kvadrati minus u, yakshcho prijmati ¿h za u. Ale
postupovo, para za paroyu ¿hni ochi znovu pochali viprominyuvati zacikavleni
poglyadi, spershu v napryamku mistera Nakibala, a potim u bik Lu¿ta, yakij,
pidbad'orenij cim, provadiv: ekzemplyar, yakij vi bachite pered soboyu, maº
veliki nogi i plaski stupni, i tak dali, duzhe dokladno i povagom, azh poki
dijshov do golovi, pro yaku, yak i pro vse inshe, skazav bagato garnogo,
spravedlivogo, duzhe garnogo, duzhe poganogo i prosto bliskuchogo. Potim mister
Ficvajn spitav: ale u yakomu stani jogo zd-zd-zdorov'ya? CHi zdaten cej cholovik
samotuzhki perestavlyati nogi? CHi mozhe bez storonn'o¿ dopomogi sidati, siditi,
pidvoditisya, stoyati, ¿sti, piti, lyagati spati, spati, vstavati j spravlyati
prirodni potrebi? O, bezumovno, skazav Lu¿t, ne til'ki malen'ku, ale i
veliku potrebu, viklyuchno vlasnimi silami. Ce vel'mi cikavo, skazav mister
Ficvajn. ² dodav, a yak u n'ogo zi statevim zhittyam, yakshcho vzhe tut mova zajshla
pro vidpravlennya organizmu? Tobto v takogo bridkogo i samotn'ogo
zlidarya-starigana, skakav Lu¿t, vi zh na ce natyakaºte, bez bud'-yakogo, ya
peven, lihogo zamiru, tak? Darujte, yakshcho ya kogos' nesamohit' obraziv, skazav
mister Makstern. Ta shche j kosookogo, skazav Lu¿t. Nam, skazav mister Ficvajn,
zavzhdi priºmno, tobto meni, z mogo boku, j mo¿m kolegam, z inshih bokiv,
vidpovidno, priºmno poznajomitisya z pridurkom, yakij nalezhit' do inshogo, tak
bi moviti, social'nogo prosharku, dokorinno vidminnogo yak vid mogo, tak i vid
¿hn'ogo prosharkiv. ² z c'ogo poglyadu mi, ya gadayu, vam duzhe vdyachni, mistere
Lu¿t. Ale mi yakos' ne zovsim zbagnuli, tobto yak ya osobisto, tak i mo¿, ya
peven, ukraj spantelicheni kolegi, yake vidnoshennya maº cej dzhentl'men do temi
vashogo naukovogo vidryadzhennya, mistere Lu¿t, duzhe korotkogo, i, vibachajte na
slovi, marnotratnogo vidryadzhennya do zahidnih oblastej. U vidpovid' Lu¿t
viprostav pravu ruku i potyagnuvsya nazad, shchob uzyati mistera Nakibala za livu
ruku, bo koli vin vostannº divivsya na Nakibala, toj tiho j sumirno sidiv po
pravu ruku vid n'ogo i tak trohi pozad. YA tak dokladno rozpovidayu pro vse
ce, mistere Grejvz, ne tomu, shcho, povirte meni, hochu abo mozhu, a tomu shcho,
hochte virte, hochte ni, ale shchiru pravdu kazhu vam, prosto ne mozhu inakshe.
Detali, mistere Grejvz, ya ¿h, detali ci, znevazhayu j nenavidzhu ne menshe, nizh
vi, sadivniki. Koli vi sadite goroh chi kvasolyu, chi kartoplyu, chi morkvu, chi
tu zh samu ripu, chi yaki inshi koreneplodi, to chi zavzhdi vi dotrimuºtes' usih
pravil, zaznachenih u instrukci¿? Ni, vi pohapcem riºte kanavku, shvidkuruch
skopuºte ryadok, ne te shchob pryamij, i ne duzhe kriven'kij, a ne ryadok, tak,
kil'kanadcyat' yamok, na takij vidstani odna vid odno¿, shchob voni ne nadto, a
til'ki na yakus' mit' stomlyuvali vashe j bez togo zmorene stare oko, doki vi,
beztyamno divlyachis' prosto sebe, kinete v yamu nasininu (tak svyashchenik siple u
rozritu mogilu pil chi popil) i zagornete ¿¿ zemleyu, skorishe za vse nosakom
svogo cherevika, bo napered znaºte, shcho koli pid spriyatlivu godinu nasinnyu
c'omu sudilosya prorosti i zbil'shitisya udesyatero, u p'yatnadcyat' raziv, u
dvadcyat', u dvadcyat' p'yat', u tridcyat', u tridcyat' p'yat', u sorok, u sorok
p'yat', a to j u p'yatdeyat raziv, to vono ce zrobit' i bez vasho¿ dopomogi, a
yak ne sudilosya, to tudi jomu i doroga. Zamolodu, mistere Grejvz, vi,
bezumovno, natyaguvali motuzochku, vimiryali vse liniºchkoyu, anikroku vid
nivelira, ta bez gruzila, i v kozhnu lunku klali rivno po chotiri, p'yat',
shist' abo sim goroshinok, kvasolinok, zerninok chi sochevic', a na te, shchob syudi
chotiri, a drugu lunku - p'yat', u tretyu - shist', a v chetvertu - sim, ni n
yakomu razi, a same, shchob u kozhnu lunku po chotiri, p'yat', shist' abo sim,
pripustimo, goroshinok, i shchob kozhna kartoplina lezhala dogori rostochkom, i shchob
dovkola kozhnogo nasinnya morkvi, ripi, red'ki chi pasternaka obov'yazkovo bulo
trohi pisku chi popilu. A zaraz! A cikavo, koli vi, mistere Grejvz, pokinuli
vikoristovuvati motuzku, linijku, nivelir ta gruzilo? U yakomu vici, mistere
Grejvz, i za yakih obstavin? ² chi odrazu vi, mistere Grejvz, zriklisya
linijki, motuzki, nivelira, gruzila ta us'ogo inshogo mehanichnogo prichandallya
i usih inshih agronomichnih hitroshchiv chi spochatku vidpala potreba v motuzci,
todi trohi zgodom u linijci, todi v niveliri (hocha, klyanusya, ya j dosi ne
rozumiyu, yaka korist' vid togo nivelira), a za nivelirom - i v gruzili, a
potim vi vzagali pokinuli zamiryati vidstan' mizh lunkami, a vidtak mahnuli
rukoyu na dobriva. CHi vsi ci znaryaddya vidpali po dva - po tri, mistere
Grejvz, azh doki vi pomalu dosyagli ninishn'ogo stanu povno¿ nezalezhnosti vid
nih, svobodi, tobto togo stanu, koli vam potribno lishe nasinnya, zemlya,
ekskrementi, voda i palicya? Ale yak liva, tak i prava ruka mistera Nakibala
buli zajnyati, bo pershoyu vin pidtrimuvav svoº tilo, yake dobre perehililosya i
shchomiti moglo vpasti, a drugoyu, zahovanoyu pid spidniceyu, vin dobre
vidprac'ovanimi, m'yakimi, i razom z tim vidchutnimi ruhami chuhav svo¿ buvali
v buval'cyah, ale vse shche tepli zimovi kal'soni - nabutok davn'o¿, malo ne z
pelyushok, bolyachki: anal'nogenital'no¿ sverblyachki, yaku mogli sprichiniti
glisti, nervi, gemoroj i shche bozna-yaka holera. Sered tishi bulo dobre chuti, yak
ob shchos' terlasya dolonya starcya, i vidno bulo, yak rivnomirno sovalasya vona
tudi-syudi, potim znovu syudi-tudi, i yak nalilosya bentegoyu j peredchuttyam
blazhenstva jogo strazhdenne tilo, a zashkaruble oblichchya chesno peredavalo vsi
jogo pochuttya,- nadlyuds'ku zoseredzhenist', potaºnnu radist', perelyak i
chekannya.
