Уладз│м│р М│калаев│ч Шыц│к. Шорах│ чужой планеты
---------------------------------------------------------------------
У.Шыц│к. "У час не вярнул│ся", "Мастацкая л│таратура", М│нск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 л│пеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадромав возьмуць старт вял│зныя зоркал╕ты │
нак│руюцца да дал╕к│х галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца вжо в наступным стагоддз│, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы вжо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астрал╕тчыкав у бясконцай прасторы. Аб │х прыгодах,
л╕се │ знаходках расказваецца в гэтым зборн│ку фантастычных апавяданняв.
Ус╕ навокал было аднастайнае, панылае: голыя, разбураныя часам горы,
кратэры з аплавленым│ сх│лам│, пясчаныя плато, зв│л│стыя, як рэчышчы
кол│шн│х рэк, сух│я дал│ны. Нешта сярэдняе пам│ж Месяцам │ Марсам.
Углядаючыся в гэты сумны пейзаж, Балачан │ншы раз сам здз│влявся, чаго гэта
╕н трап│в сюды, хаця менав│та цераз ягоную настойл│васць │ адкрыл│ тут
наз│ральную станцыю. Аднак на Зямл│ яму вс╕ вявлялася │накшым.
Экспедыцыя Туравца, якая вярнулася з прасторы павстагоддзя назад,
завважыла на гэтай планеце с│стэмы Лаланда нешта незвычайнае. Быццам, як
тольк│ дал╕к│ │ ярк│ Лаланд хавався за небасх│лам │ на небе блак│тным
россыпам успыхвал│ зорк│, у вузк│х цясн│нах, што был│ пабл│зу стаянк│
зоркал╕та Туравца, узн│кал│ таямн│чыя шорах│.
Тады Туравцу не вельм│ паверыл│. Ад планеты, якую папярэдн│я экспедыцы│
назвал│ Каменным мячыкам, н│хто н│чога незвычайнага не чакав. Паведамленне
паклал│ в арх│в, │ там яно праляжала аж да таго часу, пакуль на яго не
наткнувся ╕н, Балачан.
Хто │ншы наврад ц│ звярнув бы ввагу на гэтыя радк│ м│ж вял│знай па
аб'╕му │ разнастайнасц│ │нфармацы│, якую дастав│ла экспедыцыя. Балачан жа
люб│в касм│чныя загадк│, л│чыв, што кожная з'ява пав│нна мець тлумачэнне.
Гэта не мела.
Балачан адшукав Туравца, як│ вжо не хадз│в у прастору, │ папрас│в
расказаць пра тыя шорах│ больш падрабязна, чым было в справаздачы. Начальн│к
экспедыцы│ н│чога асабл│вага не дадав. Сказав, што │х ураз│ла адчуванне
нейкай перамены в начным жыцц│ планеты, │ хаця яны яе не зразумел│, у
дз╕нн│ку, аднак, зраб│л│ зап│с. Чаму не пран│кл│ в сутнасць? Пашкадавал│
часу, бо н│чога пэвнага не бачыл│. Балачан, кал│ вжо яму што вб│валася в
галаву, раб│вся напорыстым. ин цэлы дзень тузав пытанням│ Туравца, │ врэшце
в густым тумане, як│ ахутвав таямн│цу шорахав, н│бы бл│снув няпэвны промн│к.
У адну з начэй, як успомн│в Туравец, у │х двойчы прападала рады╕сувязь пам│ж
зоркал╕там │ пошукавым│ групам│, як│я працавал│ в цясн│нах. Ненадовга,
хв│л│ны на тры кожны раз. Прычыну высветл│ць, аднак, не вдалося.
Спецыял│сты зоркал╕та тады выказал│ меркаванне, што ва вс│м было,
в│даць, в│наватае пераменнае с│лавое поле планеты, якое на той выпадак магло
рэзка взмацн│цца. ▓ хаця н│хто раней гэтага поля не завважав, слова
"пераменнае" адыграла сваю ролю │ з вывадам спецыял│став пагадз'ш│ся. Таму │
трап│ла паведамленне Туравца на пал│цу в схов│шча. А Балачана супадзенне
насцярожыла.
Пасля размовы з Туравцом Балачан распачав бурную дзейнасць. Хадз│в па
кам│тэтах Акадэм││ навук, даказвав, пераконвав, патрабавав. ▓ дамогся
свайго. Разам з двума добраахвотн│кам│, так│м│ ж шукальн│кам│ касм│чных
таямн│ц - Камаем │ Тарасев│чам, - ╕н апынувся на Каменным мячыку. З таго дня
прайшло вжо сорак зямных сутак, а ╕н ус╕ яшчэ не мог па-шчырасц│ сказаць,
дарэмна ц│ не ляцел│ яны сюды. Кал│ │ была таямн│ца, то планета моцна
трымала яе, паспяхова хаваючы ад чужых вачэй │ вушэй. Здавалася, не хоп│ць
таго года, як│ быв адмераны Балачану │ таварышам на пошук│ таямн│цы планеты.
Кожны вечар адз│н з │х тройк│ адправлявся да цясн│н, дзе людз│ Туравца
адзначыл│ начныя шорах│. Там была створана наз│ральная станцыя. Ва втульным
дом│ку, абсталяваным дасканалай тэхн│кай, можна было, не баючыся н│чога
непрадбачанага, сачыць за тым, што адбываецца на сх│лах гор │ в дал│нах. А
сачыць, уласна, не было за чым. Правда, шорах│ взн│кал│. Чуйныя прыборы
влавл│вал! нешта падобнае на рух, быццам нехта спрытны │ асцярожны крався
павз сцены наз│ральнай станцы│. Прынамс│, так гучал│ в навушн│ках гэтыя
шорах│. Але кал│ │х пак│дал│ │стоты, то был│ яны, напэвна, нев│дз│мкам│, бо
на экранах н│ разу не м│льгнув нават цень. ▓ Камай з Тарасев│чам ус╕ часцей
завважал│ Балачану, што шорах│ хутчэй за вс╕ взн│каюць у вын│ку значнай
розн│цы дз╕нных │ начных тэмператур, як│я параджаюць пэвныя электрычныя
з'явы.
Гэта было вельм│ падобна на правду, │ в Балачана пасля так│х размов
пачынала трывожна ныць сэрца. ин пакутл│ва думав тады, ц│ не дапусц│в
памылк│, паддавшыся вявнай загадкавасц│ выпадку. Потым перакананасць брала
верх. Шорах│ ж │снавал│, а с│лавое поле - не. ▓ нават кал│ ╕н з хлопцам│
высветл│ць, чаму перарывалася сувязь, вядома, кал│ гэтая з'ява мае дачыненне
да планетных умов, то │ тады яны не дарэмна прыбыл│ сюды. Але, як на тое,
сувязь працавала бездакорна, │ Балачан гублявся, што яму разгадваць - шорах│
ц│ правалы в сувяз│.
