Ocenite etot tekst:


---------------------------------------------------------------
 aNDR³J m.oKARA (pan-okara@mtu-net.ru) (mOSKVA, rOS³YA)
---------------------------------------------------------------





<"uKRA¿NSXKIJ vIB³R" [mOSKVA]. 1998. bEREZENX-KV³TENX. No 3-4.>


 


aNDR³J m. okara 


oksanin m²f shevchenka:


sPROBA TVORCHO¿ REFLEKS³¿ NAD ³STORIKO-F³LOSOFSXKIM TRAKTATOM o.s. zABUZHKO "shEVCHENK³V M³F uKRA¿NI", NAVKOLO NXOGO TA POZA NIM 


Introductio 


    


  1. oKSANA º NAC³ONALXNIM DOSTOYANNYAM uKRA¿NI. ²STORICHNO TAK POVELOSYA, SHCHO LYUDI TAKOGO, YAK VONA, MASSHTABU, VNUTR³SHNXOGO POTENC³ALU, ENERG³¿, TALANTU TA AMB³C³J, YAKSHCHO ¿M VIPADAº NARODITISX UKRA¿NCYAMI, NAMAGAYUTXSYA POV'YAZATI SEBE Z ³NSHOYU MOVNOYU TA KULXTURNOYU TRADIC³ºYU, B³LXSH ADAPTOVANOYU V SOC³ALXNOMU TA CIV³L³ZAC³JNOMU V³DNOSHENN³. dLYA NAS, UKRA¿NC³V, CE ZAVZHDI ROS³JSXKA MOVA TA KULXTURA, MENSHOYU M³ROYU -- POLXSXKA, N³MECXKA J AVSTR³JSXKA; V oKSANINOMU VIPADKU SHCHE MOZHNA GOVORITI PRO DOBRE V³DOMU ¿J AMERIKANSXKU KULXTURU. pRILUCHENNYA DO ODN³º¿ Z CIH TRADIC³J POCHINAº "PRACYUVATI" NA SAMOGO PISXMENNIKA ABO MITCYA ³ DOPOMAGAº JOMU D³STATISYA P'ºDESTAL³V Gloria Mundi (ZEMNO¿ SLAVI). uKRA¿NSXKIJ PISXMENNIK, UKRA¿NSXKIJ DOSL³DNIK -- CE ZAVZHDI YAKOYUSX M³ROYU PODVIZHNIK, ³DEAL³ST TA dON k³HOT. 
    2. 

  2. dUZHE PRIºMNO, SHCHO V SUCHASNIH UKRA¿NSXKIH UMOVAH PISHUTXSYA, VIDAYUTXSYA (HAJ HOCH ³ NA GROSH³ DYAD³ sOROSA), CHITAYUTXSYA TA J SHCHE MAYUTX TAKIJ VELIKIJ REZONANS POD³BNOGO NAPRYAMKU TA ³NTELEKTUALXNOGO R³VNYA KNIZHKI, YAK CYA OSTANNYA KNIZHKA P. oKSANI. 
    3. 

  3. uS³ KNIZHKI TA STATT³ C³º¿ aVTORKI TAK CHI ³NAKSHE, PRYAMO CHI OPOSEREDKOVANO -- PRO UKRA¿NSXKU ³DEYU TA UKRA¿NSXKU NAC³ONALXNU ³DENTICHN³STX, ³, V PERSHU CHERGU, -- PRO SEKSUALXNIJ ASPEKT NAC³ONALXNO¿ ³DENTICHNOST³. 
    4. 

  4. "shEVCHENK³V M³F uKRA¿NI" -- HARAKTERNIJ PRIKLAD OSOBLIVOGO ³NDIV³DUALXNOGO SINKRETICHNOGO (ABO "KENTAVR³JSXKOGO") ³NTELEKTUAL³ZMU, SHCHO V UKRA¿NSXKOMU SUSP³LXNO-KULXTURNOMU ZHITT³ TRAPLYAºTXSYA NE DUZHE CHASTO (DLYA POR³VNYANNYA: V SUCHASN³J ROS³JSXK³J (TOCHN³SHE, ROS³JSXKOMOVN³J) KULXTUR³ ³NDIV³DUALXNIJ SINKRETICHNIJ ³NTELEKTUAL³ZM ZUSTR³CHAºTXSYA NABAGATO CHAST³SHE, V CHOMU MOZHNA PEREKONATISX NA PRIKLADAH TVORCHOST³ yu. lOTMANA, v. tOPOROVA, b. pARAMONOVA, s. kURG³NYANA, s. aVER³NCEVA, s. hORUZHEGO, b. rAUSHENBAHA, g. gACHEVA...). 
    5. 

  5. kNIGU P. oKSANI PRO shEVCHENKA Z-POM³ZH ³NSHIH PISANIH TA VIDANIH V uKRA¿N³ OSTANN³M CHASOM GUMAN³TARNIH DOSL³DZHENX VIG³DNO VIR³ZNYAº NAJMENSHA ZALEZHN³STX OD NOVOMODNIH F³LOSOFSXKIH TEOR³J ZAH³DNOºVROPEJSXKOGO TA AMERIKANSXKOGO POHODZHENNYA. pOR³VNYANO Z DEYAKIMI ³NSHIMI, P. oKSANA PEREHVOR³LA, CHI TOCHN³SHE, NASK³LXKI mI MOZHEMO SUDITI, N³KOLI J NE HVOR³LA NA DEKONSTRUKTIV³ZM TA VS³LYAK³ POSTMODERN³STICHN³ DISKURSI. u METODOLOG³CHNOMU V³DNOSHENN³ ¿¿ OSTANNYA PRACYA BAZUºTXSYA NA TRADIC³¿ GERMENEVTICHNOGO PROCHITANNYA, NA TRADIC³YAH STRUKTURAL³STSXKO¿ TA M³FOLOG³CHNO¿ SHK³L. pAN³ oKSANA FAKTICHNO ROZVIVAº U F³LOSOFSXK³J PLOSHCHIN³ OKREM³ ³DE¿ g. gRABOVICHA TA JOGO PRAC³ "shEVCHENKO YAK M³FOTVORECX" (1982; 1991; 1998), A TAKOZH l. pLYUSHCHA "eKZOD tARASA shEVCHENKA: nAVKOLO "mOSKALEVO¿ KRINIC³"" (1986), SHCHO, PROTE, NE POZBAVLYAº ORIG³NALXNOST³ ¿¿ VLASNU KONCEPC³YU. mENSHOYU M³ROYU ROZVIVAº VONA J ³DE¿ v. sKURAT³VSXKOGO, yu. shEREHA-shEVELXOVA, b. rUBCHAKA, ª. mALANYUKA. 
    6. 