Ce vidovishche povnistyu spantelichilo vsyu radu i pochulisya viguki: vi
podivit'sya yakij zhittºlyub! U takomu vici! Ot shcho znachit' zhiti na svizhim
povitri! Ce - rezul'tat samotnosti! E go autem![8] (Replika mistera
Maksterna.) Ale tut mister Nakibal, vidchuvshi, nareshti, zhadanu polegkist',
pidvivsya, vidobuv pravu ruku z-pid svoº¿ spidnici, pidnis dolonyu pid nis i
harakternim zhestom kil'ka raziv pochuhav kinchik nosa. Potim vin prijnyav svoyu
poperednyu cilkom pristojnu postavu, z yako¿ jogo viviv raptovij napad
zastarilo¿ bolyachki,- tobto poklav ruki na kolina, svo¿ stari, ryabi,
volohati, vuzluvati ruki na svo¿ goli, stari, kistlyavi, posinili kolina,
pravu staru, volohatu, ryabu ruku na kistlyave prave, gole, stare kolino, a
livu, staru, vuzluvatu, ryabu ruku na live stare, posinile, stare, kistlyave
kolino i spryamuvav svij sklyanij, pil'nij poglyad na shchos' dobre i davno
vidome, abo shchos' nu zovsim necikave, za viknom, na nebo, yake pidpirali to
banya soboru, to dah, shpil', vezha to makivka dereva. ² tut nastala taka mit',
koli Lu¿t pidviv mistera Nakibala do pidnizhzhya pomostu, na yakomu sidili chleni
radi, i, divlyachis' jomu pryamo v oblichchya spovnenim priyazni poglyadom, tochnishe
ne zovsim pryamo, a troshechki des' na chvert' krivo, sebto spovnenij priyazni
poglyad pociliv u same vuho, bo chim napoleglivishe Lu¿t nahilyav oblichchya, svoº
po vincya nalite priyaznyu oblichchya, u bik mistera Nakibala, tim bil'she mister
Nakibal vidhilyav svoº buryakove, stare, volohate oblichchya u protilezhnij bik, i
skazav, urochisto i golosno vimovlyayuchi kozhen zvuk, chotirista visim tisyach sto
visimdesyat' chotiri. ² tut mister Nakibal, na prevelikij podiv us'ogo zagalu,
opustiv ochi z neba, svo¿ rozumni, tupi, zvolozheni, mov viryacheni ochi, i
vtupivsya nimi u mistera Ficvajna, yakij hvil'ku podumashi, raptom shche bil'she
divuyuchi i bez togo oteterilij zagal, viguknuv: Gazel'! Vivcya! Stara vivcya!
Mistere Debejker, ser, skazav Lu¿t, chi ne mogli b vi zrobiti, ne v sluzhbu, a
v druzhbu, meni taku lasku i dostemenno zanotuvati vse, shcho ya i mij drug
kazatimemo tut dali? CHomu zh ni, mistere Lu¿t, zvichajno, skazav mister
Debejker. YA duzhe vam vdyachnij, mistere Debejker, skazav Lu¿t. Proshu, proshu,
mistere Lu¿t, i nema za shcho, skazav mister Debejker. U takomu razi, ya mozhu na
vas poklastisya, mistere Debejker, skazav Lu¿t. Pevna rich, mistere Lu¿t,
skazav Debejker. Vi zanadto pokladlivi, mistere Debejker, skazav Lu¿t. Ta
de, hiba, mistere Lu¿t, hiba, skazav mister Debejker. Kozel! Starij bevz'!
zavolav mister Ficvajn. Vi mene tak zaspoko¿li, mistere Debejker, skazav
Lu¿t. Ni slova bil'she, mistere Lu¿t, skazav mister Debejker, bil'she ni
slova. ² vodnochas, mistere Debejker, spekatisya takogo tyagarya, skazav Lu¿t.
Jogo ochi syagayut' do dencya moº¿ dushi, skazav mister Ficvajn. Do dencya chogo?
Skazav mister O'Mel'don. Do dencya jogo dushi, skazav mister Magershon. Haj Bog
miluº! SHo zh to bulo! viguknuv mister Makstern. YAk vi gadaºte, shcho to bulo?
Molitva do Bozho¿ materi? skazav mister Debejker. Hiba sered grishnih lyudej
take traplyaºt'sya? skazav mister Magershon. Poglyad, prinajmni, buv cilkom
shchirij, skazav mister O'Mel'don. Todi dozvol'te meni prodovzhiti, mistere
Debejker, skazav Lu¿t. YA osobisto nichogo proti c'ogo ne mayu, prodovzhujte,
mistere Lu¿t, skazav mister Debejker. Priv'yazhit' jogo, tak samo, yak
priv'yazuyut' vogkimi strichkami, skazav mister Ficvajn. Pomagaj vam Bozhe,
mistere Debejker, skazav Lu¿t. ² vam, mistere Lu¿t, skazav Debejker. Ni, ni,
same vam, mistere Debejker, vam, skazav Lu¿t. ² chomu same meni, mistere
Lu¿t, hocha dobre, yakshcho vi vzhe gak napolyagaºte, ale vam takozh, skazav mister
Debejker. Tobto haj nam obom vin pomagaº, vi zh ce hochete skazati, mistere
Debejker? skazav Lu¿t. D'yabl'o, skazav mister Debejker (francuz'kij viraz).
Meni znajome jogo oblichchya, skazav mister Ficvajn. Tome! guknuv Lu¿t. Mister
Nakibal obernuvsya na oklik i Lu¿t pobachiv, shcho toj duzhe chimos' sturbovanij.
Ovva! skazav Lu¿t, shche trohi, j nastupit' virishal'nij moment, i golosno
ogolosiv: trista visimdesyat dev'yat' ti... Meni, yak bi vono ne vijshlo, skazav
mister Ficvajn. Trista visimdesyat dev'yat' tisyach simnadcyat', zagorlav Lu¿t.
Ga? skazav mister Nakibal. Vi ce zapisali, mistere Debejker, skazav Lu¿t.
Tak, mistere Lu¿t, skazav mister Debejker. A vi ne zmogli b povtoriti,
mistere Debejker, skazav Lu¿t. Bezumovno, mistere Lu¿t. YA povtoryuyu, mister
Lu¿t: trista visimdesyat dev'yat' tisyach simdesyat. Mister Mak... Trista
visimdesyat dev'yat' tisyach simnadcyat', skazav Lu¿t, ne simdesyat, a simnadcyat'.
O, pereproshuyu, mistere Lu¿t, meni pochulosya, simdesyat, skazav mister
Debejker. YA skazav "simnadcyat'", mistere Debejker, skazav Lu¿t, bo tak ya i
podumav, chitko i yasno. Ce nejmovirno, skazav mister Debejker, ya chitko i yasno
chuv "simdesyat". A vi, mistere Makstern, shcho vi pochuli? YA pochuv "simnadcyat'",
nadzvichajno chitko pochuv, skazav mister Makstern. Pravda, skazav mister
Debejker, tak i pochuli. Ci "nadcyat'" i dosi brinyat' u moºmu vusi, skazav
mister Makstern. A vi, mistere O'Mel'don, skazav mister Debejker. SHCHo "a vi"?
skazav mister O'Mel'don. Vi shcho pochuli, simnadcyat' chi simdesyat? skazav mister
Debejker. A vi shcho pochuli, mistere Debejker? skazav mister O'Mel'don.
"Simdesyat", skazav mister Debejker. ² sim shcho? skazav mister O'Mel'don. ²
sim-de-sssyat', skazav mister Debejker. Bezumovno, skazav mister O'Mel'don.
Ha, skazav mister Debejker. A ya skazav "simnadcyat'", skazav Lu¿t. ² shcho?
skazav mister Magershon. ² sim-na-dd-cyat', skazav Lu¿t. YA tak i dumav, skazav
mister Magershon. A mi niyak ne mozhemo dijti zgodi, skazav mister Debejker. A
yak zhe, skazav mister Magershon. A vi, pane prezident, skazav mister Debejker.
Ge? skazav mister Ficvajn. YA kazhu, mistere prezident, skazav mister
Debejker. Ne rozumiyu vas, mistere Debejker, skazav mister Ficvajn. YAk vi
pochuli, simnadcyat' chi simdesyat, skazav mister Debejker. Meni pochulos' sorok
shist', skazav mister Ficvajn. YA skazav "i simnadcyat'", skazav Lu¿t. Mi vam
virimo, mistere Lu¿t, virimo vam, skazav mister Magershon. Todi zanesit' ce,
bud' laska, do protokolu, mistere Debejker. Zvichajno, z zadovolennyam,
mistere Lu¿t, skazav mister Debejker. SHCHiro vam dyakuyu, mistere Debejker,
skazav Lu¿t. Nema za shcho, nema za shcho. skazav mister Debejker. ² yak vono
zvuchit' teper? skazav Lu¿t. Teper, skazav mister Debejker, vono zvuchit' tak,
mistere Lu¿t: trista visimdesyat dev'yat' tisyach simnadcyat'. Mister Nakibal:
ga? CHi ne dozvolit' shanovna rada jomu sisti? skazav Lu¿t. Komu same nasha
rada maº dozvoliti sisti? skazav mister Magershon. Vin stomivsya stoyati,
skazav Lu¿t. De zh ya bachiv ce oblichchya? skazav mister Ficvajn. Skil'ki shche ce
vse trivatime? skazav mister Makstern. To mozhna jti? skazav mister Magershon.
Koli vin sidit', to krashche chuº, skazav Lu¿t. Nehaj lyazhe, yakshcho vin tak hoche,
skazav mister Ficvajn. Lu¿t dopomig misterovi Nakibalu lyagti, stav na kolina
j shilivsya nad nim. Tome, zakrichav vin, ti mene chuºsh? Tak, ser, skazav
mister Nakibal. Trista visimdesyat dev'yat' tisyach simnadcyat', zakrichav Lu¿t.
Hvilinku, skazav mister Debejker, ya zaraz zanesu ce u protokol. Hvilina
minula. Prodovzhujte, skazav mister Debejker. Vidpovidaj, zakrichav Lu¿t.
Simsyat - tre, skazav mister Nakibal. Simsyat - tre? skazav mister Debejker.
Ochevidno, vin mav na uvazi simdesyat tri, skazav mister O'Mel'don. Vin mav na
uvazi simdesyat tri? skazav mister Ficvajn. Vin skazav "simdesyat tri". Skazav
Lu¿t. Hiba, skazav mister Debejker. O Bozhe, skazav mister Makstern. O shcho?
skazav mister O'Mel'don. O Bozhe! skazav mister Magershon. Mistere Debejker,
skazav Lu¿t, bud'te laskavi, ogolosit' te, shcho u vas tam º. De same? skazav
mister Debejker. U protokoli, shchob peresvidchitisya, shcho vono vidpovidaº
dijsnosti. YAkij vi vse-taki nedovirlivij, mistere Lu¿t, skazav mister
Debejker. Bagato shcho zalezhit' vid tochnosti fiksaci¿ faktu, skazav Lu¿t. Vin
maº raciyu, skazav mister Makstern. Z chogo pochati? skazav mister Debejker. Z
mo¿h sliv i zi sliv mogo druga, skazav Lu¿t. Bil'she vas nichogo ne cikavit',
skazav mister Debejker. Ni, skazav Lu¿t. Mister Debejker zahodivsya
pereglyadati svo¿ zapisi i skazav, ya bachu take: Mister Lu¿t: Tome, ti mene
chuºsh? Mister Nakibal: tak ser. Mister Lu¿t: trista visimdesyat dev'yat' tisyach
simdesyat. Mister Nak... Simnadcyat', skazav Lu¿t. A j spravdi, mistere
Debejker, skazav mister Ficvajn. Skil'ki raziv vam shche mozhna kazati? skazav
mister O'Mel'don. Zgadajte svo¿ simnadcyat' rokiv, skazav mister Magershon.
Ha, ha, chudova dumka, skazav mister Debejker. Mister Magershon skazav, chi ne
krashche bulo b, zvazhayuchi na te, shcho taki nadzvichajno veliki chisla - e... pishli
v dilo, shchobi nash skarbnik pogodivsya vzyati na sebe skladannya protokolu,
til'ki na s'ogodni? YA aniskil'ki ne zbirayusya znevazhati cim nashogo shanovnogo
sekretarya, yakogo usi mi znaºmo z najkrashchogo boku, ale, pozayak tut idet'sya
pro nechuvano skladni chisla, to bodaj s'ogodni... Ni, ni, ni v yakomu razi,
skazav mister Ficvajn. Mister Makstern skazav, mozhe, yakshcho b nash shanovnij
sekretar zgolosivsya zapisuvati chisla ne ciframi, a slovami. Tak, tak, yak vi
na ce divites'? skazav mister Ficvajn. A yaka riznicya? skazav mister
O'Mel'don. Mister Makstern vidpoviv: nu yak zhe, vin todi zapisuvav bi vsi
pochuti slova, a ne perevodiv bi ¿h u chislovi ekvivalenti, shcho vzhe same po
sobi vimagaº trivalo¿ praktiki, osoblivo koli jdet'sya pro chisla, yaki
skladayut'sya z p'yati-shesti liter, darujte, cifr. SHCHo zh, yak na mene, to ce -
bliskucha ideya, skazav mister Magershon. Vi mogli b tak zrobiti, mistere
Debejker? Skazav mister Ficvajn. Ale zh ya tak zavzhdi roblyu, skazav mister
Debejker. YA u c'omu ne sumnivayusya, skazav mister Ficvajn. Todi ya ne znayu, shcho
tut mozhna zrobiti, skazav mister Magershon. Hto z nas ne pomilyaºt'sya, skazav
Lu¿t. Dyakuyu, mistere Lu¿t, skazav mister Debejker. Na zdorov'ya, mistere
Debejker, skazav Lu¿t. Ot i prekrasno, ot i chudovo, viguknuv mister
O'Mel'don. SHCHo same prekrasno i chudovo? skazav mister Makstern. Ci dvi cifri
spivvidnosyat'sya, skazav mister O'Mel'don, yak kum do svogo kobelya. Kum do
svogo shcho? skazav mister Ficvajn. Vin mav na uvazi kub do svogo korenya,
skazav mister Makstern. A ya yak skazav? skazav mister O'Mel'don. Kum do svogo
kobelya, ha-ha, skazav mister Debejker. A shcho ce oznachaº, kub do svogo korenya,
skazav mister Ficvajn. Nichogo ne oznachaº, skazav mister Makstern. YAk ce tak?