- Слухай, Балачан, - сказав аднойчы Тарасев│ч, вярнувшыся з начнога
дзяжурства, - давай адкладз╕м наша паляванне за шорахам│. Ус╕ ровна, кал│ │х
робяць здан│, мы │х не завважым.
Наставала ран│ца │х сорак першага дня на Каменным мячыку. У дал╕кай
вышын│ засвяц│л│ся няпэвныя залац│стыя водбл│ск│.
- Падман, бутафорыя, - працягвав Тарасев│ч, к│ваючы на пасвятлелае
неба. - Гэта с│мвал│чная атмасфера не заховвае н│ цяпла, н│ холаду. Таму │
трашчыць ус╕ навокал.
- Уначы? - нечакана пачулася з суседняга пакоя, дзе спав Камай.
Балачан прыслухався. У гэтым пытанн│-рэпл│цы м│льгнув нейк│ прыхаваны
сэнс.
- Табе мала начных? - Тарасев│ч заз│рнув у пакой таварыша.
- Мала! - Камай выйшав, не апранувшыся, у трусах, н│бы был│ яны на
роднай Зямл│, а не за трыль╕ны к│ламетрав ад яе. - Ты мне скажы, чаму вдзень
мы н│чога падобнага не чуем?
- Бо не слухаем, - пац│снув плячыма Тарасев│ч │ падышов да стол│ка, на
як│м дзяжурны Балачан рыхтавав яму сняданак. - Быка з'ев бы!
- Учора слухав, - не адставав Камай.
Тарасев│ч насмешл│ва з│рнув на яго │ адправ│в у рот ладны кавалак
смажанага мяса. Не пражававшы добра, з'едл│ва спытав:
- Трашчыць?
- Як тонк│ л╕д пад нагам│...
Камай быв сур'╕зны, │ Балачан раптам адчув непакой.
- Пакуль ты вартавав здан│, я паравноввав зап│сы шумав...
- ▓ што? - не вытрымав Балачан.
- исць розн│ца. Дакладней, уначы выдзяляюцца │ншыя шумы, в│даць, тыя,
як│я мы вмовна называем шорахам│. - ин заскочыв у лабараторыю │ прын╕с
стужку, на якой пяро асцылографа пак│нула хвалепадобныя сляды. - Вось
паглядз│це сам│.
Балачан быв гатовы расцалаваць Камая. Але стрымав эмоцы│, пабаявся
кп│нав вострага на язык Тарасев│ча. ▓ яшчэ яму было н│якавата, што гэта
простая думка аб паравнанн│ шумав прыйшла в галаву не яму, старшаму в │х
маленькай групе, а Камаю, хлопцу, як│ тольк│-тольк│ скончыв ун│верс│тэт.
Узявшы стужку, ╕н н│чога не сказав таварышам │ зачын│вся в лабараторы│.
- Што гэта са старым? - здз│в│вся Тарасев│ч. Балачан быв старэй │х год
на дзесяць, не болей. Аднак │м, дваццац│пяц│гадовым, ╕н здавався пажылым. Да
таго ж, яны не забывал│, што за яго плячыма адкрыцц╕ л╕су зоркал╕та, як│
адправ│вся некал│ да Палукса. Таму │ называл│ Балачана пам│ж сабой старым.
- А ты спакойны? - не адказваючы, спытав Камай.
- Парсек│ - не тая адлегласць, якую мераюць дзеля забавы. Я таксама
хачу знайсц│ нешта новае. ▓ н│ ты, н│ стары не можаце папракнуць мяне, што я
раблю нешта не так. Але х│ба мая в│на, што мы гон│мся за м│ражом?
- Не верыш Балачану?
- Я не в адпачынку │ буду раб│ць ус╕, што ╕н загадае.
- Ты н│бы перакладваеш адказнасць.
- Дз│вак ты, Камай, у нас адз│н л╕с. Але я аддаю перавагу надзейнай
│дэ│.
Камай хацев нешта адказаць на гэта. Тарасев│ч пераб│в яго:
- Даруй, я стам│вся.
Камай пачакав, пакуль ╕н пойдзе, │ падышов да акна. ▓х база была
абсталявана на тэрасе, якая втварылася на павдн╕вым сх│ле старой гары.
Тэраса была ровная, як спецыяльна прыгладжаная, нав│сала над шырокай
дал│най, │ з яе добра прагледжвал│ся нават аддаленыя на дзесятк│ к│ламетрав
горы. Самае месца для базы на планеце, дзе няма зручных дарог.
Акно было шырокае, на всю сцяну, │ прапускала стольк│ святла, што часам
Камаю здавалася, н│бы ╕н ф│з│чна адчувае, як хвал│ фатонав нястрымным
патокам урываюцца в памяшканне │ вось-вось змятуць хл│пкую празрыстую
перашкоду на сва│м шляху, якой была шыба з тонкага пластыку. Святла
даходз│ла стольк│, што без цьмяных акулярав немагчыма было довга глядзець
праз акно - нават бл│зк│я прадметы зл│вал│ся в адно │ в вачах з'являлася
рэзь.
Але людз│ не хацел│ заценьваць сва╕ акно. Пасля довг│х год, праведзеных
у чорнай прасторы воддаль ад роднага Сонца, │м │ чужы Лаланд з яго нясцерпна
ярк│м│ праменням│ раптам здався бл│зк│м. Яны не магл│ нацешыцца з яго
святла.
Недзе там, ун│зе, дзе ад дал│ны, як прап│леныя, адгал│новвал│ся тры
вузк│я камян│стыя цясн│ны, прытул│лася наз│ральная станцыя. Адсюль яе
простым вокам не разгледзець - маленьк│, на адну аператарскую залу дом│к без
акон. Уначы, кал│ вядуцца наз│ранн│, яны непатрэбныя. ▓х замяняюць экраны,
звязаныя з грав│метрам│, │нфралакатарам│, сейсмографам│, энергавловн│кам│ │
│ншым│ прыборам│, як│я патрэбны, каб нават малекула, чужародная гэтаму
асяроддзю, не засталася незавважанай.
Камаю вспомн│лася яго першае дзяжурства на наз│ральнай станцы│. Балачан
прапанавав тады пабыць разам. ин адмов│вся. З упартасц│. Хаця на добры лад
варта было згадз│цца. Бо тая ноч далася яму в знак│. ин быв увесь у
напружаным чаканн│ нечага таямн│чага якое вось-вось пав│нна адбыцца за
сценкам│ дом│ка. Не адрывав вачэй ад экранав, прыслуховався да мавкл│вага
дынам│ка. Хутка в яго пачало мро│цца в вачах, │ ╕н ужо не разумев, ц│ то яму
здалося, ц│ то на самай справе на экране лакатара паплыл│ няпэвныя,
зменл│вых абрысав цен│. ин нават прапусц│в першы шорах. Да яго дайшло, што
дынам│к ажыв тольк│ тады, кал│ шорах павтарывся. Аднак шорах│ был│ яго
адз│ным здабыткам, як высветл│лася ран│цай. ▓ не тольк│ яго, як аказалася
пазней...
- Як│м здаецца свет праз чорныя акуляры?
Камай аз│рнувся. Балачан стаяв побач.
- Нешта мы не так роб│м.
Балачан адвярнувся ад акна, агледзев пакой - прасторны, амаль без мэбл│
- два сталы │ некальк│ крэслав, усм│хнувся:
- Жыв╕м, як на Зямл│.
- А працуем, як у космасе.
Знов нешта трывожнае для сябе пачув Балачан у гэтых словах Камая.
Пасур'╕знев, спытав:
- Абрыдла?
Камай памавчав, быццам правярав сябе, проста адказав:
- Не.
Балачан задаволена к│внув галавой, прапанавав:
- Пабываем у цясн│нах, зараз?
Грав│л╕т апусц│вся побач са станцы╕нным дом│кам. Лаланд ужо схавався за
горы, │ в дал│не зраб│лася цемнавата. Балачан выскачыв з каб│ны, са
здавальненнем расправ│в мускулы. На прыцярушаным тонк│м пластом пылу
каменным доле в│днел│ся сляды, пак│нутыя │м│ в м│нулыя прыезды. А далей
прасц│ралася няходжаная цал│на.
- Яшчэ адз│н доказ на карысць Тарасев│ча, - зазначыв Камай.
Балачан н│чога не адказав │, нах│л│вшы галаву, пакрочыв да ввахода в
бл│жэйшую цясн│ну. Камай, сочачы за адб│ткам│ яго падэшвав на пыле, пастаяв,
аж пакуль ╕н не схавався за павароткай, │ тады пайшов за │м. Каменны мячык
быв меншы за Зямлю, │ вага людзей тут была адпаведна меншая. Аднак ног│,
адвыклыя ад працяглай нагрузк│, шаркал│, чаплял│ся за скрытыя пад пылам
зацвярдзелыя камяк│, падг│нал│ся на ровным месцы. Камаю падумалася, што │м
трэба больш рухацца, часцей раб│ць вылазк│ па наваколл│. Гэта │ для справы
будзе карысна, бо яны па сутнасц│ н│чога пра планету не ведаюць, ва вс│м
даверыл│ся вывадам экспедыцы│ Туравца. А ╕сць жа тут, напэвна, │ │ншыя
ц│кавыя кутк│.
Кал│ Камай павярнув у цясн│ну, Балачан быв ужо далекавата. ин крочыв
больш упэвнена, лягчэй, чым Камай. На адлегласц│ нават не завважалася, што
╕н апрануты в скафандр, │ каб не гермашлем - празрысты бл│скучы шар на
галаве, можна было б падумаць, што чалавек у звычайным зямным убранн│.
Цясн│на была довгая │ вузкая. Яе гран│тныя бак│ амаль не пашырал│ся
вверсе, был│ гладк│я │ ровныя, як абл│цаваныя. Камай ужо заглядвав сюды,
кал│ став│л│ станцыю. Тады в яго не хап│ла часу, каб па-саправднаму ацан│ць
гэту прыгажосць. А в начныя дзяжурствы Балачан не дазваляв выходз│ць вонк│,
ды в цемры н│чога гэтага │ не вбачыш.
Невзабаве Балачан спын│вся, узняв галаву, нешта выглядаючы на стромк│м
сх│ле.
- Што там? - крыкнув Камай.
Балачан пачакав яго, тады растлумачыв:
- Тут пачынаецца зона найбольшай актывнасц│ шорахав.
Камай сл│зганув поз│ркам па каменнай сцяне. Н│чога адметнага. Такая ж,
як │ на пачатку цясн│ны. Наврад ц│ магл│ шорах│ взн│каць недзе тут.
- Гэ-эй, турысты, дзе вы блукаеце?
Голас прагучав неспадзявана. Камай з Балачанам здз│влена павярнул│ся
тварам│ адз│н да аднаго │ засмяял│ся. Не, гэта была не вестка ад таго, хто
шоргае нябачным│ падэшвам│ па планеце вначы. Гэта быв знак ад Тарасев│ча.
- Хутка вернемся, - паабяцав Балачан таварышу, як│ выкл│кав │х з базы.
- Як завс╕ды, н│чога новага? - шлемафон дакладна перадав │рон│ю, якую
вклав у свае словы Тарасев│ч.
- А што б ты хацев? - пакрывдз│вся Камай.
- Н│чога, бо я н│чога не чакаю.
- Га, Балачан! Давай дакажам малаверу │ знойдзем жывую │стоту вунь на
той гары! - Камай раптам развесял│вся. - Я веру Туравцу.
- Якая патэтыка! - не сун│мався Тарасев│ч. - А ты што скажаш, камандор?
- Абед гатовы?
Тарасев│ч папярхнувся, а Камай зарагатав.
Пазней, кал│ яны втрох сядзел│ за абедзенным сталом, Балачан сам
вярнувся да гэтай размовы.
- Мы дапускаем памылку, - нечакана для таварышав сказав ╕н, - вельм│
даверыл│ся прыборам.
- Яны дасканалыя, - запярэчыв Камай.
- ▓ бездапаможныя без чалавека, - завважыв Балачан.
- Як │ чалавек тут, - устав│в Тарасев│ч.
- Табе абы спрачацца, - папракнув яго Камай.
- Хто пярэчыць? - не звярнув уваг│ на Камаеву рэпл│ку Балачан. - Але
яшчэ няма штучнага мозгу, мацнейшага за чалавечы...
- Ты хочаш сказаць, што мы пав│нны пашырыць пошук│? Аблаз│ць усю
планету? Так? - ажыв│вся Камай. Яго самога не надта задавальняла роля
рэг│стратара пры экранах наз│ральнай станцы│. - Марнатравства - сядзець
увесь дзень на базе.
- ▓ вначы таксама.
- ▓нструкцыя... - разгуб│вся Камай. ин ведав, што в │нструкцыях,
складзеных для касм│чных разведчыкав, было шмат ад фармальнага. Але разам з
тым ╕н ведав, што гэты фармал│зм неабходны, бо загадзя всяго не
прадугледз│ш, а неасцярожнасць часта прыводз│ць да бяды. Таму ╕н нагадав: -
Пункт пяты восьмага параграфа гаворыць: "Пакуль не высветлена сутнасць
з'явы, нельга л│чыць, што чалавеку н│чога не пагражае".
- У │нструкцы│ ╕сць дадатак, помн│ш: "За выключэннем выпадкав, кал│
з'ява непасрэдна пагражае жыццю чалавека", - усм│хнувся Балачан.
- Не магу з табой спаборн│чаць, - адмахнувся Камай, - ты, напэвна,
ведаеш усе параграфы │ дадатк│, пачынаючы з эпох│ ранняга космасу. Аднак у
дадзеным выпадку нашаму жыццю н│чога не пагражае.
- Каб не ты падк│нув мне там у цясн│не гэту │дэю, я сказав бы, што ты
занадта прав│льны чалавек для даследчыка, - Балачан х│травата бл│снув
вачыма. - Так што не прык│двайся. ▓ не глум│ в сабе, кал│ яна часам наведвае
цябе, тую вар'яцкую │скарку, якая адна абяцае вял│кае адкрыцц╕. Не бойся яе!
- Мудрацы! - Тарасев│ч дэманстратывна пазяхнув, пасунув на край стала
брудны посуд, пачакав, пакуль робат прыбярэ, │ встав: - То я пайду падрыхтую
грав│л╕т. Так, камандор? ▓ праб'ю дз│рку в корпусе, каб стварыць гэту самую
пагрозу, - ╕н засмяявся │ выйшав.
- Зайздрошчу Тарасев│чу, - сказав Камай, - н│як│х сумненняв.
- А ты не думаеш, што гэта занадта простае тлумачэнне? - задумл│ва
адказав Балачан.
- Мудрэц, - тонам Тарасев│ча павтарыв Камай │ спытав: - Мне на станцыю
ц│ з табой?
- Твая чарга дзяжурыць, значыць, на станцыю. А я паспрабую парушыць
тваю │нструкцыю. Як ты глядз│ш на гэта?
- Табе не дакажаш. Але хоць не пак│дай грав│л╕та, - ╕н са студэнцкай
пары з павагай став│вся да │мя Балачана │ таму не адчував за сабой права
аспрэчваць яго рашэнн│, нават нечаканыя, нелаг│чныя.
Балачан мовчк│ к│внув галавой. Не мог ╕н сказаць клапатл│ваму таварышу,
што яго парада пустая. Бо якая розн│ца - сядзець на станцы│ ц│ в каб│не
грав│л╕та? А яму было важна на свае вочы паглядзець начную дал│ну, пакратаць
каменн│ пальцам│, адчуць ледзь уловны посв│ст ветру в вузк│х цясн│нах. ▓
шорах│. Каб можна было пачуць │х уласным вухам, без пасрэдн│кав - прыборав.
Менав│та пачуць, а не разглядаць │х перакладзеным│ на мову л│чбав │
граф│кав, быццам прэпарыраваным│. Але пра гэта ╕н можа тольк│ марыць.
Астаткавая атмасфера Каменнага мячыка не тольк│ моцна разрэджана, а │
адрозн│ваецца ад зямной. Так што, мажл│ва, дарэмна ╕н лом│цца в адчыненыя
дзверы - нават выйшавшы з каб│ны, ╕н, пазбавлены тых самых прыборав, як│я
саступаюць чалавечаму мозгу, убачыць │ зразумее яшчэ менш.
Гэта быв не надта аптым│стычны вывад, │ вся │стота Балачана
пратэставала супраць яго. Пагадз│цца з │м - значыць прызнаць, што ╕сць мяжа,
за якую чалавеку не пераступ│ць.
Аповначы Камай паведам│в, што прыборы знов адзначыл│ з'явленне шорахав.
Балачан адразу ж выехав з базы. Апынувшыся над дал│най, ╕н бясшумна апусц│в
грав│л╕т, прытул│в яго пад скалой. Потым схамянувся, засмяявся. Ус╕-так│
дзейн│чае │нстынкт самааховы: х│ба нельга было пак│нуць грав│л╕т пасярод
дал│ны? Павесялелы Балачан л╕гка пераскочыв цераз борт.
Начная дал│на аказалася таксама прыгожай. Скупое адлюстраванае святло,
якое пасылала на Каменны мячык суседняя планета, не пак│дала павценяв, │
гэта стварала │люз│ю прывычнасц│, натуральнасц│. Быццам знаходз│вся Балачан
у Г│малаях, а з неба свяц│в самы звычайны Месяц. Дал╕к│я скальныя
нагрувашчванн│ вявлял│ся хвойным│ куп│нам│, асобныя магутныя валуны -
гмахам│, з акон як│х зус│м нядавна л│л│ся ярк│я электрычныя струмен│.
▓мкненне на чужой планеце завс╕ды шукаць зямнога падабенства, уласц│вае,
накольк│ ведав Балачан, ус│м касманавтам, здз│вляла яго. Аднак │ яго самога,
аказваецца, яно не абм│нула. Нявжо ╕н, не завважаючы, сумуе па Зямл│? А
можа, гэта проста внутраная перакананасць, што няма в Сусвеце н│чога
лепшага, дасканалейшага, чым ус╕ зямное? ▓ ц│ не перашкаджае гэта людзям на
чужых планетах, дзе шмат што не вкладваецца в гатовыя мерк│? Напэвна,
Тарасев│ч, падслухавшы яго думк│, не стрымав бы ях│днай рэпл│к│: "Мудрэц".
Бадай, гэта было б справядл│ва. Зараз не час для самакапання...
У цясн│не, куды Балачан збочыв, было ц╕мна. ин запал│в л│хтар,
ск│рававшы прамень пад ног│, прыслухався. Дзьмув вецер, напэвна, па тутэйшых
вымярэннях шал╕ны - яго ледзь прыкметнае супрац│вленне Балачан адчув з
вял│кай прыемнасцю. Узн│к у шлемафоне │ посв│ст, амаль нячутны, але вс╕
ровна жаданы, быццам данос│вся з ком│на якой-небудзь палявн│чай хатк│, як│я
пак│нуты на Зямл│ для аматарав прыроды. Знов яго мозг шукав │ знаходз│в
прывычныя аналог││, │ гэта пачало злаваць Балачана.
ин прайшов цясн│ну аж да наступнай дал│ны, потым завярнув у суседнюю, у
апошнюю, трэцюю. Недзе побач з │м у гэты час нараджал│ся │ жыл│ шорах│,
Камай пра │х адразу паведамляв. А яму здавалася, што в цемры цясн│ны н│чога
пабочнага не │снуе. Напэвна, ╕н падумав гэта вголас, бо Камай спытав:
- Ты нешта сказав?
- Як там у цябе?
- Звычайна, - нявпэвнена адказав Камай.
- А дакладней? - Балачан завважыв яго ваганн│.
- Пры тва│м набл│жэнн│ шорах│ быццам прападаюць │ потым узн│каюць ужо
за тва╕й сп│най. Але я не впэвнены...
Не паспев Балачан абдумаць гэту акал│чнасць, як у шлемафоне прагучала:
- Гэй, вы, вартавн│к│ зданяв! П│льнуеце?
Тарасев│ч не спав. ▓ Балачан адразу даравав яму │ скептыцызм, │
насмешл│васць.
- Слухай, - тым часам гудзев Тарасев│ч, звяртаючыся да Камая, - прыкрый
свае лакатары, дай чалавеку пацешыцца натуральнай прыродай.
Балачан уяв│в сабе, як усю прастору цясн│н пран│зваюць зараз, н│бы
павуц│нне, нябачныя выпраменьванн│ панаставленых на навакольных вяршынях
прыборав, │ падумав, што в парадзе ╕сць сэнс. Спадзявацца на чалавечыя
здольнасц│, дык да канца. Хаця наврад ц│ што гэта магло даць.
- Выключай, - на всяк│ выпадак падтрымав ╕н Тарасев│ча, - не трэба мяне
страхаваць.
- исць, - коратка падпарадкавався Камай. А Балачан н│бы адчув наяве, як
раптам апал│ нябачныя промн│-павуц│нк│. Аж у галаве зазв│нела ад уявнай
пустаты.
- Не бався, аднак, - напаследак пара│в Камай, - хутка св│танне.
Балачан з│рнув на гадз│нн│к. Саправды, ужо м│нула нямала часу, хутка
пара вяртацца, а ╕н ус╕ яшчэ не прыдумав, як яму дзейн│чаць, што шукаць у
гэтых цясн│нах. Ус╕ навокал было ходжана-пераходжана. Але │ стаяць на месцы
не выпадала, │ ╕н патушыв л│хтарык. Пайшов у друг│ канец дал│ны, рашывшы,
што больш не будзе заходз│ць у цясн│ны. ин абм│нув адну, другую, а перад
трэцяй спын│вся, дз│вячыся, чаго раптам яму так карц│ць збочыць у гэту
трэцюю цясн│ну. ▓ неспадзявана для сябе вс╕-так│ павярнув.
Планета-суседка перамясц│лася на небасх│ле │ цяпер в│села вжо над
галавой. У цясн│не крыху пасвятлела, яе сцены халодна пабл│сквал│, як
пакрытыя серабрыстым │неем.
Дала аб сабе знаць стома. Балачан адшукав невял│к│ каменны выступ │
прысев. Навокал лютавав мароз, а яму было ц╕пла, утульна. Быццам знаходз│вся
╕н не в гарах, а в салоне зоркал╕та. Таго самага, на як│м ляцев сюды.
Навейшага галактычнага лайнера. Гэта цуд сучаснай тэхн│к│. Нават забываеш,
што ты в прасторы. Часам здаецца, што невял│к│ зямны гарадок накрыл│
кавпаком, падрэзал│ зн│зу │ зрушыл│ з месца. Менав│та так│м│ вявляюцца
кал│доры-вул│цы зоркал╕та, пышны сквер на цэнтральнай плошчы, што побач з
камандз│рскай рубкай, басейн-возера з праточнай вадой. ▓ тут Балачан злав│в
сябе, што бачыць перад сабой зус│м не зоркал╕т, хоць намаляваная в думках
карц│на вельм│ падобная на саправдную, а ц│х│ пас╕лак на балтыйск│м
узбярэжжы, дзе ╕н прав╕в цэлы месяц перад стартам з Зямл│. В│даць, успам│н
быв так│ прыемны, што Балачан ледзь не пачав мро│ць. Той так│ зна╕мы гарадок
раптам змян│в свой выгляд, набыв нейк│я фантастычныя рысы. Н│бы в адно
зл│л│ся вул│цы │ дамы, выцягнул│ся вгору, │ был│ яны не пабудаваныя як
звычайна, а высечаныя в каменнай гары, нав│слай над шырок│м зеленаватым
зал│вам. А крыху воддаль у зал│в упадала павнаводная рака. Малюнак быв так│
ярк│, што аж засвяц│вся в вачах. Балачан нават падумав, што ╕н нешта
падобнае вжо недзе бачыв, │накш адкуль такая выразнасць, │ тады зак│вав
галавой, заморгав вейкам│, як адганяючы насланн╕. ▓ знов убачыв вузкую
цясн│ну │ калматы бл│скучы круг планеты-суседк│ над галавой. Ус╕ стала на
сва╕ месца.
- Трэба ж! - засмяявся Балачан.
Таварышы, як│я мовчк│ сачыл│ за эф│рам, адразу адгукнул│ся.
- Што ты? - спытав Тарасев│ч.
- Задрамав, ц│ што, - весела адказав Балачан, - прых│л│вся │... Можа,
нават храпака дав, га, не чул│?
Пасмяял│ся, │ вс╕. А кал│ назавтра Балачан знов сабрався в дал│ну,
Тарасев│ч пажартавав:
- На каменным сенн│чку мякчэй сп│цца.
- Вазьм│ падушку, - дадав Камай.
Балачан тольк│ пасм│хався. Кп│ны таварышав мел│ падставу - яму
давядзецца не спаць яшчэ адну ноч. Трэн│ровка - трэн│ровкай, а галава будзе
не вельм│ ясная. Разам з тым ╕н не мог паслаць каго │ншага. ин пачав ужо
вжывацца в асяроддзе, │ яму будзе лягчэй завважыць любую перамену, кал│ яна
здарыцца. Адно тольк│ - не было в яго пэвнай думк│: весц│ адначасова
наз│ранн│ са станцы│ ц│ не. Хаця Тарасев│ч так │ не растлумачыв, чаму ╕н
пара│в Камаю выключыць прыборы, Балачан чамусьц│ быв упэвнены, што в парадзе
╕сць пэвны сэнс. Таму сказав Тарасев│чу:
- Пабудзь с╕ння на базе.
- М│стыка! - абурывся Камай.
- Дзе здан│, там завс╕ды д'ябальшчына, - заховваючы сур'╕зны выгляд,
устав│в Тарасев│ч │ горача, можа, трох│ гарачэй, чым вымагав момант,
паабяцав: - Адасплюся...
ин больш н│чога не дадав. Балачану вельм│ хацелася спытаць, што ╕н
зараз думае. Але не адважывся. Гэты хлопец перш сам упэвн│цца, а тады вжо
скажа. ▓накш слова з яго не выцягнеш, ус╕ на жарт пусц│ць. А то │
што-небудзь з'едл│вае влеп│ць. Вось │ прыходз│цца чакаць, пакуль яго думка
сама выспее.
- Я там буду, - коратка сказав Балачан таварышам на разв│танне,
махнувшы рукой у бок станцы│.
- Адрас стары, - не втрымався Тарасев│ч, - дал│на Шорахав, цясн│на
Летуценняв.
- Не забудзь зап│саць у Атлас, - пак│нув за сабой апошняе слова
Балачан. Але, дабравшыся да месца, ус╕-так│ вспомн│в прыдумку Тарасев│ча.
Трапна сказана, можа прыв│цца. Вось так, напэвна, │ з'являюцца назвы в
геаграф││ │ астраном││, а мы потым довга шукаем у │х нейк│ асабл│вы сэнс. А
яго часцей за вс╕ няма, назва - дз│ця хв│л│ны, плод фантаз││ жартавн│ка.
У дал│не вс╕ было як учора. За выключэннем аднаго - спакою Балачана.
Раз за разам абыходз│в ╕н цясн│ны, прысаджвався на той самы каменны выступ,
на як│м надоечы ледзь не заснув, нецярпл│ва вскаквав │ крочыв далей. ин
чагосьц│ чакав, спадзявався, што менав│та с╕ння адбудзецца з │м нешта
незвычайнае.
Св│танне засц│гла яго пабл│зу грав│л╕та. Спачатку над базай акрайчык
чорнага неба набрыняв цяплом, пасвятлев. Потым у прамежку пам│ж горным│
вяршыням│ бл│снув серп Лаланда. ин повн│вся на вачах, │ разам з гэтым дзень
з гор апускався в дал│ну.
Балачан зрушыв з месца грав│л╕т, │мкл│ва взмыв у вышыню. Дал│на з яе
трыма цясн│нам│ засталася дал╕ка зн│зу. ин, н│бы разв│тваючыся з ╕ю, у
апошн│ раз з│рнув ун│з, │ раптам у яго трывожна скаланулася сэрца. Нешта да
болю зна╕мае вбачылася яму в гэтых абрысах. ▓ тады прыйшло адчуванне нечага
прыемнага, значнага, што невзабаве адбудзецца з │м. На базу Балачан вярнувся
заспакоены, у добрым настро│.
Таварышы вжо знаходз│л│ся в лабараторы│. Камай варажыв над дэшыфратарам
электрамагн│тных с│гналав. Тарасев│ч сядзев воддаль, трымаючы на твары м│ну
абыякавасц│. Балачан тольк│ пасм│хнувся сам сабе: Тарасев│ч быв у сва│м
амплуа скептыка.
- Каго лов│ш? - спытав Балачан у Камая.
- Твой вопыт пераймае, бачыцца яму друг│ Палукс, - замест Камая адказав
Тарасев│ч.
- Ты тады прачытав чужую перадачу, - Камай ужо прывык да выбрыкав
Тарасев│ча │ не звярнув на яго вваг│, - а што, кал│ нашы шорах│ таксама
чыясьц│ перадача? Х│ба гэтага не можа быць?
- Думаеш? - няпэвна прамов│в Балачан, а самому раптам са здз│вляючай
выразнасцю прыгадалася дал│на │ цясн│ны. - Думаеш? - павтарыв ╕н │
пажартавав: - Мы не вс╕ вмеем чытаць, - злав│вшы напружаны поз│рк
Тарасев│ча, дадав: - Напрыклад, думк│. Што думае зараз наш лекар?
Тарасев│ч, як│ выконвав у │х экспедыцы│ абавязк│ доктара, насмешл│ва
адпарыравав:
- Ну, гэта яшчэ старажытныя вмел│. Я думаю, што вы на ма│х вачах
вар'яцееце. Проста, правда?
Балачан, аднак, падумав, што зус│м не так проста. Яму знов здалося, што
Тарасев│ч нешта мае на ввазе, тольк│ не рашаецца выказаць услых. В│даць, яго
думка можа здацца абсурднай, а ╕н н│чога так не ба│цца, як паказацца
смешным. Бяда з моладдзю. Кольк│ ц│кавых │дэй, напэвна, вось так застаецца в
цян│ з-за амб│цы│ │ вмовнасцей. ▓ не падыдзеш да чалавека нават з ц╕плым
словам, не прыме. Балачан уздыхнув: мала яму шорахав, дык яшчэ │ Тарасев│ч
са сва│м│ недамовкам│.
Электравсыпляльн│к дзейн│чав хутка. Балачан паспев улав│ць тольк│
пачатак нейкай дз│внай, як яму здалося, размовы таварышав, як яго агарнув
глыбок│ сон.
Балачан спав ровна шэсць адмераных │м для адпачынку гадз│н. Аднак,
прачнувшыся, яшчэ довга ляжав │ думав. Па-першае, яму адразу вспомн│лася
апошняя пачутая │м фраза, сказаная Тарасев│чам: "У старога ╕сць нюх, ╕н
словам│ не к│даецца". ▓ па-другое, сон. Звычайна, засынаючы з дапамогай
усыпляльн│ка, яны н│чога не сн│л│. С╕ння гэта парушылася. Сон прыв│дз│вся
выразны, быццам ява. Хаця наяве н│чога гэтага, вядома, не было. Гара,
парэзаная цясн│нам│, не мела н│чога агульнага з гмахам│, як│я ╕н убачыв у
сне. Падобна на тое, што в яго разгульваюцца нервы. Бо кал│ в сне бачыш тое,
што хацев бы вбачыць у саправднасц│, трэба звяртацца да доктара. Балачан
усм│хнувся, паднявся з ложка, пачав апранацца. ин бы звярнувся да
Тарасев│ча, каб не яго словы пра нюх. Напэвна, Тарасев│ч з Камаем вельм│
вераць у непагрэшнасць свайго камандора, а в так│м выпадку аб'ектывнасц│
чакаць цяжка. Трэба пазбавляцца трызненняв самому, знайшовшы якую-небудзь
ц│кавую г│потэзу, што захап│ла б │ яго, │ таварышав.
Аднак, кал│ Балачан выказав гэту сваю думку, сказавшы, што в дал│не
больш раб│ць няма чаго, хлопцы нечакана для яго завпарц│л│ся.
- М│тус│шся, - зазначыв коратка │ з'едл│ва Тарасев│ч.
- Давай давядз╕м да канца пачатае, - не згадз│вся │ Камай, - хочаш, я
паеду замест цябе.
- Вын│кав жа няма, - паспрабавав пераканаць Балачан.
- У нас наперадзе шмат часу, каб дазвол│ць сабе не спяшацца, - сказав
Камай.
Можна было выкарыстаць сва╕ станов│шча к│равн│ка экспедыцы│ │ загадам
змян│ць напрамак работы. Але Балачан не хацев прымяняць уладу - не было
вартай альтэрнатывы таму, што яны раб│л│ да гэтага часу.
Камай вярнувся да дэшыфратара, Тарасев│ч паехав на наз│ральную станцыю,
а Балачан пачав рыхтавацца да чарговага блукання па дал│не.
Ночы в экватарыяльнай паласе Каменнага мячыка был│ падобныя адна на
адну. ▓ Балачану хутка здалося, што ╕н н│бы │ не вяртався на базу, а як
прыйшов сюды завчора, так │ заставався все тры дн│. Гэта было кепска. Нельга
ж чакаць, што ты вбачыш нешта там, дзе табе вс╕ вявляецца аднастайным,
зна╕мым │ нават абрыдлым. А ног│ сам│ несл│ яго да таго каменнага выступу,
на як│м ╕н адпачывав надоечы.
Стомы не было, але Балачан ус╕ ровна сев. Яркая суседка Каменнага
мячыка пав│сла над галавой. Яна выглядала большай, чым з Зямл│ здаецца
Венера, │ нават сляп│ла вочы. Балачан зажмурывся │ тады знов успомн│в той
прыбалтыйск│ гарадок. Думк│ пацякл│ павольна, лян│ва, як у чалавека, як│
пачынае засынаць. Балачану было неахвота прац│в│цца гэтаму стану. ин уявляв
жовты пляж, на як│ накатвал│ся пен│стыя шэрыя хвал│, людзей, што выбягал│
разам з хвалям│ на бераг │ з ходу к│дал│ся на нагрэты гарачым сонцам пясок.
На момант Балачан н│бы збоку паглядзев на гэту карц│ну │ тады вбачыв
сярод загарэлых цел сябе. Вось ╕н павярнувся да суседа, загаварыв з │м. "Мой
апошн│ дзень", - паведам│в сусед. "Куды?" - спытав ╕н. "Дадому, на Марс". На
Марс дык на Марс. Больш яны н│ пра што не гаварыл│, Балачан гэта добра
памятае. Але яму раптам уяв│вся працяг той размовы, н│бы сусед расказвав пра
Марс, а ╕н, Балачан, бачыв ус╕ гэта, тольк│ не са слов суседа, а так, як
быццам ус╕ было на Марсе з │м асаб│ста. Да дэталяв. ▓ пры гэтым ╕н увесь час
здз│влявся, што н│бы сам сабе задае пытанн│: як пабудаваны планетал╕т, як
выглядае марс│янск│ ландшафт. Ад гэтых успам│нав мастк│ непрыкметна
перак│нул│ся на Каменны мячык. ▓ як тады, горы пачал│ набываць абрысы
фантастычных пабудов. Потым каменны выступ, на як│м ╕н зараз сядзев, здався
зус│м не выступам, а прыступкай высокага ганка перад зачыненым│ дзвярыма...
▓ тут Балачан схамянувся, паматав галавой, адганяючы дакучл│вы прыв│д.
З│рнув на гадз│нн│к. Дзве гадз│ны │ восем хв│л│н. Да св│тання яшчэ довга. ин
устав, адышов некальк│ крокав, пастаяв, знов з│рнув на гадз│нн│к. Час
цягнувся вельм│ марудна. Прайшло всяго пяць хв│л▓н. ▓ раптам яго як павяло
сесц│ на выступ знов.
Спадарожн│ца Каменнага мячыка апусц│лася за горы, у цясн│не стала зус│м
ц╕мна, │ Балачан вобмацкам знайшов свой выступ. Гэта было дарэчы, бо галава
зраб│лася цяжкай, як пасля напружанай, працяглай працы. ин паспрабавав
расслаб│цца. Галаве палягчэла, але затое вярнул│ся ранейшыя фантастычныя
прыв│ды. Незна╕мае, незямное пасел│шча дз│внай арх│тэктуры. Будынк│,
падобныя на скалы, нав│слыя над шырокай ракой, пакрытай л╕гк│м рабац│ннем.
Над │м│ ззяе блак│тнае неба. А потым пачалося нешта незразумелае. Вада в
рацэ заклуб│лася парай, неба пацямнела, │ на │м выступ│л│ зорк│, як│х не
магло загас│ць нават дз╕ннае свяц│ла. Лаланд? Балачан падумав, што вельм│
падобна, │ тады завважыв новае падабенства: высахлая рака нагадвала вжо
зна╕мую яму дал│ну.
"Знов тое ж самае!" - м│льгнула в галаве. Балачан аж раззлавався, хацев
устаць │ пайсц│ │... застався. Бо раптам падумалася, што варта было б
паглядзець, чым ус╕ гэта скончыцца. ▓ саправды, у дал│не тым часам пачал│
разгортвацца новыя падзе│. У адной са скал-пабудов з'яв│лася шчыл│на, │ в ╕й
паказалася нешта круглае, як чалавечая галава в гермашлеме. Балачан м│жвол│
напружывся, быццам мог разглядзець, хто гэта там выторкваецца са скалы.
Дз│вна, але ╕н убачыв вочы. Як чалавечыя. Яны глядзел│ праз абалонку
гермашлема з непрытоеным сумам. Балачан аж сцепанувся пад гэтым поз│ркам.
Гермашлем павярнувся сюды-туды │ схавався в шчыл│не, а следам зн│кла │ сама
шчыл│на. Балачан адчув, што яго пак│даюць с│лы. Але перш чым ╕н страц│в
прытомнасць, яму яшчэ вяв│вся незна╕мы касмадром, │мкл│вы взл╕т ракеты │
маленькая зорачка в невядомым сузор'│.
- Балачан, га Балачан? - гэты покл│ч пачувся Балачану як дал╕к│,
несаправдны, адрасаваны камусьц│ чужому. - Я зараз! - на гэты раз ╕н пазнав
голас │ здз│в│вся, чаго всхвалявався Тарасев│ч. ▓ раптам успомн│в ус╕, што
яму нядавна прыв│дз│лася.
- Ты заснув? - пытався Тарасев│ч, саджаючы грав│л╕т пабл│зу ад
Балачана.
Балачан ак│нув яго нев│душчым поз│ркам, ╕н ус╕ яшчэ не мог вырвацца
з-пад улады сва│х трызненняв.
- Пайшл│, - мякка, як да хворага, звярнувся да яго Тарасев│ч │ взяв пад
руку.
Балачан паслухмяна встав │ нечакана │ для сябе, │ тым болей для
Тарасев│ча папрас│в:
- Я хачу паглядзець твой с╕нняшн│ дз╕нн│к.
Тарасев│ч уважл│ва з│рнув на яго │ павярнув да станцы│.
- А ведаеш, - сказав Балачан, кал│ яны ввайшл│ в памяшканне станцы│, -
я вжо добра сябе адчуваю.
Тарасев│ч мовчк│ падв╕в яго да стала, дзе знаходз│л│ся зап│сы аб
с╕нняшн│м дзяжурстве. Балачан узяв │х у рук│ │ апусц│вся в крэсла.
- Так яно │ ╕сць. З дзвюх васьм│ да дзвюх трынаццац│ ты прасвечвав
цясн│ны.
- Ну │ што з таго? - Тарасев│ч знов раб│вся сам│м сабой. - Як я
разумею, ты на мяне за гэта не крывдуеш?
- Наадварот...
- Вось як! - задаволена сказав Тарасев│ч. ин праверыв, ц│ включана
сувязь з базай, │ спытав: - Ты нас чуеш?
- Чую! Што там у вас? - нецярпл│ва крыкнув Камай.
- Зараз прыедзем, Балачан пра│нфармуе.
Камай ледзь дачакався │х.
- Так│я справы, - сказав Балачан, кал│ яны з Тарасев│чам, ск│нувшы
скафандры, усел│ся ва втульным салоне базы. - Гэтыя шорах│, за як│м│ мы
ганял│ся стольк│ часу, хутчэй за вс╕ с│гналы. Ты, Камай, прав│льна влав│в
сутнасць праблемы. Так, с│гналы, - працягвав ╕н, - пак│нутыя для нас ц│ нам
падобных кол│шн│м│ абарыгенам│ планеты. Удалая │м│тацыя б│ятокав. Думаю, што
перадатчык знаходз│цца недзе пабл│зу, у ра╕не дал│ны. Мажл│ва, нават схаваны
над выступам, на як│м мяне агортвал│ вспам│ны аб Зямл│ │ пасля прыходз│л│
прыв│ды. А мажл│ва, перадатчык│ раск│даны па вс╕й планеце, гэта нават больш
верагодна. Адчувшы нашы б│яток│, яны потым прымушаюць нас мысленна адказваць
на пытанн│ аб нас, людзях, аб нашых гарадах, ладзе жыцця. Наврад ц│ автамату
гэта патрэбна як звестк│. Хутчэй за вс╕ ╕н пав│нен упэвн│цца, што склад
думак, прынцып мыслення │ в яго гаспадаров, │ в │стот, што трап│л│ в поле
яго дзейнасц│, аднолькавы, што мы можам зразумець адз│н аднаго. ▓ тады
перадатчык "расказвае" разумным прышэльцам пра л╕с планеты │ цыв│л│зацы│,
якая тут некал│ была. Натуральна, ус╕ гэта бегла, штрыхам│. Але галовнае
╕сць - былая цыв│л│зацыя паслала вестку сабе падобным.
- Што карысц│ з тае вестк│? - прамов│в Камай, уражаны неверагоднасцю
паведамлення Балачана. - ▓х сам│х давно няма.
- Хто ведае? - не згадз│вся Балачан. - Кал│ я прав│льна зразумев, ус╕
не так проста, як ты думаеш. Псторыя гэтай планеты нагадвае мне марс│янскую
- тая ж паступовая страта атмасферы, абязводжванне, зн│кненне вмов для
жыцця. Але жыхары Каменнага мячыка падрыхтавал│ся да такога павароту падзей.
Мне здаецца, яны перасял│л│ся в │ншае месца. Тое сузор'е, якое я вбачыв, а
дакладней, зорачка в │м, в│даць, │ ╕сць гэта месца. Сузор'е мне незна╕мае,
але так │ пав│нна быць. Мы ж ведаем зорк│ тольк│ па зямным уявленн│. Адсюль
сузор'│ выглядаюць │накш. Аднак, думаю, я змагу намаляваць яго, │ нашы
астраномы, знавцы космасу дакладна скажуць, дзе гэта. Ну, ды гэта вжо клопат
спецыял│став. А мы сваю задачу, здаецца, выканал│, разгадал│ сутнасць
шорахав.
- Ц│кава... - прамов│в Камай │ з│рнув на Тарасев│ча: - А ты што мавчыш?
Той пац│снув плячыма.
- Каб не наш доктар, - засмяявся Балачан, - я хутчэй за вс╕ прайшов бы
м│ма гэтага адкрыцця. Проста думав бы, што мне вся гэтая фантасмагорыя
прыв│дз│лася.
- Прышый-прысцябай, - буркнув Тарасев│ч, заховваючы абыякавы выгляд.
- К│нь ты, не блазнуй, - з прыкрасцю сказав Балачан, - мы славу не
дзел│м. Але менав│та ты непрыкметна падштурховвав мяне да адз│на прав│льных
дзеянняв. Я надта добра ведаю цябе, каб прапусц│ць твой нават маленьк│
нам╕к. Ты сумнявався, прав│льна, таму │ не гаварыв прама, але ты не
выключав, што справа прыме так│ паварот. Ц│ не так?
- Выдумшчык!
- Памавчы ты, - абурывся Камай, - дай даслухаць. Згодзен, Балачан,
шорах│ - гэта б│яток│, як│я н│ мы, н│ Туравец не магл│ расшыфраваць. Але
чаму зн│кала сувязь?
Балачан падумав │ адказав:
- Гэтага я не ведаю. Спытаеш, як вернемся, у │нжынерав. Бо да нашага
выпадку, спадзяюся, гэта дачынення не мае. - ин устав │ сказав: - Пайшл│,
сябры, складзем паведамленне на Зямлю.
Балачан выйшав першы, за │м кранувся Тарасев│ч. Абодва спакойныя,
будз╕нныя, быццам н│чога незвычайнага не адбылося. Камай паглядзев │м услед
│ абурана │ разам з тым з захапленнем сказав:
- Крэмн│!..
Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT