHekspir. Dvenadcataya noch', ili chto ugodno (per.M.A.Lozinskij)
---------------------------------------------------------------
Perevod M. L. Lozinskogo
PSS v vos'mi tomah. M.-L.: Izdatel'stvo "ACADEMIA", 1937, t. 1.
OCR Bychkov M.N.
---------------------------------------------------------------
Orsino, gercog Illirijskij.
Sebast'yan, brat Violy.
Antonio, kapitan korablya, drug Sebast'yana.
Kapitan korablya, drug Violy.
Valentin |
} priblizhennye gercoga.
Kurio |
Ser Tobi Belch, dyadya Olivii.
Ser |ndryu |g'yuchijk.
Mal'vol'o, dvoreckij Olivii.
Fabian |
} slugi Olivii.
Feste, shut |
Oliviya.
Viola.
Mariya, kameristka Olivii.
Vel'mozhi, svyashchenniki, moryaki, pristava,
muzykanty i drugie priblizhennye.
Mesto dejstviya: gorod v Illirii i morskoj bereg poblizosti.
Komnata v gercogskom dvorce.
Vhodyat Gercog, Kurio i drugie vel'mozhi; muzykanty.
Gercog
Lyubov' pitayut muzykoj; igrajte
SHCHedrej, sverh mery, chtoby, v presyshchen'e,
ZHelanie, ustav, iznemoglo.
Eshche raz tot napev! Tot, zamiravshij.
Ah, on laskal mne sluh, kak sladkij zvuk,
Kotoryj, vsya nad gryadoj fialok,
Kradet i darit volny aromata.
Dovol'no. Net, - on byl nezhnej kogda-to.
O duh lyubvi, kak svezh i legok ty!
Hot' ty vmeshchaesh' vse, podobno moryu,
Nichto v tvoyu ne shodit glubinu,
Kak ni bylo b ono vysokocenno,
Ne obescenyas' v tot zhe samyj mig!
Mechtan'e tak bogato volshebstvami,
CHto podlinno volshebno lish' ono.
Kurio
Vy budete ohotit'sya, moj gercog?
Gercog
A na kogo, moj Kurio?
Kurio
Na lan'.
Gercog
Ne ya li sam teper', kak zver' na travle?
Kogda ya vstretil v pervyj raz Oliviyu,
Ves' vozduh slovno chistym stal ot skverny!
YA v tot zhe mig byl obrashchen v olenya,
I s toj pory menya, kak zlye psy,
Tesnyat zhelan'ya.
Vhodit Valentin.
CHto ona skazala?
Valentin
Moj gosudar', menya ne dopustili;
No s devushkoj byl dan takoj otvet:
Eshche sem' znojnyh let i samyj vozduh
Ee lica otkrytym ne uvidit;
Pod pologom chernicy, den' za dnem,
Ona kropit' svoyu obitel' budet
Goryuchej vlagoj slez; da ne istleet
Rodnogo brata mertvaya lyubov',
No sohranitsya svezhej v skorbnoj dume.
Gercog
O, esli eto serdce dazhe bratu
Tak nezhno platit dolg lyubvi, to kak
Ona polyubit, esli zolotaya
Srazit strela vsyu stayu chuvstv inyh,
ZHivushchih v nej; i pechen', mozg i serdce,
Verhovnye prestoly sovershenstva,
Edinym budut zanyaty carem!
Idemte - vy vpered - na lug cvetushchij;
Lyubovnym snam milej pod temnoj kushchej.
Uhodyat.
Morskoj bereg.
Vhodyat Viola, Kapitan i moryaki.
Viola
Druz'ya moi, chto eto za strana?
Kapitan
Illiriya, sin'ora.
Viola
CHto delat' mne v Illirii? Moj brat
V |lizii.* A mozhet byt' i spassya
{* |lizii (|lizium, Elisejskie polya)
v antichnoj mifologii - obitel' blazhennyh.}
On sluchaem; kak dumaete vy?
Kapitan
I sami-to vy sluchaem spaslis'.
Viola
O bednyj brat! On tozhe, mozhet byt'.
Kapitan
Da, gospozha; i, chtoby vas uteshit',
YA vam skazhu: kogda korabl' razbilsya
I vy i eta kuchka ucelevshih
Nosilis' v lodke, brat vash, - ya vidal, -
V bede nahodchiv, privyazal sebya,
Otvagoj i nadezhdoj nauchennyj,
K tolstennoj machte, plyvshej vroven' morya;
Na nej, kak na del'fine Arion, -
{Del'fin na svoej spine vynes k
beregu utopavshego Ariona.}
YA videl sam, - on druzhbu vel s volnami,
Poka ya mog sledit'.
Viola
Vot zoloto za eto.
Moe spasen'e mne sulit nadezhdu,
A tvoj rasskaz ej sluzhit podtverzhden'em,
CHto zhiv i on. Ty znaesh' etoj kraj?
Kapitan
Da, gospozha; ya vyros i rodilsya
Otsyuda net i treh chasov puti.
Viola
Kto pravit zdes'?
Kapitan
Dushoj i krov'yu blagorodnyj gercog.
Viola
A kak ego zovut?
Kapitan
Orsino.
Viola
Orsino! YA slyhala ot otca.
On holost byl togda.
Kapitan
Da i teper', il' byl eshche nedavno;
YA tol'ko mesyac kak otplyl otsyuda,
I shla molva, - izvestno, melkij lyud
Lyubitel' obsuzhdat' dela velikih, -
CHto on vlyublen v krasavicu Oliviyu.
Viola
Kto eto?
Kapitan
Dostojnejshaya devushka, doch' grafa,
Kotoryj umer god nazad, ostaviv
Oliviyu na popechen'e brata.
Tot vskore tozhe umer; i ona,
Skorbya po nem, ya slyshal, otreklas'
Ot obshchestva lyudej.
Viola
Ah, esli b ya
Nanyat'sya k nej mogla i skryt' ot sveta,
Poka udobnyj sluchaj ne sozreet,
Kto ya takaya!
Kapitan
|to vryad li vyjdet:
Ona nich'ih uslug ne dopuskaet,
Ni dazhe gercogskih.
Viola
Mne nravitsya tvoj oblik, kapitan;
Hotya priroda pod naruzhnym bleskom
Podchas skryvaet gnil', no pro tebya
Mne dumat' hochetsya, chto nrav tvoj shoden
S tvoim otkrytym, slavnym vneshnim vidom,
Proshu tebya, - ya shchedro zaplachu, -
Ne razglashaj, kto ya, i pomogi mne
Pereodet'sya tak, chtob bylo kstati.
YA k gercogu hochu nanyat'sya v slugi;
Predstav' menya kak evnuha emu;
Ty mozhesh' smelo: ya umeyu pet',
Lyubogo roda muzykoyu teshit'
I usluzhat' emu vpolne dostojna.
Dal'nejshee uviditsya potom,
No ty molchi, kak ya proshu o tom,
Kapitan
CHto zh, tam, gde evnuh, nuzhno i nemogo;
Pust' budu slep, kogda sboltnu hot' slovo.
Viola
Spasibo. Tak pojdem.
Uhodyat.
Dom Olivii.
Vhodyat ser Tobi Belch i Mariya.
Ser Tobi
I kakogo chorta moya plemyannica tak nositsya so smert'yu svoego brata?
Uveryayu vas, gore - vrag zhizni.
Mariya
CHestnoe slovo, ser Tobi, vy dolzhny ran'she vozvrashchat'sya po vecheram; vasha
plemyannica, moya gospozha, ochen' zhaluetsya, chto vy ne znaete vremeni.
Ser Tobi
Nu i pust' sebe zhaluetsya, esli ej ne zhalko.
Mariya
Vam by vse-taki ne meshalo obnovit' vashe povedenie.
Ser Tobi
Obnovit'! Nichego ya obnovlyat' ne budu: eto plat'e dostatochno horosho,
chtoby v nem pit', i eti sapogi tochno tak zhe; a esli net, tak chtoby im
povesit'sya na sobstvennyh ushkah!
Mariya
|ti kutezhi i popojki vas pogubyat. YA slyshala, kak eshche vchera gospozha ob
etom govorila; i o nekoem nelepom kavalere, kotorogo vy kak-to vecherom
privodili syuda svatat'sya.
Ser Tobi
|to kto, ser |ndryu |g'yuchijk?
Mariya
On samyj.
Ser Tobi
Takih bravyh lyudej, kak on, malo najdetsya v Illirii.
Mariya
Nu tak chto?
Ser Tobi
On poluchaet v god tri tysyachi dukatov.
Mariya
Emu tol'ko na god i hvatit vseh ego dukatov: eto sovershennejshij durachok
i rastochitel'.
Ser Tobi
Stydno vam tak govorit'! On igraet na viol'-de-gambe, {Strunnyj
instrument, prototip nashej violoncheli.} i govorit na treh idi chetyreh yazykah
naizust' bez knigi, i obladaet vsemi darami prirody.
Mariya
Da, kotorymi obladayut urody. Potomu chto on ne tol'ko durachok, po eshche i
velikij zadira. I ne obladaj on darom trusosti, umeryayushchim ego vlechenie k
ssoram, to, po mneniyu umnyh lyudej, on skoro byl by odaren mogiloj.
Ser Tobi
Klyanus' etoj rukoj, merzavcy i klevetniki - kto tak govorit pro nego!
Kto eto takie?
Mariya
Te samye, kotorye dobavlyayut, chto on kazhdyj vecher napivaetsya v vashem
obshchestve.
Ser Tobi
|to on p'et za zdorov'e moej plemyannicy. YA budu pit' za ee zdorov'e,
poka est' prohod v moej glotke i pit'e v Illirii. Tot trus i dryan', kto ne
stal by pit' za zdorov'e moej plemyannicy, poka u nego mozgi ne zavertyatsya,
kak prihodskoj volchok {Vo mnogih derevnyah v zimnyuyu poru bylo prinyato
sogrevat'sya, v ozhidanii cerkovnoj sluzhby, puskaniem i podstegivaniem
bol'shogo volchka.}. CHto, devica? Castiliano vulgo {Neyasnoe vyrazhenie; skoree
vsego ono oznachaet: "na razgovornom ispanskom yazyke".}; syuda idet ser
|ndryu |g'yufejs.
Vhodit ser |ndryu |g'yuchijk.
Ser |ndryu
Ser Tobi Belch! Kak pozhivaete, ser Tobi Belch?
Ser Tobi
Dorogoj ser |ndryu!
Ser |ndryu
Blagoslovi vas bog, prekrasnaya zlyuka.
Mariya
I vas takzhe, sudar'.
Ser Tobi
Naddaj, ser |ndryu, naddaj.
Ser |ndryu
CHto eto takoe?
Ser Tobi
Moej plemyannicy kameristka.
Ser |ndryu
Dobrejshaya mistris Naddaj, mne by hotelos' bolee blizkogo znakomstva.
Mariya
Menya zovut Meri, sudar'.
Ser |ndryu
Dobrejshaya mistris Meri Naddaj...
Ser Tobi
Vy oshibaetes', rycar': "naddaj" - znachit pod®ezzhaj, pristupaj, atakuj,
shturmuj.
Ser |ndryu
Klyanus' chest'yu, ya by ne reshilsya imet' s neyu delo v takom obshchestve. Tak
vot chto znachit "naddaj"?
Mariya
Bud'te zdorovy, gospoda.
Ser Tobi
Esli ty ee tak otpustish', ser |ndryu, to chtob tebe vovek ne obnazhat'
mecha!
Ser |ndryu
Esli ya vas tak otpushchu, sudarynya, to chtoby mne vovek ne obnazhat' mecha!
Ili vy dumaete, krasavica, chto vam popalis' v ruki duraki?
Mariya
Vy mne, sudar', v ruki ne popadalis'.
Ser |ndryu
A vot popadus'; vot vam moya ruka.
Mariya
Vsyakij dumaet, chto hochet. Vam by nado snesti vashu ruku v pogreb i
smochit' ee.
Ser |ndryu
Zachem, moe serdce? CHto znachit vasha metafora?
Mariya
Ona u vas, sudar', cherstvaya.
Ser |ndryu
Eshche by, ya dumayu! YA ne takoj osel, chtoby hodit' s mokrymi rukami. No chto
znachit vasha shutka?
Mariya
|to, sudar', cherstvaya shutka.
Ser |ndryu
Vy imi polny?
Mariya
U menya, sudar', na kazhdom pal'ce po shutke. A teper', kogda ya otpustila
vashu ruku, ya pusta.
Uhodit.
Ser Tobi
O rycar', tebe neobhodim stakan kanarskogo. Videl li ya kogda-nibud',
chtoby ty tak nizko padal?
Ser |ndryu
YA dumayu, nikogda v zhizni; razve chto, kogda ya padal ot kanarskogo.
Inogda mne kazhetsya, chto u menya ne bol'she uma, chem u lyubogo hristianina ili
obyknovennogo cheloveka. No ya velikij edok govyadiny i polagayu, chto eto vredit
moemu umu.
Ser Tobi
Nesomnenno.
Ser |ndryu
Esli by ya tak dumal, ya by dal zarok ne est' ee. Zavtra ya edu domoj, ser
Tobi.
Ser Tobi
Pourquoi {'Pochemu' (Franc.).}, moj dorogoj rycar'?
Ser |ndryu
CHto znachit "pourquoi"? Ehat' ili ne ehat'? Mne by nado bylo upotrebit'
na yazyki to vremya, kotoroe ya potratil na fehtovanie, tancy i medvezh'yu
travlyu. Ah, otchego ya ne zanyalsya vitijstvom!
Ser Tobi
Togda u tebya na golove byli by prevoshodnye volosy.
Ser |ndryu
A chto, razve moi volosy stali by ot etogo luchshe?
Ser Tobi
Bezuslovno; ty zhe vidish', bez vitijstva oni ne zhelayut vit'sya.
Ser |ndryu
No oni mne vse-taki idut, ne pravda li?
Ser Tobi
Prevoshodno; visyat, kak len na pryalke; i ya nadeyus' uvidet', kak
kakaya-nibud' hozyajka zazhmet tebya mezhdu kolen i nachnet ih pryast'.
Ser |ndryu
CHestnoe slovo, zavtra ya edu domoj, ser Tobi. Vashu plemyannicu videt'
nel'zya; a esli by i mozhno bylo, to chetyre protiv odnogo, chto menya ona ne
zhelaet znat'; sam graf, tut ryadom, svataetsya k nej.
Ser Tobi
Ona ne zhelaet znat' grafa; ona ne voz'met muzha, kotoryj by ee
prevoshodil, bud' to bogatstvom, letami ili umom; ona v etom klyalas', ya
slyshal sam. Pustyaki, lyubeznyj, eshche ne vse propalo!
Ser |ndryu
YA ostanus' eshche na mesyac. YA chelovek samogo strannogo sklada na svete; ya
obozhayu maskarady i prazdniki inogda uzhasno.
Ser Tobi
Ty silen v etih bezdelicah, rycar'?
Ser |ndryu
Kak malo kto v Illirii, kto by on ni byl, krome teh, kto vyshe menya
rangom; i vse-taki ya ne stal by sebya sravnivat' so starikom.
Ser Tobi
A v chem ty, rycar', osobenno bleshchesh'? V gal'yarde?
Ser |ndryu
Da chto, kozlom podskochit' umeyu.
Ser Tobi
YA predpochitayu kozlom zakusit'.
Ser |ndryu
YA dumayu, chto v pryzhke nazad ya vo vsyakom sluchae silen, kak malo kto v
Illirii.
Ser Tobi
Pochemu vse eto taitsya? Pochemu eti darovaniya zanavesheny? Ili oni boyatsya
pyli, kak portret kakoj-nibud' krasavicy? Otchego ty ne hodish' v cerkov'
gal'yardoj i ne vozvrashchaesh'sya domoj korantoj? YA by inache ne stupal, kak
dzhigoj; ya by i mochilsya tol'ko kontrdansom {Gal'yarda, koranta, dzhiga,
kontrdans - bol'sheyu chast'yu ozhivlennye tancy.}. CHto, po-tvoemu? Razve mozhno
na etom svete skryvat' talanty? Glyadya na prekrasnoe stroenie tvoej nogi, ya
by skazal, chto ona sozdana pod zvezdoj gal'yardy.
Ser |ndryu
Da, ona sil'naya i ochen' nedurna v ognennogo cveta chulke. Ustroim my
kakoj-nibud' prazdnik?
Ser Tobi
A chto zhe drugogo nam delat'? Razve my rozhdeny ne pod Tel'com?
Ser |ndryu
Telec! |to - grud' i serdce.
Ser Tobi
Net, sudar'. |to - nogi i bedra. Pokazhi-ka mne, kak ty skachesh'. Ha,
vyshe! Ha-ha, velikolepno!
Uhodyat.
Gercogskij dvorec.
Vhodyat Valentin i Viola, v muzhskom plat'e.
Valentin
Esli gercog budet i vpred' okazyvat' vam takoe blagovolenie Cezario, to
vy dostignete mnogogo: on znaet vas vsego lish' tri dnya - i vy uzhe ne chuzhoj.
Viola
Vy boites' libo ego izmenchivosti, libo moego neradeniya, esli stavite
pod vopros dlitel'nost' ego lyubvi. CHto, on nepostoyanen v svoem blagovolenii?
Valentin
Net, pover'te.
Viola
Blagodaryu vas. Vot idet graf.
Vhodyat Gercog, Kurio i priblizhennye.
Gercog
Vidal li kto Cezario?
Viola
Zdes', gosudar', k uslugam vashim.
Gercog
Vy podozhdite v storone. - Cezario,
Ty znaesh' vse kak est': pered toboj
Raskryl ya knigu tajn moih dushevnyh.
Naprav' zhe, milyj, k nej svoi shagi;
Ne prinimaj otkaza, stan' u dveri,
Skazhi, chto budesh' zdes' vrastat' stupnyami,
Poka tebya ne vpustyat.
Viola
Gosudar',
Ved' esli skorb' nad neyu tak vsevlastna,
Kak govoryat, ona menya ne primet.
Gercog
SHumi, rastorgni uzy vseh prilichij -
Skoree, chem vernut'sya bez uspeha.
Viola
A esli vstrecha vyjdet, chto togda?
Gercog
Togda raskroj vsyu strast' moej lyubvi,
Pleni rasskazom, kak ya nezhno veren;
Tebe legko moyu pechal' pristavit',
I yunosti tvoej skoree vnemlyut,
CHem bolee stepennomu poslu.
Viola
Ne dumayu, moj gercog.
Gercog
Ver' mne, milyj;
Tot okleveshchet tvoj schastlivyj vozrast,
Kto skazhet - ty muzhchina. Rot Diany
Ne tak rumyan i nezhen; golos tvoj,
Kak golos devushki, vysok i zvonok;
Ty slovno sozdan zhenshchinu igrat'.
Tvoe sozvezd'e tut kak raz goditsya. -
Pust' chetvero il' pyatero iz vas
Emu soputstvuyut; a to i vse.
Mne luchshe bez lyudej. - Vernis' s udachej,
I budesh' zhit' svobodno, kak tvoj gercog,
Vse s nim delya.
Viola
Ee sosvatat'.
YA postarayus' vam.
(V storonu)
Kak zhe byt' so mnoj?
Svat sam hotel by stat' ego zhenoj.
Uhodyat.
Dom Olivii.
Vhodyat Mariya i SHut.
Mariya
Ili skazhi mne, gde ty byl, ili ya na volos gub ne razomknu, chtoby
prosit' dlya tebya proshcheniya. Gospozha povesit tebya za otluchku.
SHut
Pust' veshaet. Kto na etom svete horosho poveshen, tot nich'ih znamen ne
boitsya.
Mariya
Pochemu eto?
SHut
Da potomu, chto on ih ne vidit.
Mariya
Otvet dovol'no postnyj. YA mogu tebe skazat', gde eto vyrazhenie rodilos'
- "ya ne boyus' nich'ih znamen".
SHut
Gde, dobraya mistris Meri?
Mariya
Na vojne; i ego vy smelo mozhete upotreblyat' v vashih durachestvah.
SHut
CHto zh, podaj bog mudrost' tem, u kogo ona est'; a durakam nado
primenyat' svoi talanty.
Mariya
I vse-taki vas povesyat za takuyu dolguyu otluchku; ili esli vas progonyat,
razve eto ne to zhe samoe dlya vas, chto byt' poveshennym?
SHut
Inoj raz horoshaya viselica predotvrashchaet plohuyu zhenit'bu; a esli
progonyat, leto vyruchit.
Mariya
Tak vy nekolebimy?
SHut
|togo ya ne skazhu; no u menya est' prochnye svyazi s dvuh storon.
Mariya
Tak chto esli lopnet s odnoj storony, vyderzhit s drugoj; a esli lopnet s
obeih storon, upadut shtany.
SHut
Udachno, chestnoe slovo, ochen' udachno. SHagaj dal'she. Esli by ser Tobi
brosil pit', ty byla by ostroumnejshim kusochkom Evina myasa vo vsej Illirii.
Mariya
Tishe, moshennik, na slova ob etom. Vot idet gospozha. Prinesite izvineniya
umnen'ko, vam zhe luchshe budet.
Uhodit.
SHut
Ostroumie, esli budet na to tvoya volya, poshli mne dobroe durachestvo! Te
ostroumcy, kotorye dumayut, chto obladayut toboj, splosh' da ryadom okazyvayutsya
durakami; a ya, kotoryj uveren, chto mne tebya nedostaet, mogu sojti za umnogo
cheloveka; ibo chto govorit Kvinapal? "Luchshe umnyj durak, chem glupyj
mudrec".
Vhodyat Oliviya i Mal'vol'o.
Blagoslovi vas bog, gospozha moya!
Oliviya
Uberite glupoe sozdanie.
SHut
Ili vy ne slyshite, druz'ya? Uberite gospozhu.
Oliviya
Ujdite vy, pustoj durak; ne hochu vas bol'she; k tomu zhe, vy stanovites'
neprilichny.
SHut
Dva nedostatka, madonna, ispravimye pri pomoshchi pit'ya i dobrogo soveta.
Dajte pustomu duraku pobol'she vypit', i durak ne budet pust; a neprilichnomu
cheloveku velite ispravit'sya; esli on ispravitsya, on perestanet byt'
neprilichnym; esli on ne mozhet, otdajte ego v pochinku kropachu. Vse, chto
ispravleno, tol'ko zaplatano: dobrodetel', kotoraya sogreshaet, tol'ko
zaplatana grehom, a greh, kotoryj ispravilsya, tol'ko zaplatan dobrodetel'yu.
Goditsya etot prostoj sillogizm, - horosho; ne goditsya, - chto zhe delat'! Kak
net istinnogo rogonosca, krome neschast'ya, tak krasota - cvetok. Gospozha
velela ubrat' glupoe sozdanie; poetomu, ya povtoryayu, uberite ee.
Oliviya
Sudar', ya im velela ubrat' vas.
SHut
Velichajshee nedorazumenie! Gospozha, cucullus non facit monachum;
{Latinskaya poslovica - 'plat'e (klobuk) ne delaet monahom'.} drugimi slovami
- v mozgu u menya ne pestrye tryapki. Dobrejshaya madonna, razreshite mne
dokazat', chto vy glupoe sozdanie.
Oliviya
A vy eto mozhete?
SHut
Preiskusno, dobrejshaya madonna.
Oliviya
Dokazhite.
SHut
Dlya etogo ya dolzhen budu vas poispovedyvat', madonna. Dobrodetel'naya moya
myshka, otvechajte mne.
Oliviya
Horosho, sudar', raz net drugih razvlechenij, ya gotova.
SHut
Dobrejshaya madonna, o chem ty grustish'?
Oliviya
Dobrejshij shut, o smerti moego brata.
SHut
YA dumayu, chto ego dusha v adu, madonna.
Oliviya
YA znayu, chto ego dusha v rayu, shut.
SHut
Tem bolee glupo, madonna, grustit' o tom, chto dusha vashego braga v rayu.
- Uberite glupoe sozdanie, gospoda.
Oliviya
CHto vy skazhete ob etom durake, Mal'vol'o? Ispravlyaetsya on?
Mal'vol'o
Da, i budet ispravlyat'sya do teh por, poka ego ne svedut predsmertnye
korchi. Dryahlost', vredonosnaya dlya umnyh, vsegda na pol'zu durakam.
SHut
Poshli vam bog, sudar' moj, skoropostizhnuyu dryahlost', na preuspeyanie
vashej durosti! Ser Tobi gotov poklyast'sya, chto ya ne lisica; no on i dvumya
pensami ne poruchitsya, chto vy ne durak.
Oliviya
CHto vy na eto skazhete, Mal'vol'o?
Mal'vol'o
YA udivlyayus', kak eto vasha milost' mozhete nahodit' udovol'stvie v takom
bezmozglom merzavce. YA videl, kak on davecha sploshal pered prostym figlyarom,
u kotorogo mozgov ne bol'she, chem u kamnya. Posmotrite, vot on uzhe i sdal;
esli vy sami ne smeetes' i ne dostavlyaete emu sluchaya, to u nego i rot
zaklepan. Uveryayu vas, po-moemu, umnye lyudi, kotorye gogochut pered etimi
naemnymi shutami, ne luchshe, chem podruchnye etih samyh shutov.
Oliviya
O, vy bol'ny samolyubiem, Mal'vol'o, i ni v chem ne nahodite vkusa. Kto
velikodushen, bezvinen i vol'nogo sklada uma, tot primet, kak ptich'i strely,
to, chto vy schitaete pushechnymi yadrami. Priznannyj shut ne oskorblyaet, hot' on
tol'ko i delaet, chto izdevaetsya. - kak ne izdevaetsya i zavedomo umnyj
chelovek, hotya by on tol'ko i delal, chto porical.
SHut
Da nadelit tebya Merkurij darom priviraniya {Merkurij v antichnoj
mifologii - bog torgovli, schitajsya pokrovitelem obmerivatelej, obveshivatelej
i vsyakogo roda lgunov.} - za to, chto ty govorish' horoshee pro shutov!
Vozvrashchaetsya Mariya.
Mariya
Sudarynya, tam u vorot kakoj-to molodoj gospodin, kotoryj ochen' hochet
govorit' s vami.
Oliviya
Ot grafa Orsino, dolzhno byt'?
Mariya
Ne znayu, sudarynya. |to krasivyj molodoj chelovek i s pristojnoj svitoj.
Oliviya
Kto iz moih lyudej ego zaderzhivaet?
Mariya
Ser Tobi, sudarynya, vash rodstvennik.
Oliviya
Uberite ego, pozhalujsta, on ne umeet govorit' inache, kak sumasshedshij.
Stydno za nego.
Uhodit Mariya.
Shodite vy, Mal'vol'o. Esli eto - posol'stvo ot grafa, to ya bol'na ili
menya net doma; vse, chto hotite, lish' by otdelat'sya.
Uhodit Mal'vol'o.
Vot vy sami vidite, sudar', chto vashi durachestva stareyut i perestayut
nravit'sya lyudyam.
SHut
Ty govorila za nas, madonna, tak, kak esli by tvoj starshij syn byl
durakom, cherep kakovomu da nab'et YUpiter mozgami! Ibo - da vot i on! - u
odnogo iz vashih rodichej ves'ma slabaya pia mater.
Vhodit ser Tobi.
Oliviya
CHestnoe slovo, polup'yan. - Kto tam u vorot, dyadya?
Ser Tobi
Gospodin.
Oliviya
Gospodin? Kakoj gospodin?
Ser Tobi
Tam gospodin odin... chort by pobral eti marinovannye seledki! Kak
zhivesh', durachok?
SHut
Dobrejshij ser Tobi!
Oliviya
Dyadya, dyadya, kak zhe eto vy spozaranku doshli do takoj letargii?
Ser Tobi
Liturgii! A nu ee, liturgiyu! Tam kto-to u vorot.
Oliviya
Da kto zhe eto takoj?
Ser Tobi
Puskaj hot' sam d'yavol, esli emu ugodno, mne-to chto? Uzh vy mne
pover'te. A vprochem, vse ravno.
Uhodit.
Oliviya
SHut, na kogo pohozh p'yanyj chelovek?
SHut
Na utoplennika, na duraka i na sumasshedshego: odin glotok sverh mery
delaet ego durakom; vtoroj - svodit s uma; a tretij - topit.
Oliviya
Ty shodi i privedi sledovatelya, chtoby tot osmotrel moego dyadyushku: on v
tret'ej stepeni op'yaneniya, on utonul. Pojdi, posmotri za nim.
SHut
Pokamest on tol'ko eshche s uma soshel, madonna; i durak prismotrit za
sumasshedshim.
Uhodit.
Vozvrashchaetsya Mal'vol'o.
Mal'vol'o
Sudarynya, etot molodoj chelovek klyanetsya, chto emu nado pogovorit' s
vami. YA emu skazal, chto vy bol'ny; on utverzhdaet, chto izveshchen ob etom i
potomu-to i prishel pogovorit' s vami. YA emu skazal, chto vy spite; on budto
by preduvedomlen i ob etom takzhe i potomu-to i prishel pogovorit' s vami. CHto
emu skazat', gospozha? On vooruzhen protiv lyubogo otvoda.
Oliviya
Skazhite emu, chto on ne budet so mnoj govorit'.
Mal'vol'o
|to emu skazano; a on zayavlyaet, chto ostanetsya torchat' u vashih vorot,
kak sherifskij stolb, {U vhoda v oficial'noe obitalishche sherifa - sud'i okruga
- obychno pomeshchali dva stolba, so skam'ej mezhdu nimi, na kotoroj dozhidalis'
prositeli i arestovannye.} i budet v vide podporki dlya skam'i, poka ne
pogovorit s vami.
Oliviya
Kakogo eto roda chelovek?
Mal'vol'o
Da muzheskogo roda.
Oliviya
Na chto on pohozh?
Mal'vol'o
Povedenie ego ni na chto ne pohozhe; on zhelaet govorit' s vami, ugodno
vam eto ili net.
Oliviya
Kakov on soboj i kakih let?
Mal'vol'o
Dlya muzhchiny nedostatochno star, dlya mal'chika nedostatochno molod; vrode
nedozrelogo struchka ili nenalivshegosya yabloka; tak, seredinka na polovinku,
mezhdu mal'chikom i muzhchinoj. On ochen' miloviden i govorit ochen' zadorno; ot
nego, mozhno skazat', eshche otdaet materinskim molokom.
Oliviya
Pust' yavitsya syuda. Pozovite moyu kameristku.
Mal'vol'o
Kameristka, gospozha zovet.
Uhodit.
Vozvrashchaetsya Mariya.
Oliviya
Dajte mne pokryvalo; nakin'te mne na lico. Vyslushaem eshche raz posol'stvo
Orsino.
Vhodyat Viola i priblizhennye.
Viola
Kto iz vas dostochtimaya hozyajka etogo doma?
Oliviya
Govorite so mnoj; ya budu otvechat' za nee. CHto vam ugodno?
Viola
Luchezarnejshaya, izyskannejshaya i nesravnennejshaya krasota, ya proshu vas,
skazhite mne, ne vy li hozyajka doma, potomu chto ya nikogda ee ne vidal; mne by
ne hotelos' potratit' naprasno moyu rech', potomu chto, ne govorya uzhe o tom,
chto ona zamechatel'no horosho napisana, mne stoilo bol'shogo truda zatverdit'
ee. - Dobrye krasavicy, ne podvergajte menya nasmeshkam; ya ochen' chuvstvitelen
dazhe k malejshemu durnomu obhozhdeniyu.
Oliviya
Otkuda vy prishli, sudar'?
Viola
YA mogu skazat' tol'ko nemnogim bol'she togo, chto ya zauchil a etot vopros
- uzhe vne moej roli. Milaya sudarynya, dajte mne skromnuyu uverennost' v tom,
chto vy hozyajka etogo doma, daby ya mog pristupit' k moej rechi.
Oliviya
Vy komediant?
Viola
Net, moe glubokoe serdce. I vse zhe, klyanus' klykami kovarstva. ya ne to,
chto ya razygryvayu. Vy - hozyajka doma?
Oliviya
Esli ya ne prisvaivayu nich'ih prav, to eto ya.
Viola
Razumeetsya, esli eto vy, to vy ih prisvaivaete; ibo to, chem vy. vlastny
postupit'sya, vy ne vlastny hranit'. No eto ne vhodit v moe poruchenie. YA
nachnu moyu hvalebnuyu vam rech', a zatem pokazhu vam serdce moego posol'stva.
Oliviya
Perejdite k tomu, chto v nem sushchestvenno; ya izbavlyayu vas ot voshvalenij.
Viola
Uvy, mne stoilo bol'shogo truda zauchit' ih, i oni poetichny.
Oliviya
Tem bolee dolzhny oni byt' pritvorny. YA vas proshu, ostav'te ih pro sebya.
YA slyshala, vy byli derzki u moih vorot, i pozvolila vam vojti, bol'she chtoby
posmotret' na vas, chem chtoby vas slushat'. Esli vy ne sumasshedshij, ujdite;
esli u vas est' rassudok, bud'te kratki; ya sejchas ne pod takoj lunoj, chtoby
uchastvovat' v pustyh dialogah.
Mariya
Ne postavite li vy, sudar', parusa? Doroga - vot.
Viola
Net, dobryj matrosik, podozhdi so svoej shvabroj; ya eshche pokachayus' tut. -
Smyagchite nemnogo vashego velikana, prelestnaya gospozha. CHto vy skazhete? Ved' ya
posol.
Oliviya
Vy navernoe dolzhny soobshchit' chto-nibud' otvratitel'noe, raz vy tak
uzhasno uchtivy. Izlozhite, chto vam porucheno.
Viola
|to naznacheno tol'ko dlya vashih ushej. YA prinoshu ne ob®yavlenie vojny, ne
trebovanie pokornosti. V moej ruke maslichnaya vetv'; moi slova polny mira i
blagorazumiya.
Oliviya
Odnakozhe vy nachali neuchtivo. Kto vy takoj? CHego vy hotite?
Viola
Neuchtivosti, kotoruyu ya proyavil, menya nauchila okazannaya mne vstrecha. Kto
ya takoj i chego ya hochu - tak zhe tainstvenno, kak devstvo; dlya vashih ushej -
svyatynya, dlya vseh prochih - profanaciya.
Oliviya
Ostav'te nas odnih; my hotim uslyshat' etu svyatynyu.
Uhodyat Mariya i priblizhennye.
Itak, sudar', kakova zhe vasha tema?
Viola
Prelestnejshaya gospozha...
Oliviya
Uteshitel'noe uchenie, i ob etom mnogoe mozhno skazat'. Gde zhe samaya vasha
tema?
Viola
V grudi Orsino.
Oliviya
V ego grudi! V kakoj glave ego grudi?
Viola
Esli otvechat' metodicheski, v pervoj glave ego serdca.
Oliviya
O, eto ya chitala; eto - eres'. Bol'she vam nechego skazat'?
Viola
Dobraya gospozha, pozvol'te mne vzglyanut' na vashe lico.
Oliviya
Razve vash gospodin poruchil vam vesti peregovory s moim licom? Vot vy i
otstupili ot vashej temy. No my otkinem zavesu i pokazhem vam kartinu.
Smotrite, sudar': vot takoj ya byla sejchas. Razve ne horosho sdelano?
(Otkidyvaet pokryvalo.)
Viola
Prevoshodno sdelano, esli tol'ko vse eto sdelal bog.
Oliviya
Kraska, sudar', prochnaya; vyderzhit i veter i nenast'e.
Viola
Krasa bez lzhi, gde alyj cvet i belyj
Sama priroda nezhno navela.
Vy byli by vseh zhenshchin besserdechnej,
Pohoroniv v mogile etu prelest'
I ne ostaviv miru otpechatka.
Oliviya
O sudar', ya ne budu nastol'ko zhestokoserda; ya izdam vsyacheskie perechni
moej krasoty; ej budet sostavlena opis', i kazhdaya chastica i prinadlezhnost'
budut prilozheny k moemu zaveshchaniyu. Tak, naprimer: zasim dve guby, dostatochno
krasnye; zasim dva golubyh glaza, s vekami k nim; zasim odna sheya, odin
podborodok i tak dalee. Vy prislany syuda, chtoby menya ocenit'?
Viola
YA vizhu, kto vy: vy gordy sverh mery.
No bud' vy dazhe d'yavol, vy prekrasny.
Moj gercog lyubit vas. Takoj lyubvi
Nel'zya ne nagradit', hotya b vy byli
Prekrasnej vseh!
Oliviya
A kak menya on lyubit?
Viola
S potokom slez, so stonami, v kotoryh
Gremit lyubov', so vzdohami ognya.
Oliviya
YA ne mogu ego lyubit'; on znaet.
YA veryu, chto on doblesten; ne sporyu,
On znaten, i bogat, i v cvete sil;
Hvalim v narode, shchedr, uchen, otvazhen;
I vneshnost'yu priyatnyj chelovek;
I vse zh ya ne mogu ego lyubit';
On mog by sam davno sebe otvetit'.
Viola
Kogda b ya vas lyubil, kak on, sgoraya
V takoj muchitel'noj, smertel'noj zhizni,
V otkaze vashem ya b ne videl smysla,
Ne ponyal by ego.
Oliviya
I chto togda?
Viola
U vashej dveri splel by ya shalash,
K moej dushe vzyval by, k toj, chto v dome;
Pisal by pesni o lyubvi neschastnoj
I gromko pel by ih v bezmolv'e nochi;
Krichal by vashe imya gulkim holmam,
CHtob vtorila vozdushnaya boltun'ya:
"Oliviya!" Mezh nebom i zemlej
Vy ne mogli b najti sebe pokoya,
Poka by ne smyagchilis'.
Oliviya
Vy mogli by
Dostignut' mnogogo. Kto rodom vy?
Viola
Hot' zhrebij moj ne ploh, no rod moj vyshe:
YA dvoryanin.
Oliviya
Vernites' zhe k Orsino.
YA ne mogu ego lyubit'. I bol'she
Posol'stv ne nuzhno; razve chto, byt' mozhet,
Zajdete vy skazat', kak on otnessya.
Proshchajte. Vot; spasibo vam za trud.
Viola
YA ne posyl'nyj, spryach'te koshelek;
Nagrady zhdet moj gercog, a ne ya.
Pust' v kamennoe vlyubites' vy serdce,
Pust' tochno tak zhe prezryat vashu strast'!
Proshchajte zhe, prekrasnaya zhestokost'.
Uhodit.
Oliviya
"Kto rodom vy?" -
"Hot' zhrebij moj ne ploh, no rod moj vyshe:
YA dvoryanin". - Klyanus', chto eto tak.
Tvoe lico, tvoj stan, rech', um, postupki-
Tvoj pyatikratnyj gerb. No tishe, tishe!
Ved' vse zhe on ne gercog. Kak zhe tak?
Uzheli tak legko shvatit' zarazu?
YA chuvstvuyu, kak etot yunyj obraz
Neulovimym i nezrimym shagom
Pronik v moi glaza. Nu chto zhe, pust'. -
Syuda, Mal'vol'o!
Vozvrashchaetsya Mal'vol'o.
Mal'vol'o
Zdes', k uslugam vashim.
Oliviya
Begi za etim derzostnym poslancem,
Za grafskim chelovekom. On ostavil
Zdes' etot persten'. Mne ego ne nado.
YA ne hochu, chtoby on l'stil Orsino
Pustoj nadezhdoj: ya - ne dlya nego.
I esli yunosha zashel by zavtra,
YA ob®yasnila by emu prichiny.
Potoropis', Mal'vol'o.
Mal'vol'o
YA speshu.
Uhodit.
Oliviya
CHto delayu, ne vedayu sama.
Rech' l'stivyh glaz, boyus', sil'nej uma.
Sud'ba, reshaj; nam voli ne dano;
Pust' sovershitsya to, chto suzhdeno.
Uhodit.
Morskoj bereg.
Vhodyat Antonio i Sebast'yan.
Antonio
Ostat'sya dol'she vy ne hotite? I ne hotite, chtoby ya shel s vami?
Sebast'yan
Ne vzyshchite, no ya ne hochu. Moi zvezdy svetyat na menya mrachno;
zlovrednost' moej sud'by mozhet vozmutit' i vatu; poetomu ya dolzhen prosit' u
vas razresheniya nesti moi nevzgody odnomu; bylo by plohoj nagradoj za vashu
lyubov' - vozlagat' ih hot' skol'ko-nibud' na vas.
Antonio
Pozvol'te mne vse-taki uznat', kuda vy napravlyaetes'.
Sebast'yan
Net, sudar', pravo zhe; namechennoe mnoyu puteshestvie - prostoe
skital'chestvo. No ya vizhu v vas takoe zamechatel'noe chuvstvo skromnosti, chto
vy ne stanete vypytyvat' u menya to, chto ya hotel by ostavit' pro sebya;
poetomu pristojnost' tem bolee velit mne otkryt'sya samomu. Tak vot, vy
dolzhny znat' obo mne, Antonio, chto moe imya - Sebast'yan, kotoroe ya smenil na
Rodrigo. Moj otec byl tot samyj messalinskij Sebast'yan {Messalin -
vymyshlennaya mestnost'.}, o kotorom, ya znayu, vy slyshali. Posle nego ostalis'
ya i sestra, s kotoroj my rodilis' v odin i tot zhe chas. Otchego ne ugodno bylo
nebesam, chtoby tak zhe my i konchilis'! No vy, sudar', sudili inache, potomu
chto za kakoj-nibud' chas do togo, kak vy izvlekli menya iz morskogo priboya,
moya sestra utonula.
Antonio
Kakoe gore!
Sebast'yan
ZHenshchina, sudar', kotoruyu - hot' nas i schitali ochen' pohozhimi - mnogie,
odnakozhe, priznavali krasavicej. No hot' ya i ne mog soglasit'sya s takoj
slishkom uzh vostorzhennoj ocenkoj, ya vse zh taki mogu smelo zayavit' o nej: ona
obladala dushoj, kotoruyu sama zavist' ne mogla ne nazvat' prekrasnoj. Ona uzhe
utonula, sudar', v solenyh struyah, hotya, kazhetsya, ya opyat' gotov utopit' v
nih ee vospominanie.
Antonio
Vy menya izvinite, sudar', chto ya ploho za vami uhazhival.
Sebast'yan
O dobryj Antonio, prostite menya, chto ya dostavil vam hlopoty.
Antonio
Esli vy ne hotite umertvit' menya za moyu lyubov', pozvol'te mne byt'
vashim slugoj.
Sebast'yan
Esli vy ne hotite unichtozhit' to, chto vy sdelali, to est' ubit' togo,
kogo vy spasli, ne zhelajte etogo. Prostimsya srazu: moya grud' polna nezhnosti,
i ya vse eshche tak blizok po skladu k moej materi, chto malejshij povod - i moi
glaza porasskazhut obo mne. YA napravlyayus' ko dvoru grafa Orsino. Proshchajte.
Uhodit.
Antonio
Da budet milost' vseh bogov s toboyu!
Ko mne vrazhdebny pri dvore Orsino,
Ne to by skoro ya tebya nastig.
No vse ravno, opasnost' ne beda;
Ty dorog mne, i ya pojdu tuda.
Uhodit.
Ulica.
Vhodit Viola, za neyu Mal'vol'o.
Mal'vol'o
Ne vy tol'ko chto byli u grafini Olivii?
Viola
Tol'ko chto, sudar' moj; umerennym shagom ya s teh por uspel dojti tol'ko
dosyuda.
Mal'vol'o
Ona vozvrashchaet vam etot persten', sudar'; vy izbavili by menya ot
trudov, esli by sami zahvatili ego s soboj. Krome togo, ona dobavlyaet, chtoby
vy vnushili vashemu gospodinu beznadezhnuyu uverennost', chto on ej ne nuzhen; i
eshche odno - chtoby vpred' vy nikogda ne osmelivalis' yavlyat'sya po ego delam,
razve tol'ko chtoby dolozhit', kak vash gospodin k etomu otnessya. S tem i
primite.
Viola
YA persten' ej vruchil; on mne ne nuzhen.
Mal'vol'o
Pozvol'te, sudar'! Vy ego derzostno brosili ej, i ona zhelaet, chtoby on
takim zhe obrazom byl vozvrashchen; esli on stoit togo, chtoby nagnut'sya, vot on
zdes' lezhit na vidu; esli net, to pust' on prinadlezhit nashedshemu.
Uhodit.
Viola
YA perstnya ne vruchala ej. V chem delo?
Neuzhto zhe ee prel'stil moj vid?
Da, vzglyad ee byl nezhen, i, kazalos',
Ee glaza zabyli pro yazyk,
Zatem chto rech' byla poroj bessvyazna.
Ona v menya vlyubilas'; hitrost' chuvstva
Za mnoj poslala hmurogo gonca.
Vernula persten', ej nikem ne dannyj!
Vsemu vinovnik ya. A esli tak,
Bednyazhke luchshe by vlyubit'sya v grezu.
Naryad, ya vizhu, ty odna iz pagub,
Kotorymi moguch lukavyj vrag!
Krasivyj lzhec legko zapechatleet
Svoi cherty v netverdom zhenskom serdce.
My slaby, da, no v etom net viny:
My takovy, kak my sotvoreny.
Kak byt' teper'? V nee vlyublen moj gercog;
YA, bednoe chudovishche, - v nego;
Ona plenilas', po oshibke, mnoyu.
CHto budet dal'she? Esli ya muzhchina,
YA beznadezhna dlya ego lyubvi,
A esli zhenshchina, - uvy! - kak tshchetny
Olivii neschastnoj budut vzdohi!
O vremya, zdes' nuzhna tvoya ruka:
Mne ne rasputat' etogo klubka!
Uhodit.
Dom Olivii.
Vhodyat ser Tobi i ser |ndryu.
Ser Tobi
Proshu, ser |ndryu. Ne byt' v posteli posle polunochi - znachit byt' na
nogah v rannij chas; a "diluculo surgere", {Nachalo latinskogo izrecheniya:
diluculo surgere saluberrinium est - 'samoe poleznoe dlya zdorov'ya - eto rano
vstavat'".} ty znaesh' sam...
Ser |ndryu
Ej-bogu, net, ne znayu. No ya znayu, chto byt' na nogah v pozdnij chas -
znachit byt' na nogah v pozdnij chas.
Ser Tobi
Lozhnyj vyvod; a eto ya nenavizhu, kak pustoj stakan. Byt' na nogah posle
polunochi i potom lozhit'sya - eto rano, tak chto lozhit'sya posle polunochi -
znachit lozhit'sya rano. Razve nasha zhizn' ne sostoit iz chetyreh stihij?
Ser |ndryu
Da, govoryat; no po-moemu, ona skoree sostoit iz edy i pit'ya.
Ser Tobi
Ty premudr. Davaj poetomu est' i pit'. Mariana! |j! Kuvshin vina!
Vhodit SHut.
Ser |ndryu
A vot i durak, ej-bogu.
SHut
Kak zhivete, serdca moi? Videli vy kogda-nibud' vyvesku: "Nas troe"? {Na
vyveskah nekotoryh kabakov togo vremeni shutki radi izobrazhalis' dve oslinye
golovy s ukazannoj nadpis'yu ("Tretij" - smotryashchij).}
Ser Tobi
Dobro pozhalovat', osel. Davajte zatyanem krugovuyu.
Ser |ndryu
CHestnoe slovo, u shuta prevoshodnyj golos. YA by sorok shillingov otdal,
chtoby imet' takuyu nogu i takoj sladkij zvuk dlya peniya, kak u shuta. Pravo zhe,
ty prelestno durachilsya vchera vecherom, kogda govoril o Pigrogromituse i o
vapiancah, peresekayushchih kveubusskij ekvator; {Vymyshlennye imena.} eto bylo
ochen' horosho, ej-bogu. YA poslal tebe shest' pensov dlya tvoej podruzhen'ki.
Poluchil ty ih?
SHut
YA prikaravanil tvoj brezentik. Ved' u Mal'vol'o nos ne knutovishche; u
moej sudarushki ruchka belaya, a mirmidoncy ne pivnye zavedeniya.
Ser |ndryu
Prevoshodno! Luchshej shutki i ne pridumat', v konce koncov. Nu, a teper'
pesnyu.
Ser Tobi
Valyajte! Vot vam shest' pensov, spojte nam pesnyu.
Ser |ndryu
Vot i ot menya shesterka tozhe: esli odin rycar' daet...
SHut
Vy kakuyu hotite pesnyu: lyubovnuyu ili nazidatel'nuyu?
Ser Tobi
Lyubovnuyu, lyubovnuyu!
Ser |ndryu
Da, da, mne nazidanij ne nuzhno.
SHut
(poet)
Gde ty, milaya, bluzhdaesh'?
Stoj, poslushaj, ty uznaesh',
Kak poet tvoj vernyj drug.
Begat' nezachem daleche,
Vse puti privodyat k vstreche;
|to skazhut ded i vnuk.
Ser |ndryu
Zamechatel'no horosho, ej-bogu.
Ser Tobi
Horosho, horosho.
SHut
(poet)
CHto - lyubov'? Lyubvi ne zhdetsya;
Tot, kto vesel, pust' smeetsya;
Zavtra - nenadezhnyj dar.
Polno medlit'. Schast'e hrupko.
Poceluj menya, golubka;
YUnost' - rvushchijsya tovar.
Ser |ndryu
Medotochivyj golos, ili ya ne rycar'!
Ser Tobi
Nevynosimyj zvuk.
Ser |ndryu
Nevynosimo sladostnyj, ej-bogu.
Ser Tobi
Esli slushat' nosom, to hot' i sladkij, a nevynosimyj. Odnako, chto zhe,
pustim my nebo v plyas, v samom dele? Vspugnem sycha takoj krugovoj pesnej,
chtoby ona u odnogo tkacha tri dushi vymotala? Davajte ili net?
Ser |ndryu
Esli vy menya lyubite, tak davajte. YA na krugovyh pesnyah sobaku s®el.
SHut
A ved' inaya sobaka, sudar', i sama kogo ugodno s®est.
Ser |ndryu
Eshche by! Spoemte "Ty plut".
SHut
"Pomolchi ty, plut", rycar'? YA budu vynuzhden nazyvat' tebya v pesne
plutom, rycar'.
Ser |ndryu
YA uzhe ne v pervyj raz vynuzhdayu drugih nazyvat' menya plutom. Nachinaj,
shut. Nachinaetsya tak: "Pomolchi".
SHut
YA nikogda ne nachnu, esli budu molchat'.
Ser |ndryu
Horosho, ej-bogu. Nu, nachinaj.
Poetsya krugovaya pesnya.
Vhodit Mariya.
Mariya
CHto za koshach'yu muzyku vy tut razveli? Esli gospozha ne pozvala uzhe
svoego dvoreckogo Mal'vol'o i ne velela emu vystavit' vas za vorota, to
mozhete mne ni v chem ne verit'.
Ser Tobi
Vasha gospozha kitayanka, my politiki, Mal'vol'o chuchelo, a "nas tri
vesel'chaka". Ili ya ne edinokrovnyj? Ili ya ne odnogo s nej roda? Fu ty, nu
ty! Gospozha!
(Poet)
"ZHil v Vavilone chelovek, s nim gospozha ego zhena".
{Vsya rech' sera Tobi peresypana strokami,
vydernutymi iz ballad togo vremeni.}
SHut
Razrazi menya, rycar' voshititel'no durachitsya.
Ser |ndryu
Da, eto u nego nedurno vyhodit, kogda on raspolozhen, i u menya tozhe; u
nego eto vyhodit izyashchnee, no zato u menya estestvennee.
Ser Tobi
(poet)
"Dvenadcatogo dekabrya..."
Mariya
Radi boga, tishe!
Vhodit Mal'vol'o.
Mal'vol'o
Gosudari moi, vy s uma soshli? Ili chto s vami? Neuzheli u vas pohvataet
uma, pristojnosti i vezhestva, chtoby ne gromyhat', kak medniki, v takoj chas
nochi? Ili vy prinimaete dom moej gospozhi da pivnuyu, chto vizzhite vashi
portnovskie pesni bez vsyakogo smyagcheniya ili ugryzeniya golosa? Ili u vas net
ni uvazheniya k mestu i licam ni malejshego takta?
Ser Tobi
Takt, sudar' moi, my v nashih pesnyah soblyudali. Nu tebya - v petlyu!
Mal'vol'o
Ser Tobi, ya dolzhen pogovorit' s vami nachistotu. Moya gospozha velela
skazat' vam, chto, hot' ona i daet vam priyut kak svoemu rodstvenniku, ona
ne imeet nichego obshchego s vashimi bezobraziyami. Esli vy mozhete otdelit' sebya
ot vashih neprilichij, vy - zhelannyj gost' v etom dome; esli net, to, bude vam
ugodno prostit'sya s nej, ona ves'ma ohotno pozhelaet vam schastlivogo puti.
Ser Toki
"Schastlivyj put', nastal razluki chas".
Mariya
Perestan'te, dorogoj ser Tobi.
SHut
"V ego ochah ogon' pochti ugas".
Mal'vol'o
Tak vot vy kak?
Ser Tobi
"Net, ne umru vovek".
SHut
Spotknulsya chelovek.
Mal'vol'o
|to delaet vam velikuyu chest'.
Ser Tobi
"Proch' ego prognat'?"
SHut
"|to kak skazat'".
Ser Tobi
"Proch' ego prognat' sejchas zhe".
SHut
"Ah, net, net, progonyat vas zhe".
Ser Tobi
Sbilis', sudar', vrete. - Kto ty takoj, kak ne dvoreckij? Ili ty
dumaesh', chto esli ty dobrodetelen, tak uzhe ne dolzhno byt' ni pirozhkov ni
piva?
SHut
Da, klyanus' svyatoj Annoj, i rot dolzhno obzhigat' inbirem.
Ser Tobi
Ty prav. - Stupajte, sudar', natrite vashu cep' hlebnym myakishem. -
Kuvshin vina, Mariya!
Mal'vol'o
Mistris Meri, esli by vy schitali, chto milost' nashej gospozhi stoit
bol'shego, chem prezrenie, vy by ne stali sposobstvovat' etomu
predosuditel'nomu obrazu zhizni. Ona obo vsem uznaet, klyanus' etoj rukoj.
Uhodit.
Mariya
Idi, protryasi sebe ushi.
Ser |ndryu
Bylo by takim zhe horoshim delom, kak vypit', kogda chelovek goloden, -
vyzvat' ego na poedinok, a zatem narushit' slovo i ostavit' ego v durakah.
Ser Tobi
Sdelaj eto, rycar'. YA napishu tebe vyzov ili peredam emu tvoe vozmushchenie
izustno.
Mariya
Dorogoj ser Tobi, poterpite etu noch'. S teh por kak grafskij molodoj
chelovek pobyval segodnya u gospozhi, ona ochen' nespokojna. A chto do monsieur
Mal'vol'o, to ostav'te nas vdvoem. Esli ya ego ne okolpachu tak, chto on stanet
pritchej u lyudej, i ne sdelayu ego vseobshchim posmeshishchem, to schitajte menya
duroj, kotoraya ne umeet pryamo lezhat' v krovati. YA znayu, eto u menya vyjdet.
Ser Tobi
Prosveti nas, prosveti nas; rasskazhi nam chto-nibud' pro nego.
Mariya
Da chto, sudar', inoj raz on vrode kak puritanin.
Ser |ndryu
O, esli by ya tak dumal, ya by izbil ego, kak sobaku!
Ser Tobi
Kak? Za to, chto on puritanin? Kakie u tebya ubeditel'nye osnovaniya,
dorogoj rycar'?
Ser |ndryu
Ubeditel'nyh osnovanij u menya net, no osnovaniya u menya est'
dostatochnye.
Mariya
Nikakogo on cherta ne puritanin i voobshche nichego opredelennogo, a
poprostu ugozhdatel'; zhemannyj osel, kotoryj dolbit naizust' pravila
stepennosti i podnosit ih vam celymi ohapkami; sam o sebe nailuchshego mneniya
i do togo napichkan, kak emu kazhetsya, sovershenstvami, chto neprelozhno uveren,
budto vse, kto na nego ni vzglyanet, vlyubleny v nego; i vot etot-to ego porok
moya mest' i najdet otlichnyj sluchaj ispol'zovat'.
Ser Tobi
Ty chto hochesh' sdelat'?
Mariya
YA hochu podkinut' na ego puti nekie temnye lyubovnye poslaniya, gde po
cvetu borody, po forme nogi, po manere hodit', po opisaniyu glaz, lba i cveta
lica on uvidit ves'ma bezoshibochno izobrazhennym samogo sebya. YA umeyu pisat'
ochen' shozhe s gospozhoj vashej plemyannicej; tam, gde zabylos', v chem delo, my
edva mozhem razlichit' nashi pocherki.
Ser Tobi
Prevoshodno! YA uzhe chuyu, v chem tut zateya.
Ser |ndryu
I u menya ona v nosu.
Ser Tobi
On podumaet, chto eti pis'ma, kotorye ty emu podkinesh', pisany moej
plemyannicej i chto ona v nego vlyublena.
Mariya
Moya mysl' dejstvitel'no takoj masti loshad'.
Ser |ndryu
I vasha loshad' sdelaet ego oslom.
Mariya
Oslom, nesomnenno.
Ser |ndryu
O, eto budet chudesno!
Mariya
Korolevskaya poteha, bud'te uvereny. YA znayu, moe lekarstvo na nego
podejstvuet. YA pomeshchu vas oboih - a shut puskaj budet tret'im - tam, gde on
najdet pis'mo; ponablyudajte, kak on budet ego tolkovat', A poka - lozhites',
i pust' vam snitsya eto sobytie. Bud'te zdorovy.
Uhodit.
Ser Tobi
Pokojnoj nochi, Pentezileya. {Pentezileya - legendarnaya voitel'nica
drevnosti, carica amazonok.}
Ser |ndryu
Ej zhe ej, slavnaya devica.
Ser Tobi
Gonchaya, chistokrovnaya i obozhaet menya. Nu, tak chto?
Ser |ndryu
Menya odnazhdy tozhe obozhali.
Ser Tobi
Idem spat', rycar'. Nado, chtob ty velel prislat' eshche deneg.
Ser |ndryu
Esli ya ne zapoluchu vashej plemyannicy, ya zdorovo sel.
Ser Tobi
Veli prislat' deneg, rycar'; esli, v konechnom schete, ty ee ne poluchish',
zovi menya kurguzoj loshad'yu.
Ser |ndryu
Esli ne poluchu, mozhete mne ni v chem ne verit'; kak vam ugodno.
Ser Tobi
Idem, idem, ya pojdu zapalyu zhzhenku; sejchas uzhe pozdno lozhit'sya spat'.
Idem, rycar', idem, rycar'.
Uhodyat.
Gercogskij dvorec.
Vhodyat Gercog, Viola, Kurio i drugie.
Gercog
Pust' mne spoyut. - A, dobryj den', druz'ya! -
Cezario, tu pesnyu, chto vchera,
Starinnuyu, beshitrostnuyu pesnyu;
Ona moyu tosku smyagchila bol'she,
CHem legkij zvon i delanye rechi
Provornyh i vertlyavyh nashih dnej.
Odnu strofu.
Kurio
Togo net, prostite, vasha svetlost', kto mog by ee spet'.
Gercog
A kto eto byl?
Kurio
Feste, skomoroh, gosudar'; shut, kotoryj ochen' nravilsya otcu gospozhi
Olivii. On gde-nibud' tut poblizosti.
Gercog
Razyshchite ego, a poka sygrajte melodiyu.
Kurio uhodit, muzyka igraet.
Pridi, moj mal'chik; esli sam polyubish',
To v sladkoj muke vspomni obo mne.
Vse, kto vlyublen, takie zhe, kak ya:
Nestojki, vetreny vo vseh poryvah,
I tol'ko milyj obraz neizmenen
U nih v dushe. Kak ty napev nahodish'?
Viola
YA by skazal, on eho shlet k prestolu,
Gde vlastvuet lyubov'.
Gercog
Ty masterski skazal. Ruchayus' zhizn'yu,
Hot' ty i molod, no tvoim glazam
Uzhe byla zhelanna ch'ya-to milost'.
CHto, mal'chik, razve net?
Viola
Da, vasha milost'.
Gercog
Kto eta zhenshchina?
Viola
Na vas pohozha.
Gercog
Togda ona tebya ne stoit. Vozrast
Ee kakoj?
Viola
Kak vash, moj gosudar'.
Gercog
Stara, ej-bogu. Muzh byt' dolzhen starshe
Svoej zheny, i ej on budet vporu,
Ona prochnej ego zahvatit serdce;
Hot' my sebya i voshvalyaem, mal'chik,
My hrupche, my obmanchivej v lyubvi,
Izmenchivej, slabej, nedolgovechnej,
CHem zhenshchiny.
Viola
Vy pravy, gosudar'.
Gercog
Pust' ta, kogo ty lyubish', budet mladshe,
Ne to priyazn' ne vyderzhit tvoya.
Ved' zhenshchiny - kak rozy: pyshnyj cvet
Edva rascvel - ego uzhe i net.
Viola
Da, eto tak; i kak pechal'no eto:
Uvy, pogibnut' v samyj chas rascveta!
Vozvrashchayutsya Kurio i SHut.
Gercog
A, bratec, spoj vcherashnyuyu nam pesnyu! -
Poslushaj, mal'chik, staraya, prostaya.
Vyazal'shchicy, rabotaya na solnce,
I devushki, pletya kostyami niti,
Poyut ee; ona vo vsem pravdiva
I teshitsya nevinnost'yu lyubvi,
Kak starina.
SHut
Vy gotovy, gosudar'?
Gercog
Da, spoj, proshu.
Muzyka.
SHut
"Priletaj, prilegaj, smert',
Pust' menya obov'yut pelenoj;
Ugasaj, ugasaj, tverd',
YA ubit besserdechnoj krasoj.
Moj savan tisovoj listvoj
Izukras'te.
YA vstrechu smertnyj zhrebij svoj,
Kak schast'e.
Bez cvetov, bez cvetov, tak,
Tol'ko v chernom grobu shoronya,
Bez druzej, bez druzej, v mrak,
Ne prostyas', opustite menya.
V mogile dajte mne lezhat'
Uedinennoj,
CHtob ne prishel nad nej rydat'
Vlyublennyj".
Gercog
Voz'mi za trud.
SHut
Kakoj zhe eto trud, gosudar'? Dlya menya, gosudar', pet' - udovol'stvie.
Gercog
Nu, ya za udovol'stvie plachu.
SHut
Pravil'no, gosudar', za udovol'stviya prihoditsya rasplachivat'sya, rano
ili pozdno.
Gercog
Teper' prosti, no ya s toboj proshchus'.
SHut
Da ohranit tebya melanholicheskij bog; a portnoj da sosh'et tebe kamzol iz
perelivchatoj tafty, ibo tvoya dusha - istinnyj opal. Lyudej takogo postoyanstva
nado by otpravlyat' v more, chtoby ih zanyatiem moglo okazat'sya chto ugodno, a
cel' mogla byt' gde ugodno; takim sposobom iz nichego vsegda poluchitsya
otlichnoe puteshestvie. Bud'te zdorovy.
Uhodit.
Gercog
Ostav'te nas.
Uhodyat Kurio i priblizhennye.
Moj mal'chik, poseti
Eshche raz etu gorduyu zhestokost'.
Moya lyubov' - skazhi ej - vyshe mira,
Mne gryaz' zemnyh ugodij ne nuzhna,
I vse dary, ej poslannye schast'em,
Mne tak zhe, kak i schast'e, bezrazlichny;
Lish' carstvennoe chudo sovershenstva,
V nej voploshchennoe, vlechet moj duh.
Viola
No esli vas ona lyubit' ne mozhet?
Gercog
YA ne primu otkaza.
Viola
Vy dolzhny.
Dopustim, zhenshchina - byt' mozhet dazhe
Takaya est' - vas lyubit s mukoj serdca,
Kak vy Oliviyu; vy - net; i eto
Vy ej skazali; ved' ona dolzhna
Prinyat' otkaz?
Gercog
Grud' zhenshchiny ne mozhet
Snesti bien'ya stol' moguchej strasti,
Kak v etom serdce; zhenskie serdca
Tak mnogo ne vmestyat i ne uderzhat.
Net, ih lyubov' ne bole, chem pozyv, -
Volnenie ne pecheni, a neba, -
Vedushchij k sytosti i k otvrashchen'yu;
Moya lyubov', kak more, golodna
I stol'ko zhe poglotit; net sravnen'ya
Mezh tem, kak byl by zhenshchinoj lyubim ya,
I tem, kak ya Oliviyu lyublyu.
Viola
I vse-taki ya znayu...
Gercog
CHto ty znaesh'?
Viola
Kak lyubyat zhenshchiny. V nih serdce verno,
Kak v nas. U moego otca byla
Doch', i ona lyubila cheloveka,
Kak, bud' ya zhenshchinoj, i ya, byt' mozhet,
Lyubil by vas.
Gercog
Skazhi mne etu povest'.
Viola
V nej belye stranicy. Strast' ee
Tailas' molcha i, kak cherv' v cvetke,
Snedala zhar ee lanit; v zelenoj
I zheltoj melanholii ona
Zastyla, kak nadgrobnaya Pokornost',
I ulybalas'. |to l' ne lyubov'?
My bol'she govorim, klyanemsya bol'she;
No eto - pokaznaya storona:
Obety shchedry, a lyubov' bedna.
Gercog
I chto zh, lyubov' tvoyu sestru ubila?
Viola
Odin lish' ya - vse docheri otca,
Vse synov'ya ego... hotya ne znayu.
Tak mne pojti k grafine?
Gercog
Da, skoree!
Snesi ej eto; povtori ej vnov',
CHto ne otstupit i ne zhdet lyubov'.
Uhodyat.
Sad Olivii.
Vhodyat ser Tobi, ser |ndryu i Fabian.
Ser Tobi
Pozhaluj syuda, sin'or Fabian.
Fabian
Da, ya idu; esli ya upushchu hot' krupicu etoj potehi, pust' ya nasmert'
svaryus' v melanholii.
Ser Tobi
Razve ty ne byl by rad, esli by etot neschastnyj dryannoj pes prinyal
gromoglasnoe posramlenie?
Fabian
YA by likoval, dorogoj moj; vy znaete, on vvel menya v nemilost' gospozhi
iz-za odnoj tut medvezh'ej travli.
Ser Tobi
CHtoby ego podraznit', my emu tut pokazhem medvedya i razygraem ego na vse
korki; razve ne tak, ser |ndryu?
Ser |ndryu
Esli ne razygraem, to nashej zhizni grosh cena.
Ser Tobi
A vot i malen'kaya moshennica.
Vhodit Mariya.
Privet, sokrovishche moe indijskoe!
Mariya
Vy vse troe spryach'tes' za etot samshit. Mal'vol'o idet syuda po allee. On
tam na solnce celyh polchasa obuchal maneram sobstvenuyu ten'. Ponablyudajte za
nim, esli lyubite poteshnoe; ya uverena, chto eto pis'mo prevratit ego v
mechtatel'nogo idiota. Ne shevelites', radi vsego smeshnogo! A ty lezhi tut
(ronyaet pis'mo), potomu chto priblizhaetsya forel', kotoruyu lovyat shchekotkoj.
Uhodit.
Vhodit Mal'vol'o.
Mal'vol'o
|to delo sluchaya; vse delo sluchaya. Ot Marii ya slyshal odnazhdy, chto ona
menya lyubit, da i sama ona kak-to v razgovore kosnulas' togo, chto esli by ona
vlyubilas', to tol'ko v cheloveka vrode menya. Krome togo, ona ko mne otnositsya
s takim vozvyshennym uvazheniem, kak ni k komu iz svoih priblizhennyh. CHto ya
dolzhen ob etom dumat'?
Ser Tobi
Vot samonadeyannyj negodyaj!
Fabian
O, tishe! Mechtanie prevrashchaet ego v redkostnogo indyuka: ish' kak
vystupaet, raspustiv per'ya!
Ser |ndryu
Ej zhe ej, ya by tak otkolotil negodyaya!
Ser Tobi
Tishe, govoryu.
Mal'vol'o
Stat' grafom Mal'vol'o!
Ser Tobi
Ah, negodyaj!
Ser |ndryu
Zastrelite ego, zastrelite ego iz pistoleta.
Ser Tobi
Tishe, tishe!
Mal'vol'o
Tomu est' primery: grafinya Strachchi vyshla zamuzh za svoego garderobshchika.
Ser |ndryu
CHtob tebya, Iezavel'! {Upominaemaya v Biblii iudejskaya carica,
otlichavshayasya gordost'yu i porochnost'yu.}
Fabian
O, tishe! On sovsem pogloshchen. Smotrite, kak razdulsya ot voobrazheniya.
Mal'vol'o
ZHenatyj na nej uzhe tri mesyaca, sidya v kresle pod baldahinom...
Ser Tobi
O, esli by u menya byl samostrel, chtoby zapustit' emu kamnem v glaz!
Mal'vol'o
... okruzhennyj svoimi slugami, odetyj v rasshityj barhat, tol'ko chto
vstav s sofy, gde ya pokinul Oliviyu spyashchej...
Ser Tobi
Ogon' i zhupel!
Fabian
O, tishe, tishe!
Mal'vol'o
...I tut vesti sebya velichavo; a zatem, posle sderzhannogo bluzhdaniya
vzglyadom, zayaviv im, chto ya znayu svoe mesto i zhelal by, chtoby i oni znali
svoe, velet' pozvat' moego rodstvennika, sera Tobi.
Ser Tobi
Kandaly i cepi!
Fabian
O, tishe, tishe, tishe, da nu vas!
Mal'vol'o
Semero iz moih lyudej poslushnym dvizheniem otpravlyayutsya za nim; tem
vremenem ya hmuryu brovi i, mozhet byt', zavozhu moi chasy ili igrayu moej...
kakoj-nibud' dragocennoj bezdelushkoj. Tobi podhodit, otveshivaet mne
poklon...
Ser Tobi
I etot chelovek ostanetsya zhiv?
Fabian
Dazhe esli by nashe molchanie tyanuli iz nas telegami, vse-taki tishe!
Mal'vol'o
...ya prostirayu k nemu ruku vot tak, umeryaya privetlivuyu ulybku strogim
vzglyadom vlasti...
Ser Tobi
I Tobi ne hleshchet tebya po gubam?
Mal'vol'o
...govorya: "Dyadyushka Tobi, moya sud'ba, podariv mne vashu plemyannicu dala
mne pravo govorit' s vami tak..."
Ser Tobi
CHto, chto?
Mal'vol'o
"...Vy dolzhny otuchit'sya ot p'yanstva..."
Ser Tobi
Von, parshivec!
Fabian
Ah, poterpite, ili my rasstroim vsyu nashu zateyu.
Mal'vol'o
"...Krome togo, vy tratite sokrovishcha vashego vremeni s kakim-to
glupen'kim rycarem..."
Ser |ndryu
|to ya, uveryayu vas.
Mal'vol'o
"... s kakim-to serom |ndryu"...
Ser |ndryu
YA tak i znal, chto eto ya, potomu chto mnogie zovut menya glupen'kim.
Mal'vol'o
CHto eto u nas za delo tut? (Podbiraet pis'mo.)
Fabian
Vot kulik podoshel k silku.
Ser Tobi
O, tishe! I duh vesel'ya da vnushit emu chitat' vsluh!
Mal'vol'o
Klyanus' zhizn'yu, eto ruka gospozhi: eto ee ery, ee eli; a tak ona pishet
bol'shoe P. Tut ne mozhet byt' i voprosa, eto ee ruka.
Ser |ndryu
Ee ery, ee eli. CHto eto znachit?
Mal'vol'o
(chitaet)
"Nevedomomu vozlyublennomu vmeste s moimi dobrymi pozhelaniyami". Sovsem
ee oboroty! S vashego razresheniya, vosk. Tihon'ko! I pechat' - ee Lukreciya,
kotoroj ona vsegda zapechatyvaet. |to gospozha. K komu by eto moglo byt'?
Fabian
A ego zadelo za pechen' i prochee.
Mal'vol'o
(chitaet)
"Vidit nebo, ya lyublyu.
No kogo?
Guby, vam zamknut' velyu
Tajnu serdca moego".
"Tajnu serdca moego". CHto dal'she? Razmer menyaetsya. "Tajnu serdca moego":
chto, esli eto ty, Mal'vol'o?
Ser Tobi
|h, povesit' tebya, barsuk!
Mal'vol'o
(chitaet)
"Mogu velet' tomu, chto milo;
No, kak Lukreciyu - kinzhal,
Moj duh bezmolvie pronzilo.
M, O, A, L - menya skoval".
Fabian
Golovolomnaya chepuha!
Ser Tobi
YA zhe govoryu: prevoshodnaya zhenshchina.
Mal'vol'o
"M, O, A, L - menya skoval". Net, pozvol'te, dajte podumat', dajte
podumat', dajte podumat'.
Fabian
Vot yadovitoe blyudo ona emu podnesla!
Ser Tobi
I kak zhadno etot sokol na nego kinulsya!
Mal'vol'o
"Mogu velet' tomu, chto milo". Da, ona mozhet mne velet', ya ej sluzhu, ona
- moya gospozha. Da, eto yasno vsyakomu zdravomu ponimaniyu; tut nikakih
zatrudnenij net. Nu, a konej, - chto mozhet oznachat' eto raspolozhenie bukv?
Esli by ya mog v etom najti chto-nibud' pohozhee na menya... Tihonechko! M, O, A,
L...
Ser Tobi
O, a nu-ka, razgadaj. On sbilsya so sleda.
Fabian
Nichego, sobaka ego otyshchet, ved' ot nego razit, kak ot lisicy.
Mal'vol'o
M - Mal'vol'o; M - da, tak nachinaetsya moe imya.
Fabian
Razve ya ne govoril, chto on spravitsya? |tot pes vsegda na sled vernetsya.
Mal'vol'o
M... - no v dal'nejshem soglasovannosti net; ispytaniya eto ne
vyderzhivaet: dolzhno bylo by sledovat' A, a sleduet O.
Fabian
I O vse eto zakonchit, nadeyus'.
Ser Tobi
Da, ili ya palkoj vykolochu iz nego O!
Mal'vol'o
I nakonec ya vizhu soglasnuyu.
Fabian
Net, brat, soglasnoj ty nikogda v zhizni ne uvidish'!
Mal'vol'o
M, O, A, L: eta simulyaciya ne takaya, kak predydushchaya; i vse zh taki, esli
podnazhat' nemnogo, to mozhet sklonit'sya i ko mne, potomu chto kazhdaya iz etih
bukv imeetsya v moem imeni. Tihon'ko! Tut sleduet proza.
(CHitaet)
"Esli eto popadet v tvoi ruki, porazmysli. Po moim zvezdam, ya vyshe
tebya; no ty ne strashis' velichiya: inye rodyatsya velikimi, inye dostigayut
velichiya, a inym velichie zhaluetsya. Tvoi Sud'by prostirayut k tebe ruku; pust'
tvoya krov' i duh obnimut ih; i, chtoby priuchit'sya k tomu, chem ty mozhesh'
stat', sbros' svoyu smirennuyu kozhu i yavis' svezhim. Bud' nepriyaznen s
rodstvennikom, rezok so slugami; pust' tvoj yazyk veshchaet velichavye rechi;
napusti na sebya neobychnost'; etot sovet daet tebe ta, kto vzdyhaet po tebe.
Vspomni, kto hvalil tvoi zheltye chulki i zhelal videt' tebya vsegda v podvyazkah
nakrest; vspomni, govoryu ya. Smelej, ty vsego dostignesh', esli tol'ko
pozhelaesh'; esli net, pust' ya poprezhnemu vizhu tebya dvoreckim, chelyadincem i
nedostojnym kosnut'sya perstov Fortuny. Proshchaj. Ta, kotoraya hotela by
pomenyat'sya s toboj polozheniem,
Blazhenno-Neschastnaya".
Dnevnoj svet i otkrytoe pole ne obnaruzhat bol'shego: vse ochevidno. YA
budu gord, ya budu chitat' politicheskih avtorov, ya budu glumit'sya nad serom
Tobi, ya smoyu s sebya vse nizkie znakomstva, ya stanu tochka v tochku takim
chelovekom. YA sejchas ne obmanyvayus', ne dayu voobrazheniyu shutit' so mnoj, ibo
kazhdyj dovod privodit k tomu, chto moya gospozha menya lyubit. Ona nedavno
hvalila moi zheltye chulki, ona odobryala, chto moya noga podvyazana nakrest; i v
etom ona obnaruzhivaet sebya moej lyubvi i, kak by prikazyvaya, ponuzhdaet menya
odevat'sya tak, kak ej nravitsya. YA blagodaryu moi zvezdy, ya schastliv. YA budu
nepristupen, nadmenen, v zheltyh chulkah i v podvyazkah nakrest, kak tol'ko
uspeyu ih nadet'. Hvala YUpiteru i moim zvezdam! Tut imeetsya, odnakozhe,
pripiska.
(CHitaet)
"Ty ne mozhesh' ne znat', kto ya. Esli ty prinimaesh' moyu lyubov', pokazhi
eto tvoej ulybkoj; tvoi ulybki tebe idut; poetomu v moem prisutstvii ty
vsegda ulybajsya, dorogoj moj, lyubimyj, ya proshu tebya". YUpiter, blagodaryu
tebya: ya budu ulybat'sya; ya budu delat' vse, chto ty hochesh'.
Uhodit.
Fabian
YA ne ustupil by moyu dolyu v etom razvlechenii za pensiyu v neskol'ko tysyach
iz sredstv persidskogo shaha.
Ser Tobi
YA za etu vydumku gotov zhenit'sya na etoj zhenshchine.
Ser |ndryu
I ya tozhe gotov.
Ser Tobi
I ne trebovat' za nej nikakogo pridanogo, krome eshche odnoj takoj zhe
shutki.
Ser |ndryu
I ya nikakogo.
Fabian
A vot i nasha znamenitaya prokaznica.
Vozvrashchaetsya Mariya.
Ser Tobi
Hochesh', nastupi mne nogoj na sheyu?
Ser |ndryu
Ili mne.
Ser Tobi
Ugodno, ya moyu svobodu razygrayu v kosti i stanu tvoim rabom?
Ser |ndryu
Ili ya, ej-bogu!
Ser Tobi
Znaesh', ty pogruzila ego v takie mechty, chto kogda ih obraz ego pokinet,
on dolzhen sojti s uma.
Mariya
Net, skazhite pravdu: eto na nego podejstvovalo?
Ser Tobi
Kak vodka na povival'nuyu babku.
Mariya
Tak vot, esli vy hotite videt' plody zatei, posmotrite na ego pervyj
vyhod k gospozhe: on yavitsya k nej v zheltyh chulkah, - a etot cvet ona
nenavidit, - i v podvyazkah nakrest - moda, kotoroj ona ne vynosit; i on
budet ej ulybat'sya, - a eto sejchas do togo ne podhodit k ee raspolozheniyu,
kogda ona tak podverzhena melanholii, chto ne mozhet ne navlech' na nego yavnogo
prezreniya. Esli vy hotite eto videt', sledujte za mnoj.
Ser Tobi
V vorota Tartara, {Tartar v antichnoj mifologii - preispodnyaya, ad.}
nesravnennejshij d'yavol ostroumiya!
Ser |ndryu
I ya s vami.
Uhodyat.
Sad Olivii.
Vhodyat Viola i SHut s barabanom.
Viola
Pomogaj tebe bog, priyatel', i tvoej muzyke; ty tak i zhivesh',
priplyasyvaya?
SHut
Net, sudar', ya zhivu prihramyvaya.
Viola
A chto, u tebya bol'naya noga?
SHut
Net, sudar', noga u menya zdorovaya; a tol'ko domishko moj primykaet k
cerkvi, poetomu ya i zhivu prihramyvaya.
Viola
V takom sluchae, ty mog by skazat' pro korolya, chto on s pridur'yu, ottogo
chto pri nem sostoit durak; ili chto cerkov' stala zabubennoj, esli ty s
bubnom stanesh' pered cerkov'yu.
SHut
Vot imenno, sudar'. Posmotret', chto nynche za vek! Lyuboe izrechenie - chto
saf'yanovaya perchatka dlya ostroumca: kak bystro ego mozhno vyvernut' naiznanku!
Viola
Da, eto verno; esli legkomyslenno igrat' slovami, to oni stanovyatsya
chereschur podatlivy.
SHut
YA by, sudar', poetomu predpochel, chtoby u moej sestry ne bylo imeni.
Viola
Pochemu, milejshij?
SHut
Da kak zhe, sudar': ved' imya - eto slovo; i esli igrat' etim slovom, to
kak by moya sestra ne stala chereschur podatliva. A tol'ko slova stali sushchimi
kanal'yami, s teh por kak ih opozorili kandalami.
Viola
Kakie u tebya dokazatel'stva, milejshij?
SHut
Pravo zhe, sudar', ya vam ne mogu ih predstavit' bez slov; a slova
sdelalis' do togo lzhivymi, chto mne neohota dokazyvat' imi svoyu pravotu.
Viola
Ty, ya vizhu, veselyj malyj, dlya kotorogo vse - nichto.
SHut
Net, sudar', dlya menya ne vse - nichto; no, po sovesti govorya, sudar', vy
dlya menya - nichto; i ya, sudar', byl by rad, esli by eto moglo sdelat' vas
nevidimym.
Viola
Ty ne durak gospozhi Olivii?
SHut
Net, kak mozhno, sudar'; u gospozhi Olivii durosti ne voditsya duraka,
sudar', u nee ne budet, poka ona ne vyjdet zamuzh; a muzha tak zhe trudno
otlichit' ot duraka, kak seledku ot sardinki; tol'ko muzh - krupnee. YA,
sobstvenno, u nee ne durak, a izvratitel' slov
Viola
YA tebya nedavno videl u grafa Orsino.
SHut
Durost', sudar', gulyaet po miru, kak solnce; ona svetit vsyudu. - Mne
bylo by grustno, esli by ona rezhe poseshchala vashego hozyaina, chem moyu hozyajku.
Mne kazhetsya, ya tam videl vashu mudrost'.
Viola
Nu net, esli ty primesh'sya za menya, ya ujdu. Na, vot tebe na rashody.
SHut
Pust' YUpiter, iz blizhajshej partii volos, nagradit tebya borodoj.
Viola
Skazat' tebe pravdu, ya sam tomlyus' do borode; (v storonu) hotya mne by
ne hotelos', chtoby ona u menya vyrosla na podborodke. Doma tvoya gospozha?
SHut
A vy ne dumaete, sudar', chto esli by ih byla para, to oni by
rasplodilis'?
Viola
Da, esli slozhit' ih vmeste i pustit' v oborot.
SHut
YA by ne proch' sygrat' Pandara Frigijskogo, sudar', chtoby razdobyt'
Kressidu etomu Troilu.
Viola
YA vas ponimayu, sudar'; vy nedurno vyprashivaete.
SHut
Nadeyus', sudar', ne tak uzh trudno budet vyprosit' poproshajku: Kressida
byla poproshajka. Gospozha moya doma, sudar'. YA im ob®yasnyu, otkuda vy; no kto
vy takoj i chto vam ugodno - eto vne moih nebes, ya by skazal - moej "stihii",
da slovo eto zataskano.
Uhodit.
Viola
V nem est' mozgi, chtob korchit' duraka;
A eto delo trebuet smekalki:
On dolzhen tochno znat', nad kem on shutit,
Umet' rascenivat' lyudej i vremya
I, slovno dikij sokol, bit' s naleta
Po vsyakoj vstrechnoj ptice. Remeslo
Ne legche, chem zanyat'ya zdravoumnyh.
Est' mudryj smysl v durachestve takom;
A umnyj chasto hodit durakom.
Vhodyat ser Tobi i ser |ndryu.
Ser Tobi
Blagoslovi vas bog, sudar' moj.
Viola
I vas, milostivyj gosudar'.
Ser |ndryu
Dieu vous garde, monsieur.
Viola
Et vous aussi; votre serviteur. {Dve eti francuzskih stroki pochti bez
izmeneniya povtoryayut slova dvuh predydushchih strok.}
Ser |ndryu
Nadeyus', sudar', chto eto tak; a ya vash.
Ser Tobi
Vam ugodno vstupit' v etot dom? Moya plemyannica imeet zhelanie chtoby vy
voshli, esli takovo vashe napravlenie.
Viola
YA derzhu kurs na vashu plemyannicu, sudar' moj; ya hochu skazat', chto ona i
est' cel' moego puteshestviya.
Ser Tobi
Isprobujte vashi nogi, sudar' moj; privedite ih v dvizhenie.
Viola
V moih nogah ya chuvstvuyu bol'she uverennosti, sudar' moj, chem v
pravil'nom ponimanii vashih slov, kogda vy priglashaete menya isprobovat' moi
nogi.
Ser Tobi
YA hochu skazat': stupajte, sudar' moj, vhodite.
Viola
YA vam otvechu postup'yu i vhozhdeniem. No nas predupredili.
Vhodyat Oliviya i Mariya.
Prelestno-sovershennejshaya gospozha, da prol'yut na vas nebesa dozhd' blagovonij!
Ser |ndryu
|tot yunosha redkostnyj pridvornyj. "Dozhd' blagovonij"... horosho!
Viola
Moe posol'stvo, gospozha, mozhet obresti golos tol'ko dlya vashego
vospriimchivogo i blagopriyaznennogo sluha.
Ser |ndryu
"Blagovonij", "vospriimchivogo" i "blagopriyaznennogo". Priberegu sebe
vse tri.
Oliviya
Pust' zakroyut sadovye vorota, i ne meshajte mne slushat'.
Uhodyat ser Tobi, ser |ndryu i Mariya.
Dajte mne vashu ruku.
Viola
Primite dolg moj i moe sluzhen'e.
Oliviya
Kak vashe imya?
Viola
Vash sluga zovetsya
Cezario, prekrasnaya princessa.
Oliviya
Vy - moj sluga? Mir skuchnym stal s teh por,
Kak nizkomu pritvorstvu dali imya
Lyubeznosti. Ved' vy sluga Orsino.
Viola
On vash sluga, a ya sluga emu;
Kto sluzhit vashim slugam, sluzhit vam.
Oliviya
On mnoj zabyt; i luchshe b mysl' ego
Byla pustym listom, chem mnoyu polnoj!
Viola
YA k vam prishel, chtob vashu blagosklonnost'
Privlech' k nemu.
Oliviya
O net, ya vas prosila
Mne bol'she pro nego ne govorit'.
No esli est' u vas drugaya pros'ba,
Moj sluh ohotnee plenitsya eyu,
CHem muzykoyu sfer.
Viola
O gospozha...
Oliviya
Pozvol'te mne. Kogda poslednij raz
Vy zdes' tvorili chary, ya poslala
Vam persten' vsled; ya etim obmanula
Sebya, slugu, byt' mozhet takzhe vas.
YA zasluzhila vash surovyj sud,
Vam navyazav, s postydnym hitroum'em,
CHuzhuyu veshch'. CHto vy mogli podumat'?
Na rasterzan'e vsem svirepym myslyam
Bezzhalostnoj dushi? Dlya vas dovol'no,
CHtob videt' yasno: dymkoj, a ne grud'yu
Moe prikryto serdce. Vot, otvet'te.
Viola
YA vas zhaleyu.
Oliviya
|to shag k lyubvi.
Viola
O net, ni pyadi; ved' izvestno vsem,
CHto i vragov neredko my zhaleem.
Oliviya
CHto zh, vidno, vremya ulybat'sya snova.
O, kak legko gorditsya nishcheta!
Uzh esli gibnut' ch'ej-libo dobychej,
Pust' luchshe eto budet lev, chem volk!
B'yut chasy.
CHasy mne govoryat: ya trachu vremya.
Ne bojtes', yunosha, mne vas ne nado.
A vse zh, kogda sozreyut um i yunost',
Koj u kogo krasivyj budet muzh.
Vash put' lezhit tuda, na zapad.
Viola
CHto zh,
"Komu na zapad?" Mir vam i otrada!
Dlya gercoga ne budet nichego?
Oliviya
Ne uhodi! Proshu tebya, skazhi mne,
CHto obo mne ty dumaesh'.
Viola
CHto vy
Sebya schitaete ne tem, chto est'.
Oliviya
I eto zhe ya dumayu pro vas.
Viola
Vy dumaete verno: ya - ne ya.
Oliviya
Kogda b vy byli tem, chto ya hochu!
Viola
A eto luchshe bylo by, chem tak?
Hotelos' by! Teper' dlya vas ya shut.
Oliviya
O, skol'ko krasoty v ego usmeshke
Na gnevnyh i prezritel'nyh gubah!
Vina ubijcy mozhet skryt'sya v ten',
Lyubov' ne mozhet; noch' ee - kak den'.
Cezario, klyanus' cveten'em roz,
Devich'ej chest'yu, pravdoj chistyh grez,
YA tak tebya lyublyu, chto strast' moyu,
Kak ty ni gord, ya bol'she ne tayu.
Ty pro sebya rassudish', mozhet byt':
Raz ya lyubim, mne nezachem lyubit'.
Togda obratnyj dovod prigotov':
Vdvojne mila nezvanaya lyubov'.
Viola
Net, yunost'yu klyanus' i chistotoj,
YA serdce, grud' i vernost' ni odnoj
Ne otdal zhenshchine, i ni odna
Ih gospozhoj ne budet nazvana.
Itak, proshchajte; bol'she nikogda
YA grafskih slez ne prinesu syuda.
Oliviya
Pridi eshche; ved' mog by tol'ko ty
K nemilomu sklonit' moi mechty.
Uhodit.
Dom Olivii.
Vhodyat ser Tobi, ser |ndryu i Fabian.
Ser |ndryu
Net, chestnoe slovo, ya ni minuty dol'she ne ostanus'.
Ser Tobi
Osnovaniya, dorogoj zlyuka! Kakie u tebya osnovaniya?
Fabian
Vy dolzhny izlozhit' vashi osnovaniya, ser |ndryu.
Ser |ndryu
Da kak zhe, ya videl, kak vasha plemyannica okazyvala grafskomu usluzhayushchemu
takie lyubeznosti, kakimi nikogda ne zhalovala menya; ya videl eto v sadu.
Ser Tobi
A ona tebya pri etom videla, starina? Skazhi-ka mne.
Ser |ndryu
Tak zhe yasno, kak ya vizhu vas sejchas.
Fabian
|to bylo yavnym svidetel'stvom ee lyubvi k vam.
Ser |ndryu
CHto eto, vy hotite predstavit' menya oslom?
Fabian
YA vam eto dokazhu logicheski, sudar', privedya k prisyage razum i suzhdenie.
Ser Tobi
A oni uzhe byli prisyazhnymi obvinitelyami, kogda eshche Noj ne byl moryakom.
{To est' do "vsemirnogo potopa", o kotorom rasskazyvaetsya v Biblii, kogda
Noj postroil svoj kovcheg.}
Fabian
Ona pokazyvala sebya lyubeznoj s etim yunoshej u vas na glazah tol'ko chtoby
rasshevelit' vas, chtoby probudit' vashu hrabrost' sonyu etakuyu, chtoby vlozhit'
ogon' v vashe serdce i zhupel v vashu pechen'. Vam sledovalo podojti k nej; i
neskol'kimi otmennymi shutochkami, ognenno-noven'kimi iz-pod chekana, vam
sledovalo zabit' etogo yunoshu tak, chtoby on onemel. Vot chego ot vas zhdali i
vot chto prozevano: dvojnuyu pozolotu etogo sluchaya vy dali vremeni smyt', i
teper' vo mnenii moej gospozhi vy plyvete k severu, gde vy i povisnete, kak
ledyanaya sosul'ka na borode u gollandca, esli tol'ko ne iskupite etogo
kakim-nibud' pohval'nym derzaniem hrabrosti ili politiki.
Ser |ndryu
Kogda na to poshlo, tak hrabrosti, potomu chto politiku ya nenavizhu; dlya
menya byt' politikom ne luchshe, chem byt' braunistom. {Okolo 1580 goda Robert
Braun osnoval sektu puritan.}
Ser Tobi
Nu chto zh, togda postroj svoe schast'e na osnove hrabrosti. Vyzovi
grafskogo yunoshu na boj, ran' ego v odinnadcati mestah; moya plemyannica ob
etom uznaet; i pover', ni odin svodnik v mire ne izobrazit tak lestno
muzhchinu zhenshchine, kak slava hrabrosti.
Fabian
Drugogo puti net, ser |ndryu.
Ser |ndryu
Soglasen kto-nibud' iz vas otnesti emu moj vyzov?
Ser Tobi
Idi, napishi ego voinstvennoj rukoj; bud' rezok i kratok; ostroumno ili
net, eto vse ravno, bylo by krasnorechivo i polno idej; izglumis' nad nim,
naskol'ko pozvolyat chernila; esli ty ego "tyknesh'" raza tri, eto budet
nelishnim, a nebylic - skol'ko ih ulozhitsya na liste bumagi, hotya by list u
tebya byl razmerami s Uerskuyu krovat' {Odin traktirshchik v gorode Uere, v celyah
privlecheniya lyubopytnyh, postavil v svoej gostinice gigantskuyu krovat', v
kotoroj odnovremenno mogli pomestit'sya dvadcat' chetyre cheloveka.} v Anglii,
stol'ko i navoroti. Idi, za delo. Da smotri, chtoby v chernilah u tebya hvatilo
bych'ej zhelchi, a tam pishi hot' gusinym perom, eto ne vazhno. Za delo!
Ser |ndryu
Gde ya s vami vstrechus'?
Ser Tobi
My pridem k tebe v cubiculo. {'Spal'nya' (lat).} Idi.
Uhodit ser |ndryu.
Fabian
Vam dorog etot chelovechek, ser Tobi?
Ser Tobi
|to ya emu vyshel dorog, milyj moj: tysyachi v dve ili okolo togo.
Fabian
Redkostnoe poluchitsya u nego pis'mo. No ved' vy ego ne peredadite?
Ser Tobi
Vo chto by to ni stado. A ty lyubymi sposobami podstrekni yunoshu k otvetu.
Mne dumaetsya, ih bykami i telezhnymi verevkami ne prityanut' drug k drugu. CHto
kasaetsya |ndryu, to esli vy ego vskroete i v pecheni u nego okazhetsya rovno
stol'ko krovi, chtoby uvyaznut' bloshinoj lapke, ya berus' s®est' vsyu prochuyu
anatomiyu.
Fabian
Da i protivnik ego, etot yunosha, na lice svoem ne nosit osobyh priznakov
zhestokosti.
Vhodit Mariya.
Ser Tobi
A vot i moj kroshechnyj korolek priletel.
Mariya
Esli vy zhelaete vesel'ya i hotite nahohotat'sya do kolot'ya, idemte so
mnoj. |tot prostofilya Mal'vol'o prevratilsya v yazychnika, v sushchego renegata,
potomu chto ni odin hristianin, ishchushchij spaseniya v pravoj vere, nikogda ne
uveruet v takie nevozmozhnye nelepicy. On v zheltyh chulkah.
Ser Tobi
I v podvyazkah nakrest?
Mariya
Samyh gnusnyh; tochno uchitel' iz cerkovnoj shkoly. YA kralas' za nim, kak
ubijca. On vypolnyaet vse punkty pis'ma, kotoroe ya podkinula, chtoby ego
obmanut': ot ulybok na lice u nego bol'she linij, chem na novoj karte s
dobavleniem Indij; vy nichego podobnogo ne videli. Menya tak i podmyvaet
chem-nibud' shvyrnut' v nego. YA uverena, chto gospozha ego otkolotit; a on budet
ulybat'sya i schitat' eto velikoj milost'yu.
Ser Tobi
Idem, vedi nas, vedi nas tuda, gde on.
Uhodyat.
Ulica.
Vhodyat Sebast'yan i Antonio.
Sebast'yan
YA sam by vas ne vzdumal bespokoit';
No, raz uzh vam priyaten etot trud,
Ne stanu vas zhurit'.
Antonio
YA brosit' vas ne mog: moe zhelan'e,
Ostrej, chem stal', menya tolkalo k vam;
Ne tol'ko strast' vas videt' (hot' ona
Mogla b odna na bol'shij put' podvignut'),
No i zabota o skitan'yah vashih
Sred' etih mest, kotorye prishel'ca,
Bez opyta i bez druzej, vstrechayut
Podchas nelaskovo; moya lyubov',
K tomu zhe podkreplennaya boyazn'yu,
Poshla za vami.
Sebast'yan
Milyj moj Antonio,
V otvet mogu ya lish' skazat' spasibo
I vnov' spasibo; chasto za uslugi
My platim etoj zhalkoyu den'goj;
No bud' koshel' moj tak zhe poly, kak serdce,
Vy ne byli b v obide. CHto zh teper'?
Pojdem, posmotrim gorod?
Antonio
|to - zavtra;
Sperva podumat' nado o priyute.
Sebast'yan
YA ne ustal, do nochi daleko;
YA vas proshu, pojdem, uteshim vzglyad
Proslavlennoyu drevnost'yu, kotoroj
Gorditsya etot gorod.
Antonio
Vy prostite,
Mne zdes' po ulicam gulyat' opasno.
Odnazhdy, v stolknoven'e s grafskim Flotom,
YA sluzhbu sosluzhil takogo roda,
CHto, popadis' ya, mne ne otchitat'sya.
Sebast'yan
Vy mnogih perebili u nego?
Antonio
Obida ne takoj byla krovavoj,
Hotya i vremya i priroda ssory
Mogli pozvolit' nam krovoprolit'e.
S teh por byla vozmozhnost' vozmestit'
To, chto my vzyali; tak, torgovli radi,
Ves' gorod nash i sdelal, no ne ya.
Za eto, esli zdes' menya pojmayut,
YA poplachus'.
Sebast'yan
Gulyajte ostorozhnej.
Antonio
Prihoditsya. Vot, sudar', koshelek.
Ostanovit'sya nam vsego udobnej
V predmest'e, u "Slona". Pojdu, uslovlyus',
A vy ubejte vremya, nasyshchaya
Um sozercan'em. YA vas budu zhdat'.
Sebast'yan
Na chto mne koshelek?
Antonio
Kakoj-nibud' bezdelicej, byt' mozhet,
Prel'stites' vy, a vashih, sudar', sredstv
Edva li hvatit dlya pustyh zakupok.
Sebast'yan
YA s vami rasproshchus' na chas i budu
Vash kaznachej.
Antonio
Tak u "Slona".
Sebast'yan
YA pomnyu.
Uhodyat.
Sad Olivii.
Vhodyat Oliviya i Mariya.
Oliviya
YA zhdu ego; dopustim, on pridet;
CHem vstrechu ya ego? Kakim podarkom?
Ved' molodost' kupit' byvaet legche,
CHem vyprosit'. - YA gromko govoryu. -
No gde Mal'vol'o? On ugryum i vazhen
I podhodyashchij dlya menya sluga.
Mal'vol'o gde?
Mariya
On idet, sudarynya, no ochen' strannym obrazom. On navernoe s uma soshel,
sudarynya.
Oliviya
Kak tak? CHto s nim sluchilos'? On bushuet?
Mariya
Net, sudarynya, on vsego-navsego ulybaetsya; luchshe, chtoby pri vashej
milosti byl kto-nibud', esli on pridet; potomu chto, ej-ej, chelovek rehnulsya.
Oliviya
Shodi za nim.
Uhodit Mariya.
Mezh nas razlichiya net,
Kogda s veselym shoden grustnyj bred.
Vozvrashchaetsya Mariya s Mal'vol'o.
Nu chto, Mal'vol'o?
Mal'vol'o
Prelestnaya sudarynya, ho-ho!
Oliviya
Ty ulybaesh'sya? A u menya
K tebe ves'ma ser'eznye dela.
Mal'vol'o
Ser'eznye, sudarynya? Mne ne trudno byt' ser'eznym: ot nih poluchaetsya
nekotoryj zastoj v krovi, ot etih podvyazok nakrest. Nu, tak chto zh? Esli eto
priyatno glazam odnoj, to so mnoj budet, kak v ves'ma pravdivom sonete: "Mil
odnoj, vsyakoj mil".
Oliviya
Kak ty sebya chuvstvuesh', lyubeznyj? CHto eto s toboj?
Mal'vol'o
Mysli moi ne cherny, hot' nogi moi zhelty. Ono popalo k nemu v ruki, i
poveleniya budut ispolneny. YA nadeyus', nam znakoma eta nezhnaya rimskaya ruka?
{Rimskaya ruka - pocherk Olivii, pisavshej rimskimi bukvami.}
Oliviya
Ne hochesh' li ty lech' v postel', Mal'vol'o?
Mal'vol'o
V postel'! Da, dorogaya, i ya pridu k tebe.
Oliviya
Pomogi tebe gospod'! Pochemu ty tak ulybaesh'sya i celuesh' sebe ruku tak
chasto?
Mariya
Kak vashe zdorov'e, Mal'vol'o?
Mal'vol'o
Na vash vopros... da, solov'i otvechayut galkam!
Mariya
Pochemu eto vy yavlyaetes' pered gospozhoj s takoj smehotvornoj naglost'yu?
Mal'vol'o
"Ne strashis' velichiya", - imenno tak bylo napisano.
Oliviya
CHto ty hochesh' etim skazat', Mal'vol'o?
Mal'vol'o
"Inye rodyatsya velikimi..."
Oliviya
Ax!
Mal'vol'o
"... inye dostigayut velichiya..."
Oliviya
CHto takoe ty govorish'?
Mal'vol'o
"...a inym velichie zhaluetsya..."
Oliviya
Ispeli tebya nebo!
Mal'vol'o
"...Vspomni, kto hvalil tvoi zheltye chulki..."
Oliviya
Tvoi zheltye chulki!
Mal'vol'o
"...i zhelal videt' tebya v podvyazkah nakrest..."
Oliviya
V podvyazkah nakrest!
Mal'vol'o
"...smelej, ty vsego dostignesh', esli tol'ko pozhelaesh'... "
Oliviya
|to ya vsego dostignu?
Mal'vol'o
"...Esli net, pust' ya poprezhnemu vizhu tebya slugoj..."
Oliviya
Net, eto samoe nastoyashchee sumasshestvie.
Vhodit Sluga.
Sluga
Sudarynya, molodoj chelovek ot grafa Orsino prishel; ya edva ugovoril ego
vernut'sya; on dozhidaetsya rasporyazhenij vashej milosti.
Oliviya
YA k nemu vyjdu.
Uhodit Sluga.
Milaya Mariya, pust' za etim priyatelem posmotryat. Gde moj dyadyushka Tobi?
Pust' kto-nibud' iz moih lyudej voz'met ego pod osoboe popechenie; ya by ne
pozhalela poloviny moego sostoyaniya, lish' by s nim ne sluchilos' bedy.
Uhodyat Oliviya i Mariya.
Mal'vol'o
Ogo! Teper' vam izvestno, kto ya takoj? CHeloveka ne nizhe, chem ser Tobi,
chtoby smotret' za mnoj! |to pryamo soglasuetsya s pis'mom: ona podsylaet ego
narochno, chtoby ya mog vykazat' sebya nadmennym s nim; ved' ona podstrekaet
menya na eto v pis'me. "Sbros' svoyu smirennuyu kozhu, - govorit ona, - bud'
nepriyaznen s rodstvennikom, rezok so slugami; pust' tvoj yazyk veshchaet
velichavye rechi; napusti na sebya neobychnost'"; i sootvetstvenno ukazyvaet
neobhodimye priemy, kak to: ugryumoe lico, stepennaya osanka, medlennaya rech',
napodobie kakogo-nibud' vazhnogo gospodina, i tak dalee. Ona u menya popalas';
no eto sdelal YUpiter, i YUpiter da nauchit menya blagodarnosti! A kogda ona
sejchas uhodila: "Pust' za etim priyatelem posmotryat". Priyatel'! Ne Mal'vol'o,
ne po moej dolzhnosti, a priyatel'. Da, vse sovpadaet odno s drugim, tak chto
ni drahmy somnenij, ni skrupula somnenij, nikakih prepyatstvij, nikakih
neveroyatnyh idi neblagopoluchnyh obstoyatel'stv... Da chto tut govorit'!.. Ne
mozhet byt' nichego takogo, chto moglo by stat' mezhdu mnoj i polnym krugozorom
moih nadezhd. Da, YUpiter, ne ya, - svershitel' vsego etogo, i blagodarit' nado
ego.
Vozvrashchaetsya Mariya s serom Tobi i Fabianom.
Ser Tobi
Gde on tut, vo imya vsego svyatogo? Hotya by vse d'yavoly ada sobralis' v
umen'shennom vide i sam Legion v nego vselilsya, {Namek na evangel'skij
rasskaz o bese, kotoryj, buduchi izgonyaem, voskliknul "imya mne Legion".} ya s
nim zagovoryu.
Fabian
Vot on, vot on! Kak vy sebya chuvstvuete, sudar'? Kak vy sebya chuvstvuete,
lyubeznyj?
Mal'vol'o
Podite proch'! YA vas uvol'nyayu; ne meshajte mne naslazhdat'sya uedineniem;
podite proch'!
Mariya
Slyshite, kak gulko bes v nem govorit! Razve ya ne prava byla? Ser Tobi,
gospozha prosit vas pozabotit'sya o nem.
Mal'vol'o
Xa-xa! V samom dele?
Ser Tobi
Nu, nu, tishe, tishe! S nim nado obhodit'sya myagko; dajte, ya odin. - Kak
vy pozhivaete, Mal'vol'o? Kak vy sebya chuvstvuete? Znaete chto, lyubeznyj:
otrekites' vy ot d'yavola; podumajte, ved' on vrag roda chelovecheskogo.
Mal'vol'o
Vy ponimaete, chto vy govorite?
Mariya
Vidite, kak ego zadevaet, kogda vy ploho otzyvaetes' o d'yavole? Ne
privedi bog, esli on okoldovan!
Fabian
Snesite ego mochu k vorozhee.
Mariya
Zavtra zhe utrom, esli tol'ko budu zhiva. Moej gospozhe ne mogu skazat',
do chego ne hotelos' by ego lishit'sya.
Mal'vol'o
CHto eto vy, sudarynya?
Mariya
O gospodi!
Ser Tobi
Proshu tebya, pomolchi; tak zhe nel'zya? Razve vy ne vidite, chto eto ego
razdrazhaet? Ostav'te nas odnih.
Fabian
Ne inache, kak myagkost'yu; pomyagche, pomyagche; bes krut, no ne lyubit
krutogo obrashcheniya.
Ser Tobi
Nu, kak, petushok? Kak dela, cyplenochek?
Mal'vol'o
Milostivyj gosudar'!
Ser Tobi
"Idem so mnoj, Brigitta". Net, lyubeznyj! Velichavosti ne k licu igrat' v
biryul'ki s satanoj. Nu ego v petlyu, ugol'shchika poganogo!
Mariya
Zastav'te ego prochest' molitvu, dorogoj ser Tobi, zastav'te ego
pomolit'sya.
Mal'vol'o
Molitvu, martyshka?
Mariya
Net, polozhitel'no, on i slyshat' ne hochet o bozhestvennom.
Mal'vol'o
CHtob vam vsem povesit'sya! Vse vy - pustoe durach'e. Moya stihiya - ne
vasha. Skoro vy eshche ne to uznaete.
Uhodit.
Ser Tobi
Mozhet li eto byt'?
Fabian
Esli by eto sejchas predstavit' na scene, ya by gotov byl eto osudit' kak
nepravdopodobnyj vymysel.
Ser Tobi
On, brat, sam zarazilsya nashej zateej.
Mariya
Teper' ne davajte emu spusku, ne to zateya vydohnetsya i propadet.
Fabian
Da my ego i v samom dele svedem s uma.
Mariya
Tem spokojnee budet v dome.
Ser Tobi
Znaete, my ego posadim v chulan i svyazhem. Plemyannica moya uzhe uverena,
chto on sumasshedshij; i tak my mozhem prodolzhat', sebe na zabavu, a emu v
nakazanie, poka samaya poteha nasha, utomivshis' do odyshki, ne pobudit nas
szhalit'sya nad nim, i togda my dolozhim o nashej zatee vo vseuslyshanie i
uvenchaem tebya kak opoznavatel'nicu umalishennyh. No smotrite, smotrite!
Vhodit ser |ndryu.
Fabian
Eshche uveselenie dlya majskogo utra.
Ser |ndryu
Vot vyzov, prochtite. Mogu poruchit'sya, chto on s uksusom i percem.
Fabian
Vot on kakoj ostryj?
Ser |ndryu
Da, on v etom ubeditsya. Vy tol'ko prochtite.
Ser Tobi
Daj syuda. (CHitaet) "YUnec, kto by ty ni byl, ty vsego-navsego parshivec".
Fabian
Horosho i smelo.
Ser Tobi
(chitaet)
"Ne izumlyajsya i ne divis' v dushe, pochemu ya tebya tak nazyvayu, ibo
nikakih ob®yasnenij etogo ya tebe ne dam".
Fabian
Del'noe zamechanie: eto ograzhdaet vas ot ruki zakona.
Ser Tobi
(chitaet)
"Ty yavlyaesh'sya k gospozhe Olivii, i ona, u menya na glazah, obhoditsya s
toboj lyubezno; no ty naglo lzhesh', - ya tebya vyzyvayu ne poetomu".
Fabian
Ves'ma kratko i pryamo-taki zamechatel'no... bessmyslenno.
Ser Tobi
(chitaet)
"YA budu tebya podsteregat', kogda ty pojdesh' domoj, i tut, esli tebe
poschastlivitsya menya ubit'..."
Fabian
Horosho.
Ser Tobi
(chitaet)
"...ty menya ub'esh', kak brodyaga i negodyaj".
Fabian
Vy poprezhnemu derzhites' navetrennoj storony zakona; horosho.
Ser Tobi
(chitaet)
"Bud' zdorov; i gospod' da pomiluet odnu iz nashih dush! Vozmozhno, chto on
pomiluet moyu; no ya nadeyus' na luchshee, i potomu beregis'. Tvoj drug, smotrya
po tvoemu povedeniyu, i tvoj zaklyatyj vrag,
|ndryu |g'yuchijk".
Esli eto pis'mo ego ne rasshevelit, tak on voobshche ne sposoben
shevelit'sya. YA ego vruchu emu.
Mariya
U vas k etomu budet ochen' udobnyj sluchaj: on kak raz beseduet s
gospozhoj i dolzhen skoro ujti.
Ser Tobi
Idi, ser |ndryu, karaul' ego v uglu sada, kak syshchik; chut' tol'ko
zavidish' ego, obnazhaj shpagu i, obnazhaya shpagu, chudovishchno rugajsya, potomu chto
neredko byvaet, chto uzhasnoe rugatel'stvo, esli ego rezko vykriknut'
hvastlivym golosom, daet luchshee predstavlenie o muzhestve, chem dazhe na dele
eto mozhno dokazat'. Stupaj!
Ser |ndryu
Nu, uzh rugat'sya predostav'te mne!
Uhodit.
Ser Tobi
Ego pis'ma ya peredavat' ne stanu; sudya po vneshnemu vidu, eto molodoj
chelovek sposobnyj i vospitannyj; ego snosheniya s ego gospodinom i s moej
plemyannicej podtverzhdayut to zhe samoe, tak chto eto pis'mo, buduchi sovershenno
nelepym, ne porodit v yunoshe nikakogo straha; on uvidit, chto ono ishodit ot
bolvana. Net, sudar' moj, ya peredam ego vyzov izustno; nadelyu |g'yuchijka
neobychajnoj slavoj hrabrosti i vnushu molodomu cheloveku - a on, po yunosti,
etomu legko poverit - samoe otvratitel'noe mnenie ob ego neistovstve,
lovkosti, pyle i goryachnosti. |to tak napugaet ih oboih, chto oni umertvyat
drug druga vzglyadom, kak vasiliski. {Vasilisk - skazochnyj zver', budto by
ubivayushchij odnim svoim vzglyadom.}
Vozvrashchaetsya Oliviya s Violoj.
Fabian
Vot on idet s vashej plemyannicej; pobud'te v storone, poka on ne
otklanyaetsya, i srazu zhe za nim.
Ser Tobi
YA tem vremenem postarayus' pridumat' kakie-nibud' uzhasayushchie vyrazheniya
dlya vyzova.
Uhodyat ser Tobi, Fabian i Mariya.
Oliviya
YA vse skazala kamennomu serdcu,
Vsyu chest' moyu doverila emu.
Svoyu vinu ya vtajne osuzhdayu,
No tak upryama vlastnaya vina,
CHto ej ne strashen sud.
Viola
Vo vsem napominaet vashu strast'
Skorb' moego vladyki.
Oliviya
Vot vam na pamyat'; eto moj portret.
Ne bojtes': govorit' on ne umeet.
I ya proshu vas, prihodite zavtra,
Vozmozhna l' pros'ba, bez ushcherba chesti,
V kotoroj vam mogla b ya otkazat'?
Viola
Ved' ya zhe vas proshu lyubit' Orsino.
Oliviya
No razve chestno - podarit' emu
Podarennoe vam?
Viola
YA razreshayu.
Oliviya
Proshchaj, do zavtra. YA v obitel' ada
Za demonom, kak ty, spustit'sya rada.
Uhodit.
Vozvrashchayutsya ser Tobi i Fabian.
Ser Tobi
Milostivyj gosudar', blagoslovi tebya bog.
Viola
I vas, sudar'.
Ser Tobi
Kakaya by zashchita pri tebe ni byla, pribegni k nej. Kakogo roda
oskorblenie ty emu nanes, ya ne znayu, no tvoj podsteregatel', polnyj
nenavisti, krovozhadnyj, kak ohotnik, ozhidaet tebya v konce sada; raspryagi
svoyu rapiru, bud' pospeshen v prigotovleniyah, ibo tvoj vrag provoren, lovok i
smertonosen.
Viola
Sudar', vy oshibaetes'; ya uveren, chto net cheloveka, kotoryj byl by so
mnoyu v ssore; moya pamyat' vpolne chista i svobodna ot kakogo-libo obraza
obidy, prichinennoj komu by to ni bylo.
Ser Tobi
Vy uvidite, chto eto ne tak, mogu vas uverit'; poetomu, esli vy hot'
skol'ko-nibud' dorozhite zhizn'yu, gotov'tes' k oborone, ibo vash protivnik
obladaet vsem, chem molodost', sila, lovkost' i gnev mogut nadelit' cheloveka.
Viola
Prostite, sudar', kto on takoj?
Ser Tobi
Rycar', posvyashchennyj v eto zvanie nezazubrennoj shpagoj i po kovrovym
soobrazheniyam; {"Kovrovymi rycaryami" nazyvalis' te, kotorye posvyashchalis' v
rycari ne za voennye, a za kakie libo drugie zaslugi, a neredko - prosto za
den'gi.} no v poedinke eto d'yavol; dush i tel, im razluchennyh,
naschityvaetsya tri, i ego yarost' v etu minutu tak neukrotima, chto utolit' ee
mogut tol'ko smertnye korchi i grobnica. CHet ili nechet - vot ego slovo; ili
tot, ili etot.
Viola
YA vernus' obratno v dom i poproshu u hozyajki kakogo-nibud' provozhatogo.
YA ne boec. YA slyshal o takogo roda lyudyah, kotorye narochno zatevayut s drugimi
ssoru, chtoby ispytat' ih hrabrost'; po-vidimomu, eto chelovek s takimi
zamashkami.
Ser Tobi
Net, sudar', ego negodovanie proistekaet iz ves'ma sushchestvennoj obidy.
Itak, prigotov'tes' i ispolnite ego zhelanie. Nazad v etot dom vy ne
vernetes', esli vam ne ugodno predprinyat' so mnoj to samoe, chto vy stol' zhe
bezopasno mozhete predostavit' emu. Itak, vpered, ili shpagu nagolo; potomu
chto drat'sya vy dolzhny - eto resheno, ili zakajtes' nosit' pri sebe zhelezo.
Viola
|to stol' zhe neuchtivo, skol' stranno. YA vas proshu, okazhite mne etu
lyubeznuyu uslugu, uznajte u rycarya, chem ya ego oskorbil; eto moglo byt' tol'ko
nechayanno, no nikak ne umyshlenno.
Ser Tobi
YA eto sdelayu. - Sin'or Fabian, pobud'te s etim gospodinom, poka ya ne
vernus'.
Uhodit.
Viola
Prostite, sudar', vy chto-nibud' znaete ob etom dele?
Fabian
YA znayu, chto rycar' raz®yaren protiv vas vplot' do smertel'noj reshimosti,
no nichego bol'she ne znayu.
Viola
Skazhite, pozhalujsta, chto eto za chelovek?
Fabian
Esli sudit' o nem po vneshnosti, to on otnyud' ne obeshchaet teh chudes,
kotorye vy v nem obnaruzhite, kogda podvergnete ispytaniyu ego hrabrost'. |to,
sudar', dejstvitel'no samyj lovkij, krovozhadnyj i rokovoj protivnik,
kotorogo vy mogli by otyskat' gde by to ni bylo v Illirii. Ugodno vam projti
k nemu? YA vas pomiryu s nim, esli udastsya.
Viola
Vy menya etim premnogo obyazhete; ya iz teh, kotorye duhovnoe oruzhie
predpochitayut svetskomu; ya ne gonyus' za tem, chtoby proslavit'sya moim
zakalom.
Uhodyat.
Vozvrashchaetsya ser Tobi s serom |ndryu.
Ser Tobi
Net, bratec, eto sushchij d'yavol; ya v zhizni ne vidal takogo amazona. YA s
nim srazilsya razok rapiroj, nozhnami i vsem prochim. On vypadaet s takim
smertel'nym natiskom, chto eto nechto neotvratimoe; a pri otboe on popadaet v
vas tak zhe navernyaka, kak vashi nogi hlopayut po zemle, po kotoroj oni
stupayut. Govoryat, on byl fehtoval'shchikom u persidskogo shaha.
Ser |ndryu
Vot chort! YA ne hochu s nim svyazyvat'sya.
Ser Tobi
Da, no tol'ko teper' ego ne unyat'. Fabian ego tam edva uderzhivaet.
Ser |ndryu
Vot d'yavol! Esli by ya znal, chto on hrabr i tak iskusen v fehtovanii, ya
by skorej dal emu provalit'sya k chertyam, chem vyzvat' ego. Pust' on brosit eto
delo, i ya emu podaryu moyu loshad', serogo Kapileta.
Ser Tobi
YA emu predlozhu. Stojte tut i derzhites' predstavitel'no; vse konchitsya
bez dushegubstva. (V storonu) |ge, ya poezzhu na tvoej loshadi, kak ezzhu na
tebe.
Vozvrashchayutsya Fabian i Viola.
(Fabianu)
YA poluchayu ego loshad' za prekrashchenie ssory. YA ego ubedil, chto yunosha - d'yavol.
Fabian
Takogo zhe strashnogo mneniya i on o nem; drozhit i bleden, tochno za nim
medved' gonitsya.
Ser Tobi
(Viole)
Nichego, sudar', nel'zya podelat': on hochet drat'sya s vami radi dannoj
klyatvy; no tol'ko on porazmyslil bolee zdravo ob etoj ssore i teper'
schitaet, chto o nej ne stoit i govorit'; poetomu obnazhite shpagu dlya
podderzhaniya ego obeta; on zaveryaet, chto on vas ne tronet.
Viola
(v storonu)
Ohrani menya, bozhe! Eshche nemnogo - i ya gotova skazat', do kakoj stepeni ya
ne muzhchina.
Fabian
Esli vy uvidite, chto on raz®yaren, otstupajte.
Ser Tobi
Idite, ser |ndryu, nichego nel'zya podelat': etot dvoryanin zhelaet, radi
chesti, shvatit'sya s vami odin raz; on, po zakonam dueli, ne mozhet
uklonit'sya; no on mne obeshchal kak dvoryanin i soldat, chto on vas ne tronet.
Vpered, nachinajte.
Ser |ndryu
Molyu boga, chtoby on sderzhal klyatvu!
Viola
Pover'te mne, chto eto protiv voli.
Oni obnazhayut shpagi.
Vhodit Antonio.
Antonio
Vlozhite shpagu. Esli vash protivnik
Vas oskorbil, ya za nego otvechu;
A esli vy obidchik, ya vstupayus'.
Ser Tobi
Vy, sudar'? A kto vy takoj?
Antonio
YA chelovek, kotoryj za nego
Gotov i bol'she sdelat', chem skazal.
Ser Tobi
Nu chto zh, esli vy posrednik, ya k vashim uslugam.
Oni obnazhayut shpagi.
Vhodyat pristava.
Fabian
Ser Tobi, dorogoj, ostanovites'! Syuda idut pristava.
Ser Tobi
YA vash cherez minutu.
Viola
Proshu vas, sudar', vlozhite, pozhalujsta, vashu shpagu.
Ser |ndryu
Ohotno, sudar'. A chto kasaetsya moego obeshchaniya, to slovo ya sderzhu; hodit
ona legko i slushaetsya povod'ev.
1-j Pristav
Vot on. Ispolni svoyu obyazannost'.
2-j Pristav
Antonio, ya tebya arestuyu po prikazaniyu grafa Orsino.
Antonio
Vy, sudar', oboznalis'.
1-j Pristav
Net, nichut'.
Tvoe lico ya znayu horosho
I bez matrosskoj shapki. - Vzyat' ego!
On znaet sam, chto my drug druga znaem.
Antonio
CHto zh, podchinyus'.
(Viole)
CHto znachit - vas iskat'!
No delat' nechego, yavlyus' k otvetu.
A kak zhe vy? Ved' mne u vas pridetsya
Obratno poprosit' moj koshelek.
Moya beda menya ne tak pechalit,
Kak to, chto vam ya ne mogu pomoch'.
Vy smushcheny? Ne nado padat' duhom.
2-j Pristav
Idemte, sudar'.
Antonio
YA poproshu u vas chast' etih deneg.
Viola
Kakie den'gi, sudar'?
Za vashe dobroe ko mne uchast'e
I vidya vas pritom v takoj nevzgode,
YA iz moih hudyh i zhalkih sredstv
Ssuzhu vas, chem mogu. Zapas moj skromen;
YA s vami podelyu moyu nalichnost',
Vot polkazny moej.
Antonio
Vy ot menya
Hotite otstupit'sya? Vy zabyli
Vse, chem ya vam pomog? Ne iskushajte
Neschastiya; ya ne hochu byt' nizkim
I vam napominat', upreka radi,
Moi uslugi.
Viola
YA takih ne znayu;
I vas ne znayu, golosa, lica.
Neblagodarnost' v lyudyah mne protivnej,
CHem lozh', dvulich'e, pustoslov'e, p'yanstvo,
Lyuboj porok, ch'ya porcha raz®edaet
ZHivuyu nashu krov'.
Antonio
O nebesa!
2-j Pristav
Idemte, sudar'.
Antonio
Dajte mne skazat'.
YA mal'chika, kotoryj zdes' stoit,
Iz smertnoj pasti vyrval polumertvym;
Bereg ego s takoj svyatoj lyubov'yu;
I obrazu ego, v kotorom videl
Vse, chto my chtim, molit'sya byl gotov.
1-j Pristav
A nam-to chto? Nam nekogda. Poshli!
Antonio
I etot bog - kakoj nichtozhnyj idol!
Ty krasotu unizil, Sebast'yan,
Pyatnat' prirodu mozhet lish' dusha.
Lish' tot duren, ch'ya zhizn' nehorosha.
Dobro prekrasno; a smazlivyj plut -
Pustoj, loshchenyj d'yavolom sosud.
1-j Pristav
On spyatil. Nu ego! Idem, idem.
Antonio
Vedite menya.
Uhodit s pristavami.
Viola
On govoril tak strastno, chto vsemu,
Konechno, verit. Verit' li emu?
O sbud'sya, sbud'sya, moj zhelannyj son,
Tak, chtoby nas, moj brat, mog sputat' on!
Ser Tobi
Podi syuda, rycar'; podi syuda, Fabian; pereshushuknemsya parochkoj-drugoj
premudryh izrechenij.
Viola
On nazval brata; v zerkale moem
Moj brat ponyne zhiv; on byl licom
Toch' v toch', kak ya, i byl vsegda odet
V takoj zhe vot naryad, v takoj zhe cvet.
O, esli eta vstrecha suzhdena, -
Sladka lyubov'yu gor'kaya volna!
Uhodit.
Ser Tobi
Beschestnejshij, dryannoj mal'chishka i truslivee zajca. Ego beschestnost'
yavstvuet iz togo, chto on pokinul vot zdes' svoego druga v nuzhde i otreksya ot
nego; a naschet ego trusosti - sprosi Fabiana.
Fabian
Trus, ubezhdennyj trus, dobrosovestnyj!
Ser |ndryu
Ej zhe ej, pojdu za nim eshche raz i pokolochu ego.
Ser Tobi
Vali! Otdubas' ego horoshen'ko, no tol'ko shpagi ne obnazhaj.
Ser |ndryu
Esli ya ne obnazhu...
Uhodit.
Fabian
Pojdem, posmotrim, chem eto konchitsya.
Ser Tobi
B'yus' ob lyuboj zaklad, chto vse-taki nichego ne vyjdet.
Uhodyat.
Pered domom Olivii.
Vhodyat Sebast'yan i SHut.
SHut
Vy hotite menya uverit', chto ya ne za vami poslan?
Sebast'yan
Da nu tebya, ty sumasbrod kakoj-to.
Otstan' ty ot menya!
SHut
Otlichno razygrano, chestnoe slovo! Da, ya vas ne znayu, i moya gospozha menya
za vami ne posylala prosit' vas pridti pogovorit' s nej; i vas zovut ne
gospodin Cezario; i eto ne moj nos. Vse ne tak, kak ono est'.
Sebast'yan
Proshu tebya, veshchaj svoi bezumstva
Gde hochesh', no ne zdes'. My neznakomy.
SHut
Veshchat' moi bezumstva! On slyshal eto slovo ot kakogo-nibud' velikogo
cheloveka i teper' primenyaet ego k shutu. Veshchat' moi bezumstva! Boyus', kak by
ves' mir, etot velikij uvalen', ne prevratilsya v stolichnuyu shtuchku. - Proshu
tebya vse-taki, raspoyasaj svoyu zamknutost' i skazhi, chto mne veshchat' moej
gospozhe. Veshchat' ej, chto ty idesh'?
Sebast'yan
Proshu tebya, nesnosnyj grek, ujdi.
Vot den'gi, na; a budesh' tut torchat',
YA huzhe otplachu.
SHut
Skazhu po chesti, u tebya shchedraya ruka. Umnye lyudi, kotorye dayut den'gi
durakam, priobretayut dobruyu slavu, esli horosho platyat.
Vhodyat ser |ndryu, ser Tobi i Fabian.
Ser |ndryu
Aga, sudar', opyat' ya vas vizhu! Vot vam!
Sebast'yan
A vot tebe, i vot, i vot!
Il' vse soshli s uma?
Ser Tobi
Stojte, sudar', ili ya zakinu vashu shpagu za kryshu!
SHut
Ob etom ya nemedlenno dolozhu gospozhe. Ni s odnim iz vas ya by i za dva
pensa ne pomenyalsya shkuroj.
Uhodit.
Ser Tobi
Nu-ka, sudar', stojte!
Ser |ndryu
Net, ostav'te ego. YA ego drugim putem obrabotayu. YA ego privleku k sudu
za poboi, esli v Illirii est' zakon; hot' ya i pervyj ego udaril, no eto vse
ravno.
Sebast'yan
Proch' ruku!
Ser Tobi
Net, sudar', ya vas ne pushchu. Vy, moj yunyj voitel', spryach'te vashe zhelezo;
uzh bol'no vy osterveneli. Nu!
Sebast'yan
Ne damsya ya tebe. Tak; chto teper'?
Provalivaj, ili beris' za shpagu.
Ser Tobi
CHto, chto? Nu, net, togda ya dolzhen razdobyt' unciyu-druguyu etoj vashej
prytkoj krovi.
Vhodit Oliviya.
Oliviya
Stoj, Tobi! YA prikazyvayu, stoj!
Ser Tobi
Sudarynya!
Oliviya
Kogda zh konec? Besputnyj chelovek,
Rozhdennyj dlya peshcher i dikih gor,
Ne znayushchih uchtivosti! Proch' s glaz! -
Ne oskorblyajsya, dorogoj Cezario. -
Ujdi, buyan!
Uhodyat ser Tobi, ser |ndryu i Fabian.
Proshu tebya, drug milyj,
Pust' razum tvoj, ne strast', tvorit svoj sud
Nad etim grubym i shal'nym vtorzhen'em
V tvoe spokojstvie. Pojdem ko mne.
Kogda uslyshish', skol'ko etot neuch
Nastryapal glupyh vyhodok, ty etoj
Sam ulybnesh'sya. YA proshu, pojdem.
Ne otkazhi. Protivnyj chelovek!
Grozya tebe, on serdce mne rassek.
Sebast'yan
CHto eto vse? Kuda bezhit volna?
Bezumen ya ili vo vlasti sna?
YA chuvstvom slovno v Letu* pogruzhen;
{Leta - v antichnoj mifologii - reka zabveniya.}
I esli splyu, pust' vechno dlitsya son!
Oliviya
Pojdem, proshu, dover'sya mne vo vsem.
Sebast'yan
Da, ya gotov.
Oliviya
Pust' budet tak. Idem!
Uhodyat.
Dom Olivii.
Vhodyat Mariya i SHut.
Mariya
Vot, pozhalujsta, naden' etu ryasu i etu borodu; pust' on poverit, chto ty
ser Topas, svyashchennik; i potoropis'; a ya tem vremenem shozhu za serom Tobi.
Uhodit.
SHut
Ladno, nadenu i pritvoryus'. Horosho, esli by ya byl pervym, kto
pritvoryaetsya v takoj vot ryase. YA nedostatochno vysok rostom, chtoby byt'
predstavitel'nym v etom sape, i nedostatochno hudoshchav, chtoby sojti za
userdnogo knizhnika; vprochem, schitat'sya chestnym chelovekom i horoshim hozyainom
- niskol'ko ne huzhe, chem slyt' chelovekom ozabochennym i velikim uchenym.
Soyuzniki prishli.
Vhodyat ser Tobi i Mariya.
Ser Tobi
Blagoslovi tebya YUpiter, gospodin pop.
SHut
Bonos dies, {iskazhenie ispanskogo vyrazheniya bueuos dias - 'dobryj
den''.} ser Tobi; ibo, kak drevnij prazhskij otshel'nik, nikogda ne vidavshij
ni pera ni chernil, ves'ma ostroumno skazal plemyannice korolya Gorboduka: "To,
chto est', est'", - tak i ya, buduchi gospodinom popom, esm' gospodin pop; ibo,
chto est' "to", kak ne "to", chto znachit "est'", kak ne "est'"?
Ser Tobi
Pogovori s nim, ser Topas.
SHut
|j, kak vas tam! Mir sej temnice!
Ser Tobi
Horosho kanal'ya prikidyvaetsya! Otlichnyj kanal'ya.
Mal'vol'o
(iznutri)
Kto tam zovet?
SHut
Ser Topas, svyashchennik, prishedshij posetit' Mal'vol'o, bezumca.
Mal'vol'o
Ser Topas, ser Topas, dobryj ser Topas, shodite k moej gospozhe.
SHut
Izydi, nepomernyj bes! Kak ty terzaesh' etogo cheloveka! Ty tol'ko i
govorish', chto o gospozhah?
Ser Tobi
Horosho skazano, gospodin pop.
Mal'vol'o
Ser Topas, ni s kem v mire tak ne obrashchalis'; dobryj ser Topas, vy ne
dumajte, chto ya sumasshedshij; oni zaperli menya zdes' v otvratitel'noj
temnote.
SHut
T'fu, beschestnyj Satana! YA tebya nazyvayu kak mozhno bolee skromno, ibo ya
iz teh obhoditel'nyh lyudej, kotorye dazhe s d'yavolom vedut sebya uchtivo. Ty
govorish' - zdes' temno?
Mal'vol'o
Kak v adu, ser Topas.
SHut
Pomiluj, da zdes' okna Fonaryami, prozrachnye, kak stavni, a verhnij svet
na severo-yug luchezaren, kak chernoe derevo; i ty zhaluesh'sya na zapiratel'stvo?
Mal'vol'o
YA ne sumasshedshij, ser Topas; ya vam govoryu - zdes' temno.
SHut
Bezumec, ty zabluzhdaesh'sya; ya govoryu, net t'my, krome nevezhestva, - v
kakovom ty eshche pushche teryaesh'sya, chem egiptyane v svoem tumane.
Mal'vol'o
YA govoryu - eta komnata temna, kak nevezhestvo, dazhe esli nevezhestvo
temno, kak ad; i ya govoryu - nikogo v mire tak ne obizhali. YA ne bol'she
sumasshedshij, chem vy; ispytajte eto lyuboj svyaznoj besedoj.
SHut
Kakovo mnenie Pifagora otnositel'no dichi? {Namek na uchenie Pifagora o
pereselenii dush iz chelovecheskih tel v tela zhivotnyh i obratno.}
Mal'vol'o
CHto dusha nashej babki mozhet obitat' v ptice.
SHut
CHto ty myslish' ob ego mnenii?
Mal'vol'o
YA myslyu o dushe blagorodno i nikoim obrazom ne odobryayu ego mneniya.
SHut
Proshchaj. Prebyvaj vo t'me. Poka ty ne soglasish'sya s mneniem Pifagora, ya
ne priznayu tebya v ume; i smotri, ne ubej kulika, chtoby ne obezdolit' dushi
tvoej babki. Proshchaj.
Mal'vol'o
Ser Topas, ser Topas!
Ser Tobi
Otmennejshij ser Topas!
SHut
A ved' ya na vse ruki.
Mariya
Ty mog vse eto prodelat' bez borody i ryasy; on tebya ne vidit.
Ser Tobi
Pogovori s nim obychnym tvoim golosom i pridi mne skazat', kak ty ego
nashel; mne by hotelos' pokonchit' s etoj zateej. Esli ego mozhno pristojnym
obrazom osvobodit', to luchshe tak i sdelat'; ya sejchas v takih neladah s moej
plemyannicej, chto ne mog by bez opasnosti dlya sebya dovesti igru do konca.
Prihodi skorej ko mne v komnatu.
Uhodyat ser Tobi i Mariya.
SHut
(poet)
"|j, Robin, milyj Robin,
Kak milaya tvoya?"
Mal'vol'o
SHut...
SHut
"Ona so mnoj nehorosha".
Mal'vol'o
SHut...
SHut
"Ah, pochemu zhe tak?"
Mal'vol'o
SHut, poslushaj...
SHut
"Ej mil drugoj..."
Kto zovet, ej?
Mal'vol'o
Dobryj shut, esli ty hochesh' sosluzhit' mne sluzhbu, razdobud' mne svechu,
pero, chernil i bumagi; dayu tebe slovo dvoryanina, ya vek tebe budu blagodaren.
SHut
Gospodin Mal'vol'o?
Mal'vol'o
Da, dobryj shut.
SHut
Ah, sudar', kak eto vy reshilis' vashih pyati razumov? {Pyat' sposobnostej
uma, kakovymi schitalis' zdravyj smysl, voobrazhenie, suzhdenie. Fantaziya i
pamyat'.}
Mal'vol'o
SHut, nikogo v mire ne obizhali tak zhestoko. YA tak zhe v svoem ume, shut,
kak i ty.
SHut
Tol'ko tak zhe? Togda vy dejstvitel'no bezumny, esli vy ne bol'she v ume,
chem durak.
Mal'vol'o
Oni tut zavladeli mnoj, derzhat menya vpot'mah, podsylayut ko mne
svyashchennikov, oslov i delayut vse, chto mogut, chtoby svoej naglost'yu svesti
menya s uma.
SHut
Podumajte, chto vy govorite! Svyashchennik zdes'! - Mal'vol'o, Mal'vol'o,
nebesa da iscelyat tvoj rassudok! Postarajsya usnut' i ne gorodi prazdnyj
vzdor.
Mal'vol'o
Ser Topas...
SHut
Ne vedi s nim besedy, dobryj chelovek. - Kto, sudar', ya? YA, sudar', ne
vedu. Pomogaj vam bog, dobryj ser Topas. - Nu chto zh, amin'. - Ispolnyu,
sudar', ispolnyu.
Mal'vol'o
SHut, shut, shut, poslushaj...
SHut
Ah, sudar', uspokoites'. CHto vy skazali, sudar'? Mne popadaet za to,
chto ya s vami razgovarivayu.
Mal'vol'o
Dobryj shut, razdobud' mne ognya i bumagi; ya govoryu tebe, ya tak zhe v
svoem ume, kak vsyakij drugoj v Illirii.
SHut
Ah, kogda by tak, sudar'!
Mal'vol'o
Klyanus' etoj rukoj, chto da! Dobryj shut, chernil, bumagi i ognya; i otnesi
to, chto ya napishu, gospozhe; ty na etom zarabotaesh', kak ni na odnom drugom
pis'me.
SHut
YA vam razdobudu. No skazhite mne pravdu: vy dejstvitel'no sumasshedshij
ili tol'ko prikidyvaetes'?
Mal'vol'o
Pover' mne, ya ne sumasshedshij. YA tebe govoryu pravdu.
SHut
Net, ya nikogda ne poveryu sumasshedshemu, poka ne uvizhu ego mozgov. YA vam
prinesu ognya, i bumagi, i chernil.
Mal'vol'o
SHut, ya eto vozmeshchu v naivysshej mere. Proshu tebya, shodi.
SHut
(poet)
"YA pomchus'
I vernus'
Syuda zhe k vam sejchas,
Prytche vseh,
Kak starinnyj Greh*,
CHtob ustroit' vas.
On s tesovym mechom
Raz®yarennym smerchom
Naletaet na besa:
Ahti, ohti,
Rubit kogti.
Bud' zdorov, povesa".
{*Olicetvorenie Greha ili Poroka - tradicionnyj personazh srednevekovogo
teatra.}
Uhodit.
Sad Olivii.
Vhodit Sebast'yan.
Sebast'yan
Vot vozduh, vot torzhestvennoe solnce
I vot ee podarok, etot zhemchug,
Zdes', nayavu. Hot' ya okutan chudom,
Bezumiya v nem net. No gde Antonio?
YA u "Slona" ego ne obnaruzhil;
No on tam byl i, govoryat, poshel
Menya razyskivat'. Ego sovet
Mne sosluzhil by zolotuyu sluzhbu.
Hotya moya dusha i sporit s chuvstvom
I zdes' oshibka v chem-to, a ne bred,
No etot sluchaj, eti volny schast'ya
Nastol'ko prevoshodyat vse primery,
CHto ya gotov ne verit' ni glazam
Ni razumu, kotoryj chto ugodno
Dokazhet mne, no ne moe bezum'e.
Ili ona bezumna? No togda
Ona by ne mogla vesti svoj dom,
Reshat' dela, davat' rasporyazhen'ya
Tak rovno, rassuditel'no i tverdo,
Kak eto ya vidal. Zdes' chto-to est'
Nevernoe. No vot idet ona.
Vhodyat Oliviya i Svyashchennik.
Oliviya
Ne osudi moyu pospeshnost'. Hochesh',
Pojdem so mnoj i so svyatym otcom
V chasovnyu ryadom; tam, v svyashchennoj seni,
Ty, pered nim, daj mne obet velikij
Tvoej lyubvi, chtoby moya ne v meru
Revnivaya i robkaya dusha
Byla spokojna. |to budet tajnoj,
Poka ty sam ne ostanovish' vremya,
Kogda my sovershim obryad venchan'ya,
Kak trebuet moj san. CHto ty mne skazhesh'?
Sebast'yan
Pust' nas vedet vash dobryj chelovek;
YA klyatvu dam, i dam ee navek.
Oliviya
Togda idem, otec; pust' yarkim svetom
Siyaet nebo nad moim obetom.
Uhodyat.
Pered domom Olivii.
Vhodyat SHut i Fabian.
Fabian
Poslushaj, esli ty menya lyubish', pokazhi mne ego pis'mo.
SHut
A vy, dobrejshij gospodin Fabian, ispolnite mne druguyu pros'bu.
Fabian
Vse, chto hochesh'.
SHut
Ne trebujte, chtoby ya vam pokazyval eto pis'mo.
Fabian
|to nazyvaetsya podarit' sobaku i v nagradu trebovat' sobaku obratno.
Vhodyat Gercog, Viola, Kurio i vel'mozhi.
Gercog
Vy chto, druz'ya moi, prinadlezhite k domu gospozhi Olivii?
SHut
Da, sudar'; ee prichindaly.
Gercog
Tebya ya znayu horosho. Kak pozhivaesh', priyatel'?
SHut
Da chto, sudar', s vragami horosho, s druz'yami ploho.
Gercog
Kak raz naoborot: s druz'yami horosho.
SHut
Net, sudar', s nimi-to i ploho.
Gercog
Kak zhe eto tak?
SHut
Pomilujte, sudar': oni menya rashvalivayut i delayut iz menya osla, a moi
vragi - te pryamo mne govoryat, chto ya osel; tak chto vragi moi, sudar',
pomogayut mne v samopoznanii, a druz'ya menya vvodyat v obman; tak chto, ezheli
vyvody podobny poceluyam i chetyre otricaniya ravny dvum utverzhdeniyam, to i
polechitsya, chto s druz'yami mne ploho, a s vragami horosho.
Gercog
A ved' eto otlichno.
SHut
Net, sudar', skazhu po chesti, hot' vam i ugodno byt' iz moih druzej.
Gercog
No so mnoj tebe ne dolzhno byt' ploho. Vot zolotoj.
SHut
Sudar', ne budet dvoedushiem, esli vy udvoite vashe velikodushie.
Gercog
O, ty podaesh' mne durnoj sovet.
SHut
Spryach'te na etot raz vashu sovest' v karman, sudar', i pust' vasha plot'
i krov' posleduyut sovetu.
Gercog
Tak i byt', voz'mu na sebya greh dvoedushiya; vot tebe drugoj.
SHut
Primo, secundo, tertio - horoshaya igra; i est' staraya pogovorka, chto
tretij platit za vseh; a muzyka v tri scheta, sudar', - slavnaya plyasovaya
muzyka; da i kolokola svyatogo Benneta, sudar', mogut vam napomnit': raz,
dva, tri.
Gercog
Bol'she deneg ty u menya, poka chto, ne vyshutish'; esli ty dolozhish' svoej
gospozhe, chto ya prishel pogovorit' s nej, i privedesh' ee s soboj, to eto moglo
by opyat' razbudit' moyu shchedrost'.
SHut
Izvol'te, sudar', pobayukajte vashu shchedrost', poka ya ne vernus'; ya idu,
sudar'; no tol'ko vy ne podumajte, chto moe zhelanie poluchit' est' greh
lyubostyazhaniya. Itak, sudar', pust' vasha shchedrost', kak vy govorite, sosnet
malenechko; ya ee sejchas razbuzhu.
Uhodit.
Viola
Vot chelovek, kotoryj spas menya.
Vhodyat Antonio i pristava.
Gercog
Ego lico ya pomnyu horosho,
Hotya poslednij raz on byl izmazan
I cheren, kak Vulkan v dymu vojny;
On kapitanom byl na zhalkom sudne,
Nichtozhnejshih razmerov i osadki,
I s nim on tak otchayanno vcepilsya
V prekrasnejshij iz nashih korablej,
CHto dazhe zavist' i yazyk poteri
Emu vozdali chest' i slavu. CHto s nim?
1-j Pristav
Orsino, vot Antonio, tot samyj,
CHto "Feniksa" otbil s kandijskim gruzom,
I on zhe "Tigra" vzyal na abordazh,
Kogda plemyannik vash nogi lishilsya;
Zdes', v ulice, zabyv i styd i pravo,
On dralsya v poedinke i zahvachen.
Viola
On za menya vstupilsya, gosudar';
No pod konec zagovoril tak stranno,
CHto rech' ego mogla byt' tol'ko bredom.
Gercog
Proslavlennyj pirat, morskoj razbojnik!
Kak ty otvazhilsya yavit'sya k tem,
Kogo ty prevratil, cenoyu krovi,
V svoih vragov?
Antonio
Orsino, gosudar',
Pozvol'te mne otbrosit' eti zvan'ya:
YA ne pirat i ne morskoj razbojnik,
Hotya, ne sporyu, my vragi s Orsino.
A priveden syuda ya koldovstvom:
On, etot vot neblagodarnyj mal'chik,
Iz pennoj pasti yarostnogo morya
Byl mnoj spasen; on pogibal sovsem;
YA zhizn' emu vernul i k nej pribavil
Moyu lyubov', bez mery i predela,
Vsyu posvyativ emu; ego zhe radi,
Iz-za lyubvi edinoj, ya vstupil
V opasnyj i vrazhdebnyj etot gorod;
V ego zashchitu obnazhil oruzh'e;
Kogda menya shvatili, on, kovarnyj,
Ne zahotev delit' so mnoj opasnost',
Stal otricat' v glaza znakomstvo nashe
I dlya menya dalekim stal mgnovenno
Na dvadcat' let; ne otdal koshel'ka,
Kotorym ya za polchasa pred etim
Ssudil ego.
Viola
Kak eto mozhet byt'?
Gercog
Kogda, skazhi, on pribyl v etot gorod?
Antonio
Segodnya, gosudar'; a pered tem
Tri mesyaca podryad, bez pereryva,
My den' i noch' s nim byli nerazluchny.
Vhodyat Oliviya i priblizhennye.
Gercog
Idet grafinya; tverd' soshla k zemle. -
Poslushaj, drug, tvoi slova bezumny:
On u menya tri mesyaca kak sluzhit.
No eto - posle. - Otojdite s nim.
Oliviya
V chem, gosudar' moj, esli to vozmozhno,
Oliviya mogla by ugodit' vam? -
Cezario, vy ne sderzhali slova.
Viola
Sudarynya!
Gercog
Prelestnaya Oliviya...
Oliviya
V chem delo
Cezario? - Moj milostivyj gercog...
Viola
Moj gercog govorit; moj dolg - umolknut'.
Oliviya
No esli, gosudar', napev vse tot zhe, -
On sluhu moemu nevynosim,
Kak vopli posle muzyki.
Gercog
Vse tak zhe
Bezzhalostna?
Oliviya
Vse tak zhe postoyanna.
Gercog
V chem? V hladnosti? ZHestokoe sozdan'e,
U ch'ih neblagodarnyh altarej
Moya dusha pokorno voznosila
Svyashchennejshie zhertvy! CHto mne delat'?
Oliviya
Vse, gosudar', chto vam ugodno budet.
Gercog
CHto esli b ya nashel v sebe reshimost',
Kak v smertnyj chas egipetskij razbojnik,
Ubit' to, chto lyublyu? I v dikoj strasti
Est' blagorodstvo. Slushajte menya:
Raz vy moyu ne ocenili vernost',
I ya otchasti znayu to orud'e,
Kotorym ya iz vashih chuvstv istorgnut,
Pust' budet zhiv beschuvstvennyj tiran;
No etogo, vam milogo, lyubimca,
Kotoryj - vidit bog - mne dorog nezhno,
YA otorvu ot etih cherstvyh glaz,
Gde on uvenchan, mne naperekor. -
Idi so mnoj; moj um sozrel dlya zla:
YA zakolyu tebya, moj agnec hrupkij,
Mstya serdcu vorona v grudi golubki.
Viola
A ya, chtob tol'ko uspokoit' vas,
Gotov, rad, schastliv umeret' sto raz.
Oliviya
Kuda idet Cezario?
Viola
Za tem,
Kto mne dorozhe glaz i zhizni brennoj,
Dorozhe, chem vse zhenshchiny vselennoj.
Kogda ya lgu, to pust' padet v krovi,
O sud'i neba, klevetnik lyubvi!
Oliviya
O, kak chudovishchno! Kakoj obman!
Viola
Kto obmanul vas? Kto obidel vas?
Oliviya
Il' ty zabylsya? Tol'ko chto, sejchas... -
Pozvat' svyashchennika.
Uhodit odin iz slug.
Gercog
Idi za mnoj.
Oliviya
Kuda? Cezario, suprug, postoj!
Gercog
Suprug?
Oliviya
Suprug. Pust' sam on dast otvet.
Gercog
Ee suprug?
Viola
YA, gosudar' moj? Net.
Oliviya
Uvy, tvoj nizkij strah tebya ponudil
Otrech'sya ot sebya; no net, ne bojsya,
Cezario; beri svoyu sud'bu;
Bud', kem ty est', - i budesh' raven s tem,
CHego boish'sya. -
(Vhodit Svyashchennik.)
V dobryj chas, otec.
Otec, proshu tebya, vo imya sana,
Zdes' ob®yavit', - hot' my reshili bylo
Hranit' vo t'me to, chto nezhdannyj sluchaj
Otkryl do sroka, - vse, chto sovershilos'
Mezh etim yunoshej i mnoj segodnya.
Svyashchennik
Soyuz nerastorgaemoj lyubvi,
Otmechennyj soedinen'em ruk,
Zapechatlennyj poceluem ust
I spayannyj obmenom vashih kolec;
Prichem obryad svyatogo dogovora
Svidetel'stvom moim skreplen kak dolzhno.
S teh por, mne govoryat chasy, k mogile
YA shel lish' dva chasa.
Gercog
Pritvorlivyj shchenok! Kakim ty stanesh',
Kogda v shersti prostupit sedina?
Ili, byt' mozhet, umnozhaya lozh',
Ty sam sebya podnozhkoj skuvyrnesh'?
Proshchaj, beri ee; no chtob vovek
Ty moego puti ne peresek!
Viola
YA vam klyanus'...
Gercog
Zdes' klyatvy neumestny!
Dolzhny i trusy byt' hot' kaplyu chestny.
Vhodit ser |ndryu.
Ser |ndryu
Radi boga, lekarya! I k seru Tobi nemedlenno lekarya poshlite.
Oliviya
CHto sluchilos'?
Ser |ndryu
On prolomil mne golovu, da i seru Tobi bashku razmozzhil. Radi boga,
okazhite pomoshch'! YA by sorok funtov otdal, tol'ko by sejchas byt' doma.
Oliviya
Kto eto sdelal, ser |ndryu?
Ser |ndryu
Grafskij dvoryanin, nekij Cezario. My dumali, on trus, a eto sam d'yavol
vo ploti.
Gercog
Moj dvoryanin, Cezario?
Ser |ndryu
Bozhen'ki milostivye, on tut! Vy ni za chto ni pro chto prolomili mne
golovu, a chto ya sdelal, tak eto menya ser Tobi podstreknul.
Viola
Prichem tut ya? YA v zhizni vas ne trogal.
Vy besprichinno obnazhili shpagu,
No ya sklonil vas k miru, vas ne tronuv.
Ser |ndryu
Esli razmozzhit' bashku znachit tronut', tak vy menya tronuli; vy, ya vizhu,
ni vo chto ne stavite razmozzhennuyu bashku.
Vhodyat ser Tobi i SHut.
Vot i ser Tobi kovylyaet; on vam tozhe rasskazhet; ne bud' on i
podvypit'e, on by vas poshchekotal ne etakim manerom.
Gercog
Nu chto, kavaler, kak dela?
Ser Tobi
Da chto tam! Ranili, i delu konec. - Durachok, videl ty Dika-lekarya,
durachok?
SHut
Ax, ser Tobi, on p'yan vot uzhe bol'she chasu; u nego glaza zakatilis' v
vosem' utra.
Ser Tobi
V takom sluchae on skot i neprilichnaya lichnost'. Nenavizhu p'yanyh skotov.
Oliviya
Uberite ego! Kto eto ih tak iskromsal?
Ser |ndryu
YA vam pomogu, ser Tobi, - ved' nas budut vmeste perevyazyvat'.
Ser Tobi
Vy pomozhete? |takaya oslinaya golova, i durachina, i zhulik, suhoparyj
zhulik, fefela!
Oliviya
On dolzhen lech', i pust' posmotryat ranu.
Uhodyat SHut, Fabian, ser Tobi
i ser |ndryu.
Vhodit Sebast'yan.
Sebast'yan
YA ochen' ogorchen, chto mnoyu ranen
Vash rodstvennik; no bud' on dazhe brat moj,
YA byl by vynuzhden k takoj zashchite.
Vy na menya glyadite strannym vzglyadom;
YA ponimayu, vy oskorbleny.
Prostite mne, lyubimaya, hotya by
Vo imya nashih stol' nedavnih klyatv.
Gercog
Odno lico, odna odezhda, golos -
I dvoe! Kak v volshebnyh zerkalah!
Sebast'yan
Antonio, moj dorogoj Antonio!
Kakim terzan'em byl mne kazhdyj chas,
S teh por kak my rasstalis'!
Antonio
Vy - Sebast'yan?
Sebast'yan
Ty etogo boish'sya?
Antonio
No kak zhe tak mogli vy razdelit'sya?
Dve polovinki yabloka ne shodnej,
CHem eti dvoe. Kto zhe Sebast'yan?
Oliviya
Neveroyatno!
Sebast'yan
Ne ya zhe eto? U menya net brat'ev;
I net vo mne bozhestvennogo svojstva
Byt' zdes' i vsyudu. A moyu sestru
Slepye volny morya poglotili.
Vy mne ne rodstvennik? Kak vashe imya?
Otkuda rodom vy?
Viola
YA messalinec;
Otec moj nazyvalsya Sebast'yanom,
I brat moj byl takoj vot Sebast'yan,
V takom vot plat'e leg v svoj vlazhnyj grob;
I esli duhi mogut voploshchat'sya,
Vy nas prishli pugat'.
Sebast'yan
YA duh i esm',
No oblechennyj v etot grubyj oblik,
Kotoryj ya nasledoval ot chreva.
I bud' vy zhenshchinoj, - razlad lish' v etom, -
YA by slezami oblil vashi shcheki,
Skazav: "Privet, pogibshaya Viola!"
Viola
U moego otca nad brov'yu bylo
Rodimoe pyatno.
Sebast'yan
Moj byl s takim zhe.
Viola
On umer v den', kogda trinadcat' let
Proshlo so dnya rozhdeniya Violy.
Sebast'yan
O, etu pamyat' ya hranyu zhivoj!
Da, on svershil svoe zemnoe delo,
Kogda sestre trinadcat' stalo let.
Viola
Hotya nam net drugih pomeh dlya schast'ya,
CHem etot moj chuzhoj muzhskoj naryad,
Ne obnimaj menya, ne ubedyas'
Slichen'em obstoyatel'stv, mest i srokov,
CHto ya Viola; chtoby vse proverit',
Zdes' k odnomu my shodim kapitanu;
Tam i moya odezhda; on pomog
Mne postupit' na gercogskoyu sluzhbu.
A posle etogo vsya zhizn' moya
Proshla mezh gosudarem i grafinej.
Sebast'yan
(Olivii)
Tak znachit, vy oshiblis', gospozha;
No vas priroda napravlyala verno.
Vy s devushkoj hoteli obruchit'sya
I v etom ne obmanuty, klyanus':
Tot, s kem vy obruchilis', tozhe devstven.
Gercog
Vy smushcheny? On blagoroden krov'yu.
Raz eto tak i zerkalo pravdivo,
To est' i mne v krushen'e etom dolya.
(Viole)
Moj mal'chik, ty tverdil mne sotni raz,
CHto ya vseh zhenshchin dlya tebya dorozhe.
Viola
I eti rechi povtoryu pod klyatvoj,
I eti klyatvy sohranyu v dushe,
Kak eta tverd' hranit ogon', kotorym
Den' otlichen ot nochi.
Gercog
Daj mne ruku;
I pokazhis' v svoem devich'em plat'e.
Viola
Ego hranit tot kapitan, s kotorym
My vyshli na bereg; no on sejchas
Sidit v tyur'me, po zhalobe Mal'vol'o,
Togo, chto sluzhit v svite u grafini.
Oliviya
Osvobodit' ego. - Pozvat' Mal'vol'o. -
Ah, da, ya vspomnila: ved' on, bednyaga,
YA slyshala, sovsem v ume rasstroen.
Vozvrashchayutsya SHut s pis'mom i Fabian.
V takom rasstrojstve myslej ya sama,
CHto i zabyla pro ego bezum'e.
Kak on, skazhi?
SHut
Po pravde skazat', sudarynya, on otbivaetsya ot Vel'zevula, naskol'ko
mozhet chelovek v ego polozhenii; napisal vam tut pis'mo; mne sledovalo otdat'
vam ego segodnya utrom, da ved' poslaniya sumasshedshego - ne Evangelie, tak chto
nevelika vazhnost', kogda oni vrucheny.
Oliviya
Vskroj ego i prochti.
SHut
Tak smotrite zhe, pouchajtes', kogda durak veshchaet ot imeni sumasshedshego.
(CHitaet) "Vidit bog, sudarynya..."
Oliviya
CHto takoe? Ty s uma soshel?
SHut
Net, sudarynya, ya tol'ko chitayu sumasshedshee; esli vashej milosti ugodno,
chtoby ono poluchilos' v nadlezhashchem vide, vy dolzhny dozvolit' glas velij.
Oliviya
Proshu, tebya, chitaj kak sleduet.
SHut
YA tak i delayu, sudarynya; chtoby chitat' ego kak sleduet, nado chitat' tak;
poetomu sklonite sluh, princessa.
Oliviya
(Fabianu)
CHitaj ty.
Fabian
(chitaet)
"Vidit bog, sudarynya, vy menya obizhaete, i mir eto uznaet. Hot' vy i
vvergli menya vo t'mu i dali vashemu p'yanomu dyadyushke nado mnoj gospodstvovat',
ya vse-taki vladeyu moimi chuvstvami ne huzhe, chem vasha milost'. Pri mne vashe
sobstvennoruchnoe pis'mo, pobudivshee menya prinyat' tu vneshnost', kotoruyu ya
usvoil; kakovoe, ya ne somnevayus', dokazhet polnuyu moyu pravotu, a vam dostavit
polnyj pozor. Dumajte obo mne, chto ugodno. Vyrazheniyami predannosti ya
neskol'ko prenebregayu i govoryu kak oskorblennyj.
Bezumno pritesnyaemyj Mal'vol'o."
Oliviya
|to on pisal?
SHut
Da, sudarynya.
Gercog
Bezum'ya zdes' nemnogo.
Oliviya
Fabian,
Osvobodi ego; dostav' syuda.
Uhodit Fabian.
Moj gercog, esli vy soglasny videt'
Vo mne svoyu sestru, a ne suprugu,
Pust' tot zhe den' venchaet dva soyuza
Zdes', v etom dome, u menya v gostyah.
Gercog
YA otvechayu radostnym soglas'em.
(Viole)
A vy svobodny; za byluyu sluzhbu,
V takom razlade s zhenskoyu prirodoj,
V protivorech'e s nezhnym vospitan'em,
Za to, chto ya vam dolgo byl hozyain,
Vot vam moya ruka, chtob byt' hozyajkoj
Hozyainu.
Oliviya
A mne - sestroj.
Vozvrashchaetsya Fabian s Mal'vol'o.
Gercog
Tak eto -
Bezumec?
Oliviya
Da, on samyj. CHto, Mal'vol'o?
Mal'vol'o
Sudarynya, ya vami oskorblen,
YA oskorblen zhestoko.
Oliviya
Mnoj, Mal'vol'o?
Mal'vol'o
Da, vami. Vot, proshu, prochtite eto.
Ruka nich'ya, kak vasha. Napishite
Ne etim pocherkom, ne etim slogom;
Skazhite, chto pechat', chto mysl' - ne vashi.
Ne skazhete. Nu chto zh, togda soznajtes'
I ob®yasnite mne, po dobroj chesti,
Zachem tak yavno vy menya vzmanili,
Veleli mne hodit' s ulybkoj, v zheltyh
CHulkah, v podvyazkah nakrest, glyadya hmuro
Na sera Tobi i men'shuyu chelyad';
Kogda ya vse ispolnil v skromnoj vere,
Zachem menya vy zaperli vpot'mah,
V tyur'mu, gde poseshchal menya svyashchennik,
I sdelali poslednim iz posmeshishch,
Kakie videl svet? Zachem, skazhite?
Oliviya
Uvy, Mal'vol'o, pocherk zdes' ne moj,
Hotya, dolzhna soznat'sya, shodstva mnogo.
Vne vsyakih sporov, to ruka Marii.
YA vspominayu: o tvoem bezum'e
Skazala mne ona; i ty yavilsya
S ulybkoj i v tom vide, kak v pis'me
Zdes' skazano. Proshu tebya, sderzhis'.
S toboj sygrali ochen' zluyu shutku;
No my najdem vinovnyh, i ty budesh'
Istcom i sudiej v tvoem zhe dele.
Fabian
Sudarynya, dozvol'te mne skazat',
I pust' vrazhda i budushchie raspri
Ne omrachat torzhestvennogo chasa,
Kotoryj zdes' nastal. V takoj nadezhde,
YA smelo soznayus', chto ya i Tobi
Podstroili Mal'vol'o etu shtuku,
V vidu ego durnyh i neuchtivyh
Postupkov protiv nas. Pis'mo pisala
Mariya, pod davlen'em sera Tobi,
Za chto v nagradu on na nej zhenilsya.
No tak kak nasha zlost' byla veseloj,
To zdes' skorej umesten smeh, chem mest',
K tomu zhe esli spravedlivo vzvesit'
Vzaimnye obidy.
Oliviya
Ah, bednyj, kak s toboyu oboshlis'!
SHut
CHto zh, "inye rodyatsya velikimi, inye dostigayut velichiya, a inym velichie
shvyryaetsya". YA tozhe, sudar', uchastvoval v etoj interlyudii, v kachestve sera
Topasa, sudar'; no eto vse edino. "Ej-bogu, shut, ya ne sumasshedshij". Pomnite?
"Sudarynya, chto vy nahodite smeshnogo v etom bezmozglom merzavce? Esli vy sami
ne ulybaetes', u nego i rot zaklepan". Tak-to kolovrashchenie vremeni neset s
soboj vozmezdie.
Mal'vol'o
YA otomshchu eshche vsej vashej shajke.
Uhodit.
Oliviya
Emu bol'shuyu nanesli obidu.
Gercog
Puskaj za nim pojdut i sklonyat k miru;
On dolzhen nam skazat', gde kapitan.
A tam nastanet zolotoe vremya
I nashih dush torzhestvennyj soyuz.
Poka zhe, milaya sestra, my budem
U vas v gostyah. Cezario, idem;
YA budu zvat' vas tak, poka vy mal'chik.
A v novom bleske zhenskogo naryada -
Moya carica i moya otrada.
Uhodyat vse, krome SHuta.
SHut
(poet)
"Kogda ya rostom da byl eshche s vershok,
Tut kak raz i veter i dozhd',
YA vse duril, kak tol'ko mog,
A ved' dozhd', on hleshchet kazhdyj den'.
Kogda dostig ya zrelyh let,
Tut i t. d.
Ot pluta pryatalsya sosed,
A ved' i t. d.
Kogda - uvy! - ya vzyal zhenu,
Tut i t. d.
YA s nej bez pol'zy vel vojnu,
A ved' i t. d.
Kogda ya stal ubog i star,
Tut i t. d.
Ot piva v golove ugar,
A ved' i t. d.
Nash mir nachalsya davnym-davno,
Tut i t. d.
No vse ravno, raz vam smeshno,
My hotim smeshit' vas kazhdyj den'".
Uhodit.
DVENADCATAYA NOCHX, ILI CHTO UGODNO
Tekst. Komediya eta vpervye byla opublikovana v F1 1623 g. |to - ochen'
horoshij tekst, pochti ne trebuyushchij popravok.
Datirovka i pervye predstavleniya. Datirovka p'esy ne predstavlyaet
osobyh zatrudnenij. V spiske Miresa 1598 g. komediya ne upominaetsya. S drugoj
storony, po soobshcheniyu sera Dzhona Menningema, chlena yuridicheskoj kollegii
Middl'-Templya (London), 2 fevralya 1602 g. v Middl'-Temple byla postavlena
komediya pod zaglaviem "Dvenadcataya noch', ili CHto ugodno". Po vsej
veroyatnosti, p'esa voznikla v 1600 g.
Krome upomyanutoj postanovki, p'esa shla pri dvore v 1618 g. i zatem
snova, pod zaglaviem "Mal'vol'o", v 1623 g. Populyarnost' ee podtverzhdaetsya
pohvalami, rastochaemymi ej eshche v 1640 g. Diggesom, kotoryj osobenno otmechaet
sceny s uchastiem Mal'vol'o.
Zaglavie. Pervoe zaglavie p'esy otnositsya ne k soderzhaniyu ee, a k
vremeni postanovki (na pervom predstavlenii). "Dvenadcataya noch'"
(dvenadcataya ot Rozhdestva) prihoditsya na vecher 6 yanvarya, zakanchivavshij
period rozhdestvenskih igr, obryadov i predstavlenij. V etot vecher pri
anglijskom dvore izdavna davali spektakli. Vtoroe zaglavie, povidimomu,
soderzhit namek na pestrotu obrazov i epizodov p'esy: zritel'
preduprezhdaetsya, chto uvidit vsyakuyu vsyachinu - "chto ugodno".
Istochniki. Lezhashchaya v osnove p'esy istoriya dvuh bliznecov i ih
priklyuchenij, svyazannyh s zabavnejshimi nedorazumeniyami i blagopoluchno
zakanchivayushchihsya dvumya schastlivymi brakami, beschislennoe kolichestvo raz
obrabatyvalas' ital'yanskimi novellistami i dramaturgami, ravno kak i ih
perevodchikami ili podrazhatelyami v razlichnyh stranah Evropy. No edinstvennaya
versiya etogo syuzheta, kotoruyu neposredstvenno ispol'zoval SHekspir, - vtoroj
rasskaz, ozaglavlennyj "Gercog Apollonij i Silla", iz sbornika
tret'esortnogo anglijskogo pisatelya, Barnebi Richa, "Proshchanie s voennym
remeslom" (1581).
Iz suhogo i bezvkusnogo rasskaza Richa SHekspir sozdal istinnyj shedevr,
napolniv svoyu p'esu tonkim lirizmom i ostrym yumorom, a takzhe obogativ ee
dopolnitel'nymi obrazami i motivami. Vtoraya syuzhetnaya liniya - istoriya
Mal'vol'o - yavlyaetsya, povidimomu, plodom svobodnogo vymysla SHekspira,
kotoromu celikom prinadlezhit sozdanie obrazov ne tol'ko samogo Mal'vol'o, no
i sera Tobi Belcha, |ndryu |g'yuchijka, Marii, Feste i Fabiana.
Vremya dejstviya. Sobytiya p'esy razvertyvayutsya na protyazhenii treh dnej,
Den' 1-j: akt I, sceny 1-3.
Interval v 3 dnya.
Den' 2-j: akt I, sceny 4-5; akt II, sceny 1-3.
Den' 3-j: akt II, sceny 4-5; akt III; akt IV; akt V
PRIMECHANIYA K TEKSTU PXESY
Dejstvuyushchie lica:
Nekotorye personazhi nosyat smyslovye imena: Belch znachit 'otryzhka';
|g'yuchijk - 'imeyushchij blednye shcheki' (ot lihoradki - ague); imya Mal'vol'o
obrazovano ot ital. mala voglia, v vol'nom perevode - 'zlonamerennyj'.
Akt I, scena 1
37. I pechen', mozg i serdce. Veroyatno, otrazhenie starinnoj shemy
Platona, gde eti organy izobrazhayutsya obitalishchami dushi.
Akt I, scena 2
56. Predstav' menya kak evnuha emu... V dal'nejshem stroki eti ne
poluchayut nikakogo rezonansa. K Viole-Cezario vse otnosyatsya kak k muzhchine.
Akt I, scena 3
76. Krepkoe kanarskoe vino (s Kanarskih ostrovov) ochen' cenilos' v
Anglii.
Akt I, scena 5
116-447. Letargii... liturgii. V podlinnike blizkaya po zvuku, no drugaya
igra slov: lethargy - 'letargiya' i lechery - 'sladostrastie'.
Akt II, scena 3
9. Po ucheniyu drevnih filosofov, mir sostoit iz chetyreh stihij: zemli,
vody, vozduha i ognya.
84-83. Gromyhat', kak medniki. Stranstvuyushchie medniki, idi ludil'shchiki,
pol'zovalis' v epohu SHekspira ochen' durnoj slavoj. Ih schitali brodyagami,
p'yanicami i vorami.
Akt II, scena 5
20. forel', kotoruyu lovyat shchekotkoj. |tot svoeobraznyj sposob lovit'
forel' opisyvaetsya v knige Kogena "Ubezhishche zdorov'ya" (1395).
Akt III, scena 1
55. Kressida byla poproshajka. Bogi pokarali Kressidu za ee izmenu
Troilu tem, chto obrekli ee na nishchetu.
106-107. Moj sluh ohotnee plenitsya eyu, chem muzykoyu sfer. Po
predstavleniyu drevnih, mir sostoyal iz ryada dvizhushchihsya hrustal'nyh sfer s
vpravlennymi v nih zvezdami, kotorye vrashchalis' vnutri ohvatyvayushchej mir sfery
nepodvizhnyh zvezd. Pri vrashchenii sfery eti izdavali yakoby muzykal'nye tona,
sochetayushchiesya v garmoniyu, slyshimuyu lish' izbrannikami.
455. "Komu na zapad?" Viola v shutku vosproizvodit krik londonskih
lodochnikov ("Komu na zapad?" - "Komu na vostok?"), podbiravshih kompaniyu lic,
zhelayushchih proehat' po Temze v tom ili drugom napravlenii.
Akt III, scena 2
72-75. Ot ulybok nalico u nego bol'she linij, chem na novoj karte s
dobavleniem Indij. Geograficheskaya karta s vpervye nanesennymi na nee obeimi
Indiyami nezadolgo pered tem byla napechatana v Anglii.
Akt III, scena 4
54. Solov'i otvechayut galkam - slegka izmenennaya anglijskaya pogovorka.
410. "Idem so mnoj, Brigitta" - nachalo populyarnoj v to vremya ballady.
157. Vy poprezhnemu derzhites' navetrennoj storony zakona. Ta storona
korablya, kotoraya povernuta k vetru, nazyvaetsya navetrennoj; storona sudna,
zashchishchennaya ot vetra, - podvetrennoj.
264. YA v zhizni ne vidal takogo amazona. V podlinnike: firago, iskazhenie
ital'yanskogo slova virago - 'muzhestvennaya zhenshchina'.
Akt V, scena 1
54-52. Vsya eta tirada shuta yavlyaetsya parodiej na srednevekovye
rassuzhdeniya o misticheskom znachenii raznyh chisel; naprimer, "pyat'" znamenuet:
pyat' ran Hristovyh, pyat' chuvstv, pyat' cerkovnyh zapovedej i t. d.
112. Sushchestvoval rasskaz o nekoem razbojnike iz Egipta, kotoryj, buduchi
okruzhen presledovatelyami, ubil svoyu vozlyublennuyu i unichtozhil vse svoi
bogatstva.
Last-modified: Sun, 03 Sep 2000 21:24:45 GMT