"Nichogo ne oznachaº"? skazav mister O'Mel'don. Mister Makstern vidpoviv, do
svogo yakogo korenya? Mozhna mati bezlich koreniv. Vzyati hocha b dovgij kubichnij
ogirok sortu "Turec'kij", skazav mister Ficvajn. Ne vsi kubi, skazav mister
O'Mel'don. A hto kazhe pro vsi kubi? skazav mister Makstern. ² ne pro cej
kub, skazav mister O'Mel'don. YA pro ce nichogo ne znayu, skazav mister
Makstern. YA v n'omu nichogo ne petrayu, skazav mister Ficvajn. YA takozh, skazav
mister Magershon. SHCHo same prekrasne i chudove? skazav mister Ficvajn. Mister
O'Mel'don vidpoviv, a te, shcho mister Belinaks... Mister Nakibal, skazav Lu¿t.
Mister O'Mel'don skazav, shcho mister Nakibal podumki za yakis' tridcyat' p'yat'
chi sorok sekund vidobuv kubichnij korin' iz shestiznachnogo chisla. Mister
Makstern skazav, sorok sekund! Prinajmni p'yat' hvilin minulo z togo chasu, yak
bulo ogolosheno cyu cifru. SHCHo zh tut divnogo? skazav mister Ficvajn. Mabut',
nash prezident zabuv, skazav mister Makstern. Dva º kubichnim korenem z
vos'mi, skazav mister O'Mel'don. A j spravdi, skazav mister Ficvajn. Tak,
dvichi dvadcyat' chotiri, a dvichi chotiri - visim, skazav mister O'Mel'don.
Otzhe, dva º kubichnim korenem iz vos'mi, skazav mister Ficvajn. Tak, i visim,
ce º dva u kubi, skazav mister O'Mel'don. Visim ce º dva u kubi, skazav
mister Ficvajn. Tak, skazav mister O'Mel'don. Nu to j shcho zh tut divnogo?
skazav mister Ficvajn. Mister O'Mel'don vidpoviv: Te, shcho dva º kubichnim
korenem iz vos'mi, a visim º dvijkoyu v kubi, davno vzhe nikogo ne divuº. Mene
divuº te, shcho mister Nallibek podumki za takij korotkij chas vidobuvaº
kubichnij korin' iz shestiznachnogo chisla. O, kazav mister Ficvajn. A ce tak
vazhko? skazav mister Magershon. Nejmovirno, skazav mister Makstern. Nu-nu,
skazav mister Ficvajn. ZHodna lyudina shche ne spromoglasya na takij podvig, lishe
odnogo razu na take zbivsya kin', skazav mister O'Mel'don. Kin'! viguknuv
mister Ficvajn. Cej vipadok opisano u "Kulturkampf", skazav mister
O'Mel'don. Tak ot vono shcho, skazav mister Ficvajn. Lu¿t ne prihovuvav svogo
zadovolennya. Mister Nakibal perekinuvsya na bik i, ochevidno, spav. Ale zh
mister Kanibal ne kin', skazav mister Ficvajn. Zovsim ne shozhij, skazav
mister O'Mel'don. A vi pevni v tomu, shcho ce vashe pripushchennya s cilkom slushnim?
skazav mister Magershon. Ni, skazav mister O'Mel'don. U vs'omu c'omu º shchos'
sliz'ke, skazav mister Makstern. Ne kins'ke, a sliz'ke, ha-ha, duzhe smishno,
skazav mister Debejker. YA protestuyu, skazav Lu¿t. Proti chogo? skazav mister
Ficvajn. Proti slova "sliz'ke", skazav Lu¿t. Zanesit' ce do protokolu,
mistere Debejker, skazav mister Ficvajn. Lu¿t distav z kisheni arkush paperu i
peredav jogo misterovi O'Mel'donu. A ce shche shcho take, mistere Lu¿t? skazav
mister O'Mel'don. Ce - perelik shestiznachnih chisel, ¿h tut dev'yanosto
dev'yat', yaki º tochnimi kubami inshih chisel, shcho tezh podayut'sya. ² shcho ya mushu z
nimi robiti, mistere Lu¿t? skazav mister O'Mel'don. Perevirte mogo druga,
skazav Lu¿t. O, skazav mister Ficvajn. A ya vijdu, poskil'ki na kartu
postavlena moya naukova sumlinnist', skazav Lu¿t. Godi-bo, zaspokojtes',
mistere Lu¿t, skazav mister Magershon. Rozdyagnit' jogo dogola, zav'yazhit' jomu
ochi, a mene vivedit' get', skazv Lu¿t. A yak shchodo telepati¿ abo zh peredachi
dumok na vidstani, skazav mister Makstern. Lu¿t skazav; a vi, yak pitatimete
pro pidnesennya v kub, to zakrijte chim-nebud' kubi, a yak treba vidobuti
korin' kubichnij, to zakrijte grafu, de poznacheni koreni. A shcho vid togo
zminit'sya? skazav pan O'Mel'don. A vi sami ne znatimete vidpovidi, skazav
Lu¿t. Pan Ficvajn vijshov z kimnati, slidom za nim podalisya i inshi chleni
radi. Lu¿t rozshtovhav mistera Nakibala i dopomig jomu pidvestisya. Do kimnati
povernuvsya mister O'Mel'don, v ruci vin trimav papir, yakij dav jomu Lu¿t. YA
mozhu ce vzyati z soboyu, mistere Lu¿t, skazav vin. Zvichajno, skazav Lu¿t.
Dyakuyu, mistere Lu¿t, skazav mister O'Mel'don. Nema za shcho, mistere O'Mel'don,
skazav Lu¿t. Do pobachennya, dzhentl'meni, skazav mister O'Mel'don. Lu¿t
skazav, do pobachennya, mistere O'Mel'don. Poproshchajsya z misterom O'Mel'donom,
Tome, pokazhi, yakij ti v nas chemnij, skazhi, do pobachennya, mistere O'Mel'don.
Dogobach, skazav mister Nakibal. Duzhe milo, duzhe milo, skazav mister
O'Mel'don. Mister O'Mel'don vijshov z kimnati. Nevdovzi Lu¿t i mister
Nakibal, vzyavshisya za ruki, zrobili te same. A shche trohi zgodom sporozhnilu
kimnatu zapovnili siri tini. Zajshov sluzhnik, povimikav svitlo, porozstavlyav
stil'ci, oglyanuv kimnatu, podivivsya, chi vse garazd, i vijshov. Potim usya cya
prostora kimnata porinula u pit'mu, bo zapala nich, shche odna nich. Nu i ot,
mistere Grejvz, nastupnogo dnya, hochete virte, hochete - ni, o tij samij pori,
na tomu samomu misci, posered zalito¿ svitlom prostoro¿ zali z visochennoyu
steleyu zibralisya ti sami dobrodi¿, retel'no perevirili, yak mister Nakibal
pidnosit' u kub rizni chisla i vidobuvaº z nih korin' kubichnij. Rada
skoristalasya z zaproponovanih Lu¿tom zapobizhnih iahodiv, hocha j ne stala
vivoditi Lu¿ta iz kimnati, a zaproponuvala jomu stati spinoyu do radi,
oblichchyam do vidchinenogo vikna i dozvolila misterovi Nakibalu ne skidati deshcho
zi svoº¿ bilizni. Mister Nakibal z chestyu vitrimav ce suvore viprobuvannya;
koli vin pidnosiv u kub rizni chisla zagal'noyu kil'kistyu sorok shist', to
zrobiv lishe dvadcyat' p'yat' dribnih pomilok, a koli vidobuvav korin' kubichnij
iz p'yatidesyati tr'oh chisel, to led' shibiv lishe u chotir'oh vipadkah!
Vidstan' mizh. pitannyam i vidpoviddyu, inkoli neznachna, a chasom zavdovzhki u
hvilinu, dorivnyuvala u seredn'omu tridcyati chotir'om - tridcyati p'yati
sekundam, yakshcho viriti misterovi O'Mel'donu, yakij prijshov na zasidannya zi
svo¿m sekundomirom. Na odne zapitannya mister Nakibal zovsim ne vidpoviv. To
buv dosit' nepriºmnij moment. Mister O'Mel'don, ne pidvodyachi ochej vid
arkusha, ogolosiv p'yatsot i dev'yatnadcyat' tisyach trista trinadcyat'. Minula
hvilina, hvilina z chvertyu, hvilina z polovinoyu, hvilina i tri chverti, dvi
hvilini, dvi hvilini z chvertyu, dvi hvilini z polovinoyu, dvi hvilini i tri
chverti, tri hvilini, tri hvilini i chvert', tri hvilini z polovinoyu, tri
hvilini i tri chverti, a mister Nakibal vse ne vidpovidav! Proshu vas, ser, nu
shcho zh vi, skachav mister O'Mel'don rizko, p'yatsot dev'yatnadcyat' tisyach, trista
trinadcyat'. Ale mister Nakibal ne vidpovidav! Vin abo znaº abo ne znaº,
skazav mister Magershon. ² tut mister Debejker, tak zajshovsya smihom, shcho
zalivsya sl'ozami. Mister Ficvajn skazav, yakshcho vi ne chuºte, to tak i skazhit':
ya ne chuyu. YAkshcho vi ne znaºte, to tak i skazhit': ya ne znayu. A to shcho zh nam tut,
do nochi chekati, chi shcho? Lu¿t obernuvsya i skazav, a hiba ce chislo, hiba vono º
u pereliku? Pomovchte, mistere Lu¿t, skazav mister Ficvajn. A hiba ce chislo º
u pereliku? grimnuv Lu¿t na naukovciv i rishuche pidstupiv do nih, spershu
pozelenivshi, potim zblidnuvshi vid oburennya. YA zvinuvachuyu skarbnika, skazav
Lu¿t i napraviv na togo perst, nache v kimnati bulo dva, chi tri, chi chotiri,
chi p'yat', chi navit' shist' skarbnikiv, a ne lishe odin, u vigoloshenni chisla,
yakogo nemaº u pereliku, iz yakogo mozhna vidobuti takij same korin' kubichnij,
yak iz moº¿ sraki. Mistere Lu¿t, zakrichav mister Ficvajn. Z jogo shcho? skazav
mister O'Mel'don. ²z jogo sraki, skazav mister Magershon. YA zvinuvachuyu jogo,
skazav Lu¿t, u zlovorozhosti, nedobrozichlivosti i pidstupnosti, u retel'no
produmanij sprobi zac'kuvati, zaplutati i zbiti z panteliku starogo
cholovika, yakij iz priyazni do mene ne shkoduº svo¿h sil, shchob... shchob... shchob...
yakij ne shkoduº sil. Mene oburila i rozdratuvala cya vihvatka, dodav Lu¿t, yaku
ya vvazhayu ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., i tut usi pochuli
kaskad takih micnih viraziv, shcho yakbi pan O'Mel'don ne buv lyudinoyu m'yakoyu i
zgidlivoyu, vin neodminno oburivsya b, nastil'ki kaskadnimi i micnimi buli
pochuti nim slova. Ale mister O'Mel'don buv lyudinoyu nastil'ki m'yakoyu i
zgidlivoyu, shcho koli mister Ficvajn pidvivsya i spovnenimi oburennya slovami
pochav zakrivati zasidannya, to vin pidvivsya i zaspoko¿v mistera Ficvajna,
poyasnivshi jomu, shcho same vin, mister O'Mel'don, u vs'omu vinen, bo vin,
nedobachivshi, prijnyav nul' ne za nul', a za odinicyu. Ale zh vono u vas vijshlo
ne sa-sa-samohit', bez usyakogo lihogo namiru, skazav mister Ficvajn. Potim
zapala movchanka, yaka trivala doti, doki mister O'Mel'don, zvisivshi golovu i
plavno telipayuchi neyu z boku na bik, perenosiv vagu svogo tila z nogi na nogu
i povtoryuvav, o ni, ni, ni, ni, Gospod' ne dast' zbrehati, nikoli. V takomu
vipadku ya mushu poprositi, shchob mister Lingard vibachivsya pered vami, skazav
mister Ficvajn. O ni, ni, ni, ni, ni, niyakogo vibachennya, skriknuv mister
O'Mel'don. Mister Lingard? skazav mister Magershon. YA skazav "mister
Lingard?" skazav mister Ficvajn. Zvichajno skazali, skazav mister Magershon.
Pro kogo zh ce ya dumav? skazav mister Ficvajn. Divoche prizvishche moº¿ materi -
Lingard, skazav pan Makstern. Nu, yak zhe, yak zhe, dobre ¿¿ pam'yatayu, chudova
bula zhinka, skazav mister Ficvajn. Vona pomerla pri pologah, narodila mene i
pomerla, skazav mister Makstern. YA vam viryu, skazav mister Debejker. CHudova,
prekrasna zhinka, skazav mister Ficvajn. Po zakinchenni ispitiv nastav chas dlya
zapitan' i vidpovidej. CHerez shidni vikna prostoro¿ zali strumenilo chervone
zimove sonce, vono, serdito proshchayuchis' iz zemleyu, pronizuvalo svo¿m syajvom
zastijne kimnatne povitrya, i v toj samij chas na protilezhnomu boci kriz'
vibaglivi, zrobleni v oriºntal'nomu stili prorizi vzhe chulosya spershu kvola,
ale chim dali gominkisha melodiya, shcho ¿¿ vigravali mil'joni sopilochok nochi.
Nastav chas dlya zapitan' i vidpovidej. Mister Ficvajn spitav: a vidobuvati
kvadratnij korin' vin tezh umiº? Mister O'Mel'don skazav, yakshcho vzhe vin mozhe
pidnositi v kub, to v kvadrat i pogotiv, i yakshcho vzhe vin umiº vidobuvati
korin' kubichnij, to z kvadratnim i pogotiv uporaºt'sya. YA pitayu mistera
Lu¿ta, skazav mister Ficvajn. Tut idet'sya ne pro te, shchobi zvoditi v kub chi v
kvadrat, skazav Lu¿t. YAk ce tak? skazav pan Ficvajn. Lu¿t vidpoviv, lyudina z
bagatoyu uyavoyu zdatna pidnositi i v kub i v kvadrat podumki, chisla nibi sami
z'yavlyayut'sya pered ¿¿ vnutrishnim zorom. Tobto vi vistupaºte za vikorinennya
koreniv? skazav mister Ficvajn. Ne vsih, skazav Lu¿t, a til'ki kubichnih. A
yak buti z kvadratnimi? skazav mister Ficvajn. Ne chipati ¿h, skazav Lu¿t. YAk
ce tak? skazav mister Ficvajn. Lyudina z bagatoyu uyavoyu zdatna vidobuvati
kvadratnij korin' podumki, skazav Lu¿t, tak samo yak i z dopomogoyu arkusha
paperu i olivcya. A korin' kubichnij? skazav mister Ficvajn. Lu¿t nichogo ne
vidpoviv, ta j shcho jomu bulo kazati? A korin' chetvertogo stupenya? skazav
mister O'Mel'don. To º, vlasne, kvadratnij korin' u kvadrati, skazav Lu¿t. A
korin' p'yatogo stupenya? skazav mister Ficvajn. Ta hiba zh Gospod' nash voskres
na drugij den'? skazav Lu¿t. A korin' shostogo stupenya? skazav mister
Debejker. To º kvadratnij korin' u kubi abo kubichnij u kvadrati, skazav
Lu¿t. A korin' s'omogo stupenya? skazav mister Makstern. A hoditi po vodi yako
po suhu? skazav Lu¿t. A korin' vos'mogo stupenya? skazav mister O'Mel'don.
Kvadratnij kvadratnogo korenya u kvadrati, skazav Lu¿t. Nastav chas dlya
zapitan' i vidpovidej. Radist' i tuga, zdrastuj i proshchavaj, udar i vidsich,
prograv i peremig, peremig i prograv - use zmishalosya u cij velikij, do
vs'ogo bajduzhij zali. A korin' dev'yatogo stupenya? skazav mister Ficvajn. To
º kubichnij korin' u kubi, skazav Lu¿t. A korin' desyatogo stupenya? skazav
mister Debejker. Ne mozhe isnuvati bez p'yatogo stupenya, skazav Lu¿t. A korin'
odinadcyatogo stupenya? skazav mister Makstern. YAkshcho jogo u viski vstromiti?
skazav Lu¿t. A korin' dvanadcyatogo stupenya? skazav mister O'Mel'don. To º
korin' kvadratnij kubichnogo korenya u kvadrati abo korin' kubovij kvadratnij
korenya u kvadrati, abo korin' kvadratnij kvadratnogo korenya v kubi, skazav
Lu¿t. A korin' trinadcyatogo stupenya? skazav mister Ficvajn. Godi! zajshovsya
krikom mister Magershon. Tobto? skazav mister Ficvajn. Godi! skazav mister
Magershon. YAke vi maºte pravo kazati "godi"? skazav mister Ficvajn.
Dzhentl'meni, dzhentl'meni, skazav mister Makstern. Mistere Lu¿t, skazav
mister O'Mel'don. Sluhayu vas, ser, skazav Lu¿t. Os' peredi mnoyu s'ogodni na
arkushi bulo dva stovpchiki chisel, skazav mister O'Mel'don, v odnomu, tam, de
poznachalisya koreni, stoyali lishe dvoznachni chisla, v inshomu, tam, de buv
stovpchik z kubami, stoyali lishe shestiznachni chisla. Stovpchik z kubami!
viguknuv mister Makstern. SHCHo take? V chomu tam sprava? skazav mister Ficvajn.
YAka krasa, skazav mister Makstern. A j spravdi, mistere Lu¿t, yak vi gadaºte?
skazav mister O'Mel'don. YA do muziki ne vdatnij, skazav Lu¿t. YA ne ce mav na
uvazi, skazav mister O'Mel'don. A shcho vi maºte na uvazi? skazav mister
Ficvajn. YA mayu na uvazi, skazav mister O'Mel'don, z odnogo boku, te, shcho v
odnomu iz stovpchikiv, tobto u stovpchiku koreniv, znahodimo lishe dvoznachni
chisla, a z inshogo, tobto u stovpchiku kubiv, znahodimo lishe shestiznachni
chisla. YA zh pravdu kazhu, mistere Lu¿t? Spisok - pered vami, skazav Lu¿t. A
stovpchik iz korenyami takozh duzhe simpatichnij, yak na mene, skazav mister
Debejker. Tak, ale do stovpchika z kubami jomu i ne bratisya, skazav mister
Makstern. Nu, mozhe, j ne zovsim tak, ale j ne te, shchob zovsim ne tak, skazav
mister Debejker. ² tut vin zaspivav:
Stovpchik kubiv zustriv stovp koreniv
² pitaº, shcho toj bude piti?
Stovpchik kubiv zustriv stovp koreniv
² pitaº, shcho toj bude piti?
Stovpchik kubiv zustriv stovp koreniv
² pitaº, shcho toj bude piti?
Sklyanku dobrih chornil, kazhe stovp koreniv,
Z virnim stovpchikom ridnih, braters'kih kubiv
Zavzhdi laden ya perehiliti.
Ha-ha-ha-ha, ha-ha, ha, gm, skazav mister Debejker. CHi budut' shche yakis'
pitannya, persh nizh ya pidu dodomu, skazav mister Ficvajn. YA same pidnyav duzhe
vazhlive pitannya, skazav mister O'Mel'don, ale mene perebili. To haj vin
prodovzhit' z togo miscya, de zupinivsya, skazav mister Magershon. Te vazhlive
pitannya, yake ya pidnimav, skazav mister O'Mel'don, koli mene perebili,
polyagalo os' u chomu: iz dvoh stovpchikiv chisel, yaki bachiv s'ogodni, odin, a
same... Vin uzhe dvichi pro ce govoriv, skazav mister Makstern, prodovzhujte ne
z togo miscya, de vi pochali, a z togo, de vas urvali. CHi vi hochete povtoriti
pomilku darvinivs'ko¿ guseni? Darvinivs'ko¿ kogo? skazav mister Debejker.