  6. dLYA oKSANINOGO DOSL³DNICXKOGO DISKURSU º HARAKTERNIM SHIROKIJ NAB³R ZHANR³V TA NE MENSH SHIROKE KOLO ZAC³KAVLENX, "F³LOSOFSXKO-F³LOLOG³CHNIJ" P³DH³D, SHCHO PRETENDUº NA NOVE, KULXTUROSOFSXKE ROZUM³NNYA SV³TU, TA NEOBH³DNA U SUCHASNU DOBU PARADOKSALXN³STX MISLENNYA. aLE VS³ DUZHE TA PROSTO C³KAV³ ³DE¿ NE SKLADEN³ aVTORKOYU V ºDINU ORGAN³CHNU KARTINU -- MONOL³TNIM º LISHE SINOPSIS NA POCHATKU KNIGI. mONTAZH DISKRETNIH DUMOK, DUZHE POSTMODERNOVIJ ZA SVO¿M DUHOM, NAGADUº ESTETIKU V³DEOKL³P³V. tOMU nASH³ VLASN³ ROZDUMI NAD oKSANINIM DISKRETIZMOM TEZH DOVOL³ DISKRETN³ TA URIVCHAST³. 
    7. 

  7. aVTORU BUDX-YAKOGO DOSL³DZHENNYA, OSOBLIVO GUMAN³TARNOGO, NEOBH³DNO VIR³SHITI DLYA SEBE PROBLEMU C³LEPOLAGANNYA -- POTR³BNIJ YAKIJSX ESHATOLOG³CHNIJ PRAGMATIZM, TOBTO KONKRETNE ROZUM³NNYA T³º¿ VISHCHO¿ METI, ZARADI YAKO¿ V³N ZAJMAºTXSYA TIMI CHI ³NSHIMI DOSL³DZHENNYAMI. pOZITIV³STSXKE VIPRAVDOVUVANNYA NA KSHTALT "NAUKA ZARADI NAUKI" NEPRIJNYATNE U SUCHASN³M SV³T³. vZAGAL³, POZITIV³ZM YAK METODOLOG³YA, YAK SV³TOGLYAD, YAK DISKURS MISLENNYA -- CE TE, CHOGO TEPER TREBA POZBUVATISYA. u SUCHASN³J NAUC³ SL³D KONKRETNO ARTIKULYUVATI SVOYU NAUKOVU TA SHIRSHE -- METAF³ZICHNU PONAD-ZADACHU ABO, PRINAJMN³, USV³DOMLYUVATI ³STOR³OSOFSXKU PERSPEKTIVU SVO¿H ³DEJ. shEVCHENK³V M³F NA SXOGODN³, YAK VVAZHAº P. oKSANA, º GOLOVNIM NABUTKOM uKRA¿NI ZAGALXNOCIV³L³ZAC³JNOGO ZNACHENNYA, SAME ZA JOGO DOPOMOGOYU BULA VITVORENA NOVA UKRA¿NSXKA NAC³ONALXNA ³DENTICHN³STX, SAME V³N TEPER POVINEN ZV³LXNITI uKRA¿NU TA UKRA¿NC³V OD RUDIMENT³V KOLON³ALXNOGO STANU. zhALX, SHCHO VONA MALO ROZVIVAº SAME C³ DUMKI. 
    8. 

    nAD... 
    

  8. gOLOVNOYU ZASLUGOYU shEVCHENKA PERED uKRA¿NOYU TA UKRA¿NSXKIM NARODOM P. oKSANA SPRAVEDLIVO VVAZHAº STVORENNYA NIM NAC³ONALXNO-KONSOL³DUYUCHOGO AVTORSXKOGO M³FU, YAKIJ TRAKTUºTXSYA YAK "UN³KALXNA FORMA SINTEZU F³LOSOFSXKO¿ REFLEKS³¿ Z ARHETIPAMI KOLEKTIVNOGO NESV³DOMOGO", TOMU CEJ M³F NE DEM³FOLOG³ZUºTXSYA ZHODNIMI PEREPET³YAMI GROMADYANSXKO¿ ³STOR³¿. v R³ZNIH NAC³ONALXNIH KULXTURAH VLASN³ AVTORSXK³ M³FI STVORILI dANT, sERVANTES, gETE, ²BSEN, sTR³NDBERG, ALE NE VS³M NARODAM "SHCHASTITX" NA SVOGO GEN³YA-DEM³URGA. dODAMO V³D sEBE: SUCHASN³ B³LORUSI -- CE T³ SAM³ UKRA¿NC³, YAK³, PROTE, TAK ³ NE D³ZHDALI SVOGO VLASNOGO shEVCHENKA-M³FOTVORCYA. 
    9. 

  9. nAM ZDAºTXSYA VLUCHNIM TRAKTUVANNYA oKSANOYU shEVCHENKA YAK PERSHOGO UKRA¿NSXKOGO ³NTEL³GENTA, SHCHO NAJRAN³SHE USV³DOMIV ³STORICHNU, POL³TICHNU TA KULXTURNU SAMODOSTATN³STX UKRA¿NSXKOGO NARODU. oBRAZ mALOROS³¿ YAK ³MPERSXKO¿ OKRA¿NI, STVORENIJ POPEREDN³M POKOL³NNYAM UKRA¿NOF³L³V (². kOTLYAREVSXKIM, p. gULAKOM-aRTEMOVSXKIM, g. kV³TKOYU-oSNOV'YANENKOM), V shEVCHENKOV³J SV³DOMOST³, A TOD³ J TVORCHOST³, PERETVORYUºTXSYA NA OBRAZ uKRA¿NI YAK GENERATORA VLASNOGO NAC³ONALXNOGO BUTTYA J EP³CENTRA LOKALXNO¿ CIV³L³ZAC³¿. uKRA¿NA shEVCHENKA -- CE, ZA P. oKSANOYU, OBRAZ "VTRACHENOGO RAYU", YAKIJ OPISUºTXSYA HRONOTOPOM "SADKA VISHNEVOGO KOLO HATI", CE "KRA¿NA DITINSTVA ³, VODNOCHAS, POTOJB³CHNOGO, POZASV³TNXOGO BLAZHENSTVA, KRA¿NA, DE DUSHA "U SEBE VDOMA", U V³CHN³J TEPER³SHNOST³". 
    10. 

  10. oKSANA ZNAHODITX ³ ROZVIVAº POKAZN³ KULXTURNICXK³ PARALEL³: shEVCHENKO -- k'ºRKEGOR, shEVCHENKO -- bODLER TA "PROKLYAT³ POETI", shEVCHENKO -- dANT. oSTANNYA C³KAVA YAK OBRAZAMI PEKLA ("gAJDAMAKI" ROZGLYADAYUTXSYA YAK M³F UKRA¿NSXKOGO NAC³ONALXNOGO PEKLA ³ POR³VNYUYUTXSYA Z PERSHOYU CHASTINOYU "bOZHESTVENNO¿ KOMED³¿"), TAK ³ VKRAJ PROMOVISTIM POR³VNYANNYAM dANTOVO¿ bEATR³CHE TA oKSANI kOVALENKO, V YAKU BUV ZAKOHANIJ shEVCHENKO U MOLOD³ ROKI. 
    11. 

  11. pAN³ oKSANA U NESPOD³VANOMU PLAN³ ROZVIVAº J ZATYAGANU RADYANSXKIM SHEVCHENKOZNAVSTVOM TEMU shEVCHENKA-kOBZARYA, shEVCHENKA-PROROKA. aRHETIP "KOBZARYA" ABO M³FOLOG³CHNOGO NARATORA -- RECHNIKA KOLEKTIVNOGO NESV³DOMOGO -- V³DPOV³DAº POSTAT³ MAG³CHNOGO pOETA-ZHRECYA -- POSEREDNIKA M³ZH zEMLEYU TA nEBESAMI, M³ZH ³STORICHNIM MINULIM, SUCHASNIM TA MAJBUTN³M. c³KAVO, SHCHO, ROZR³ZNYAYUCHI shEVCHENKA-POETA TA shEVCHENKA-HUDOZHNIKA, oKSANA PERSHOGO POV'YAZUº Z DISKURSOM UKRA¿NSXKOST³ TA ROZGLYADAº JOGO YAK pERV³SNOGO shAMANA, YAK "DEM³URGA NAC³ONALXNOGO M³FOLOG³CHNOGO KOSMOSU", DRUGIJ ZHE ³SNUº V ZAGALXNO³MPERSXKOMU KULXTURNOMU DISKURS³ YAK "MODNIJ HUDOZHNIK" -- TALANOVITIJ TA PERSPEKTIVNIJ REM³SNIK. pROTE, NA ¿¿ DUMKU, TUT NEMAº N³YAKO¿ VNUTR³SHNXO¿ ROZDVOºNOST³ MITCYA. 
    12. 

  12. shEVCHENKO YAK Homo Ludens. c³KAVIJ ³ MALOVISV³TLENIJ RADYANSXKIM SHEVCHENKOZNAVSTVOM (CHEREZ MORALXNO-³DEOLOG³CHN³ ZABOBONI) ASPEKT ZHITTYA TA TVORCHOST³ POETA -- CE MOTIV GRI TA ³GROVO¿ ZMAGALXNOST³ (NAPRIKLAD, "dARMOGRAJ" -- CE NE ST³LXKI PSEVDON³M, SK³LXKI MASKA shEVCHENKA ABO ³ JOGO alter ego -- "TEMNIJ B³K DUSH³"). nA C³J TEM³ DOSL³DNICYA, SAMA YASKRAVA POSTATX TA GOLOVNA GERO¿NYA VLASNOSTVORENOGO M³FU, ROZUM³ºTXSYA DUZHE DOBRE -- TUT MAºMO GARNIJ PRIKLAD, YAK VLASNIJ PRAKTICHNIJ DOSV³D ZNACHNO POGLIBLYUº TEORETICHN³ ROZSHUKI. 
    13. 

  13. shEVCHENKO-"SOBORNIK". kIM T³LXKI NE DOVODILOSYA BUTI shEVCHENKU P³SLYA SMERT³ -- ³ RECHNIKOM NAC³ONAL³ZMU, ³ SP³VCEM "S³M'¿ VOLXN³J, NOV³J", ³ POPEREDNIKOM KOMUN³ZMU, ³ APOSTOLOM "MIRU J LYUBOV³", J ³DEOLOGOM M³L³TARIZMU TA TOTALXNO¿ V³JNI, ³ FUNDATOROM (ARHA¿CHNIM "BATXKOM") UKRA¿NSXKO¿ NAC³¿, ³ "NAJNARODN³SHIM ³Z NARODNIH", ³ ESHATOLOG³CHNIM PROROKOM. oKSANA PRIDUMALA SHCHE ODNU ³POSTASX: shEVCHENKO YAK PERSHIJ ³DEOLOG UKRA¿NSXKO¿ SOBORNOST³. ² DLYA NE¿ NEMAº PRINCIPOVOGO ZNACHENNYA, SHCHO NA zAHOD³ -- V aVSTR³JSXK³J uKRA¿N³ -- POBUVATI POETU ZA ZHITTYA TAK ³ NE SUDILOSX. 
    14. 

