"N.S. Aristoff" rodom z "Kaageli"? De tvoº zhalo, Kaagelo? A shcho ce: "Dzhems Mavor Morell, Kalamburg, Angliya"? "Aristofan", "Kalambur" - chudovo, ta chogo ya ne vtoropav? Odna risa, povtoryuvana v cih pidrobkah, vkidala mene v azh nadto bolyuche zdrigannya. Taki rechi yak "G. Trapp, ZHeneva, Novij Jork" oznachali zradu moº¿ suputnici. Kombinaciya "O. Berdslej, Lolita, Tehas" dovodila, popri isnuvannya takogo mista v Tehasi - (j pri tomu yasnishe, nizh pokruchene v CHampioni telefonne povidomlennya), shcho slid shukati pochatok vsiº¿ prigodi na atlantichnomu boci Ameriki. "Luka Pikador, Merri Mej, Merilend" mistilo zhahlivij natyak na te, shcho moya malen'ka Karmen vidala negidniku vbogij shifr laskavih imen i svavil'nih nazivan', yaki ya ¿j davav. Trichi povtorena bula adresa: "Bob Brauning, Dolores, Kolorado". Bezbarvne "Garol'd Gejz, Mavzolej, Meksika" (yake v inshij chas moglo b mene porozvazhiti) peredbachalo znajomstvo z minulim divchinki - j na hvilinu meni z'yavilas' zhahitna dumka, shcho "Donal'd Otto Kih" z mistechka "S'ºrda" v shtati "Nevada" - starij drug sim'¿, buvshij, mozhlivo, kohanec' SHarlotti, shchiroserdij, mozhe, zahisnik ditej. Ta yaknajvrazlivishe mene prigolomshila blyuznirs'ka anagrama nashogo pershogo nezabutn'ogo perepochinku (1947-go roku, chitachu!), yaku ya vidshukav u knizi kasbims'kogo motelyu, de vin nochuvav poryad z nami: "Mik. Pavlich Regotov, Vran, Arizona". Pokrucheni avtovi nomeri, shcho ¿h zalishali vsi ci Kuchers'ki, Fatamorgani j Trappi, lishe vkazuvali na te, shcho vlasniki za¿zdiv pogano pereviryayut' identifikaciyu mashin, podavanu pro¿zhdzhimi. Posilannya - nepovni abo nepravil'ni - na avto, yaki nash peresliduvach vinajmav dlya korotkih peregoniv mizh Uejsom ta El'finstonom, ya, zvisno, ne mig vikoristati. Nomer, nalezhnij do jogo pochatkovogo, vochevid' vlasnogo, YAka - yavlyav soboyu migtinnya minlivih cifr, z yakih odni vin peresuvav, inshi pereroblyav abo propuskav; ta sami kombinaci¿ tih cifr yakos' peregukuvalis' (napriklad, VSH 1564 ta VSH 1616 abo KU 6969 ta KUKU 9933), hoch i buli tak hitro spolucheni. Meni spalo na dumku, shcho pislya togo, yak vin peredav vishnevij YAk posipakam v Uejsi j perejshov do sistemi "perekladnih", nastupniki jogo mogli viyavitis' mensh obachlivimi ta, mozhlivo, zalishili v yakijs' gotel'nij knizi prototip tih vzaºmno spoluchenih nomeriv. Ta yakshcho shukati bisa po dorogah, po yakih vin napevno pro¿hav, bulo takoyu vazhkoyu, zaplutanoyu j beznadijnoyu spravoyu, chogo mig ya ochikuvati vid sprob vhopiti slid nevidomih avtomobilyariv, podorozhuyuchih po nevidomih meni marshrutah? 24. Na toj chas, yak ya dosyag Berdsleya, zgidno tiº¿ rekapitulyaci¿, pro yaku ya teper dostatn'o porozvazhav, v mo¿j golovi sklavsya dovoli povnij obraz, i cej obraz ya zviv - shlyahom viklyuchennya (zavzhdi rizikovanim) - do togo ºdinogo konkretnogo pershodzherela, yakij robota hvorogo mozku j hitko¿ pam'yati mogla vidshukati. Krim prevelebnogo Rigor Mortis (yak divchinki pohrestili pastora) j pochtivogo starcya, shcho vikladav neobov'yazkovi nimec'ku j latinu, v Berdslejs'kij gimnazi¿ ne bulo postijnih vchiteliv cholovicho¿ stati. Ta dvichi-trichi za navchal'nij rik (1948-49) prihodiv z charivnim lihtarem mistectvoznavec' z Berdslejs'kogo Universitetu pokazuvati gimnazistkam kol'orovi znimki francuz'kih zamkiv i zrazki impresionistichnogo zhivopisu. Meni hotilos' buti prisutnim na cih proekciyah i lekciyah, ta Dolli, yak ce v nas uzvicha¿los', poprosila mene ne hoditi, - i kraj. Krim togo, ya pam'yatav, shcho Gaston nazivav c'ogo same vikladacha bliskuchim garon; ta ce bulo vse; pam'yat' vidmovlyalas' dati meni im'ya znavcya starovinnih shato. V den', priznachenij dlya kari, ya projshov po sl'oti cherez universitets'ke podvir'ya v odnu z ukazanih meni budivel'. Tam ya diznavsya, shcho prizvishche mistectvoznavcya Riggs (shcho yakos' nagaduvalo prizvishche znajomogo nam sluzhitelya kul'tu), shcho vin samotnij, i shcho za desyat' hvilin vin vijde z universitets'kogo muzeyu, de zaraz chitaº lekciyu. YA siv na marmurovu lavu (dar deyako¿ Cecili¿ Rambl') pri vhodi v lekcijnu zalu muzeyu. Dozhidayuchis' tam, iz hvoroblivim vidchuttyam u pidmihurovij zalozi, na pidpitku, visnazhenij nestacheyu snu, stiskayuchi kol't v kulaku, vsunutomu v kishenyu makintosha, ya raptom zdrignuvsya, bo ya z'¿hav z rozumu j ladnij buv sko¿ti glupstvo. Isnuvav odin shans iz mil'joniv, shcho Al'bert Riggs, docent, zamknuv moyu Lolitu v sebe v budinku, 69, vulicya Lintera - v nazvi bulo shchos' znajome... Ni, vin ne mig buti mo¿m zgubnikom. Duroshchi. YA vtrachav rozum i gajnuvav chas. Vin ta vona zaraz u Kaliforni¿, a ne tut. Skoro, za bilimi statuyami v ozdobi vestibulya, ya pomitiv neyasne pozhvavlennya. Dveri - ne ti, v yaki ya zhadibno up'yavsya, - a inshi, dal'shi, bad'oro rozkrilis', i sered zgrajki studentok zapligala, yak probka, lisina shchuplyavogo lektora, a za tim do mene pochali prosuvatis' jogo bliskuchi kari ochi. YA nikoli v zhitti jogo ne bachiv, hoch vin stav napolyagati, shcho mi yakos' poznajomilis' na uchti v sadu Berdslejs'ko¿ shkoli. A yak sya maº moya charivliva don'ka, tenisistka? V n'ogo, nazhal', shche odna lekciya. Pobachimos'! Inshi sprobi dovidatis' z'yavilis' ne tak shvidko. CHerez ob'yavu v odnomu z zhurnal'chikiv, shcho zalishilis' meni vid Loliti, ya zvazhivsya vvijti v znosini z privatnim sishchikom, kolishnim bokserom, i prosto shchob dati jomu ponyattya pro meod, yakim koristavsya negidnik, shcho peresliduvav nas z El'finstona, ya oznajomiv jogo z deyakimi zrazkami imen ta adres, nabranih mnoyu v zvorotnomu shlyahu. Vin zazhadav vagomogo avansu: protyagom dvadcyati misyaciv - dvadcyati misyaciv, chitachu! - bovdur zajmavsya tim, shcho dostemenno pereviryav ci yavno vigadani dani! YA vzhe davno porvav z nim vsyaki dilovi stosunki, koli yakos' vin z'yavivsya meni zi zvityazhnim viglyadom i povidomiv, shcho Bob Brauning dijsno zhive bilya selishcha Dolores u pivdenno-zahidnomu Kolorado, j shcho vin viyavivsya chervonoshkirim kinostatistom visimdesyati z gakom rokiv. 25. Cya kniga - pro Lolitu; teper, koli dohodzhu do to¿ chastini, yaku b ya nazvav (yakbi mene ne viperediv inshij strazhdalec', takozh ofira vnutrishn'ogo zgoryannya) "Dolors Disparue", detal'nij opis ostannih tr'oh dribnih rokiv, vid pochatku lipnya 1949 do seredini listopada 1952, ne mav bi sensu. Hocha j varto vidznachiti deyaki vazhlivi podrobici, meni hotilosya b obmezhitis' zagal'nim vrazhennyam: v zhitti, na povnomu l'oti, rozkrilisya z triskom bokovi dveri j uvirvavsya rev chorno¿ vichnosti, zaglushivshi podmuhom vitru krik odinoko¿ smerti. Divno - ya majzhe nikoli ne bachiv i ne bachu Lolitu vvi sni takoyu, yak pam'yatayu ¿¿ - yakoyu bachiv ¿¿ nayavu, v dumkah, z nevgamovstvom dushevno¿ hvorobi, v galyucinaciyah dnya j bezsonnyah nochi. YAkshcho vona j snilas' meni, pislya svogo zniknennya, to z'yavlyalas' vona v divnih i bezladnih obrazah, u viglyadi Valeri¿ abo SHarlotti, abo sumishi to¿ ta insho¿. Zmishanij privid nablizhuvavsya, buvalo, do mene, skidayuchi z sebe pokrivku za pokrivkoyu, v atmosferi veliko¿ melanholi¿, veliko¿ nehoti. Cya Nibi-Lolita (i Nibi-Valeriya) v'yalo prosila mene rozdiliti z neyu tverdu kanapku, abo prosto vuz'ku doshku, abo deshcho zrazka ginekologichnogo lozha, v yakomu vona rozkidalas', prividkrivshi plot', yak klapan gumovo¿ kameri futbol'nogo m'yacha. Z rozkolotim abo beznadijno zagublenim zubnim protezom, ya potraplyav u gidki meblirashki, de dlya mene vryadzhalis' skuchni vechori vivisekci¿, za zvichaj zavershuvani tim, shcho SHarlotta abo Valeriya ridala v mo¿h skrivavlenih obijmah, i ya ¿h nizhno ciluvav bratnimi gubami v posnulomu bezladdi videns'kogo lahmittya, prodavanogo z molotka zhalyu, impotenci¿ j brunatnih peruk tragichnih staruh, yakih shchojno otru¿li gazom. YAkos' ya vityag z bidnogo Ikara i znishchiv davno nagromadzhenu kupu zhurnal'chikiv dlya pidlitkiv. Vam vidomij tip cih vidan': v sensi emocij, ce - kam'yanij vik; v sensi gigiºni - epoha, prinajmni, mikens'ka. Krasiva, ba nadto vzhe dorosla aktrisa, z veletens'kimi viyami j puhloyu, m'yazno-chervonoyu nizhn'oyu guboyu, rekomenduvala novij shampun'. Bedlam reklam. YUnim shkolyarkam podobayut'sya brizhi na spidnicyah - que c'tait lion, tout cela! Koli zaproshuyut' z nochivleyu, ´azdinya povinna zgotuvati dlya kozhno¿ gosti halat. Bezladni detali tamuyut' v rozmovi use krasnomovstvo. Nam vsim traplyalos' strichati na vechirkah dlya kontors'kih sluzhbovciv "kopuhu" - divchinku, yaka kopaº nigtyami shkiru na oblichchi. Til'ki yakshcho vin nadto starij abo zajmaº duzhe visoke stanovishche, staromu muzhchini dozvoleno ne znimati shkiryanok, pered tim yak potisnuti dami ruku. Zvablyuj sercya nosinnyam nashogo Novogo CHerevcezahovnika: ni zadciv, ni cherevciv. Tristan i tri dams'kih stani. Tak-s, panove-s: odruzhennya Dzho ta Dzhenni zbudzhuº dzhudzhennya. Peretvoris' u romantichnu krasunyu za shvidko j deshevo. Knizhki-komiks: keps'ke divchis'ko (chornyavka), tovstun-bat'ko (z sigaroyu); horosha divchinka (ruda), krasivij tatusik (z pidstrizhenimi vusami). Abo nesterpna seriya z gorilopodibnim opudalom ta jogo zhinkoyu, gnomoglyadnoyu gnidoyu. Et moi qui t'offrais mon gnie... YA prigadav dovoli gracijni, glupotni virshiki, yaki ya dlya ne¿ pisav, koli vona bula ditinoyu. "Ne glupotni", kidala vona v'¿dlivo, a "same glupottya": Prolitaº kolibri na aeroplani, Jde zmiya sobi chemno v sorochci latanij... Abo Tak povodit'sya divno z kril'chihoyu krolik, SHCHo krolikari vsi smiyut'sya do bolyu. Deyaki ¿¿ rechi bulo vazhko vikinuti. Do kincya 1949-go roku ya plekav, i bogotvoriv, i spoganyuvav pocilunkami, sl'ozami j slizotoyu paru ¿¿ starih nichnih tapochok, noshenu hlopchikovu sorochku, poterti kovbojs'ki shtanci, zim'yatu shkil'nu kepochku j inshi klejnodi c'ogo rodu, znajdeni v bagazhnomu viddilenni povoza. Koli zh ya zbagnuv, shcho z'¿zhdzhayu z rozumu, ya zibrav ci rechi, dodav do nih deshcho, zalishene na skladi v Berdsle¿ - yashchik z knigami, ¿¿ rover, stare pal'to, chereviki - j na p'yatnadcyatij den' ¿¿ narodzhennya nadislav ce yak dar vid neznajomcya v sirotinec' na provijnomu ozeri poblizu kanads'kogo kordonu. Ne viklyuchayu, shcho yakbi zvirivsya ya dobromu gipnotizerovi, vin bi mig vityagti z mene j dopomogti meni rozklasti logichnim uzorom deyaki vipadkovi spogadi, yaki prostupayut' kriz' tkaninu moº¿ knigi iz znachno bil'shoyu chitkistyu, nizh voni splivayut' meni v pam'yati - navit' teper, koli ya vzhe znayu, shcho ta kogo vishukuvati v minulomu. V toj chas ya til'ki vidchuvav, shcho vtrachayu kontakt z dijsnistyu. YA proviv reshtu zimi j bil'shu chastinu vesni v sanatori¿ bilya Kvebeka, de ya likuvavsya ranishe, po chomu zdumav vladnati deyaki svo¿ spravi v Novomu Jorku, a za tim rushiti v Kaliforniyu dlya ´runtovnih rozshukiv. Os' virsh, skladenij mnoyu v sanatori¿: De vidshukati Dolores Gejz? Kucheri: bili. Gubi: rum'yani. Vik: p'yat' tisyach trista nochej. SHCHo poroblyaº - nimfetka v ekrani. De ti mishkuºsh, Dolores Gejz? SHCHo pravda i shcho himera? V pekli ya, v mayachni: "i ne vijti meni" Povtoryuº shpak u Sterna. Kudi ti ¿desh, Dolores Gejz? Tvij charivnij kilim, yaka marka? CHi to kremovij kaguar v modi teper? Ti v yakomu vparkovana parku? Hto tvij geroj, Dolores Gejz? Supermen v golubij pelerini? O, dal'nij mirazh, o, pal'movij plyazh O, Karmen u rozkishnij mashini! YAk bolyache, Dolli, u vuhah vid dzhazu! Z kim ti tancyuºsh, kohana? Oba v m'yatih majkah, u shtanyah diryastih, YA sidzhu v kutku, zadihanij. SHCHaslivij, Mak-Fatum, hiryavij grifon. Vsyudi ¿zdit'. ZHinka - divchis'ko. Skriz' po shtatah mne Molli svoyu, hoch zakon Ohoronyaº navit' zajchis'ka. Mij bil', moya Dolli! Tvij poglyad zavmer Z kohannya ne buv bil'sh imlistim. Parfumi º - zvut'sya Soleil Vert... Vi shcho, iz Parizha, mister? L'autre soir un air froid d'opera m'alita: Son fl - bien fol est qui s'y fie! Il neige, le dcor s'croule, Lolita! Lolita, qu'ai-je faut de la vie? Mayus', mayus', Lolito Gejz Tut pokuta, tut i pogrozi. J stiskayu znov volosyavij kulak I bachu znov tvo¿ sl'ozi. Patrul'nik, patrul'nik, on tam, pid doshchem De nich strumeniº kriz' moros'... Vona v bilih shkarpetkah, to - kazka moya, Zvut' ¿¿ Gejz, Dolores. Patrul'nik, patrul'nik, on ¿dut' voni Dolores Gejz i muzhchina. Daj gazu i kol'ta, zheni, dozheni, Vilaz' ta zahod' za mashinu! De vidshukati Dolores Gejz: Poglyad tverdij. Dev'yanosto Funtiv us'ogo lish vazhit' vona Na shistdesyat dyujmiv rostu. Ikar mij kul'gaº, Dolores Gejz, Ostannij shlyah tyazhkij. Nevchasno. Skoro zvalyat' mene v pridorozhnij bur'yan, Vse inshe irzha j nich iskryasta. Psihoanalizuyuchi cej virsh, ya bachu, shcho vin ni shcho inshe, yak shedevr bozhevil'nogo. ZHorstoki, vuzluvati, grimki rimi dovoli tochno vidbivayut' ti pozbavleni perspektivi landshafti j figuri, j perebil'sheni ¿h chastini, yaki malyuyut' psihopai pid chas viprobuvan', nadumanih ¿hnimi vigadlivimi dresiruval'nikami. YA vel'mi ponaskladav inshih virshiv. YA pogruzhavsya v chuzhu poeziyu. Ta dumka pro pomstu ni na hvilinu ne pripinyala tomiti mene. I ya buv bi krutiºm, yak bi skazav (a chitach - durnikom, yakbi poviriv), shcho potryasinnya, yakogo ya zaznav zgubivshi Lolitu, nazavzhdi mene zcililo vid pristrasti do malolitnih divchatok. Lolitu ya teper pokohav inshoyu lyubov'yu, ce pravda, - ta klyata priroda moya vid c'ogo ne mogla zminitis'. Na plyacivkah dlya igor, na mors'kih ta ozernih uzberezhzhyah, mij hmurij, kradijs'kij poglyad shukav mimovoli, chi ne majnut' goli nogi nimfetki abo inshi zavitni prikmeti lolitchinih sluzhnic' i povirnic' z buketami ruzh. Ta odne osnovne vidinnya vicvilo: nikoli ya teper ne mriyav pro mozhlive shchastya z divchinkoyu (vidokremlenoyu chi uzagal'nenoyu) v yakomus' dikomu i bezpechnomu misci; nikoli ne rozvazhav ya, shcho budu vgruzatis' v nizhnu plot' lolitchinih sestrichok de-nebud' daleko, v pishchanomu shovishchi mezhi skel' namriyanih ostroviv. Ce skinchilos' - abo skinchilos', prinajmni, na deyakij chas. Z inshogo zh boku... nazhal', dva roki zhahitnogo poturannya hoti privchili mene do pevnogo rodu statevogo zhittya. YA boyavsya, yak bi porozhnecha, v yakij ya opinivsya, ne zmusila mene skoristatis' svobodoyu naglogo bezumu j piddatis' vipadkovij spokusi pri zustrichi v yakomus' provulku iz shkolyarkoyu, yaka jde dodomu. Samotnist' rozpalyuvala mene. YA mav potrebu v spil'stvi j doglyadi. Moº serce bulo isterichnim, nenadijnim organom. Os' tak trapilos', shcho Rita vvijshla v moº zhittya. 26. Vona bula vdvichi starshoyu za Lolitu j na desyat' rokiv molodshoyu vid mene. Uyavit' sobi doroslu bryunetku, duzhe blidu, duzhe tonen'ku (vona vazhila vs'ogo sto p'yat' funtiv), z charivno asimetrichnimi ochima, gostrim, nibi shvidko-nakreslenim profilem i z sidel'cem u gnuchkij spini: bula, zdaºt'sya, ispans'kogo chi vavilons'kogo pohodzhennya. YA ¿¿ pidibrav yakos' u travni, v "porochnomu" travni, yak movit' Eliot, des' mizh Monrealem i Novim Jorkom, abo, zvuzhuyuchi granici, mizh Tojlestonom i Blejkom, pri smuglo zhahlivomu v hashchah nochi bari pid znakom Tigrovogo Metelika, de vona presimpatichno napilasya j zapevnyala mene, shcho mi navchalis' v odnij gimnazi¿ j vse klala svoyu draglu ruchku na moyu orangutangovu lapu. CHuttºvist' moyu vona lishen' zlegka rozburhala, ta ya-taki nadumav zrobiti sprobu; sproba vdalasya, j Rita stala moºyu postijnoyu podrugoyu. Taka vona bula dobren'ka, cya Rita, taka tovaris'ka, shcho z chistogo spivchuttya mogla b viddatis' vsyakomu paetichnomu vtilennyu prirodi - staromu zlamanomu derevu chi ovdovilomu dikobrazu. Koli mi poznajomilis' (1950-go roku), z neyu dopiru rozluchivsya tretij ¿¿ cholovik, a shche bil'sh neshchodavno ¿¿ kinuv s'omij v rahunku oficijnij kohanec'. Inshi, neoficijni, buli nadto chislenni j shvidkoplinni, shchob mozhna bulo ¿h katalogizuvati. ¯¿ brat, politikan z oblichchyam yak vim'ya, nosiv pidtyazhki j farbovanu samoruch kravatku, buv golovoyu j dusheyu mista Grejnbol, vidomogo svo¿mi bejzbolistami, starannimi chitachami Bibli¿ j zernovimi dilkami. Protyagom ostannih rokiv vin plativ svo¿j prechudovij sestrichci simdesyat dolariv shchomisyacya za absolyutnoyu umovoyu, shcho vona nikoli, nikoli ne pri¿de v jogo prechudove mistechko. Vona rozpovidala meni, skiglyachi vid netyami, shcho chomus' - chortzna chomu - vsyakij novij kohanec' persh za vse mchav ¿¿ v Grejnbol; Grejnbol nadiv u rokovij sposib; i ne vstigala vona ozirnutis', yak ¿¿ vsmoktuvala misyachna orbita ridnogo mista, j vona ¿hala pid prozhektornim osvitlennyam krugovogo bul'varu, "obertayuchis'", smishno kazala, vona, "nache klyatij metelik u kolesi". V ne¿ bulo gracijne dvomisne avtijko j u n'omu-bo mi ¿zdili v Kaliforniyu, adzhe mij postavnij Ikar potrebuvav vidpochinku. Kermuvala za zvichaºm vona - z prirodzhenoyu shvidkistyu v dev'yanosto mil' na godinu. Mila Rita! Mi z neyu roz'¿zhdzhali vprodovzh dvoh imlistih rokiv z perervami, j nemozhlivo uyaviti drugu taku horoshu, na¿vnu, nizhnu, cilkom bezgluzdu Riton'ku! Poryad z neyu, Valeriya bula - SHlegel', a SHarlotta - Gegel'! Pravdu skazati, nemaº j zhodno¿ prichini zajmatis' meni neyu na krancyah cih mryachnih memuariv, ta vse zh taki hochu skazati (allo, Rito - de b ti ne bula, p'yana abo tvereza, Rito, allo!), shcho cya moya najbil'sh rozradliva, tyamushcha podruga, vryatuvala mene vid gamivno¿ sorochki. YA poyasniv ¿j, shcho hochu vidshukati zbiglu kohanku j zabiti ¿¿ kota. Rita z dumnim viglyadom shvalila mij plan - ta vdavshis', poblizu Sen-Gumbertino, do deyakih vlasnih rozshukuvan' (hoch nichogo ne znala pro spravu), sama splutalasya z yakims' banditom; ya vkraj znesilivsya, vizvolyayuchi ¿¿ - u zayalozhenomu j prichmelenomu viglyadi, ale cilkom zhvaven'ku. Inshogo razu, znajshovshi mij svyashchennij pistolet, vona zaproponuvala pograti v "rus'ku ruletku"; ya vidpoviv, shcho ne mozhna, v pistoleti nema barabana; mi stali za n'ogo borotisya, j nareshti pochuvsya postril, prichomu kulya pishla v stinu nashogo nomera, j zvidti zabiv duzhe tonkij i duzhe kumednij fontanchik garyacho¿ vodi; pam'yatayu, yak vona stognala vid smihu - divovizhno dityacha vvignutist' ¿¿ spini, risova shkira, nekvaplivi, mlosni, golubini cilunki, - vse ce oberigalo mene vid liha. Ne talant hudozhnika º vtorinnoyu statevoyu oznakoyu, yak stverdzhuyut' deyaki shamani j sharlatani, a navpaki: stat' lishe sluzhnicya mistectva. Odin dovoli smutnij benket nash mav prekumedni naslidki. YA dopiru pripiniv poshuki: bis abo znahodivsya v Tartari abo veselo goriv u mene v mozochku (de mriya ta liho rozdmuhuvali vogon'), ta v usyakomu razi zhodnogo ne mav vidnoshennya do tenisnogo turniru v San-Diºgo, de v zhinochomu skladi pershij priz uzyala shistnadcyatirichna Doroeya Gaaz, muzhopodibna goloblya. YAkos', pid chas zvorotno¿ po¿zdki na shid, u nicishomu goteli (togo sortu, de vlashtovuyut'sya komercijni z'¿zdi j veshtayut', hitayuchis', poznacheni shil'dikami marcipanovi tovstuni, yaki zvut' odin odnogo Dzho abo Dzhim, domovlyayuchis' i ligayuchi viski) mila Rita i ya, prokinuvshis' popoludni, pobachili, shcho z nami v nomeri znahodit'sya shche odna osoba, molodij blidij blondin, majzhe al'binos, z bilimi viyami ta velikimi prozorimi vuhami. Ni Rita v ¿¿ zhurnomu zhitti, ni ya v moºmu jogo ne bachili. Ves' vogkij, u brudnomu flanel'nomu kombinezoni, v starih pohidnih chobotah na shnurkah, vin hropiv na pokrivali nashogo dvospal'nogo lizhka z inshogo boku vid moº¿ cnotlivo¿ podrugi. Jomu brakuvalo odnogo peredn'ogo zuba, lob sprishchivsya v burshtinovij kolir. Riton'ka opovila svoyu gnuchku golovu v mij makintosh - pershe, shcho nadibali pal'ci; ya zh natyagnuv trusiki; po chomu mi zmirkuvali stanovishche. Na taci stoyalo azh p'yat' uzhitih sklyanok, shcho v sensi prikmet lishe vazhchalo spravu. Dveri buli zle zachineni. Na pidlozi bulo choloviche svetro, ta para bezformenih zhovnirs'kih shtaniv zahisnogo kol'oru. Mi dovgo tryasli ¿h volodarya; nareshti neshchasnij ochunyav. Viyavilos', shcho vin zovsim utrativ pam'yat'. Movlyachi z akcentom, yakij Rita viznachila yak "chisto bruklins'kij", vin obrazheno insinuyuvav, shcho mi (v yakij sposib?) privlasnili jogo (get' nikchemnu!) personu. Mi jogo shvidesen'ko odyagli j potim zalishili v najblizhchij likarni, z'yasuvavshi dorogoyu, shcho yakis' vzhe zabuti zvivini j zakruti priveli nas u vidomij vzhe Grejnbol. Pivroku po tomu, Rita napisala tamteshn'omu likaryu. Vin vidpoviv, shcho "Dzhon Gumbertson" - tak neznajomcya bezbarvno prozvali - vse shche ne vvijshov u znosini zi svo¿m minulim. O, Mnemozino, solodkisha j najzapal'nisha z muz! YA b ne vidznachiv c'ogo vipadku, yakbi z n'ogo ne pochavsya hid mo¿h dumok, vnaslidok yakih ya nadrukuvav u vchenomu chasopisu "Kantrip", shcho shotlands'koyu znachit' "chaklunstvo", naris, nazvanij "Mimir i Mnemozina", v yakomu ya nakresliv eoriyu (yaka vidalas' original'noyu j znachnoyu prihil'nikam c'ogo nadchudovogo shchomisyachnika) "percepcijnogo chasu", zasnovanu na "pochutti krovoobigu" j koncepcijno zalezhnu (duzhe korotko kazhuchi) vid okremih vlastivostej nashogo rozumu, znayuchogo ne til'ki urechevlenij svit, ale j vlasne ºstvo, vid chogo skladaºt'sya stan vzaºmovidnoshennya mizh dvoma punktami: majbutnim (yake mozhna gromaditi) j minulim (vzhe zdanim na sklad). Sered naslidkiv ciº¿ statti, shcho zavershuvala ryad mo¿h perednih robit, takozh pomichenih, bulo zaproshennya na odin rik do Kantrips'kogo Universitetu, viddalenogo na chotirista mil' vid Novogo Jorku, de mi z Ritoyu znimali kvartirku z vidom na glyansovi tila hlopchikiv ta divchatok, yaki bavilis' pid dubami, daleko vnizu, v vodometnij dibrovi Central'nogo Parku. V Kantripi ya prozhiv, v special'nih apartamentah dlya poetiv i filosofiv, z zhovtnya 1951 roku do chervnya 1952-go, mizh tim yak Rita, yaku ya voliv ne pokazuvati, zhivotila, zdaºt'sya, ne duzhe pochtivo - v prishosejnomu goteli, de ya ¿¿ naviduvav dvichi na tizhden'. Za tim vona znikla, ale mensh negumanno, nizh ¿¿ poperednicya: za misyac' ya znajshov ¿¿ v Kantrips'kij bucegarni. Vona povodilas' z velikoyu gidnistyu, pozbulasya robakovogo vidrostka v tyuremnij likarni j prisyaglasya meni dosit' promovcho, shcho divne blakitne hutro, yake za slovami pevno¿ statechno¿ dami, misis Mak-Krum, vona v ne¿ vkrala, bulo naspravdi darunkom, zroblenim ¿j vel'mi nedbalo trohi sp'yanilim misterom Mak-Krumom. YA zmig ¿¿ vityagti zvidti bez togo, shchob zvernutis' do ¿¿ nervovogo brata, j nevdovzi po c'omu mi povernulisya z neyu v N'yu-Jork, znovu, na zahidnij bik Central'nogo Parku, vpavshi dorogoyu v Brajsland, cherez yakij, utim, Rita i ya vzhe pere¿zhdzhali minulogo roku. Mene todi ohopilo nesterpne bazhannya vidnoviti tam moº perebuvannya z Lolitoyu. Vtrativshi vsyaku nadiyu vistezhiti vtikachku ta ¿¿ vikradacha, ya vstupiv u novu fazu buttya: ya teper namagavsya vhopitis' za stari dekoraci¿ i vryatuvati hocha b gerbarij minulogo i souvenir, souvenir, que me veux-to? Verlenivs'ka osin' dzinchala v povitri, nache krishtal'nomu. V vidpovid' na kartku z prohannyam rezervuvati nomer z dvoma lizhkami j vannoyu, profesor Gumbert negajno otrimav pochtivu vidmovu. Vse bulo, movlyav, zajnyato. Zalishalas' sama pidval'na kimnata bez vanno¿ z chotirma lizhkami, ta hiba zh vanna bula meni potribna. Os' zagolovok ¿h poshtovogo paperu: SPOCHIN ZACHAROVANIH MISLIVCIV
VSI NAPO¯ CERKVI SOBAKI
(okrim spirtnih) na zruchnij ne dopuskayut'sya
vidstani dlya
viruyuchih
YA ne dav viri istini persho¿ zayavi. Vsi. CHi prodavavsya tam grenadin, yak v trotuarnih kav'yarnyah ªvropi? Mene takozh cikavilo, chi ne viddav bi mislivec', zacharovanij chi normal'nij, misce v cerkvi za psa - j tut ya raptom zgadav, zi spazmoyu bolyu, scenu, dostojnu velikogo malyara: Petite Nymphe Accroupie; ta cej shovkovistij koker-span'ºl buv, mozhlivo, hreshchenij. Ni - ya ne pochuvavsya v silah vitrimati bolyuchi vidvidini znajomogo holu. V m'yakomu, pilyavo-pofarbovanomu, osinn'omu Brajslandi krilisya inshi mozhlivosti voskresiti minule. Zalishivshi Ritu v najblizhchomu bari, ya sam pishov do mis'ko¿ biblioeki. Cvirinliva stara diva z velicheznim spriyannyam dopomogla meni znajti seredinu serpnya 1947 roku v zv'yazanomu komplekti Brajslands'kogo Visnika, j os' ya vzhe sidiv u vidlyudnomu kuti pid goloyu lampoyu ta peregortuvav veliki j krihki storinki volyumu, chornogo, yak truna, j led' ne zavbil'shki samo¿ Loliti. CHitachu! Brudere! YAkim durnim Gomburgom buv cej Gomel'burg! Pozayak jogo nadchutliva priroda zhahalas' dijsnosti, vin vvazhav za mozhlive vsoloditis', prinajmni, shmatochkom ¿¿ - shcho nagaduº, yak desyatij abo dvadcyatij Fric' chi Ivan u terplyachomu hvosti nasil'nikiv zatulyaº bile oblichchya zhinki ¿¿ zh chornoyu shallyu, abi ne bachiti ¿¿ nemozhlivih ochej, poki nareshti zdobuvaº svoyu zhovnirs'ku radist' v ponuromu, pograbovanomu selishchi. Meni zh zabaglosya zdobuti v nadrukovanomu viglyadi znimok, yakij vipadkom zakarbuvav moº storonnº oblichchya v tu mit', yak fotograf z Brajslands'kogo Visnika zoseredzhuvavsya na d-ri Braddoku ta jogo grupi. Palko mriyav ya, shchobi zberigsya Portret Nevidomogo Nelyuda. Nevinnij aparat vihopiv mene na temnomu moºmu shlyahu do lozha Loliti, - os' ema dlya Mnemozini! Marno silyusya poyasniti sutnist' c'ogo pozovu. Jogo mozhna, mabut', porivnyati z tim nepritomnim zacikavlennyam, yake zmushuº nas ozbro¿tisya zbil'shuval'nim sklom, shchob rozdivitis' pohmuri figurki (v cilomu - natyur mort - i vsih nas zaraz viverne), zibranih rano-vranci pri plasi, - ta viraz oblichchya paciºnta vse-taki niyak ne rozibrati na znimku. Hoch bi tam yak, ya bukval'no zadihavsya, j odin kut folianta roku vse kolov meni v cherevo, poki ya gortav i litav po listah ochima. V nedilyu, 24-go, v odnomu z dvoh miscevih kinematografiv buv fil'm "Zapovzyati", a v inshomu "Brutal'na sila". Mister Purrem, nezalezhnij tyutyunovij aukcionist, kazav, shcho z 1925 roku vin palit' til'ki "Omen Faustum". Roslij Ross, futbolist, ta jogo tenditna narechena buli na uchti v misis Gumbert Perriboj, 58 Erranis Avenyu. Isnuº parazit, dovzhina yakogo skladaº odnu shostu chastinu organizmu, shcho vmistiv jogo. Dyunkerk buv upershe ukriplenij u desyatomu stolitti. Bili shkarpetki dlya pannochok, 39 centiv; sportivni oksfords'ki cherevichki, 3 dolari 98 centiv. Vino, vino, vino, prorik avtor "Temnogo viku", yakij ne dozvoliv nashomu fotografu znyati jogo, pidhodit', mozhlivo, do pers'kogo bul'-bulya, ta ya zavzhdi kazhu, shcho doshch, doshch, doshch, z grimotinnyam po ´ontovij strisi, najkrashchij drug troyand i nathnennya. Tak zvani "yamki" stayut' vid dokriplennya shkiri do bil'sh gliboko prolozhenih tkanin. Greki vidbili potuzhnu partizans'ku ataku. Ah, os' uzhe: abris divchinki v bilomu j pastor Braddok u chornomu; ba yakshcho j dotinalos' pobizhno jogo puhkogo korpusu chiºs' primarne pleche, nichogo stosovno mene diznatis' ya tut ne mig. Gidnij podivu negidnik pishov za Ritoyu v bar. Z tiºyu zhurlivoyu usmishkoyu, yaka z'yavilas' u ne¿ na lichku vid nadlishku alkogolyu, vona poznajomila mene z agresivno-sp'yanilim starim, kazhuchi, vin - zabula sobi vashe prizvishche, pannochku - vchivsya z neyu v odnij shkoli. Vin nahabno nasmilivsya zatrimati ¿¿, j u nastupnij sutichci ya bolyache vdariv velikogo pal'cya ob jogo vel'mi tverdu golovu. Za tim, meni dovelos' deyakij chas vigulyuvati j provitryuvati Ritu v zabarvlenomu osinnyu parku Zacharovanih Mislivciv. Vona shlipuvala j terevenila, shcho skoro, skoro ya kinu ¿¿, yak usi za zhittya ¿¿ kidali, j ya prospivav ¿j tihen'ko zadumlivu francuz'ku baladu, j uklav al'bomnij virshik ¿j na potihu: Palitra kleniv v ozeri, yak rana, Peredana. Vede ¿h na zabij V bagryanomu ozdoblenni Diana Pered gotelem kol'oru zamrij. Vona spitala: "Ta chomu zamrij, adzhe vin kol'oru snigiv? CHomu - gospodi mij bozhe..." - j zaridala znov. YA rishuche poviv ¿¿ do avto. Mi prodovzhili nashu put' do N'yu-Jorka, j tam vona znov zazhila v miru shchaslivo, pid tinnyu dimchasto¿ sinyavi posered nasho¿ malen'ko¿ terasi na tridcyatomu poversi. Pomichayu, shcho v mene yakims' chinom get' zaplelis' dva riznih epizodi - mo¿ vidvidini Brajslands'ko¿ biblioeki na zvorotnomu shlyahu v Novij Jork i progulyanka v parku na perednij puti v Kantrip, ta podibne zmishannya zblyaklih farb ne povinen znevazhati hudozhnik-mnemozinist. 27. Poshtova skrinechka z mo¿m im'yam, v vestibuli budinku, dozvolyala oderzhuvachu rozdivitis' cherez zasklenu shparu deshcho z togo, shcho vsunuv tudi listonosha. Vzhe vkotre traplyalos', shcho arlekins'ka gra svitla, vpalogo cherez sklo na chijs' nacherk, tak perekruchuvala jogo, shcho postavala podibnist' z lolitchinoyu rukoyu, j ce privodilo mene v stan majzhe beztyamnij, otzhe dovodilos' pritulyatis' do blizhcho¿ urni, - shcho led' ne stavala moºyu. SHCHorazu, yak ce vidbuvalos', shchorazu yak na mit' pobacheni mnoyu kohani, petlyasti, dityachi krivuli stavali znovu, z ogidlivoyu prostotoyu, marudnim nacherkom kotrogos' iz ne bagat'oh mo¿h abo Ritchinih korespondentiv, ya zgaduvav iz hvoroblivoyu usmishkoyu, daleke moº, dovirlive, dolorozove minule, koli ya buvav zvedenij koshtovno osvitlenim viknom, za yakim vidshukuvalo moº nishporne oko - nevsipushchij periskop protiprirodnogo ´andzhu - napivgolu, zastiglu, yak na kinoplivci, nimfetku, z dovgim volossyam Alisi v kra¿ni Div (malen'ku zvablivicyu bil'sh uspishnogo rodicha), yake vona narazi, yak bachilos', pochinala abo kinchala rozchisuvati. Vid doskonalosti iskristogo vidiva stavalo zavershenim i moº dike blazhenstvo - adzhe vidinnya znahodilos' poza dosyazhnistyu, j tomu blazhenstvo ne moglo zavaditi usvidomlennyu zaboroni, yake tyazhilo nad dosyazhnim. Htozna, mozhlivo istinna sut' mogo "zbochennya" zalezhit' ne stil'ki vid pryamogo charuvannya prozoro¿, chisto¿, yuno¿, zaboronno¿, charivno¿ krasi divchatok, skil'ki vid znattya p'yanko¿ bezkarnosti stanovishcha, za yakim neskinchenni dovershenosti zapovnyuyut' projmu mizh tim neznachnim, shcho daruºt'sya, j tim, chim charuºt'sya, usim tim, shcho hovaºt'sya v divnih farbah nezbutnih bezoden'. Mes fentres! Visnuchi mizh prizahidnimi hmarami j nakatnoyu nichchyu, cherez skregit zubiv ya zbirav i pritiskav usih demoniv moº¿ zhadobi do poruchchya tremtlivogo balkona: shche mit', i vin zdijmet'sya - v samu abrikosovu mlu vologogo opahala; vin zdijmavsya - pislya chogo, buvalo, osvitlenij obris u dal'n'omu vikni rushiv - i ªva znovu stavala rebrom, yake znovu zazhivlyalosya plottyu j nichogo v vikni vzhe ne bulo, krim vpolovinu rozdyagnenogo bevzya, chitayuchogo gazetu. Pozayak meni tak vryadi-godi vdavalos' vigrati gon'bu mizh vimislom i pravdivistyu, ya ladnij buv primiritis' z omanoyu. Z chim ya vidmovlyavsya zmiritis' - ce z vtruchannyam muchitelya-vipadku, yakij pozbavlyav mene priznacheno¿ meni nasolodi. "Savez-vous qu' dix ans ma petite tait folle de vous?" - skazala meni dama, z yakoyu ya yakos' zabalakavsya na cha¿ v Parizhi, - a malyatko vstiglo vijti zamizh i meshkalo des' u neznanomu kra¿, i ya ne mig bi prigadati, chi ya pomitiv ¿¿ yakos' u tomu sadu, na terasi tenisnogo klubu, bilya vidlyudnogo grotu. J os' teper cilkom tak samo, vipadok (a takozh i deyaka zmina u zmenshenomu j nibi poblyaklomu nacherku moº¿ kohano¿) vidmoviv meni v poperedn'omu poglyadi kriz' osyayane sklo shparini, v c'omu peredchutti j obicyanni - obicyanni, yake ne til'ki tak spokuslivo simulyuvalos', ba j povinno bulo buti chemno vikonanim. YAk bachite, moya fantaziya bula piddana prustivs'kim dopitam na lizhku Prokrusta, - adzhe togo ranku, koli ya spustivsya za poshtoyu, chisten'ko vdyagnenij i vel'mi zhovchnij shvejcar, z yakim ya buv u prekeps'kih stosunkah, pochav mene guditi za te, shcho yakijs' ritchin druzyaka, provodzhuyuchi ¿¿ dodomu, "zablyuvav yak sobaka" shodi pid'¿zdu. Poki ya sluhav jogo j davav jomu na chaj, a za tim sluhav drugu, bil'sh ´rechnu versiyu prigodi, ya smutno podumav, shcho odin z dvoh listiv, prijshlih z toyu blagoslovennoyu poshtoyu - pevno vid ritchino¿ materi, dovoli nevrivnovazheno¿ damochki, yaku mi yakos' vidvidali na Kejp Kodi j yaka z togo chasu, v chislennih listah, nadsilanih neyu z postijno¿ adresi moº¿ N'yu-Jorks'ko¿ kontori v rizni miscya mogo perebuvannya - vse kazala meni, yak chudovo ¿¿ don'ka ta ya pasuºmo odne do odnogo, j yak garno bulo b, yakbi mi odruzhilis'; drugij list, yakij ya vidkriv i shvidko proglyanuv u lifti, buv od Dzhona Farlo. YA chasto pomichav, shcho mi shil'ni davati nashim priyatelyam taku stalist' vlastivostej i fortuni, yaku nabuvayut' literaturni gero¿ v dumci chitacha. Skil'ki b raziv mi ne vidkrili "Korolya Lira", nikoli mi ne zustrinemo dobrogo starcya, yakij zabuv usi prikroshchi j pidijmav zazdravnij kelih na velikim simejnim benketi z usima tr'oma don'kami, ta ¿h kimnatnimi sobachkami. Nikoli ne po¿de z Onºginim knyaginya. Nikoli ne oduzhaº Emma Bovari, vryatovana simpatichnimi solyami v svoºchasnij sl'ozi bat'ka avtora. CHerez yaku b evolyuciyu toj chi inshij vidomij personazh ni projshov mizh epigrafom i kincem knigi, jogo dolya vstanovlena v nashih dumkah pro n'ogo; same tak mi ochikuºmo, shchob nashi priyateli jshli za toyu chi inshoyu logichnoyu i vseprijnyatnoyu programoyu, nami dlya nih peredbachenoyu. Tak, Iks ne stvorit' togo bezsmertnogo muzichnogo tvoru, yakij tak rizko protirichiv bi poserednim simfoniyam, do yakih vin nas privchiv. Igrek nikoli ne sko¿t' ubivstva. Ni za yakih obstavin Zet nas ne zradit'. U nas use rozpodileno v grafah, i chim menshe mi bachimo danu osobu, tim priºmnishe sebe perekonuvati, na vsyaku zgadku pro ne¿, v tomu, yak lagidno vona pidkoryaºt'sya nashij uyavi pro ne¿. Vsyake vidhilennya vid sprodukovanih nami priznachen' zdaºt'sya nam ne til'ki nenormal'nim, ale j nechesnim. Mi b volili nikoli ranishe ne znati susida - vidstavnogo kovbasnika - yakbi trapilos', shcho vin dopiru vidav zbirku virshiv, neperevershenih nikoli v c'omu stolitti. Kazhu vse ce, shchob poyasniti, yak spantelichiv mene isterichnij list Dzhona Farlo. YA znav pro smert' jogo druzhini, - ta ya zvichajno ochikuvav, shcho nevtishnij vdovec' zalishit'sya do kincya zhittya tim nudyavim, pihatim i pozitivnim jomostem, yakim vin zavzhdi buv. Teper vin meni pisav, shcho pislya perebuvannya v Spoluchenih SHtatah vin vernuv do Pivdenno¿ Ameriki j namisliv peredati vsi spravi, yakimi vin keruvav u Ramzdeli, odnomu z tamteshnih advokativ, Dzhonovi Vindmyulleru, nashomu spil'nomu znajomomu. Okremo vin, zdavalos', buv radij zvil'nitis' "gejzivs'kih komplikacij". Vin shchojno pobravsya z ispankoyu. Jogo vaga zbil'shilas' na tridcyat' funtiv z tih pir, yak vin kinuv kuriti. Vkraj moloden'ka druzhina bula lizhnoyu chempionkoyu. Voni zbiralis' provesti medovij misyac' v Indi¿. Pozayak vin mav namir prisvyatiti sebe, yak vin kazav, "intensivnomu virobnictvu simejnih odinic'", vin ne mig vzhe znahoditi chas, shchob zajmatis' mo¿mi spravami, yaki vin vvazhav "duzhe divnimi j dosit' drativlivimi". Vid yakihos' lyudej, lyublyachih vsyudi tikati nosa, - j zibranih, vochevid', u komitet z ciºyu metoyu - vin oderzhav povidomlennya pro te, shcho misce pomeshkannya malen'ko¿ Dolli Gejz otochene tajnoyu, a shcho sam ya zhivu z "vidomoyu v deyakih kolah rozluchenkoyu" v Pivdennij Kaliforni¿. Bat'ko jogo druzhini buv graf i znachnij bagatij. Rodina, shcho vinajmala vprodovzh p'yati rokiv gejzivs'kij budinok, teper bazhala jogo kupiti. Vin radiv meni pred'yaviti zniklu divchinku. Vin zlamav sobi nogu. Do lista buv doluchenij kol'orovij znimok Dzhona, shche cilogo, j smaglyavo¿ bryunetochki v bilij vovni. Voni solodko vsmihalis' odne odnomu, sered sinih snigiv CHili. Pam'yatayu, yak ya vvijshov do sebe v kvartiru j ugolos podumav: shcho zh, teper prinajmni mi vistezhimo - yak raptom drugij list zagovoriv do mene dilovitim goloskom: Lyubij Tato, YAk sya maºsh? YA zamizhnya. YA chekayu na ditinku. Dumayu, shcho vona bude velicheznoyu. Dumayu, shcho vona dospiº v-sam-raz na Rizdvo. Meni vazhko pisati cej list. YA bozhevoliyu, vid togo shcho nam nema chim zdolati borgi j vibratis' zvidsi. Dikovi obicyana chudna sluzhba v Alyasci, za jogo duzhe vuz'kim fahom v mehanici, ot use, shcho ya znayu pro ce, ta perspektivi prosto divovizhni. Proshu vibachennya, shcho ne dayu domashnyu adresu, bo ya boyus', shcho ti vse shche strashenno serdishsya na mene, a Dik ne povinen nichogo znati. Nu j mistechko tut. Ne vidno kretiniv cherez kiptyavu. Bud' laska, nadijshli nam chek, tato. Mi b obijshlisya tr'oma abo chotirmastami, abo navit' menshe, za bud'-yaku sumu spasibi, ti mig bi prodati, napriklad, mo¿ stari rechi, tomu shcho yak til'ki do¿demo do Alyaski, groshici tak i posiplyut'sya. Napishi meni bud' laska. YA zaznala bagato zhurbi ta zlidniv. Tvoya chekayucha, Dolli (Misis Richard F. Skiller). 5 28. Znovu ya buv u dorozi, znovu sidiv za kermom starogo sin'ogo sedana, znovu buv sam. Koli ya chitav lista, koli borovsya z veletens'koyu mukoyu, yaku vin v meni zbudzhuvav, Rita shche spala mertvim snom. YA glyanuv na ne¿: vona posmihalas' vvi sni. Pociluvav ¿¿ v vologe cholo j nazavzhdi zalishiv: dnyami serdega hotila mene tut vidvidati, ta ya ne prijmayu vihidciv z togo (dlya vas "c'ogo") svitu. Nizhnu proshchal'nu zapisku ya prilipiv plastirom do ¿¿ pup'yanka - inakshe vona, mabut', ne znajshla b ¿¿. YA napisav "sam"? Ni, ne zovsim. Zi mnoyu buv chornij kamratko, j yak til'ki ya znajshov vidlyudne misce, ya beztrepetno vid repetiruvav ´valtovnu smert' mistera Richarda F. Skillera. V bagazhnomu viddilenni avto - nevicherpnomu v sensi skarbiv - ya znajshov svoº najstarishe j najbrudnishe svetro, jogo-bo ya prichepiv do gillyaki, u nepromovnij dibrovi, kudi mene privela lisova stezhka, vidgaluzhena vid shose. Vikonannya viroku bulo popsovano yakimos' zatorom u di¿ gashetki. Malo meni zrozumilij predmet u mene v ruci, jmovirno, zichiv sobi zmashchennya, ta ya ne hotiv gayati chas. Nazad u avto pishlo sire mertve svetro, z dodatkovimi dirkami v riznih miscyah; i znovu zaryadivshi teplogo shche kamratka, ya ponoviv podorozh. List buv z veresnya 18, 1952 roku, j adresa, yaku vona podavala, bula "Do Zapitannya, Koulmont" (ne v Virgini¿ j ne v Pensil'vani¿, j ne v Tennessi - i vzagali ne "Koulmont" - ya vse zamaskuvav, moº kohannya). Z'yasuvalos', shcho to º gendlyars'ke gorodis'ko za visimsot mil' na pivden' vid Novogo Jorka. YA namisliv buv ¿hati bezperepinno, ta ne dotyagnuv i na svitanni za¿hav odpochiti v motel' bliz'ko Koulmonta. YA buv upevnenij, chomus', shcho cej Skiller svogo chasu gendlyuvav potrimanimi povozami j, mozhlivo, todi poznajomivsya z moºyu Lolitoyu, koli pidviz ¿¿ v okolicyah Berdsleya - togo dnya, napriklad, koli v ne¿ lusnula shina po dorozi na urok muziki, v podal'shomu vin, pevno, vskochiv u yakus' halepu. Tilo zabitogo svetra, yake bulo na zadn'omu sidinni, vse pnulos' - yak bi ya ne roztashovuvav jogo skladki - poznachiti rizki obrisi, nalezhni Trappu-Skilleru, do vul'garnosti j shpetno¿ stavnosti jogo tila, ale z metoyu znivechiti jogo grubij i porochnij smak, ya zdumav privesti sebe v osoblivo gracijnij stan - prokinuvsya z ciºyu dumkoyu j ustig pridaviti kilok budil'nika, ne davshi jomu zirvatis' u vkazanij chas. Za tim, z suvoroyu ta romantichnoyu retel'nistyu lyudini, yaka zbiraºt'sya na duel', ya pereviriv, chi v zgodi paperi, vikupavsya, naduhmyanivsya, pogoliv oblichchya, vibrav shovkovu sorochku j chisti zispodniki, natyagnuv prozoro temni shkarpetki, i privitav sebe z tim, shcho zahopiv u skrini yakis' vel'mi chepuristi ¿¿ rechi - napriklad, zamshevij zhilet z perlamutrovimi ´udzikami j blidu kashemirovu kravatku. Meni ne vdalosya, nazhal', utrimati v sobi snidanok, ta ya postavivsya zimnokrovno do c'ogo drib'yazkovogo liha, viter rot batistovoyu hustkoyu, vijnyatoyu z rukava, za anglijs'koyu modoyu, j z briloyu sin'ogo l'odu zamist' sercya, pigulkoyu na yaziku j vagovitoyu smertyu v zadnij kisheni, spritno vstupiv u telefonnu budku v Koulmonti (Ah-ah-ah, prokazala merzotna dverka) j nabrav nomer ºdinogo Skillera v posharpanij knizhci: Skiller, Pol', Mebli. Hriplij Pol' vidpoviv, shcho Richard isnuº, shcho ce jogo pleminnik, a zhive vin - zaraz poglyanu - Vulicya Killera, nomer desyat' (vse ce, zvichajno, pershi-lipshi psevdonimi). Ah-ah-ah, promovila dverka. Nomer desyat' po Killerovij vulici postav zanedbanim bagatokvartirnim budinkom. YA prointerv'yuvav kil'koh pohnyuplenih starikiv i dvoh dovgovolosih, rozhevo-rusyavih, nejmovirno brudnih nimfetochok (shchopravda, divivsya cilkom neuvazhno, tak-syak, - nakreslyuyuchi legko vdyagnenu divchinku, yaku b ya mig na hvilinu prizhati do sebe, koli budu po vbivstvi i vse stane odnakovo, j zhodnih zavad vzhe ne bude). Tak, dijsno, Dik Skiller zhiv tut pevnij chas, ta z'¿hav yak odruzhivsya. Nihto ne mig dati meni jogo tochno¿ adresi. "Mozhe, kramar znaº", skazav niz'kij golos zi shparini v paneli (tam shchos' ponovlyuvali) bilya togo miscya, de ya vipadkovo spinivsya, rozmovlyayuch