Darvinivs'ko¿ guseni? skazav mister Magershon. A shcho tam iz nim stalosya?
skazav mister Makstern. A stalosya iz nim te, skazav mister Magershon, shcho,
koli vin lezhav u gamaci, to na n'ogo raptom... A mi hiba zibralisya dlya togo,
shchob obgovoryuvati gusin'? skazav mister O'Mel'don. Ta Boga radi, vikladit'
nareshti svoº pitannya, skazav mister Ficvajn, i dajte meni spokijno piti
dodomu do moº¿ zhinki. ² do ditej, dodav vin. Pitannya, yake ya zbiravsya
viklasti, skazav mister O'Mel'don, koli mene tak brutal'no urvali, polyagalo
os' u chomu. YAkshcho u livomu stovpchiku, tobto stovpchiku koreniv, zamist'
dvoznachnih chisel traplyayut'sya i tr'oh, i chotir'ohznachni, ne kazhuchi vzhe pro
inshi, todi u pravomu stovpchiku, tobto u stovpchiku kubiv, zamist' suto
shestiznachnih chisel musili buti j semi-, vos'mi-, dev'yati-, desyati-,
odinadcyati- i navit' dvanadcyatiznachni chisla. Pislya cih sliv zapala movchanka.
CHi ne tak? mistere Lu¿t, skazav mister O'Mel'don. Mozhe buti, skazav Lu¿t. U
takomu razi chomu, skazav mister O'Mel'don, perehnyabivsya upered i vdariv
kulakom po stolu, chomu ¿h tut nemaº? Kogo tam nemaº? skazav mister Ficvajn.
Togo, pro kogo ya shchojno kazav, skazav mister O'Mel'don. Tobto? skazav mister
Ficvajn. Mister O'Mel'don vidpoviv: z odnogo boku, u pershomu stovpchiku...
Tobto stovpchiku koreniv, skazav mister Debejker. Mister O'Mel'don prodovzhiv:
tr'oh i navit' chotir'ohznachni chisla... Ne kazhuchi pro vsi inshi, skazav mister
Makstern. Mister O'Mel'don prodovzhiv: a z inshogo boku, v inshomu... Tobto
stovpchiku kubiv, skazav mister Magershon. Mister O'Mel'don prodovzhiv:
semiznachni... Vos'mi... skazav mister Debejker. Abo dev'yati, skazav mister
Makstern. Abo desyati, skazav mister Magershon. Abo odinadcyati, skazav mister
Debejker. Abo navit' dvanadcyati, skazav mister Makstern. Znachit', skazav
mister Magershon. A shcho ¿m tam robiti? skazav mister Ficvajn. Ptashka bozhaya ne
znaº ni turbot i ni... skazav Lu¿t. CHi mozhu ya pripustiti, mistere Lu¿t,
skazav mister O'Mel'don, shcho, yakshcho ya zapitayu c'ogo cholovika i poproshu jogo
nazvati kubichnij korin' iz... vin shilivsya nad arkushem,- nu, skazhimo,
dev'yatisot semidesyati tr'oh mil'joniv dvohsot pyatidesyati dvoh tisyach dvohsot
semidesyati dvoh, to chi zmozhe vin vidpovisti? Til'ki ne s'ogodni, skazav
Lu¿t. Abo, prinajmni, skazav mister O'Mel'don, znovu zazirayuchi u svij arkush,
iz dev'yatsot dev'yanosta vos'mi mil'yardiv semisot mil'joniv sta dvadcyati
dev'yati tisyach dev'yatista dev'yanosta dev'yati? V principi tak, ale ne zaraz,
skazav Lu¿t. Ha, skazav mister O'Mel'don. To vi vzhe viklali svoº pitannya,
mistere O'Mel'don, skazav mister Ficvajn. Tak, skazav mister O'Mel'don. Meni
priºmno ce chuti, skazav mister Ficvajn. Vi pro ce nam piznishe rozkazhete,
skazav mister Magershon. Ale de zh ya bachiv ce oblichchya, skazav mister Ficvajn.
² shche odin moment, skazav mister Makstern. Sonce vzhe zajshlo za zahidnij
obrij, skazav mister Debejker, vin obernuv golovu i vityagnuv ruku v tomu
napryamku. Vsi inshi tezh obernulisya i ne zvodili poglyadu z togo miscya, de
shchojno bulo sonce. Ale mister Debejker krutnuvsya i, vkazuyuchi v protilezhnij
bik, skazav, a ot na shodi suteniº nabagato shvidshe. Potim usi obernulisya i
prikipili ochima do vikon, v yakih shchos' nache merehtilo, i do temno-sirogo neba
ponad samoyu zemleyu i svitlo-sirogo trohi vishche. Bo nich, zdavalosya, ne stil'ki
zapadala, skil'ki pidnimalasya znizu, nemov novij den'. Ale, nareshti, nemov
vidhodyachi vid mogili, v yaku shchojno poklali bliz'ku vam lyudinu, zatyamte mo¿
slova, mistere Grejvz, v yaku shchojno poklali bliz'ku vam lyudinu, ¿hni tila,
ohayuchi ta ahayuchi, povil'no znyalisya zi svo¿h misc' i rushili get', a mister
Ficvajn mershchij zibrav usi paperi, bo u prizahidnomu svitli vin zgadav, de
same duzhe davno vin pobachiv ce oblichchya. ² ot vin pidvivsya i pohapcem vijshov
iz zali (nemov mozhna bulo yakos' viskochiti iz zali ne pidvodyachis'), slidom za
nim potyaglisya, ne duzhe kvaplyachis', jogo pomichniki u takomu poryadku, spershu
mister O'Mel'don, todi mister Makstern, todi mister Debejker, a tam i mister
Magershon, vipadkovo tak vijshlo, navmisno chi ishche yakos' Bog jogo znaº. Potim
mistera O'Mel'dona, poki vin zupinyavsya, shchob potisnuti ruku Lu¿tu, pogladiti
mistera Nakibala po golovi i zrazu nepomitnim ruhom viterti ruku ob shtani,
nazdognali i zalishili pozadu spochatku mister Makstern, todi mister Debejker,
a tam i mister Magershon. A potim i mister Makstern, poki vin zupinivsya, shchob
visloviti yakus' iz svo¿h dumok, nazdognali i zalishili pozadu spochatku mister
Debejker, a tam i mister Magershon. A potim mistera Debejkera, koli toj
nahilivsya, shchob zav'yazati shnurivku na cherevici, yaka, yak zavzhdi, rozv'yazalasya,
obijshov mister Magershon, yakij tiho j povil'no pochvalav samotn'o do dverej,
nemov yakijs' iz personazhiv Edgara Po, i shche trohi dijshov bi do nih i projshov
bi kriz' nih, yakbi raptom yakas' nagla dumka ne spinila jogo hodi i ne
primusila jogo zaklyaknuti, rozkaryachivshi i bez togo krivi kincivki, tak shcho
vaga vs'ogo jogo tila mala rozpodilitisya mizh livoyu stupneyu ta pal'cyami
pravo¿ nogi i dovgo hitalasya mizh nimi, ne znayuchi, de b ¿j, perelyakanij,
znajti prishib. Teper poryadok, zgidno z yakim voni rushili slidom za misterom
Ficvajnom (vin, do rechi, na cej chas uzhe ¿hav u odinadcyatomu tramva¿),
dokorinno zminivsya. Tobto pershij kolis' teper buv ostannij, a ostannij todi
- teper pershij, drugij todi - nini tretij, a tretij - drugij. ² pervisnij
poryadok (spershu mister O'Mel'don, dali mister Makstern, dali mister Debejker
i mister Magershon) teper vnaslidok obdumuvannya, nahilyannya, mirkuvan' i
vitannya zminivsya na inshij (spershu mister Magershon, dali mister Debejker,
mister Makstern i mister O'Mel'don). Ale ledve mister O'Mel'don, yak slid
privitavshisya, podavsya do mistera Maksterna, yak mister Makstern, yak slid
zamislivshis', rushiv, razom iz misterom O'Mel'donom do mistera Debejkera. Ale
ledve mister O'Mel'don i mister Makstern vstigli, yak slid, spershu mister
O'Mel'don, todi mister Makstern, pershij - privitatisya, drugij - podumati i
razom rushiti do mistera Debejkera, yak mister Debejker, yak slid nahilivshisya,
podavsya razom iz misterom O'Mel'donom i misterom Maksternom u bik mistera
Magershona. Ale ledve mister O'Mel'don i mister Makstern, i mister Debejker
vstigli, yak slid, spershu mister O'Mel'don, todi mister Makstern, a vidtak i
mister Debejker, pershij - privitatisya, drugij - zamislitisya, tretij -
nahilitisya i razom podatisya do mistera Magershona, yak mister Magershon, yak
slid zamislivshisya, rushiv, razom iz misterom O'Mel'donom, misterom Maksternom
i misterom Debejkerom do dverej. ² ot iz dverej pislya neodminnogo tupcyannya,
obminu nadlishkami nudno¿ grechnosti, propuskannya odin odnogo vpered,
vidstupannya ubik, nastupannya na nogi i prorivu na shlyahetni lunki shodi i
vihodu na vnutrishnº podvir'ya, yake vzhe polonila chorna nich, odin za odnim
vervechkoyu vijshli mister Makstern, mister O'Mel'don, mister Magershon i mister
Debejker, yakih same tak, a ne inakshe rozstaviv vipadok chi yaka insha
fanaberiya. Otzhe toj, hto spershu buv pershij, a vdruge ostannim, teper buv
pershim, a toj, hto buv spershu drugim, a vdruge tretim, teper buv pershim, a
toj, hto buv spershu tretim, a vdruge drugim, teper buv ostannim, a toj, hto
buv spershu ostannij, a vdruge pershim, teper buv tretim. A odrazu za nimi,
nakinuvshi verhnij odyag, podibav nadvir i mister Nakibal. A odrazu za nim
vijshov Lu¿t. ² Lu¿t, spuskayuchis' shodami, perestriv starogo, girkogo, bilogo
i micnogo storozha Pauera, shcho same pidnimavsya nagoru. Koli voni porivnyalisya,
zovsim sivij storozh skinuv svogo kashketa, a Lu¿t usmihnuvsya. ² dobre, shcho
kozhen vchiniv same tak. Bo yakbi Lu¿t ne vsmihnuvsya, to i Pauer ne skinuv bi
kashketa, a yakbi Pauer ne skinuv kashketa, todi Lu¿t ne vsmihnuvsya b, i tak bi
voni i prominuli odin odnogo, iduchi kozhen svo¿m shlyahom, Lu¿t uniz, Pauer
nagoru, pershij z pohmurim virazom drugij u kashketi. A na drugij den'... Ale
tut Arturovi ne inakshe, yak nabridla jogo istoriya, bo vin pokinuv mistera
Grejvza i povernuvsya do budinku. Uot buv jomu vdyachnij za ce, bo Arturova
istoriya, yaku vin sprijmav ne propuskayuchi ani slova, vel'mi Jogo visnazhila j
zanudila. Tomu vin iz chistim sumlinnyam mig teper kazati, shcho vin, do rechi, j
robiv, shcho z us'ogo pochutogo i pobachenogo pid chas sluzhbi u mistera Nota,
nichogo vin tak yasno ne bachiv i ne chuv, yak Artura ta mistera Grejvza, yaki
stoyat' na zalitij soncem galyavini, i Lu¿ta, i mistera Nakibala, i mistera
O'Mel'dona, i mistera Magershona, i mistera Ficvajna, i mistera Debejkera, i
mistera Maksterna, i vsi ¿hni vchinki j slova. Zrozumiv vin use dostemenno,
hocha j ne mig poruchitisya za tochnist' chisel, a pereviryati vin ¿h ne stav, bo
do chisel vin ne mav kebeti. A slova, navit' yakshcho voni j ne buli tochnoyu
citatoyu, vse zh peredavali zmist togo, shcho movili Artur, Lu¿t, mister Nakibal
ta inshi. Svogo chasu cej vipadok vel'mi jogo potishiv i duzhe dovgij chas nichogo
jogo bil'she ne tishilo, i shche dovshij chas spogadi pro tu prigodu buli dlya n'ogo
dzherelom postijno¿ vtihi. Ale pid kinec' use ce jogo doore stomilo, todi vin
zradiv, koli Artur urvav svoyu rozpovid' i pishov do hati. Todi Uot zliz zi
svogo gorbka i podumav, sho ne zle bulo b zaraz opinitisya v zatinku
proholodno¿ oseli i perehiliti sklyanochku moloka. Ale vin ne navazhivsya
zalishiti mistera Nota u sadku na samoti, hocha ne bulo niyakih pidstav gadati,
shcho, yakbi vin pishov, shchos' vid togo zminilosya b. Vidtak vin pobachiv, shcho gilki
na derevi zatripotili, bo za nih chiplyavsya mister Not, yakij, yak zdavalosya, ne
minav zhodno¿, koli spuskavsya z verhivki na samu zemlyu. Potim mister Not
rozvernuvsya i pishov do hati, a Uot - za nim. Vin radiv, shcho tak garno proviv
cej ranok, sidyachi na svoºmu gorbochku, i peredchuvav, yak shche trohi, j kovtatime
holodne moloko u svoºmu temnomu proholodnomu vankirchiku. A mister Grejvz
lishivsya odin, stoyav, opirayuchis' na vila, posered sadu, a tini tim chasom vse
dovshali i dovshali. Piznishe Uot diznavsya vid Artura, shcho koli toj rozpovidav
usim svoyu istoriyu persh nizh stomivsya, zvichajno, to dumkoyu linuv get' vid
gospodi mistera Nota,