  14. vSE, SHCHO V KNIZ³ TORKAºTXSYA TEMI rOS³¿, rOS³JSXKO¿ ³MPER³¿, mOSKOVSXKOGO CARSTVA, METAF³ZIKI "RUSSKOGO DUHA" TA "RUSSKOJ IDEI" PODAºTXSYA aVTORKOYU U TRADIC³JNOMU DLYA SUCHASNO¿ (J NE LISHE SUCHASNO¿) UKRA¿NSXKO¿ ³NTEL³GENTSXKO¿ SV³DOMOST³ (L³BERALXNO¿ ZA SVO¿M POHODZHENNYAM) R³ZKO NEGATIVNOMU RAKURS³ (HARAKTERNE V CXOMU V³DNOSHENN³ oKSANINE POSILANNYA NA MARK³ZA DE kYUST³NA). tUT º J PRO "HVOROBU ROS³JSXKOGO DUHA, UV'YAZNENOGO ³MPER³ºYU", J PRO M³FOLOGEMU "pETERBURG -- ³MPER³YA -- ³NFERNALXNE ZLO" ³ PRO VSYAKE TAKE ³NSHE. mETAF³ZICHNA rOS³YA RAZGLYADAºTXSYA NEYU YAK VT³LENNYA ABSOLYUTNOGO ZLA, YAK OBRAZ ZEMNOGO pEKLA. sL³D ZAZNACHITI, SHCHO VPERSHE CEJ OBRAZ BUV SINTEZOVANIJ SAME shEVCHENKOM ³ SHCHO V JOGO OSNOV³ LEZHATX MAN³HEJSXK³, ZHITTºZAPERECHLIV³ ³NTU¿C³¿. 
    15. 

  15. nA ZHALX, CHEREZ ³STORICHN³ TA POL³TICHN³ OBSTAVINI V UKRA¿NSXKOMU ³NTEL³GENTSXKOMU SEREDOVISHCH³ NE SKLALOSYA ADEKVATNOGO ROZUM³NNYA TEMI ROS³JSXKOGO ESHATOLOG³ZMU J MES³AN³ZMU, ROS³JSXKOGO UYAVLENNYA PRO "KATEHON" CHI "NIN³ UTRIMUYUCHOGO" (2 fES. 2, 7), "OSTANNº CARSTVO" J DOKTRINU (TOCHN³SHE, SEREDNXOV³CHNE PROROCTVO) "mOSKVA -- tRET³J rIM" TA ¿¿ TRANSFORMAC³YU U XVIII--XIX STOL³TTYAH. pROTE, DUZHE NECHASTO TRAPLYAºTXSYA ROZUM³NNYA VS³H OCIH TEM ³ V ROS³JSXK³J ³NTEL³GENTSXK³J SV³DOMOST³ (NAV³TX V SEREDOVISHCH³ SUCHASNO¿ OPOZIC³¿, A TAKOZH R³ZNOMAN³TNIH KONSERVATOR³V, "POCHVENNIK³V", "PATR³OT³V"). mOSKOVSXKE CARSTVO TA rOS³JSXKA ³MPER³YA -- CE "DVE BOLXSHIH RAZNICY" (SHKODA, SHCHO UKRA¿NSXKA ³NTEL³GENTSXKA SV³DOM³STX, U T.CH. ³ P. oKSANA, ¿H NE ROZR³ZNYAYUTX): KRIZA rOS³JSXKO¿ ³MPER³¿ -- CE NASL³DOK "OBURZHUAZENNYA", VTRATI ESHATOLOG³CHNOGO VIM³RU ³STORICHNOGO BUTTYA, CE DEGRADAC³YA MES³ANSXKOGO ³DEALU, CE "VIPADANNYA" ³Z SAKRALXNOGO CHASU V PROFANNIJ SV³T. (pITANNYA BEZ ODNOZNACHNO¿ V³DPOV³D³: a CHI NE SHCHOSX POD³BNE STALOSYA ROK³V NA 150 RAN³SHE ³Z zAPOR³ZXKOYU s³CHCHYU?) a VZAGAL³, "OBRAZI rOS³¿" V DOSL³DZHENN³ P. oKSANI -- CE PROSTO SMERTN³ ZHAHI! 
    16. 

  16. shchE B³LXSHE SUMU VIKLIKAº AVTORSXKE ROZUM³NNYA (TOCHN³SHE, TLUMACHENNYA P. oKSANOYU shEVCHENKOVOGO ROZUM³NNYA) PRAVOSLAV'YA YAK CIV³L³ZAC³JNOGO FAKTORU TA CIV³L³ZAC³JNO-TVORCHO¿ ROL³ v³ZANT³¿ U SV³TOV³J ³STOR³¿. 
    17. 

  17. oKSANA NE ZADAºTXSYA GOLOVNIM F³LOSOFSXKIM PITANNYAM: A CHI º YAKASX PONAD-M³S³YA V ³SNUVANN³ UKRA¿NSXKOGO NARODU YAK OKREMOGO TA SAMODOSTATNXOGO? chI BUV YAKIJSX SMISL U TITAN³CHNOMU AKT³ NAC³ONALXNOGO KREAC³ON³ZMU shEVCHENKA? a YAKSHCHO UKRA¿NC³ ZALISHILISYA B "MALOROSAMI" -- "YUZHNOJ VETVXYU "OBSHCHERUSSKOGO" PLEMENI" (YAK KUBANSXK³ CHORNOMORSXK³ KOZAKI, PRIM³ROM)? dLYA YAKO¿ VISHCHO¿ M³S³¿ NAM TREBA BULO STAVATI UKRA¿NCYAMI? 
    18. 

  18. nEMALO ZAPERECHENX MOZHE VIKLIKATI J TRAKTUVANNYA DOSL³DNICEYU POSTAT³ TA TVORCHOST³ gOGOLYA. pROTE, P. oKSANA C³KAVO SP³VSTAVLYAº shEVCHENK³V TA gOGOL³V OBRAZI ³MPER³¿: U "sN³" PERSHOGO SOC³ALXNO-DERZHAVNA ³ºRARH³YA VIBUDOVUºTXSYA ZGORI VNIZ (VEKTOR RUHU -- NASILXSTVO "V³D CARYA"), TOD³ YAK U "vYBRANNYH MESTAH IZ PEREPISKI S DRUZXYAMI" DRUGOGO CYA ³ºRARH³YA BUDUºTXSYA ZNIZU VGORU (VEKTOR RUHU -- LYUBOV "DO CARYA"). dODAMO V³D sEBE, SHCHO gOGOLX, YAKIJ U DITINSTV³ VTRATIV BATXKA, OBRAZ "zOLOTOGO v³KU" TA ³DEALXNOGO MAJBUTNXOGO ROZUM³º YAK PATR³ARHALXNE SUSP³LXSTVO, U TOJ CHAS, KOLI shEVCHENKO, SHCHO ZALISHIVSYA V DITINSTV³ BEZ MATER³, ROZGLYADAº ³DEALXNIJ STAN YAK MATR³ARHAT. 
    19. 

