----------------------------------------------------------------------------
Perevod A. Parina
Menandri. Comoedae. Fragmenta
Menandr. Komedii. Fragmenty
Seriya "Literaturnye pamyatniki"
Izdanie podgotovil V. N. YArho
M, "Nauka", 1982
OCR Bychkov M.N. mailto:bmn@lib.ru
----------------------------------------------------------------------------
Bozhestvo.
Stratofan, voin.
Fepon, parasit.
Pippij, rab Stratofana.
Smikrin, otec Stratofana.
Starik-afinyanin.
Blepes, afinyanin.
Moshion, syn Smikrina.
ZHena Smikrina.
Kihesij, afinyanin.
Dpomon, ego rab, pohishchennyj razbojnikami.
Donak, rab Stratofana (bez slov).
Malfaka, getera.
Dejstvie proishodit, veroyatnee vsego, v |levsine ili sosednem
poselenii, mezhdu domom Smikrina i postoyalym dvoram,
gde ostanovilsya Stratofan.
Bozhestvo
. . . (zdes') doch' ego skryvaetsya.
Kogda troih pohitili razbojniki,
Reshili, chto tashchit' staruhu vygody
Net nikakoj, - ditya v soprovozhdenii
Raba perevezli v Milasy, v Kariyu;
Tam rab byl skoro vystavlen na ploshchadi,
S gospodskoj docher'yu. K rabu i k devochke
Voenachal'nik nekij podoshel - osvedomyas',
10 Pochem tovar, podumal, zaplatil, kupil.
Odin iz korennyh lyudej, chto vystavlen
Byl na prodazhu snova vmeste s tem rabom,
Skazal: "Smelej, priyatel', sikioncu vy
Dostalis' - chestnomu voenachal'niku
I pri den'gah. Sluchajno. . .
I totchas zhe. . .
Rebenku rodinu. . .
. . .sobstvennost' svoyu. . .
. . .reshil uznat'. . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20 . . . chuzhezemca nekogo. . .
. . . ved' delayut i tak. . .
. . . A dal'she vse podryad,
Zahochetsya - uvidite. Zahochetsya!
52 . . . iz pogibshih lish' ditya
. . . kormit' il' k mestu etomu
. . . chto sleduet iz zapisej?
. . . gde najti svidetelya
(Zdes' v gorode) dlya etogo svidetel'stva?
. . . zdes' |levsin, i mnozhestvo
Naroda. Kto, o bogi, zdes' zadumaet
. . . narod sbezhitsya - tut nikak
60 . . . ne pohitit'. Esli vse zh ostat'sya mne,
. . . kak govorilos' vecherom.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . Dromon, rozhdennyj v dome ih
. . . (ne cenit) blagodetelya
. . . Dionis da srazit ego
80 (Za to, chto) um ego bol'noj i putanyj.
. . . pogubil menya teper'
. . . ya poslushalsya
. . . rebenok iz-za etogo
. . . ne dolzhno chelovekolyubie
. . . kol' govorit' o devushke
. . . ona ved' znaet nedostatochno.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
92 Vdvojne by dal. Ne stoit? . .
Teper' begi za neyu. . .
Poskol'ku budet tak. . .
Tak vot. Ne pozvolyaesh' s neyu videt'sya?
Kto smeet? Dal-to on, a ty voz'mesh'. Tverdit:
"Ona ego boitsya kak hozyaina,
Kak chuzhezemca, v-tret'ih - kak vlyublennogo."
On govorit slova takie. . .
100 Mne dela nikakogo net. . .
No pust' on s nami tak ne govorit. . .
Reshit'sya nado. Tol'ko esli. . .
On vpravdu rab ih, vsem togda. . .
Vyhodit, devushka tem samym grazhdanam
I ne chuzhaya vovse. Glavnoe. . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHto govoryu, ne znayu sam. Prisluzhniku
I mne. . . .
Tot yunosha. . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stratofan
110 . . . ostan'sya i ne zhazhdaj bol'shego.
. . . srok nastanet.
Fepon
Bud' po-tvoemu!
. . . ego. Sverh mery raz座aritsya on.
. . . da ne svershitsya v budushchem!
Stratofan
. . . ya prinyal.
Fepon
YA soglasen, vidit Zevs.
Stratofan
. . . ne po ch'emu-to izmyshleniyu,
. . . klyanus' Afinoyu, razumnee.
Fepon
O Apollon! Ej-ej, svidetel' Gelios,
Poleznym byt' sebe, a ne komu-nibud'
. . . ne byli predusmotritel'ny,
Stratofan
Fepon
Kto?
Stratofan
Pirrij, hot' ego domoj
. . . soobshchil, chto my spaslis'
. . . uceleli.
Fepon
Znayu.
Stratofan
K materi moej
. . . s kakim izvest'em vozvrashchaetsya on k nam,
(Pospeshaya stol' chrezmerno)?
Fepon
S mrachnym vidom podoshel.
Stratofan
(Ne prines li) ty nam, Pirrij, ogorchitel'nuyu
vest'?
(Verno, mat' moya) skonchalas'?
Pirrij
God nazad.
Stratofan
Byla stara,
No lyubil ee vsem serdcem.
Pirrij
Novyh mnozhestvo zabot
(Stratofan), tebe pridetsya neozhidanno uznat'.
Znaj, ty vovse ne byl synom toj, chto mater'yu
schital.
Stratofan
130 CHej zhe syn ya?
Pirrij
. . . umiraya, zdes' o tom
. . . napisala.
Fepon
Umiraya, chelovek
Ne zaviduet zhivushchim. Zahotela, chtob rodnyh
Ty obrel.
Pippij
Ne tol'ko eto bylo ej obuzoyu.
Tvoj otec kogda-to delo beotijcu proigral.
Stratofan
Znayu.
Pippij
Zadolzhal nemalo on talantov, govoryat.
Stratofan
V dal'nej Karij ob etom soobshchilo mne pis'mo -
To, v kotorom govorilos', chto skonchalsya moj otec.
Pippij
Ty podsuden beotijcu i imushchestvo tvoe -
Staroj tak skazali lyudi, chto v zakonah znayut tolk.
140 Istinnoj sem'e vernula v smertnyj chas ona tebya.
Stratofan
Daj pis'mo!
Pippij
Prishel k tebe ya, ne odnim pis'mom bogat:
Stratofan, dlya opoznan'ya ya svidetel'stva nesu.
Mne sosedi rasskazali, chto povedala ona
V tverdoj pamyati.
Fepon
Afina, v krug svoih ego voz'mi!
Devochka emu b dostalas', mne - Malfaka.
Stratofan
Vse syuda!
Ty, Feron, ko mne!
Fepon
Rasskazhesh'?
Stratofan
Ne boltaj, idi vpered!
Fepon
Vse zh, hozyain, ya ved'. . .
Stratofan
Pirrij, podojdi i ty syuda.
Dokazatel'stva predstavish' slov moih ty sej zhe
chas
I pokazhesh' znaki lyudyam - tem, kto verit lish'
glazam.
Horovaya scena.
Vhodyat Smikpin i Starik-afinyanin.
Smikrin
150 Ty kucha pustoslov'ya, dryan' poslednyaya!
Ty chto, schitaesh' - postupaet pravil'no,
Kto plachetsya i klyanchit? YAsno kazhdomu:
Takoe poveden'e neestestvenno.
Takim putem nam ne dostignut' istiny,
I tolku net v sobran'e mnogochislennom.
Starik
Ty dryan', Smikrin, zashchitnik oligarhii,
Klyanus' velikim Zevsom!
Smikpin
Nu, a mne-to chto?
Menya pogubite vy, slishkom pylkie!
Za chto menya branit' s takoyu yarost'yu?
Starik
160 Tebya i vseh chvanlivyh nenavizhu ya.
Vse dejstviya tolpy schitayu pravymi.
Smikrin
Kak by ne tak!
Starik
YA na tebya (plevat' hotel),
Na bogacha, voruyushchego. . .
I utvar' ih i vse. . .
I serebro, byt' mozhet, ne iz doma. . .
Vedushchih put' otsyuda. . .
Smikrin
Provalivaj!
Starik
I ty!
Smikrin
Kol' ty umen, (katis')!
Ne to tvoj rot nab'yu, kak korob zhertvennyj!
Oba napravlyayutsya v raznye storony. Vhodit Blepes.
Blepes
O starec ostavajsya tam, gde ty stoish'!
Smikpin
170 Ostanus'. No k chemu pospeshnost' strannaya?
Blepes
CHtob kratkij ty (rasskaz). . .
Smikpin
Uslyshat' my hotim. . .
I. . .
Blepes
Izvestno mne. . .
Smikpin
Skazhi nam vse. . .
Blepes
Sluchajno. . .
YA shel, svidetel' Zevs, no. . .
. . . mne, po pravu dejstvuya,
. . . i bedu drugih
180 . . . za tri obola opasalsya ya.
. . . . . . krichal ya, chelovek trudyashchijsya,
CH'im tol'ko rveniem zemlya i derzhitsya.
Iz goroda prishel ya, chtoby vstretit'sya
Tam s zemlyakom, chto ugostit' hotel drugih
Telenkom shchuplym, obo vseh neschastiyah
Svoih ot sotrapeznikov uznat' - sred' nih
Byl ya, kotoryj ot bogini rod vedu.
Blepes iz |levsina - tak zovus'. Tolpu
U propileev vizhu. "Propusti menya", -
190 Skazal - i na zemle, glyazhu, tam devushka
Sidit. Poblizhe k nej probralsya srazu zhe.
Narod ryadil, kto stanet ej zastupnikom
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
"Eshche ne ubezhden. . .
Zastupnik prichinil by zlo ej. . .
YA sam sizhu sred' vas". . .
On smolk, napereboj my zashumeli vse:
"U devushki est' vse prava grazhdanskie!"
S trudom utih uzhasnyj shum v tolpe lyudskoj.
Kogda zhe vocarilos' vnov' bezmolvie,
200 K rabu sklonilsya belolicyj yunosha,
Bezusyj, gladkoshchekij, chto-to shepotom
Skazat' pytalsya. My vstupilis'. "Nu-ka, vsluh
Proiznesi, - vskrichal odin. - CHto nadobno?
Kto ty takoj? CHto govorish'?" - "Menya sluga
Vot etot znaet, - tot v otvet, - davnym-davno.
YA sprashivayu, v chem ona nuzhdaetsya.
Rab tol'ko chto s hozyainom shushukalsya".
On pokrasnel i otoshel. Hot' ne byl on
Na vid protiven, lyudyam ne ponravilsya -
210 Naprotiv, pokazalsya nam rasputnikom.
My krikom zakrichali. . .
Teper' ego. Odin iz nas, sobravshihsya,
Na devushku smotrel i razglagol'stvoval
. . . izbezhala devushka.
. . . nekto, vidom muzhestven,
. . . ryadom s nej stanovitsya
. . . eshche odin, i tretij s nim,
. . . oglyadel vnimatel'no
. . . devushku, rekoj goryucheyu
220 (Vdrug slezy nachal) lit' i v dikoj yarosti
Rvat' volosy, krichat' uzhasnym golosom.
(Ot izumlen'ya) vse my rty razinuli.
(Krichim:) "CHego ty hochesh'? Govori yasnej!"
. . . govorit: "Puskaj boginya dast
(Vam, lyudi, v budushchem) v izbytke schastie!
. . .vospital, vzyav malym dityatkom,
. . . emu-to kazhetsya
. . . vazhnej vsego
. . . dostojno vas
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
236 . . . (byl rabom) ee otca.
Hot' mne prinadlezhit, pust' sluzhit devushke.
Mne vykup ni k chemu, ne nado deneg mne.
Puskaj otca i blizkih obretet ona!
Prepon ne stavlyu." - "Vot i slavno!" - "Grazhdane,
240 Poslushajte menya. Vy ej zastupniki -
Ugrozoj da ne oskorblyu vovek ee! -
Tak pust' vo hrame primet zhrica devushku
I tam o nej zabotitsya". Estestvenno,
On odobrenie sniskal. Krichali vse:
"Da budet tak!" I dobavlyali: "CHto eshche
Ty skazhesh'?" - "Sikioncem ya schital sebya,
No rab prines mne zaveshchan'e materi
I znaki, chtoby opoznat' roditelej.
I stalo byt', kol' sleduet svidetel'stvu,
250 V pis'me sokrytomu, poverit' polnost'yu,
YA - vash zemlyak. Ne otnimajte chayan'ya:
Kol' sootechestvennikom toj devushke,
Spasennoj mnoyu dlya otca, yavlyayus' ya,
Pozvol'te u nego prosit' ruki ee!
Nikto iz teh, kto mne protivodejstvuet,
Puskaj ne tshchitsya stat' ee zastupnikom,
Poka otec ne najden". - "Verno skazano!"
"Sam k zhrice otvedi ee!" Vdrug vyskochil
Tot blednolicyj iz tolpy reshitel'no
260 I govorit: "Poverili vy na slovo,
CHto zaveshchan'e poluchil vnezapno on,
CHto vash sograzhdanin? Pustoj tragediej
Morochit vas! Prisvoit' hochet devushku!"
"Ubit'! - tolpa vz座arilas', - gladkoshchekogo!" -
"Da ne ego, tebya!" - "Zatknis'! Provalivaj,
Besstyzhij!" - Voin znaj tverdit: "Da budet vse
Na blago vam". - "Vedi otsyuda devushku!"
Sluga v otvet: "Prikazhete - pojdet ona.
Prikazyvajte, grazhdane." - "Ditya, idi!"
270 Tut vstala i poshla ona. Ushel i ya.
O prochem mne ne vedomo. YA proch' idu.
Vse uhodyat.
Vyhodyat Stratofan i Feron, presleduemye
Moshionom.
Moshion
Vas kak rabotorgovcev vzyat' pod strazhu by!
Stratofan
Pod strazhu? Nas?
Moshion
Klyanus'!
Stratofan
Ty ne v svoem ume,
Golubchik!
Moshion
Grazhdaninom neozhidanno
Ty stal. Prekrasno! No nel'zya. . .
Stratofan
Kak? YA ne znayu etogo. . .
Moshion
Vot vidish'? Ty idi, rassleduj. . .
Rassledovan'e dela. . .
U zhricy. . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZHena Smikrina
280 Loskut'ev para ot hitona zhenskogo.
Oni na tele byli v den', kogda tebya
Po pros'be chuzhezemki k nej poslali my.
. . . no v okrashennom
. . . na kozhu byl pohozh.
Poseredine polotna purpurnogo
. . . i sam. Glyazhu ya na tebya, ditya,
. . . srok. Kak protiv ozhidaniya
. . . pri bege fakel'nom
. . . chtob pervym byt'.
Stratofan
290 . . . mat'. Tak chto zh?
. . . imeyu pravo li
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZHena Smikrina
305 Vojdem zhe v dom. . .
Ty, muzhenek. Tam. . .
Smikpin
Gotov nam sdelat'. . .
Vchera, pridya domoj, skazal. . .
Stratofan
Mne, znachit, bratom Moshion prihoditsya?
Smikrin
310 Da, bratom. No syuda. . .
Nas tam, vnutri. . .
Horovaya scena.
Vhodyat Kihesij i Feron.
Kihesij
CHto vazhnogo ty mne. . .
CHto b opravdalo etot put'. . .
Kotoryj navyazal ty mne. . .
"Eshche chut'-chut'!" - vse vremya prigovarival.
Kto ty? Pora o tom uznat' v konce koncov!
Feron
Kto ya? Klyanus' Gefestom. . .
Uvidish' ty, chto vazhnoe. . .
I govoril, chto ty. . .
320 K tamozhenniku. . .
Totchas zhe razorvav. . .
Kihesij
343 |h, shel by ty. . .
Fepon
Oreshek trudnyj!
Kihesij
SHel by ty
Kuda podal'she! YA, Kihesij, stanu li
Takoe delat', iz-za deneg podlichat'?
Komu nechest'e predlagat'? Kihesiyu?
Fepon
Nu da. Iz Skambonid. Ty ponyal, stalo byt'?
Za to poluchish' platu, a chto ranee
Skazal - zabud'.
Kihesij
Za chto, skazhi!
Fepon
Kihesij ty!
350 Iz Skambonid - zvuchit eshche prekrasnee!
V chem dela sut', ty ponimaesh', kazhetsya.
Itak, ty stanesh' im! Kurnos ty, k schastiyu,
I rostom mal - toch'-v-toch' kak rab opisyval.
Kihesij
Takim uzh urodilsya!
Fepon
Skazhesh', budto doch'
Ty v Galah poteryal chetyrehletnyuyu
S rabom Dromonom.
Kihesij
Poteryal.
Fepon
Blistatel'no!
Kixesij
Ukradena razbojnikami. Vspomnil ya
Byluyu bol' i doch' moyu neschastnuyu.
Fepon
Velikolepno! Tak zhe vpred' vydumyvaj
360 I hnych'! Na redkost' ty starik ponyatlivyj!
Vhodit Dpomon.
Dpomon
Itak, v rukah nadezhnyh nyne devushka.
(Vidit Kihesiya.)
. . .otec!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZHiva i ryadom s nami. Vstan' zhe na nogi,
Kihesij! |j, Feron, vody syuda, vody!
Fepon
Begu, svidetel' Zevs, i vyshlyu iz domu
K vam Stratofana.
Kihesij prihodit v sebya.
Dpomon
Obojdemsya, kazhetsya,
My bez vody.
Feron
Pojdu skazhu tem bolee.
(Uhodit.)
Dpomon
Emu kak budto luchshe. CHto, ochuhalsya?
Kihesij
Ah, chto so mnoj? I gde ya? CHto za novosti
370 Slyhal?
Dpomon
Ty snova obzavelsya docher'yu,
Ona zhiva-zdorova.
Kihesij
Ah, zdorova li,
Il' tol'ko chto zhiva?
Dpomon
Ostalas' devushkoj,
Muzhchinu ne poznala.
Kihesij
Horosho.
Dpomon
A ty,
Hozyain, kak?
Kihesij
YA zhiv. A chto eshche skazat'?
Starik ya bednyj, odinokij - stalo byt',
Vlachu ya zhalkoe sushchestvovanie.
Stratofan
(vyhodya iz doma Smikrina)
YA vyjdu, mat', naruzhu.
Dpomon
Stratofan, glyadi:
Roditel' Filumeny.
Stratofan
Kto?
Dpomon
Da etot vot!
Stratofan
Privet tebe, otec!
Dpomon
Vot spasshij devushku.
Kihesij
380 Da budet schastliv on!
Stratofan
Kol' soglasish'sya ty,
Otec, voistinu blazhennym stanu ya!
Dpomon
Ty, Stratofan. . . . . .skorej idi,
Molyu bogami.
Stratofan
Privedi ee syuda.
YA - v dom na mig, ya za toboj posleduyu.
Dpomon
Poshli vpered, Kihesij.
Stratofan
(k rabu, nahodyashchemusya u postoyalogo dvora)
|j, Donak, pojdi
Skoree v dom, Malfake rastolkuj skorej,
CHtob vse perenesli syuda, v sosedskij dom:
Lari, i perevyazi, i vse yashchiki -
Vse kak odin - i . . .
390 I ne. . . . . . syuda
Sama puskaj k moej uhodit materi,
A nam ostavit. . .
I varvarov-rabov. . .
Ferona, i oslov, i ih pogonshchikov.
Tak ya velyu. YA. . .
Sam sdelayu vse ostal'noe. . .
Stratofan uhodit. Vhodit Moshion.
Moshion
Teper' tebe ne sled i glaza kraeshkom
Na devushku glyadet'. Ah, Moshion. . .
Prekrasnooka, belolica - ah, molchi:
400 Brat zhenitsya. Schastlivec!. .
Eshche kakoj! Nu, chto boltat'? . .
Tebe hvalit' pristalo. . .
No ne skazhu. I nikogda. . .
Ne vstanu ryadom v shestvii. . .
Byt' s nimi tret'im ne smogu ya, grazhdane!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Samoj getery. . .
410 No delo sdelano. Teper'. . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Nesya oslam yachmen'. . .
Vo vremya stranstvij, kak. . .
- Molyu bogov, chtoby vsegda. . .
- O nej molit'sya? CHto za. . .
Il' ne ostalsya razve. . .
- Togo, kto ponadeyalsya. . .
- Tvoyu vozmozhno pros'bu. . .
- Kak ty prorvalsya by? Ved' fakel. . .
- Do primireniya? Venki. . .
420 - Otdam. Soglasen. YUnoshi. . .
Udar'te veslami i vslast' pohlopajte!
I pust' Pobeda, deva blagorodnaya,
Podruga smeha, budet k nam vsegda dobra!
Fr. 1 . . . polyubil on kuplennuyu devochku
I ne otdal ee getere v sobstvennost', -
No vospital otdel'no, kak svobodnuyu.
Fr. 2 Legko, ne pravda li, iz座any vyiskat'
V oblich'e chuzhezemca ili voina;
Fr. 3 . . . Stratofan,
U tebya byl plashch korotkij, rab odin-edinstvennyj.
Fr. 4 Moryak. . . Vragom schitaetsya.
Kol' robok on, togda rabotat' vynuzhden.
Fr. 5 Durnaya vneshnost', duh, dostojnyj zhalosti.
Fr. 6 Ved' vybor, sdelannyj lyud'mi pohozhimi,
Skorej vsego ih zhizn' soglasnoj sdelaet.
Fr. 10 Ostavit' s nosom ya umeyu. . .
KOMEDII I SCENY, DOSHEDSHIE NA PAPIRUSAH
Papirusnye nahodki, sdelannye za poslednie sto s lishnim let v
rezul'tate arheologicheskih raskopok ili sluchajnyh priobretenij, sostavlyayut
osnovnuyu massu tekstov Menandra, kotorymi v nastoyashchee vremya raspolagayut
issledovateli ego tvorchestva. Pervyj menandrovskij tekst (dva pergamennyh
lista) byl obnaruzhen v 1844 g. nemeckim filologom i paleografom K.
Tishendorfom v monastyre sv. Kateriny na Sinae i opublikovan v 1876 g.
gollandskim filologom K. Kobetom. Postuplenie novyh tekstov prodolzhaetsya do
nastoyashchego vremeni.
Naryadu so scenami iz p'es, dostatochno nadezhno identificirovannymi na
osnovanii antichnyh svidetel'stv ili citat, imeetsya izvestnoe kolichestvo
tekstov, v otnoshenii kotoryh avtorstvo Menandra ne yavlyaetsya dokumental'no
dokazannym. V nastoyashchee izdanie oni vklyucheny pod nazvaniyami, ukazyvayushchimi
mesto nahodki, ili hraneniya, ili prezhnego vladel'ca.
Papirusnye teksty perevedeny zdes' v osnovnom po izdaniyu: Menandri
reliquiae selectae. Recensait F. H. Sandbach. Oxonii, 1972. Ispol'zovano
takzhe izdanie: Comicorum Graecorum Fragmenta in papyris reperta. Ed. G.
Austin. Berlin, New York, 1973 (ssylki na nego dayutsya v sokrashchennoj forme:
Ostin, | fragmenta). Uchteny publikacii i otdel'nye issledovaniya teksta,
poyavivshiesya v pechati posle vyhoda etih izdanij ili odnovremenno s nimi; oni
ukazany v primechaniyah k sootvetstvuyushchim komediyam. Ssylka: "Arnott, 1978"
oboznachaet stat'yu: Arnott W. G. Notes on Eight Plays of Menander,
"Zeitschrift fur Papyrologie und Epigrapliik" {V dal'nejshem nazvanie zhurnala
privoditsya v sokrashchenii: ZPE.}, 31, 1978, S. 1-32. Perevod, osnovaniem dlya
kotorogo sluzhit chtenie, soderzhashcheesya v apparate u Sendbecha, v primechaniyah
special'no ne ogovarivaetsya.
Pri chtenii tekstov, perevedennyh s izdaniya papirusov, sleduet pomnit' o
ryade ih osobennostej.
Vo-pervyh, tol'ko v isklyuchitel'nyh sluchayah v papirusnyh ekzemplyarah
sohranilsya sploshnoj tekst komedii ("Bryuzga", "Samiyanka" - so znachitel'nymi
lakunami v I d.; "SHCHit" - dva pervyh dejstviya). Gorazdo chashche doshli libo chasti
scen, libo bolee ili menee krupnye kuski teksta, otdelennye drug ot druga
lakunami razlichnogo ob容ma. V russkom perevode eti lakuny oboznachayutsya
ottochiem, a v primechaniyah ukazyvaetsya predpolozhitel'nyj ob容m utrachennogo
teksta i ego vozmozhnoe soderzhanie. Marginal'naya numeraciya, kak pravilo, ne
uchityvaet ob容ma lakun, za isklyucheniem dvuh komedij ("Tretejskij sud" i
"Ostrizhennaya"), gde izdateli grecheskogo teksta, ishodya iz sootnosheniya mezhdu
otdel'nymi listami kodeksa, sdelali popytku ustanovit' primernyj ob容m ego
uteryannyh chastej.
Vo-vtoryh, spiski dejstvuyushchih lic sohranilis' tol'ko pri komediyah
"Bryuzga" i "Geroj"; vo vseh ostal'nyh sluchayah oni sostavleny perevodchikami s
dobavleniem neobhodimyh raz座asnenij i ukazanij na personazhi bez slov. V
celyah edinoobraziya v takom zhe napravlenii rasshiren po sravneniyu s rukopis'yu
perechen' dejstvuyushchih lic v "Bryuzge" i v "Geroe". Personazhi ukazany v poryadke
ih poyavleniya. V p'esah, doshedshih v otryvkah, v spiski vklyucheny tol'ko te
dejstvuyushchie lica, kotorye prinimayut uchastie v sohranivshihsya scenah.
Neobhodimye remarki prinadlezhat perevodchikam.
V-tret'ih, papirusnye teksty dohodyat do nashego vremeni, kak pravilo, v
sil'no povrezhdennom sostoyanii: mozhet sohranit'sya tol'ko verh ili niz, levaya
ili pravaya poloviny stranicy, ili uzkaya polosa, soderzhashchaya neskol'ko bukv.
Est' papirusy, dobytye v rezul'tate demontirovki mumij, dlya kotoryh vyshedshie
iz upotrebleniya svitki ispol'zovalis' v vide uzko narezannyh polos,
nakleennyh odna na druguyu, - napisannyj na nih tekst, estestvenno, sil'no
postradal pri etoj operacii. Poetomu voznikaet neobhodimost' dopolneniya
uteryannyh slov ili celyh chastej stiha. Naibolee ochevidnye iz takih
dopolnenij yavlyayutsya obshchepriznannymi, drugie sdelany razlichnymi izdatelyami
teksta predpolozhitel'no. V nastoyashchem izdanii takie predpolozhitel'no
vosstanavlivaemye stihi ili ih chasti zaklyuchatsya v kruglye skobki. Stihi,
sohranivshiesya nepolnost'yu i ne vosstanavlivaemye s dostatochnoj nadezhnost'yu,
perevodyatsya v tom vide, v kakom oni doshli na papiruse, esli oni soderzhat
hotya by minimal'nuyu informaciyu, poleznuyu dlya ponimaniya razvitiya dejstviya ili
harakteristiki personazha. V protivopolozhnom sluchae o nih soobshchaetsya v
primechaniyah.
V-chetvertyh, ot komedij, sohranivshihsya na papirusah, v ryade sluchaev
doshli takzhe citaty, kotorye ne nahodyat sebe mesta v papirusnom tekste. Oni
pomeshchayutsya libo mezhdu ego chastyami, esli sootvetstvuyut soderzhaniyu
predpolagaemoj lakuny, libo posle nego, esli ih mesto v p'ese ne mozhet byt'
ustanovleno s dostatochnoj opredelennost'yu. Numeraciya etih fragmentov - po
Sendbechu.
Ssylki na komedii Menandra, sohranivshiesya na papirusah, dayutsya v
sokrashcheniyah, ukazannyh v prim. 10 k vstupitel'noj stat'e, ssylki na citaty,
voshedshie v sleduyushchij razdel, - po nomeram fragmentov nastoyashchego izdaniya.
Bukvy "K-T" pri citate iz Menandra oboznachayut, chto etot fragment vo vtorom
razdele ne pereveden i ssylka privoditsya po numeracii izdaniya
"Kerte-Tirfel'dera" (sm. prim., s. 523). Ssylki na proizvedeniya antichnyh
avtorov dayutsya po obshcheprinyatoj numeracii stihov, na fragmenty |shila,
Sofokla, Evripida, Aristofana - po sleduyushchim izdaniyam:
|shil - Die Fragmente der Tragodien des Aischylos. Hrsg. von H. J.
Mette. Akademie-Verlag. Berlin, 1959.
Sofokl - Tragicorum Graecorum Fragmenta. Vol. 4. Sophocles. Ed. S.
Radt. Gottingen, 1979.
Evripid - Tragicorum Graecorum Fragmenta. Rec. A. Nauck. Ed. 2.
Lipsiae, 1889.
Aristofan - The Fragments of Attic Comedy... newly edited... by J. M.
Edmonds, v. I-III. Leiden, 1957-1961.
Po etomu zhe izdaniyu ukazyvayutsya fragmenty ostal'nyh komicheskih avtorov:
posle imeni dramaturga - nomer fragmenta, sootvetstvuyushchij tom (rimskoj
cifroj) i stranica (arabskoj cifroj) izdaniya |dmondsa.
Perevody komedij "Tretejskij sud", "Ostrizhennaya", "Zemledelec" i
"Geroj", vypolnennye v svoe vremya G. F. Cereteli, a takzhe perevod komedii
"Bryuzga", opublikovannyj S. K. Aptom (Menandr. Komedii. Gerod. Mimiamby. M.,
1964), svereny s ukazannym vyshe izdaniem Sendbecha i privedeny v sootvetstvie
s sovremennym sostoyaniem teksta {V perevodah G. F. Cereteli chislo stihov v
predelah desyatkov, otmechennyh na polyah, inogda prevyshaet kolichestvo stihov v
originale. Ssylki na poryadkovyj nomer stiha dayutsya v etom sluchae po
numeracii originala.}. Pererabotka russkogo teksta "Bryuzgi" vypolnena
perevodchikom, perevodov G. F. Cereteli - sostavitelem nastoyashchego toma.
Ostal'nye perevody publikuyutsya vpervye.
Pri sostavlenii primechanij znachitel'nym podspor'em yavilas' kn.:
Menander. A Commentary by A. W. Gomme and F. H. Sandbach. Oxford, University
Press, 1973. Ispol'zovany takzhe stat'i, ukazannye nizhe k otdel'nym komediyam.
Osnovnoj istochnik teksta - papirusnyj svitok poslednej treti III v. do
n. e. (P. Sorbonnensis 72, 2272, 2273), ispol'zovannyj v drevnosti dlya
izgotovleniya mumij. Demontirovka pervogo kartonazha, snyatogo s mumii, byla
proizvedena v nachale XX v., ostal'nye chasti togo zhe papirusnogo svitka byli
obnaruzheny na kartonazhah v 1962-1963 gg. Po vremeni napisaniya tekst
"Sikionca" otnositsya k chislu naibolee rannih rukopisej sohranivshih komedii
Menandra.
V papiruse imeyutsya dva znaka, oboznachayushchie poryadkovyj nomer stihov (700
i 800), i zaklyuchitel'naya pometka, iz kotoryh yasno, chto komediya naschityvala
nemnogim bol'she 1000 stihov i chto do nas doshla preimushchestvenno ee vtoraya
polovina. V etoj zhe pometke nazvanie komedii daetsya vo mnozhestvennom chisle
("Sikioncy"), kak i na stennoj rospisi II v. n. e. v |fese (sm. prim. k O.
1026) i v pozdneantichnom kataloge (sm. "Svidetel'stva" . ., | 55). Vsya
kosvennaya tradiciya upominaet nazvanie komedii v edinstvennom chisle, kotoroe
sohraneno i v nastoyashchem izdanii.
O vremeni postanovki p'esy nikakih svedenij net. Sm., odnako, 180 i
prim.
O soderzhanii pervoj poloviny p'esy mozhno tol'ko dogadyvat'sya na
osnovanii 1-23, ucelevshih ot prologa kakogo-to bozhestva, i dialoga,
nachinayushchegosya so 110. (Numeraciya yavlyaetsya zdes' sovershenno uslovnoj,
oboznachayushchej chislo sohranivshihsya stihov. V dejstvitel'nosti mezhdu otdel'nymi
kuskami papirusa sleduet predpolozhit' znachitel'nye lakuny, tak kak 149 po
nyneshnemu schetu sootvetstvuet 698 polnogo teksta komedii. Zdes' konchalos'
III d.).
Komandir naemnikov Stratofan, schitayushchij sebya grazhdaninom Sikiona (gorod
v Argolide, zapadnee Korinfa), let 10-12 nazad, nahodyas' v Karij, kupil na
rabskom rynke raba Dromona s malen'koj devochkoj po imeni Filumena. Po
rasskazam raba, Stratofan, konechno, znal, chto devochka, proishodyashchaya iz
|levsina, byla pohishchena piratami. Ob obstoyatel'stvah propazhi docheri znal i
ee otec Kihesij, tak kak piraty, zahvativ snachala vmeste s Filumenoj i rabom
staruhu-nyan'ku, otpustili poslednyuyu, schitaya ee takim tovarom, za kotoryj
mnogo ne voz'mesh' (3-5). Kogda devochka povzroslela, Stratofan vlyubilsya v nee
i mog by sdelat' ee svoej sozhitel'nicej. Vmesto etogo on v soprovozhdenii
parasita Ferona i svoej lyubovnicy Malfaki priezzhaet v |levsin s cel'yu
razyskat' roditelej Filumeny i oformit' svoi otnosheniya s nej zakonnym
brakom. Zdes' emu, odnako, prihoditsya preodolet' znachitel'noe soprotivlenie
so storony nekoego Moshiona - molodogo cheloveka, vozymevshego svoi vidy na
devushku (sm. 92-108 i prim.).
1 - prochteniyu ne poddaetsya.
2 . . .doch' ego. . . - Filumena, nahodyashchayasya v zhilishche Stratofana, o chem
ee otec ne podozrevaet.
20-24 - okonchanie monologa bozhestva. Mezhdu 19 i 20 - lakuna, razmer
kotoroj mozhet kolebat'sya ot 7 do 40 stihov. Zahochetsya - uvidite. Sr. B. 43.
Posle 24 s pravoj storony kolonki sohranilis' ostatki eshche desyati
stihov. Sudya po klyatve dvumya boginyami (33) i obrashcheniyu v sleduyushchej strochke
("bednyj ty!"), eto byla rech' kakoj-to zhenshchiny.
25-35: ". . .smelyj raschet . . .uvidet'. . . kak sluchaetsya. . .
sleduyushchij. . . vot etot chelovek. . . ty mne pover'. . . etoj bedoj. . . i
zhit' so mnoj vmeste, zhenshchina. . . nikakaya zhenshchina, klyanus' dvumya boginyami. .
. Kak raz etogo i ne hvataet, bednyj ty. . .govorit, a sil'naya drozh'". . .
Vozmozhno, chto Malfaka rasskazyvala komu-to o popytke Stratofana sklonit'
Filumenu k zamuzhestvu (32) i o ego volnenii (35, sr. N. 321). Zatem, posle
lakuny v 5-9 stihov, ugadyvaetsya dialog: s levoj storony kolonki, gde
uceleli nachal'nye slova ot 14 stihov, vidny paragrafy, oboznachavshie peremenu
govoryashchih. 39-51: "Budesh' kormit'. . . eshche bol'she. . . (ego) iskusstvo. . .
est' dostoyanie. . . nenasytnyj. . . vse s容st'. . . tak i ego (zheludok). . .
nenasytnyj chelovek. . . (vsyakoj?) zhenshchine. . . ob etom ya molilsya (molilas').
. .ya. O chem?. .vdobavok k etomu. . . ya dayu". Veroyatno, rech' shla o parasite s
ego nenasytnym appetitom.
52 Razmer lakuny mezhdu 51 i 52, ravno kak mezhdu 109 i 110 opredeleniyu
ne poddaetsya. V 52-61 rech' idet o poiske kakogo-to svidetelya - vozmozhno,
fal'shivogo, kotoryj pomog by govoryashchemu pohitit' (devushku?). Vozmozhno, Feron
izlagaet svoj plan, kotoryj on v V d. privodit v ispolnenie (sm. 312-360).
61-76 Sohranilis' otdel'nye bukvy.
78-87 YAsno tol'ko, chto rech' idet o Filumene i o blyudushchem ee interesy
Dromone, kotoryj rodilsya v dome Kihesiya.
92-108 Veroyatno, monolog Moshiona, rassuzhdayushchego naedine s samim soboj
o tom, kakim obrazom on mog by zapoluchit' devushku zakonnym putem, pol'zuyas'
soglasiem elevsincev (104-105).
97-98 Ona ego boitsya. . . kak vlyublennogo - otnoshenie Filumeny k
Stratofanu, ochevidno, napominalo situaciyu v "Nenavistnom", sr. 132-141, 208.
109 V predelah lakuny, razmer kotoroj ne izvesten, konchalos' II i
nachinalos' III d.: pometki, oboznachayushchie vystuplenie hora posle 149 i 311,
ukazyvayut na okonchanie III i IV d.
109-119 Kak vidno, Feron i Stratofan obsuzhdayut kakoj-to plan,
podrobnosti kotorogo ostayutsya nam neizvestnymi.
120-149 Konec dejstviya napisan v troheicheskih tetrametrah,
sootvetstvuyushchih poyavleniyu Pirriya - "begushchego raba". V etoj zhe funkcii
vystupaet rab po imeni Pirrij v "Bryuzge", 81-95.
138 Ty, podsuden beotijcu. . . - Poka Stratofan schitaetsya synom
umershego dolzhnika, k nemu mogut byt' obrashcheny pretenzii kreditora kak k
nasledniku. Soobshchaya voinu o ego istinnom proishozhdenii, priemnaya mat'
izbavlyaet Stratofana ot material'noj otvetstvennosti.
144 Afina, v krug svoih ego voz'mi! - Feron nadeetsya, chto Stratofan,
pol'zuyas' prislannymi opoznavatel'nymi znakami, sumeet ustanovit' svoe
afinskoe proishozhdenie, kotoroe dast emu pravo na zakonnyj brak s Filumenoj.
Sam parasit, kak vidno, rasschityvaet v etom sluchae vstupit' v bolee blizkie
otnosheniya s Malfakoj. |to predpolozhenie podkreplyaetsya soobshcheniem antichnogo
leksikografa Polluksa (sm. fr. 9).
145 Vse syuda! - Stratofan uspel probezhat' glazami pis'mo, soderzhanie
kotorogo on ne oglashaet.
150-168 Uchastniki dialoga opredelyayutsya predpolozhitel'no. Po soderzhaniyu
i harakteru razgovora yasno, chto eto dvoe starikov, prichem pervyj otstaivaet
preimushchestva oligarhicheskogo stroya, vtoroj - demokraticheskogo. Poskol'ku v
etom zhe dejstvii proizojdet opoznanie Stratofana i otcom ego okazhetsya
Smikrin, predstavlyaetsya celesoobraznym priznat', chto v nachale akta imenno
etot zazhitochnyj i skupoj chelovek vystupaet kak storonnik oligarhii. V
kachestve ego protivnika nekotorye issledovateli predlagayut Kihesiya, kotoryj
v V d. budet opoznan kak otec Filumeny. Odnako effekt opoznaniya Kihesiya po
ego vneshnosti (sr. 352-353) byl by v znachitel'noj stepeni utrachen, esli by
zriteli uzhe videli etogo cheloveka ran'she. V nastoyashchem izdanii v kachestve
sobesednika Smikrina predlagaetsya nejtral'nyj personazh v vide
starika-afinyanina, ch'e naznachenie sostoit v tom, chtoby v besede so Smikrinom
podgotovit' zritelej k sleduyushchemu rasskazu Blepesa. Oba starika chto-to
slyshali o volnenii v gorode i ob apellyacii Stratofana k chuvstvam elevsincev
(sr. 151-153 i 220-222), no nuzhdayutsya v bolee podrobnoj informacii.
169-271 Rasskaz Blepesa parodiruet monologi vestnikov v tragediyah -
takim sposobom Menandr, opisyvaya vpolne ser'eznye perezhivaniya dejstvuyushchih
lic, uderzhivaetsya na stilisticheskom urovne komedijnogo predstavleniya.
169 O starec, ostavajsya tam, gde ty stoish'! Sr. Evripid, If. Tavr.,
1159: "O car', ostan'sya tam, gde ty stoish'!"
176-177 Sluchajno. . . ya shel. . . Sr. nachalo monologa vestnika v
"Oreste" Evripida, 866-867: "Sluchajno iz polej. . . ya shel". |ti zhe stihi
parodiroval v konce V v. komicheskij avtor Alkej, fr. 19, I, 840.
180 . . . Za tri obola opasalsya ya. - Za uchastie v zasedaniyah geliei -
suda prisyazhnyh - vyplachivalis' tri obola; opozdavshij k nachalu zasedaniya
ostavalsya ni s chem. Iz etogo vidno, chto Blepes - takoj zhe bednyak, kak i
starik-afinyanin, oblichavshij Smikrina v oligarhicheskih simpatiyah. Poskol'ku
dal'nejshee opisanie improvizirovannoj shodki vyderzhano v duhe yavnoj simpatii
k rassuditel'nosti prostogo naroda, "Sikionca" sleduet otnesti ko vremeni
posle sverzheniya Demetriya Falerskogo v 307 g.
182 CH'im tol'ko rveniem zemlya i derzhitsya. - Snova citata iz "Oresta",
920.
187 . . .ot bogini rod vedu. - |levsin - drevnejshij centr kul'ta bogini
Demetry, kotoraya, soglasno mifu, nauchila zdeshnego carevicha Triptolema seyat'
pshenicu. V ee chest' spravlyalis' v sentyabre izvestnye |levsinskie misterii.
188-189 Tolpu u propileev vizhu. Sr. "Orest", 871: "Tolpu ya vizhu".
190-191 . . .tam devushka sidit. - Filumena, kak i Kratiya v
"Nenavistnom" (sr. 132, 208), ishchet zashchity ot vlyublennogo voina u mestnyh
zhitelej.
192 . . .kto stanet ej zastupnikom, t. e. κύριος, imeyushchim pravo vydat'
ee zamuzh. Posle etogo stiha - lakuna v 7-8 strok, soderzhavshaya nachalo rechi
Dromona, soprovozhdavshego Filumenu. Kak vidno, on hochet skazat', chto nyneshnij
vladelec devushki Stratofan ne mozhet schitat'sya dlya nee nadezhnym zastupnikom.
200 Belolicyj yunosha - Moshion, nositel' maski iznezhennogo molodogo
cheloveka iz bogatoj sem'i, sklonnogo k lyubovnym pohozhdeniyam. Sr. personazh
pod tem zhe imenem v "Ostrizhennoj". V "Samiyanke" obraz Moshiona znachitel'no
oblagorozhen.
215-217 . . .vidom muzhestven. . . eshche odin, i tretij s nim. - Stratofan
poyavlyaetsya v soprovozhdenii Ferona i Pirriya, kotoryj mozhet vystupit' kak
svidetel', prinesshij izvestiya ob afinskom (elevsinskom) proishozhdenii svoego
hozyaina.
220-221 Sr. T. 889-890; N. 321-322.
224 Boginya - Demetra. Sm. prim. k 187.
230-234 - obryvki slov.
240 Vy ej zastupniki. - Za otsutstviem blizkih rodstvennikov κύριοι
Filumeny stanovitsya vsya grazhdanskaya obshchina |levsina.
251-254 Ne buduchi afinskim grazhdaninom, Stratofan ne tol'ko ne imel
nikakih prav na brak s Filumenoj, no, zaklyuchiv ego, podlezhal by po afinskim
zakonam surovomu nakazaniyu.
262-263 Pustoj tragediej morochit vas! - Moshion hochet skazat', chto
Stratofan nadeetsya na spasitel'noe uznavanie v duhe tragedij Evripida. Sr.
T. 324-333 i prim.
271 Smikrin uhodit v svoj dom, kuda on uzhe napravlyalsya posle 168 i
ostalsya tol'ko po pros'be Blepesa. Stratofan i Moshion prihodyat syuda posle
shodki, pervyj iz nih, vozmozhno, uzhe uspel opredelit' po primetam, chto v
Smikrine on dolzhen najti otca; vtoroj ugrozhaet Stratofanu ugolovnym
presledovaniem za pohishchenie i obrashchenie v rabstvo maloletnej devochki -
docheri polnopravnyh grazhdan.
279 Posle etogo stiha lakuna primerno v 20 strok. Ochevidno, Stratofan,
ne obrashchaya vnimaniya na Moshiona, postuchalsya v dver' doma Smikrina, i
vyshedshie na ego stuk Smikrin s zhenoj bez osobyh trudov opoznali v nem syna,
nekogda otdannogo na vospitanie v chuzhuyu sem'yu.
292-304 - ostatki otdel'nyh slov v konce stihov: ". . .na eto vremya. .
. i ya, ponadeyavshis'. . . sluchaj. . . primeta . . . neudacha, ditya. . . zheniv-
shis' . . . (chtoby) uznat' ... u drugih (?) deti . . . yavivshis' . . . vzyat' .
. . ditya". Vidimo, mat' ob座asnyala Stratofanu prichiny, po kotorym on byl
otdan chuzhezemke.
312 Pyatoe dejstvie nachinaetsya s osushchestvleniya plana Ferona (sm. prim. k
52-61): razyskav po opisaniyam Dromona cheloveka, pohozhego na ego prezhnego
hozyaina, Feron predlagaet stariku za platu razygrat' rol' otca pohishchennoj
devochki. K sozhaleniyu, scena, v kotoroj Feron raz座asnyal Kihesiyu ego zadachu,
utrachena: ot 321-342 ucelelo nemnogim bol'she 20 bukv. Komizm zhe sleduyushchih za
tem stihov sostoit v tom, chto Kihesij na samom dele okazyvaetsya tem, kogo
ishchut.
346-347 Vozmozhno drugoe raspredelenie replik: Feron, prenebregaya
negodovaniem starika, govorit emu: "Itak, ty budesh' Kihesiem". Starik
podtverzhdaet: "Da, rodom iz Skambonid". Feron, voshishchennyj ego
ponyatlivost'yu: "Stalo byt', ty ponyal".
347 Skambonidy - nazvanie afinskogo dema. Kakim obrazom Kihesij
okazalsya v |levsine, ostaetsya neizvestnym.
355 ... v Golah ... - V Attike bylo dva dema pod etim nazvaniem, odin
na ee vostochnom, drugoj na zapadnom poberezh'e.
362-363 Mezhdu etimi strokami lakuna primerno v 4 stiha, v kotoryh
Dromon uspel soobshchit' samoe glavnoe: Filumena zhiva.
397-410 Sr. T. 982-989; O. 774-778; SHCH. 284-298. Posle etih stihov -
lakuna, razmer kotoroj neizvesten. Tak zhe neyasno, kto yavlyaetsya uchastnikom
dialogi v 411-423.
405 Sr. B. 194 i prim.
422-423 Sm. B. 968-969 i prim.
Fr. 1 Veroyatnee vsego, iz prologa: bozhestvo harakterizuet otnoshenie
Stratofana k Filumene.
Fr. 2 Libo iz nachala komedii, libo iz nesohranivshegosya teksta mezhdu 279
i 280. Vyskazyvanie otrazhaet negativnoe otnoshenie k scenicheskoj figure
voina, s kotorym Menandr polemiziruet v "Nenavistnom" i "Sikionce".
Fr. 3 podhodit po razmeru k edinstvennoj izvestnoj v "Sikione" scene,
napisannoj troheicheskim tetrametrom (110-149). Vozmozhno, slova Ferona,
vspominayushchego o nachale voennoj kar'ery svoego patrona. Sr. L. 50.
Fr. 5 Mozhet byt', ch'e-nibud' vyskazyvanie o Moshione?
Fr. 6 Otnesenie etogo fragmenta k "Sikioncu" yavlyaetsya chisto
predpolozhitel'nym: Stobej v "Antologii" (II 33, 4) privodit ego pod imenem
Menandra bez ukazaniya proizvedeniya; v sholii k "Piru" Platona soderzhitsya
ssylka na upominaemuyu v "Sikionce" pogovorku: "Vsegda bog svodit lyudej
pohozhih". Mozhno li otozhdestvlyat' etu pogovorku s fr. 6, ostaetsya
somnitel'nym.
Fr. 10 Veroyatno, kakaya-nibud' replika Ferona.
Krome perevedennyh zdes' fragmentov u antichnyh avtorov est' eshche
neskol'ko ssylok na "Sikionca".
Prichastie "ukusivshaya" bylo upotrebleno v nem v znachenii "razgnevannaya"
(fr. 7).
Glagol so znacheniem "otkazyvat'" mog primenyat'sya kak po otnosheniyu k
braku, tak i k lyubovnoj svyazi (fr. 8).
Polluks (IV 119) soobshchaet, chto yunoshi v komedii nosyat purpurnuyu odezhdu,
a parasity - chernuyu ili seruyu, krome "Sikionca", gde parasit hodit v beloj
odezhde, namerevayas' zhenit'sya (fr. 9).
Nakonec, sohranilas' levaya polovina neskol'kih stihov na papiruse I v.
n. e. (R. Ohu. 1238), soderzhavshih ozhivlennyj razgovor mezhdu Malfakoj,
Feronom i Pirriem (imena dejstvuyushchih lic ukazany v rukopisi): "Ne revnuya. .
. poyavilas' drugaya. . . - Na eto ty otvazhilas', ubedivshis'. . . YA ubedilas'?
- (Konechno). - CHtob ty propal. . . ej ty naboltal. . . etogo cheloveka. . .
dostavlyaete. . . - Provalis' ty (provalites'?)" . . . (fr. 11). Poskol'ku
zasvidetel'stvovannye papirusnym otryvkom imena Malfaki i Ferona v drugih
izvestnyh komediyah Menandra ne vstrechayutsya, est' vse osnovaniya otnesti ego k
"Sikioncu", hotya svyaz' ego s sohranivshimsya tekstom ne yasna. Eshche odin kusochek
papirusa, napisannyj toj zhe rukoj, obnaruzhen nedavno (R. Ohu. 45, 1977, |
3217), no chitaemye na nem nichtozhnye ostatki semi stihov ne dayut vozmozhnosti
soedinit' ego neposredstvenno s fr. 11.
Sostavil V. N. YArho
Last-modified: Mon, 15 Sep 2003 16:17:53 GMT