  19. sPOSTER³GAºMO C³KAVIJ (HOCHA J NE BEZPERECHNIJ) POVOROT oKSANINO¿ DOSL³DNICXKO¿ DUMKI, KOLI TVORCH³STX TA POSTATX POETA VONA ROZGLYADAº VSEREDIN³ TAK ZVANOGO "pETERBURGSKOGO TEKSTA RUSSKOJ LITERATURY". oBRAZ pETERBURGA, NADM³RNO DEMON³ZOVANIJ pUSHK³NIM V "mEDNOM VSADNIKE" TA gOGOLEM V "pETERBURGSKIH POVESTYAH", PEREVODITXSYA shEVCHENKOM Z VISOKOGO V PAROD³JNO-ZNIZHENIJ RYAD: JOGO pETERBURG, NAPRIKLAD, V POEM³ "sON", V³DVERTO GROTESKOVIJ, ZHALYUG³DNIJ TA DEGERO¿ZOVANIJ -- NE dIYAVOL-kOSMOKRATOR, A VERTEPNIJ CHORT. yaKBI, YAK NA P. oKSANU, OBRAZ shEVCHENKOVOGO pETERBURGA BUV POM³CHENIJ ROS³JSXKOYU L³TERATUROYU, V³N POK³NCHIV BI Z ¿¿ "PETERBURZXKIM TEKSTOM", NE ZALISHAYUCHI SHANS³V NA POYAVU AN³ pETERBURGU dOSTOºVSXKOGO, AN³ pETERBURGU aNDR³YA bºLOGO, aHMATOVO¿ CHI mANDELXSHTAMA. pROTE, ³DEOLOG³YA pETRA I, SHCHO ZAKLALA P³DVALINI METAF³ZIKI rOS³JSXKO¿ ³MPER³¿ AZH DO 1917 ROKU ³ RECHNIKOM YAKO¿ BUV fEOFAN pROKOPOVICH, NE VIKLYUCHALA POVN³STYU SAKRALXNIJ TA PROV³DENC³JNIJ VIM³R: pETERBURG SP³VV³DNOSIVSYA Z³ "STARIM" ³MPERSXKIM rIMOM (³ Z DAVNXORUSXKIM nOVGORODOM TEZH), ³ HOCH V³N "PRORUBAV V³KNO" U REALXNO-³STORICHNIJ CHAS TA STAV GENERATOROM SEKULYARIZOVANO¿ KULXTURI, ALE NE PORIVAV ZV'YAZK³V Z ESHATOLOG³CHNIM ROZUM³NNYAM SV³TOVO¿ ³STOR³¿. tOMU J "pETERBURGSKIJ TEKST RUSSKOJ LITERATURY" VIHODITX Z UYAVLENNYA PRO METAF³ZICHNIU, NAV³TX APOKAL³PTICHNU ROLX CXOGO M³STA V SAKRALXN³J ³STOR³¿, U TOJ CHAS, KOLI P. zABUZHKO VIHODITX Z POZITIV³SXKOGO ROZUM³NNYA DERZHAVNOST³ VZAGAL³ YAK "DERZHAVI DLYA ZAGALXNOGO BLAGA". oBRAZ pETERBURGA V shEVCHENKOV³J TVORCHOST³ HOCH ³ NADTO DEMON³ZUºTXSYA, ALE VIPADAº Z³ STVORENO¿ NIM M³FOLOG³CHNO¿ KARTINI SV³TU, TOMU J NEMAº VELIKIH P³DSTAV GOVORITI PRO MOZHLIV³STX JOGO SERJOZNOGO VPLIVU NA ROS³JSXKIJ M³F "gRADA sVYATAGO pETRA". 
    20. 

  20. pROBLEMA KONTR-³DENTIF³KAC³¿. c³KAVO, SHCHO shEVCHENKO POCHAV PISATI UKRA¿NSXKOYU MOVOYU (TA J VZAGAL³ -- POCHAV) SAME V pETERBURZ³. chI VDAVSYA B V³N DO V³RSHEPISANNYA, ZHIVUCHI VSE ZHITTYA NA uKRA¿N³? gOGOLX PRO uKRA¿NU TEZH POCHAV PISATI V pETERBURZ³. zhIVUCHI NA uKRA¿N³, V³N NAPISAV "gANSA kYUHELXGARTENA". vZAGAL³, OBRAZI uKRA¿NI, SHCHO STVORILI shEVCHENKO, gOGOLX TA BAGATO ³NSHIH MITC³V UKRA¿NSXKOGO POHODZHENNYA, YAK³ DOVGIJ CHAS ZHILI POZA uKRA¿NOYU, -- CE POST³JNE KONTRASTNE SP³VSTAVLENNYA, CE BEZPERERVNIJ VNUTR³SHN³J D³ALOG UKRA¿NSXKOGO TA ROS³JSXKOGO NACHALA -- MAJZHE YAK U sEMENA d³VOVICHA V "rAZGOVORE vELIKOROSSII S mALOROSSIEYU" (1762). vITVORU SUCHASNO¿ NAC³ONALXNO¿ ³DENTICHNOST³ UKRA¿NC³ ZOBOV'YAZAN³ PERSH ZA VSE rOS³JSXK³J ³MPER³¿ TA srsr, BO VONI BULI "FAKTORAMI KONTRASTU". ² shEVCHENKO CE PERSHIM ZROZUM³V TA REAL³ZUVAV. 
    21. 

  21. rOZGLYADAYUCHI PROBLEMU VITOK³V ROMANTICHNO¿ ³STOR³OSOF³¿ shEVCHENKA, P. oKSANA ZAPERECHUº ¿¿ ³MANENTNIJ ROZVITOK, A TAKOZH STAVITX ¿¿ U NADM³RNU ZALEZHN³STX V³D POLXSXKOGO ROMANTIZMU -- V CXOMU VONA, YAK ZDAºTXSYA, JDE TIM SAMIM SHLYAHOM, SHCHO J KLASICHNA UKRA¿NOFOBSXKA DUMKA. tAK ROS³JSXKIJ EM³GRANTSXKIJ ³STORIK "DRUGO¿ HVIL³" n³KOLAJ uLXYANOV V SVO¿J V³DOM³J MONOGRAF³¿ "pROISHOZHDENIE UKRAINSKOGO SEPARATIZMA" (1966; 1995) PISHE PRO FENOMEN UKRA¿NSXKOGO ROMANTIZMU TAKE: "sUSHCHESTVUET MAROKKANSKAYA LEGENDA, SOGLASNO KOTOROJ VSE MUZHSKOE EVREJSKOE NASELENIE BYLO ISTREBLENO, ODNAZHDY, ARABAMI. tOGDA ZHENY UBITYH POPROSILI POZVOLENIYA POSETITX MOGILY MUZHEJ. iM |TO BYLO RAZRESHENO. pOSIDEV NA KLADBISHCHE, ONI ZABEREMENELI OT POKOJNIKOV I TAKIM PUTEM PRODOLZHILI EVREJSKUYU NARODNOSTX V mAROKKO. uKRAINSKIJ NACIONALIZM XIX VEKA TAKZHE POLUCHIL ZHIZNX NE OT ZHIVOGO, A OT MERTVOGO -- OT KOBZARSKIH "DUM", LEGEND, LETOPISEJ I, PREZHDE VSEGO, -- OT "iSTORII rUSOV"". 
    22. 

  22. shchE CITATA Z TOGO ZH AVTORA: "zAMECHENO, CHTO UKRAINSKIE PODDELKI POROZHDENY NE LYUBOVXYU K PO|ZII I NE STRASTXYU K STILIZACII. eTO NE TO, CHTO "oSSIAN" mAKFERSONA ILI "pESNI ZAPADNYH SLAVYAN" mERIME. oNI PRESLEDUYUT POLITICHESKIE CELI. sFABRIKOVANY ONI TEMI ZHE KRUGAMI, KOTORYE FABRIKOVALI FALXSHIVYE DOKUMENTY IZ ISTORII KAZACHESTVA, SOCHINYALI ISTORICHESKIE LEGENDY, VKLYUCHALI IH V LETOPISI KAZACKIE I SOZDALI "iSTORIYU rUSOV". vESXMA VOZMOZHNO, CHTO NEKOTORYE PESNI BYLI PODDELANY V OPRAVDANIE I PODKREPLENIE SOOTVETSTVUYUSHCHIH STRANIC "iSTORII rUSOV"". vZAGAL³, DLYA ROZUM³NNYA TEMI "shEVCHENKO J METAF³ZIKA ROS³JSXKO¿ DERZHAVNO¿ ³DE¿", "shEVCHENKO TA DERZHAVNO-NAC³ONALXNA ³DENTICHN³STX UKRA¿NC³V" BUVAº NEPOGANO POCHITATI KLASIK³V UKRA¿NOFOB³¿... 
    23. 

  23. zABUZHKO TA "ZALOZHN³ MERC³". dUZHE C³KAVOYU AVTORSXKOYU ROZROBKOYU º ³DE¿ PRO "ZALOZHNIH MERC³V", YAK³, NA ZHALX, NE KONCEPTUAL³ZOVAN³. nA ZHALX P. aVTORKA DOKLADNO NE POYASNYUº U SVO¿J PRAC³ SAMO¿ PROBLEMI Z "ZALOZHNIKAMI". (oSK³LXKI CYA TEMA NE º ZAGALXNOV³DOMOYU, VKAZHEMO NAJB³LXSH V³DOM³ PRAC³ Z NE¿: zELENIN d.k. oCHERKI RUSSKOJ MIFOLOGII. vYPUSK PERVYJ: uMERSHIE NEESTESTVENNOYU SMERTXYU I RUSALKI. pG., 1916; v³N ZHE. dREVNERUSSKIJ YAZYCHESKIJ KULXT "ZALOZHNYH" POKOJNIKOV. pG., 1917.) oTZHE, "ZALOZHNIKI" -- CE LYUDI, SHCHO VMERLI NEPRIRODN³M CHINOM (TOBTO, NE V³D STAROST³) -- VBIT³, SAMOGUBC³ TA T.³N. vONI N³BI DOZHIVAYUTX P³SLYA SMERT³ TERM³N, SHCHO BUV DANIJ ¿M PRI NARODZHENN³. "zALOZHNIKI" ZHIVUTX U L³S³, U POL³, U VOD³, NAV³TX SERED LYUDEJ ³ VS³LYAKO SHKODYATX ZHIVIM, TOMU V ¿HN³ DOMOVINI ³NKOLI ZABIVALI OSIKOV³ KOLI. nARUGA NAD MOGILOYU "ZALOZHNIKA" NE ROZGLYADALASX YAK VELIKIJ ZLOCHIN (NA V³DM³NU OD OSKVERNENNYA MOGILI PRIRODNXO POMERLO¿ LYUDINI), BO VVAZHALOSYA, SHCHO Z MOMENTU SVOº¿ NEPRIRODNXO¿ SMERT³ "ZALOZHNIKI" ZNAHODYATXSYA U POVNOMU ROZPORYADZHENN³ NECHISTO¿ SILI. tAK NAJV³DOM³SHIJ "ZALOZHNIJ MRECX" Z SUCHASNIH -- CE lEN³N. oTZHE, P. oKSANA VIVODITX UKRA¿NSXKU ARHETIPOVU PARU "zOLOTOGO v³KU" -- "ZALOZHNIH MERC³V" U CHEKANN³ sTRASHNOGO sUDU -- CE "KOZAK U MOGIL³" TA "D³VOCHA DUSHA-PTASHKA", SHCHO LETITX DO bOGA. aRHETIPI SUCHASNOGO -- CE "MOSKALX" TA SKRIVDZHENA NIM "POKRITKA". v "oSTANNYU (TOBTO, "sUDNYU") GODINU" MOZHNA CHEKATI J "vOSKRES³NNYA NAC³¿", YAKE ROZUM³ºTXSYA YAK PONOVLENNYA FENOMENU KOZACTVA, YAK "DE-MOSKAL³ZAC³YA" UKRA¿NSXKIH MUZHCHIN. sAME ZA DOPOMOGOYU POETOVOGO sLOVA "ZALOZHN³ MERC³" MOZHUTX NE LISHE PREOBRAZITI DEGERO¿ZOVANU SUCHASN³TX, ALE J UTVORITI NOVE "BOGOLYUDSTVO". tUT VINIKAº J C³KAVA PARALELX DO sOF³OLOG³¿ (CHI "sOF³º-SOF³¿") vOLODIMIRA sOLOVJOVA... 
    24. 

    nAVKOLO... 
    

  24. vZAGAL³, ULYUBLEN³ TEMI P. oKSANI -- FEM³N³STICHN³. aLE ZARAZ, ZDAºTXSYA, US³M ZROZUM³LO -- HTO TAK³ SUCHASN³ FEM³N³STKI ³ YAK VONI NAZIVALISYA U DOBU sEREDNXOV³CHCHYA TA kONTRREFORMAC³¿, A TAKOZH -- SHCHO SAME ¿H CHEKALO TOD³ ZA OTOJ ¿HN³J "FEM³N³ZM". gOGOLX TAK PROYASNYUVAV CYU PROBLEMATIKU: "u NAS V kIEVE VSE BABY, KOTORYE SIDYAT NA BAZARE, -- VSE VEDXMY". c³KAVO ¿¿ ROZVIVAº SHCHODO ROZBIRAºMO¿ aVTORKI J g. gRABOVICH U STATT³ "kOHANNYA Z V³DXMAMI" ("kRITIKA". No 4. 1998)... 
    25. 

  25. oKSANINA KNIGA PRO shEVCHENKA PRODOVZHUº (HOCH ³ V ³NSHOMU ZHANR³) NASKR³ZNU TEMU ¿¿ POPEREDNXOGO BESTSELERU "pOLXOV³ DOSL³DZHENNYA Z UKRA¿NSXKOGO SEKSU" (1996) TA NAUKOVO¿ MONOGRAF³¿ "f³LOSOF³YA UKRA¿NSXKO¿ ³DE¿ TA ºVROPEJSXKIJ KONTEKST: fRANK³VSXKIJ PER³OD" (1992) -- TEMU CHOLOV³CHO¿ NEPOVNOC³NNOST³ -- "RODOVOGO PROKLXONU UKRA¿NSXKOGO MUZHCHINI P³D ³MPER³ºYU". 
    26. 

  26. c³KAVIM CHINOM ³MPERSXK³ MOTIVI ROZVIVAYUTXSYA DAL³ V OSTANNXOMU oKSANINOMU ESE PRO ¿¿ ZNAJOMSTVO Z j. bRODSXKIM "pROSHCHANNYA Z ³MPER³ºYU: K³LXKA SHTRIH³V DO ODNOGO PORTRETA": KOLON³ZOVANA KRA¿NA (uKRA¿NA, PRIM³ROM) ZAVZHDI POZBAVLENA CHOLOV³CHOGO NACHALA, A ¿¿ "ZH³NOCTVO" PROYAVLYAºTXSYA LISHE V ³POSTAS³ ZGVALTOVANO¿ POKRITKI-"HOHLUSHKI". sPRAVZHNº CHOLOV³CHE NACHALO V TAK³J SITUAC³¿ MOZHLIVE LISHE V OBRAZ³ "MOSKALYA-NASILXNIKA" -- "aLºKSºYA nºKRASOVA, lºON³DA aNDRººVA, ²SA¿ sOLZHEN³CINA" ABO ZH ³ SAMOGO POETA -- nOBEL³VSXKOGO LAUREATA. 
    27. 

  27. zhALX, SHCHO POZA DOSL³DNICXKIM POGLYADOM ZALISHILASYA TEMA "shEVCHENKO ³ GNOZIS", TEMA shEVCHENKOVOGO ROMANTIZMU V KONTEKST³ TRADIC³JNO¿ METAF³ZIKI. shKODA, SHCHO P. oKSANA NE STALA ROZVIVATI SHEVCHENKOZNAVCH³ ³NTENC³¿ d. dONCOVA, YAK³ MAYUTX NA UVAZ³ PERSH ZA VSE M³L³TARNO-³N³CIATICHNIJ (KSHATR³JSXKIJ) ASPEKT TVORCHOST³ shEVCHENKA YAK "POETA KOZACXKOGO PANSTVA", "BOYANA UKRA¿NSXKOGO LICARSTVA", "KOZAKA ³Z M³LXJONA SVINOPAS³V"... 
    28. 

  28. v UKRA¿NSXK³J KULXTUR³ TA ³STOR³¿ BULO MALO METAF³ZICHNO GRAMOTNIH LYUDEJ. shEVCHENKO, YAK ZDAºTXSYA, ODIN Z NEBAGATXOH. v oKSANIN³J PRAC³ ZROBLENIJ VAZHLIVIJ KROK DO VISV³TLENNYA VAZHLIVIH ASPEKT³V JOGO METAF³ZIKI. aLE "JTI SHCHE DOVGO" -- DLYA ADEKVATNOGO DOSL³DZHENNYA U C³J GALUZ³ TREBA ZALUCHATI TROHI ³NSH³ KONTEKSTI, N³ZH CE ROBITX P. zABUZHKO, TA MATI TROHI ³NSHIJ SV³TOGLYAD, N³ZH VONA MAº... 
    29. 

    pOZA... 
    

  29. bUDDA -- kOZAK mAMAJ -- shEVCHENKO. uKRA¿NSXK³ AR³OSOFI DOVODYATX, SHCHO kOZAK mAMAJ Z POPULYARNO¿ V MINULOMU SERED UKRA¿NC³V NARODNO¿ KARTINI -- TO º TRANSFORMOVANIJ OBRAZ bUDDI (PRO CE N³BI-TO SV³DCHITX SPOR³DNEN³STX ¿HN³H POZ, ANTROPOLOG³CHNIH RIS TA V³DOBRAZHENNYA NA OBLICHCHYAH STANU n³RVANI). yaKSHCHO PROANAL³ZUVATI ³KONOGRAF³YU NARODNOGO POCHITANNYA shEVCHENKA U DRUG³J POLOVIN³ XIX -- NA POCHATKU XX STOL³TTYA, TO STAº OCHEVIDNIM, SHCHO V UKRA¿NSXKIH HATAH ZAM³STX "kOZAKA mAMAYA" Z'YAVLYAYUTXSYA PORTRETI POETA, NA YAKIH JOGO OBRAZ KORELYUº ³ Z OBRAZOM mAMAYA, ³ Z OBRAZOM bUDDI ODNOCHASNO. 
    30. 

  30. lEN³N -- shEVCHENKO. yaKSHCHO ROZGLYANUTI TIPI RADYANSXKO¿ ³KONOGRAF³¿ OBRAZU shEVCHENKA, TO NE MOZHNA NE POM³TITI, SHCHO V³N V³DTVORYUVAVSYA ZA KANONOM LEN³N³ANI. v RADYANSXKOMU MISTECTV³ ³KONOGRAF³CHNA SHEVCHENK³ANA POM³TNO KORELYUº Z ³KONOGRAF³CHNOYU LEN³N³ANOYU (CHASTO AZH DO PRYAMIH PARALEL³ZM³V TA CITAC³J U SYUZHETAH, KOMPOZIC³¿, POZAH, VIRAZAH OBLICHCHYA, V³DSUTNOST³ CH³TKO VIRAZHENO¿ PRYAMO¿ PERSPEKTIVI, U SOC³ALXNO-POL³TICHNOMU ZABARVLENN³ TA T.³N.). oTZHE, shEVCHENKO RADYANSXKIJ -- CE ETNO-REG³ONALXNIJ R³ZNOVID OBRAZU lEN³A. 
    31. 

  31. vZAGAL³, YAK ZDAºTXSYA, NAJKRASHCHE, DUHOVNO ADEKVATNE ³KONOGRAF³CHNE VT³LENNYA OBRAZU pOETA -- CE JOGO "aVTOPORTRET Z³ SV³CHKOYU", PROJNYATIJ M³STICHNIMI ³NTU¿C³YAMI TA LEDX NE APOKRIF³CHNIM ZABARVLENNYAM. 
    32. 

  32. kNIZHKA DUZHE C³NNA SHCHE J TIM, SHCHO VISV³TLYUº TEMI PODALXSHIH MOZHLIVIH NAVKOLOSHEVCHENK³VSXKIH ROZDUM³V, YAK³ P. oKSANA OB³JSHLA SVOºYU UVAGOYU. zhALX, SHCHO POZA DOSL³DNICXKIM POGLYADOM ZALISHILASYA TEMA "shEVCHENKO ³ GNOZIS". shEVCHENKO -- ODIN Z NAJB³LXSH C³KAVIH U SV³TOV³J L³TERATUR³ AVTOR³V, CHIYA TVORCH³STX PRONIZANA APOKRIF³CHNIMI MOTIVAMI. mOTIV "nOVOGO NEBA J nOVO¿ ZEML³" (ABO "ZEML³ NOVO¿ ³ SV³TU VESELOGO") MOTIV "PREOBRAZHENNYA SV³TU", MOTIV "zOLOTOGO v³KU", MOTIV TOTALXNO¿ V³JNI TA KSHATR³JSXKO¿ ³N³C³AC³¿ -- NAST³LXKI HARAKTERN³ DLYA shEVCHENKOVO¿ TVORCHOST³, SHCHO ¿H NE MOZHNA OMINATI. aPOKRIF³CHNA "S³M'YA VOLXNA, NOVA" U shEVCHENKA MOZHLIVA LISHE P³SLYA TOGO, YAK NA ZEMLYU Z³JDE "KARAYUCHIJ ³ ROZD³LYAYUCHIJ, PRIVERTAYUCHIJ LAD bOG". 
    33. 

  33. c³KAVO BULO B ZA DOPOMOGOYU STRUKTURNOGO TA KOMPARATIV³SXKOGO ANAL³ZU VIYAVITI TA PROSTEZHITI SHLYAHI "TRANSLYAC³¿" GNOZISU TA GNOSTICHNIH ³NTU¿C³J V shEVCHENKOV³J POEZ³¿. zDAºTXSYA, SHCHO TUT DUZHE DO D³LA BUV BI ANAL³Z ZV'YAZKU shEVCHENKIH MOTIV³V CHEREZ NARODNO-POETICHNU TVORCH³STX TA "NARODNE PRAVOSLAV'YA" Z BOGOM³LXSKOYU ºRESXYU TA APOKRIFAMI. 
    34. 

  34. mI BI SHCHE (NA oKSANINOMU M³SC³) NAPISALI ROZD³L: "shEVCHENKO V KONTEKST³ TRADIC³JNO¿ METAF³ZIKI". chI MOZHNA VVAZHATI shEVCHENKA NOS³ºM YAKO¿SX OKREMO¿ TRADIC³¿ CHI "²NTEGRALXNO¿ tRADIC³¿" (V ROZUM³NN³ rENE gENONA)? a MOZHE V³N -- "³NTU¿TIVNIJ TRADIC³ONAL³ST"? 
    35. 

    Clausula 
    

  35. Clausula I: p³SLYA PROCHITANNYA OSTANNXO¿ KNIGI P. oKSANI zABUZHKO mI ZROZUM³LI, SHCHO ³STOR³YA UKRA¿NSXKO¿ L³TERATURI YAK NAUKA, A OSOBLIVO SPROBA ¿¿ F³LOSOFSXKOGO OSMISLENNYA -- CE M³F PRO pERV³SNOGO shAMANA TA KOMENTAR³ DO CXOGO M³FU. 
    36. 

  36. Clausula II: fAKTICHNO oKSANA VITVORILA SV³J VLASNIJ KULXT shEVCHENKA ³ STALA V NXOMU vERHOVNOYU ZHRICEYU. 
    37. 

  37. Clausula III: zA US³H MOZHLIVIH PRETENZ³J, KNIGA oKSANI zABUZHKO PRO tARASA shEVCHENKA YAVNO NE V³DNOSITXSYA DO ROZRYADU TIH TVOR³V PRO VELIKIH LYUDEJ, P³SLYA YAKIH OSTANN³ PEREVERTAYUTXSYA U SVO¿H DOMOVINAH. 



Last-modified: Wed, 24 Feb 1999 05:30:57 GMT

Ocenite etot tekst: